ليکڪ طرفان ٻه اکر
مٿيان مضمون مختلف وقتن تي مختلف اخبارن ۽ ڪانفرنسن ۾ پڙھيل ۽ اخبارن ۾ ٿوري فرقن سان ڇپيل آھن. ٻئي ۽ ٽئين حصي ۾ مضمون اندازن 20 کان 22 سال پراڻا آھن. اھي مضمون ان وقت جي معاشي سياسي ۽ سماجي مسئلن کي نظر ۾ رکندي لکيا ويا ھئا. پر وقت گذرڻ سان گڏ انھن کي سھيڙي جڏھن ٻيھر پڙھيو ويو ته انهن جي اھميت جو اندازو ٿيڻ لڳو. سنڌ ۾ خاص ڪري معاشيات جي علم سان لاڳاپيل لکڻين جي شديد کوٽ محسوس ڪئي ويئي آھي. ۽ خاص طور دنيا جي معاشي مسئلن ڏانھن فڪري لاڙا به ھڪ مخصوص ۽ روائتي سوچ جو منظر آھن. ان روايت کي ٽوڙيندي لکيل مضمونن کي گڏ ڪري ڪتابي شڪل ۾ ڏيڻ سچ پچ ته اھو ڪم ليکڪ جي وس کان گهڻو ڏکيو ھو. آئون ٿورائتو آھيان، انھن دوست، شاگردن ۽ ساٿين جو جن انھن مضمونن کي نه صرف گڏي ڪري، درست ڪري، وري ڪتابي صورت ۾ سھيڙيو آھي. آئون سندن محنت جو قدر ڪندي ٿورائتو آھيان. اميد ته ڪتاب معاشيات سان لاڳاپيل مسئلن تي ھڪ ننڍي ڪاوش ثابت ٿيندي.
ڪتاب جي پھرئين حصي ۾ شامل مضمونن گھڻي ڀاڱي بين الاقوامي معاشي لاڙن ۽ ڪورونا جي صورتحال مان ڦٽي نڪتل معاشي سماجي ۽ مالياتي بحرانن جي پسمنظر ۾ لکيل مضمونن جي آھي. ڪورونا وائرس دنيا جي صحت جي نظامن کي لوڏيندي، معاشي اٿل پٿل ڪندي، دنيا جي مالياتي نظامن کي تحس نحس ڪرڻ واري آھي. معاشي تبديلين جو سڌو سنئون نتيجو اسان جھڙي پوئتي پيل ملڪن تي اڻٽر آھي، ان مان ڪيئي نتيجا اخذ ڪري سگهن ٿا. ڪتابن ۾ ڪجھ مضمون زرعي پاليسين متعلق مضمونن کي منھنجي ايندڙ ڪتاب نالي “21 صديءَ جي زرعي سوال” ۾ شامل ڪيو ويو آھي ته جيئن موضوع سان مطابقت رکندڙ مضمونن کي ملائي موجودہ وقت جي حاوي زرعي سوال ۽ ان مان جنم وٺندڙ پيچيدہ سوال جي پس منظر ۾ سمجهي سگهجي۔ اميد ڪجي ٿي ته پڙھندڙ جيڪي شاگرد، عام سياسي ڪارڪنن کي سنڌ، پاڪستان ۽ بين الاقوامي معاشي مسئلن ۽ ان مان جنم وٺندڙ معاشي ۽ سياسي سوالن کي سمجھڻ ۾ مدد ملندي.
ڊاڪٽر احمد نواز هڪڙو
مسقط عُمان
نومبر 2020ع