سائنس، علم ۽ رسالا

ڪَڻي مان ڪيچَ

پروفيسر رشيده ڀٽي جو لکيل هي ڪتاب انتهائي ڪارائتو آهي. جيڪو عام ماڻهوءَ کي غذا جي فائدي ۽ علاج جي باري ۾ مڪمل ڄاڻ ڏيئي ٿو. قدرت جو ڪارخانو عجيب آهي. هتي شين جو پاڻ ۾ مضبوط لاڳاپو آهي. اُهي چاهي گڏوگڏ هلنديون هجن يا بنهه هڪٻئي جي اُبتڙ هجن. گرمين جون ڀاڄيون ۽ ميوا مزاج ۾ معتدل ۽ جسم ۾ پاڻي جي مقدار کي گهٽ ٿيڻ نه ٿا ڏين. ساڳيءَ ريت سياري ۾ پيدا ٿيندڙ غذا گرم ۽ جسم جي مدافعتي مزاج کي فعال بڻائي ٿي. ساڳي وقت موسمي اثر ۽ بيمارين کان بچائي ٿي. رشيده پنهنجي هن ڪتاب ۾ ڪافي حد تائين غذا متعلق انيڪ پهلو واضع ڪيا آهن.
Title Cover of book ڪَڻي مان ڪيچَ

ڏاڙهون Pomegranate

ڏاڙهون هڪ اهڙي ميوي جو نالو آهي جيڪو نه صرف ڏسڻ ۾ خوبصورت آهي پر کائڻ ۾ پڻ لذيذ ۽ بيحد ذائقيدار آهي حضرت علي رضه الله تعاليٰ عنه جن بيان فرمائين ٿا ته هڪ ڀيري حضرت رسولِ خدا صلعم جن ارشاد فرمايو: ته ڏاڙهون کائو ته ان جي اندرين ڇلڪي (سنهي کل) سميت کائو، ڇو ته هيءُ ڏاڙهون اُن ڇلڪي سميت معدي (Stomach) کي نئين زندگي بخشي ٿو يعني ته حيات نوبخشي ٿو (ابن القيم) علماء ڪرام جو خيال آهي ڇلڪي مان مراد اندرين تمام سنهي کل آهي ڏاڙهون بهترين غذائي جزن سان ڀرپور ميوو آهي هن ۾ ڪيترائي اهڙا ڪيميائي جزا آهن جيڪي ڀرپور اينٽي آڪيسڊنٽ طور ڪم سرانجام ڏين ٿا. مثال طور ڏاڙهون ۾ ڪيميائي جزو پولي فينولس (Polyphenols) تمام گهڻي مقدار ۾ موجود آهي، جيڪو اينٽي آڪيسڊنٽ طور ڪم ڪري ٿو. ان ڪري هيءَ ميوو غذائيت سان ڀرپور آهي. ڏاڙهون ۾ سوڊيم (Sodium) ۽ رائبوفليون (Riboflavin) سان گڏوگڏ ٿايئمن (Thiamine)، وٽامن سي (Vitamin C) ڪئلشيم (Calcium) ۽ فاسفورس (Phosphorus) ڀرپور انداز ۾ موجود آهي. هڪ سو گرام (100g) ڏاڙهون (Pomegranate) ۾ هيٺين ريت ڪئلوريز موجود آهن.
ڪئلوريز اسي 80 Calories
وٽامن سي نو ڏهائي اوڻيتاليهه گرام 9.39g Vitamin C
ٿائمن زيرو ڏهائي پنج ملي گرام 0.05mg Thiamin
فوليٽ نو ڏهائي چوويهه مائڪرو گرام 9.24mcg Foliate
ڪئلشيم پنج ملي گرام 5mg Calcium
پوٽاشيم ٻه سؤ سٺ ملي گرام 260mg Potassium
فولاد زيرو ڏهائي ڇاهيتاليهه ملي گرام 0.46mg Iron
مئگنيشيم پنج ڏهائي زيرو ملي گرام 5.0mg Magnesium
فاسفورس ٻارنهن ڏهائي زيرو ملي گرام 12.0mg Phosphorus
جست زيرو ڏهائي ارڙهن ملي گرام 0.18mg Zinc
ٽامو زيرو ڏهائي هڪ سؤ اٺ ملي گرام 0.108mg Copper
سيلينيم زيرو ڏهائي نو ملي گرام 0.9mg Selenium
طِبّي نقطهء نظر سان هن ميوي جا ڪيميائي جزا طاقتور اينٽي آڪسيڊنٽ طور ڪم ڪن ٿا. ڏاڙهون (Pomegranate is a powerful anti- oxidant) فولڪ ائسڊ (Folic) جو بهترين ذريعو آهي ۽ اينٽي آڪسيڊنٽ جو هڪ طاقتور ذريعو پڻ آهي. ڏاڙهون منجهه پولي فينول (Poly Phenol) تمام گهڻي مقدار ۾ موجود آهن. ڪجهه تحقيقي جرنلس ۾ (Peer-reviewed resesrch publications) ان ڳالهه کي باقاعده طور تي تسليم ڪيو ويو آهي ته انهن پولي فينولس مان گهڻي قدر هائڊروليسبل ٽيننس هائڊرو ليسيبل ٽيننس (Hydro- losable-tannins) ۽ خاص طور تي پيوني ڪيلئگنس (Punicalagins) آهن، جيڪي خاص طور تي اينٽي آڪسيڊنٽ طور ڪم سر انجام ڏين ٿا ۽ اهي ان ڳالهه جا پابند هوندا آهن ته پيدا ٿيل فري ريڊيڪلس (Free Radicals) جا توڙ بڻجن. (Anti oxidant responsible for the free radcals scavenging ability of pomegranate) هي اينٽي آڪسيڊنٽ، فري ريڊيڪلس يعني (تڪليف پهچائيندڙ ماليڪيولس) جي خلاف ڄڻ ته محافظ طور ڪم ڪن ٿا ۽ انساني صحت لاءِ مفيد بڻجن ٿا. اهي تڪليف پهچائيندڙ ماليڪيولس (Harmful molecules)، (Free Radicals) جن جي ڪري انساني صحت متاثر ٿئي ٿي. تن تي ڪنٽرول ڪري، انسان دل جي بيمارين، وقت کان اڳ پوڙهائپ جو اچڻ ۽ ڪينسر جهڙي موذي مرض کان بچڻ ۾ مدد ڪن ٿا، ان ڪري ڏاڙهون کي اسان بچاءُ طور تي هڪ بهترين ٽانڪ طور تسليم ڪري سگهون ٿا.
* * *