هو سوچيندو رهجي ويو
”ٻڌو تہ. . . “
ھن منھن ورايو ۽ بغير ڪجهہ چوڻ جي ھن ڏانھن ڏسندو رھيو ۽ مرڪندو رھيو.
”ھڪ ڳالھہ چوڻي ھئي. . . “ ھن جي گهر واريءَ چيو.
”صرف ھڪ؟“ چوندي ھو ھن ڏانھن وڌيو تہ ھوءَ ٻہ قدم پوئتي ھٽي وئي. ھو بيھي رھيو ۽ چيائين، ”چئو“.
”ھڪڙي ننڍڙو ٻار آھي. . . تقريبن چار مھينن جو. . . ھن جا پيءُ ماءَ ٻئي مري ويا آھن. . . ھن جي ناني اھو ٻار غربت جي ڪري پالڻ نٿي چاھي. مان چاھيان ٿي. . . اھو ٻار اسان پاليون“
ھوءَ چوندي رھي، ھو خاموش ٻڌندو رھيو.
سڄي ڳالھہ ٻڌي ھو شوخ موڊ مان ھڪدم سنجيدہ ٿي ويو.
”ھڪ ٻار ملي رھيو آھي. . . پالڻ لاءِ. . . !“ ھن ھوريان ورجايو ۽ ٻي لمحي ھو ھڪ عجيب ڪيفيت ۾ اچي ويو. ھڪ لمحي جي ھزارين حصي ۾، ڪيئي ڳالھيون ھڪ ئي وقت ھن جي ذھن تي تري آيون. . .
پنھنجا ٽي ٻار. . . ٻہ ٽي ڀائٽيا. . . ٻہ ڀيڻ ڀاءُ. . . ڪلارڪي. . . گهٽ پگهار. . . شادي کان پوءِ فيملي پلاننگ، ڪنھن بہ ھڪ ٻار جي بيماريءَ تي پريشاني. . . اسڪول پڙھندڙ ٻارن جي روز ڪا نہ ڪا ضرورت. . .
”ڇا ٿا سوچيو؟“ گهر واريءَ جي آواز تي ھو ڇرڪي خيالن مان نڪري آيو. . .
”ڀلا اھو ٻار ماستر بچل کي ڇونہ ڏيارجي؟ ھن ويچاري کي اولاد بہ نہ آھي“ ھن کي اوچتو ياد آيو.
”ھن انڪار ڪيو آھي. . . ۽ چوي پيو تہ منھنجي جائداد جو وارث ڪو ٻيو ڇو ٿئي. . . “ ھن جي گهر واريءَ ٻڌايو.
”جائداد؟“ ھن کان ٽھڪ نڪري ويو. ”ماستر ويچاري وٽ پگهار بہ پوري نٿي بيھي. . . جائداد وري ڪھڙي. . .؟“
ھوءَ چپ رھي.
”تون ڇا ٿي چاھين؟“
”جيئن اوھان جي مرضي. . . “ گهر واريءَ فيصلو ھن تي ڇڏي ڏنو.
”ٻار تہ ڀل وٺ پر . . . ھڪ شرط اٿئي. . . “
”ڪھڙي؟“
ھن منھن ورائي ھڪ نظر پنھنجي سال کن عمر واري پٽ ڏانھن ڏٺو، وري گهر واريءَ ڏانھن ڏسندي شوخ لھجي ۾ چيو.
”شرط اھو تہ. . . فيملي پلاننگ ڊبل. . . يعني ڇھہ سال. . . “ ھوءَ ايئن مرڪي پئي ڄڻ سندس مسڪراھٽ چئي رھي ھجي ”ھا. . . ٺيڪ آھي. . . “ ھوءَ وڃڻ لڳي تہ ھن جي ھلڻ ۾ اھا خوشي محسوس ڪري سگهجي پئي جيڪا دل جي ڪا وڏي خواھش پوري ٿيڻ تي ٿيندي آھي.
ڪجهہ دير اڳ ھو الاءِ تہ ڇا ڇا سوچي شيو ڪري رھيو ھيو پر ھاڻ ھو صرف ھڪ ڳالھہ سوچي رھيو ھيو. . . ٻار. . . ھڪ يتيم ٻار. . . جيڪو ھن جي گهر ۾ پلندو. . . ھن سوچيو ھن جي سموري مٽ مائٽن ۾ يتيم ٻار. . . ٻئي ڪنھن جو ٻار ڪنھن نہ پاليو. . . ڪيڏي نہ وڏي ڳالھہ ليکي ويندي. . .؟
پر ڇا ھي ٻار مان صرف ڪنھن جي واھہ واھہ لاءِ پاليندس؟
ھن پاڻ کان سوال ڪيو.
”ھرگز نہ. . . “ ٻي لمحي ڄڻ سندس ضمير تيزيءَ سان جواب ڏنو. ”ٻار تہ ان ڪري پاليندس تہ ھڪ ننڍڙي وجود کي ڌڪن ٿاٻن کان بچائڻو آھي. . . “
اھڙين ئي سوچن ۾ ھو دفتر جي تياري بہ ڪندو رھيو.
دفتر پھچي معمول موجب فائيلن جو ڍير ڪڍي اڳيان رکيائين. پھريون فائيل کوليائين فائيل جي پھرين پني تي لکيل ھيو ”ھڪ يتيم ٻار موڪلجي ٿو. وصول ڪري مڪمل رپورٽ ڏيندا. . . “
ھن کان ڇرڪ نڪري ويو. اکيون مھٽي ٻيھر پڙھيائين. آفيس جي سلسلي ۾ صاحب جو ڪو حڪم ھيو، جنھن کي ھن ٻار پالڻ واري خيال ۾ غرق ٿي پڙھيو. ھن ٿڌو ساھہ کنيو، ھڪ لمحي لاءِ ڄڻ پاڻ تي کليو،
”آءٌ ان ٻار بابت ايترو ڇو پيو سوچيان؟“
ھن ڄڻ پاڻ کان سوال ڪيو.
جواب ۾ ڪيئي ڳالھيون ھڪ ئي وقت سندس ذھن تي تري آيون، ڪيئي سال اڳ. . . جڏھن شادي جي ڪجهہ مھينن ۾ ھن کي ٻڌايو ويو تہ ھو ”پيءُ“ بڻجڻ وارو آھي. . . عجيب خوشي محسوس ٿي ھيس. . . خوش خوش. . بي انتھا خوش. . . . ان ئي ڏينھن ھڪ ٻئي شھر ويندي ويگن جو ايڪسيڊنٽ کان بچي وڃڻ کان پوءِ ھڪ عجيب خيال. . . ھڪ خوف، ”جيڪڏھن ايڪسيڊنٽ ٿي وڃي ھا. . . ۽ مان مري وڃان ھا. . . تھ؟“
جواب ۾ ھن جي تصور ۾ صرف ھڪ ننڍڙو ٻار آيو ھيو، جيڪو روئي رھيو ھيو. . .
نہ ماءُ. . . نہ پيءُ. . . نہ ٻيا مٽ مائٽ. . . بس ھڪ ننڍڙو ٻار. . . جيڪو روئي رھيو ھيو. . .
ھن آسمانن جي مٿانھين مان ان بار کي روئيندي ڏٺو ھيو. . .
۽ ھو وڙھي پيو ھيو پنھنجي روح کي پڪڙي بيٺل ملائڪن سان. .
”مون کي ڇڏيو. . مون کي ڇڏيو. “
پر ھو کيس پڪڙيون بيٺا ھيا.
”ڇا ٿيو سڪندر؟“
”مون کي ڇڏيو. . . “ ھن ھلڪي رڙ ڪئي.
”ھوش ڪر يار. . . ڇا ٿيو. . . .؟“ ڪنھن کيس ڳلن تي ھلڪي ٿڦ وھائي ڪڍي تہ ھو ھوش ۾ اچي ويو ھو سڄو ڏڪي رھيو ھيو. . .
ھن ڏٺو تہ ھو ملائڪن جي قبضي ۾ نہ پر آفيس ۾ آھي ۽ کيس ٻيو ڪلارڪ دوست پڪڙيون بيٺو آھي.
اوچتو ھو کلي پيو.
”بس يار. . . رات ننڊ پوري نہ ڪئي“ ھو بھانو بنائڻ لڳو. فائيل بند ڪري ھن ڪرسي سان ٽيڪ ڏئي اکيون بند ڪيون.
”پر آءٌ مري تہ ڪونہ ويو ھيس. . . “
ھن پراڻي ڳالھہ کي ياد ڪري سوچيو، پر پھرين ٻار جي جنم تائين الاءِ ڇو آءٌ موت کان ڏاڍو ڊڄندو رھيو ھيس. . . “ ”ھا. . . ٻي ڳالھہ بھ“ ھن سوچڻ جو تسلسل برقرار رکيو.
پھرين ٻار جي جنم تي سوچيو ھيم تہ ھي ٻار ڀاڳ وارو ثابت ٿيندو. . . منھنجا حالات بدلجندا. . . پر ايئن ڪجهہ بہ نہ ٿيو ھيو. . ٻئي ٻار جي جنم تائين بہ اھو ئي آسرو شايد ھي ٻار پاڻ سان گڏ خوش قسمتي آڻي پر ٿيو بهتر ڪجهہ بہ نه.
ھن اکيون کوليون ۽ ٿڌو ساھہ کڻندي سوچيو.
”مون زندگي ۾ ھن مھل تائين نہ روزا رکيا، نہ نمازون پڙھيون ھڪ يتيم ٻار کي پالڻ جي صدقي ۾ شل خدا منھنجي دنيا ۽ آخرت سنواري آمين، “
چوندي ھن ٻيو فائيل کنيو ۽ ڪم ڪرڻ لڳو، پر الاءِ ڇو اڄ سندس ڪنھن ڪم ۾ دل نہ لڳي رھي ھئي. ھن سوچيو تہ اڄ سوير گهر وڃي پوءِ بہ ھو ڪم ڪندو رھيو.
آفيس ٽائيم ختم ٿيڻ کانپوءِ ھو گهر آيو، ھن ھزار ڀيرا سوچيو گهر واري کان پڇي تہ ان يتيم ڇوڪري جو ڇا ٿيو؟ پر ھن اھو سوال ڪري پنھنجي بيچيني ظاھر ڪرڻ نہ پئي چاھي.
ھن سوچيو تہ ايئن نہ ٿئي جو ڪنھن فلم جي ڪھاڻي وانگي بار بار ان ڇوڪري بابت پڇڻ تي ھن جي گهر واري کي شڪ ٿئي تہ ھي ڇوڪرو ٻي گهر واريءَ مان منھنجو پٽ آھي ۽ آءٌ ھن کي ھن گهر ۾ آڻڻ لاءِ ڪو چڪر ھلايان پيو.
پنھنجي خيالن تي ھو پاڻ ئي مرڪي پيو.
”فلمي خيال“ ھو سوچي ٿو.
”ايئن بہ ٿي سگهي ٿو تہ منھنجو پٽ وڏو ٿي نافرمان ٿئي ۽ ھي اسان جو پاليل پٽ (ڪمائو پٽ) ثابت ٿئي؟“
ھو وري پنھنجي خيالن تي کلي ٿو.
ھن جي پنھنجي کلڻ تي گهر واري پري کان ھن ڏي مرڪي ڏسي پڇي ٿي، ”خير تہ آھي کلين پيو؟“
”ڪجهہ بہ نھ“ چئي ھو زبردستي منھن تي سنجدگي جا تاثر آڻي ٿو.
يتيم ٻار کان ڌيان ھٽائڻ لاءِ شام جو سوير ھو روز جيان دوستن سان ڪچھري ۽ تاش کيڏڻ وڃي ٿو، تاش کيڏڻ ويھي ٿو تہ بہ ٻار جو خيال ايندي سوچي ٿو،
”اھو ڇوڪرو جڏھن پالڻ لاءِ وٺندس تہ پوءِ ھتي سنگت جي دعوت ڪندس. . . بلڪل ايئن جيئن پنھنجي پٽ جي ڄمڻ تي کين کارايو پياريو ھيم. . . “
”ڇا خيال آھي سنگت کي ان ٻار بابت ٻڌايان؟“ ھو پاڻ کان دل ئي دل ۾ سوال پڇي ٿو.
”نہ نہ. . . وقت کان اڳ نہ ٻڌايان. . . متان ٽوڪون نہ ڪن“، ھو پاڻ کي ڳالھہ ڪرڻ کان روڪي ٿو.
ڪجهہ ديرتہ خاموش رھي ٿو پر ڪجهہ دير کان پوءِ رھي نٿو سگهي ۽ دوستن کي مخاطب ٿيندي چوي ٿو:
”مان ھڪ يتيم ٻار کي پالڻ ٿو چاھيان. . . “
ڪجهہ دوست تاش جي پتن کان نظرون ھٽائي تعجب مان ھن ڏانهن ڏسن ٿا.
”پاڻ نہ پالي، ڪتا ڌاري. . . “ ھڪ دوست حجت ۾ ٽوڪ ٿو ڪري. ان لمحي ھو محسوس ٿو ڪري تہ ھن اھا ڳالھہ اجايو ڪئي، پاڻ تي پاڻ ڪاوڙجي ٿو.
”نہ يار. . . حديث مطابق تہ يتيم ٻار پالڻ افضل ڪم آھي. “
ٻيو صوفي ذھن دوست ھمٿ ٿو وڌائيس.
ڪجهہ دير اڳ واري شرمندگي ڪجهہ گهٽ ٿئي ٿي ۽ ھرڪو وري تاش کيڏڻ لڳي ٿو. ٻئي ڏينھن تي صبح جو آفيس وڃڻ کان اڳ گهرواريءَ کان پڇي ٿو: ”ان يتيم ٻار جو ڇا ٿيو؟“
”چاچو انڪار پيو ڪري. . . “ ھن جي گهر واري سندس پيءُ جي نالي ٻڌائي ٿي:
”چئي پيو تہ پرائي ٻار جو پالڻ ڏکيو ۽ خرچ وارو ڪم آھي. “
ھن کي پيءُ تي ڪاوڙ لڳي ٿي.
”ڪا ٻڪري يا مينھن پالڻ لاءِ ملي ھا تہ سڀ ھا ڪن ھا پر انسان جو ٻار پالڻ لاءِ بھانا. . . “ ھو سوچي ٿو.
ھو آفيس آيو پر ھر ھر کيس پنھنجي پيءُ تي ڪاوڙ اچي رھي ھئي. رکي رکي ھن کي پنھنجي پيءُ جون سڀ زيادتيون ياد اچي رھيون ھيون. . .
”ڊش انٽينا وٺڻ بہ نہ ڇڏيو ھئائين. . . “ ھو سوچي ٿو. ”۽ نہ ئي ڪيبل لڳرائڻ ڇڏي پيو. . . ھر ڪم پنھنجي مرضي تي“ ھو سوچيندو رھي ٿو. ان ڏينھن ان کي احساس ٿئي ٿو تہ بزرگن سان گڏ زندگي گذارڻ ڪيڏو نہ ڏکيو آھي.
ڪجهہ ڏينھن کان پوءِ ھڪ ڏينھن آفيس ٽائيم گذاري ھو گهر واپس اچي ٿو. وھنجڻ ۽ ماني کائڻ کان پوءِ سُمھي پئي ٿو. شام جو اٿي دوستن ڏانھن وڃن کان اڳ گهرواريءَ کان پڇي ٿو:
”ان يتيم ٻار جو ڇا ٿيو؟“
”اھو ٻار. . .؟“ سندس گهر واريءَ جي لھجي ۾ سڄي ڪائنات جو درد ڀرجي ٿو وڃي.
”اھو ٻار ڪنھن بہ نہ ورتو، بيمار ٿيو ۽ صحيح علاج نہ ٿيڻ ڪري. . . مري ويو. “
قميص جي کاٻي ٻانھن جي ڪف جو بٽڻ بند ڪندي ھن جو ھٿ رڪجي ويو. بنا ڪجهہ ڳالھائڻ جي ھو ڄڻ پاڻ کي گهليندي گهر کان ٻاھر نڪري ويو.
**