سوئيڊن جي اسٽاڪهوم يونيورسٽي
جتان ڪيترائي ملڪي سربراهه پئدا ٿيا
اسٽاڪهوم يونيورسٽي يورپ جي اترئين حصي ۾ واقع هڪ خوبصورت ۽ خوشحال ملڪ سُوئيڊن جي گادي واري شهر اسٽاڪهوم ۾ واقع آهي. هن ئي شهر ۾ يونيورسٽي کان علاوه هڪ نامياري “سوئيڊش اڪيڊمي“ پڻ آهي جنهن جي طرفان گذريل هڪ صدي کان وٺي هر سال دنيا ۾ امن، سلامتي، ادب، تحقيق ۽ ترقيءَ جي مختلف شعبن ۾ نمايان ڪم ڪندڙ شخصيتن کي نوبيل امن انعام ڏنو ويندو آهي، اهو انعام سوئيڊن ڄائَي نامياري انجنيئر، سائنسدان ۽ محقق الفرڊ نوبيل جي نالي پٺيان سندس ياد سان منسلڪ هوندو آهي.الفرڊ نوبيل جوٿورو ذڪر به ضرور ٿيندو پر پهريان اسٽاڪهوم يونيورسٽي جي ڳالهه ٿا ڪريون.
اسٽاڪهوم يونيورسٽي سوئيڊن جي چوٿين پراڻي يونيورسٽي آهي جيڪا1960ع ۾ وجود ۾ آئي. حقيقت هئين آهي ته 1869ع ۾ “اسٽاڪهوم يونيورسٽي ڪاليج ايسوسيئشن”نالي هڪ سماجي تنظيم اسٽاڪهوم شهر ۾ يونيورسٽي جي قيام لاءِ ڪوششون ورتيون جنهن جي نتيجي ۾هتي 1878ع ۾ شهر ۾ هڪ ڪاليج قائم ڪيو ويوجنهن کي1960 ۾ ترقي ڏئي “ اسٽاڪهوم يونيورسٽي” بڻايو ويو. هن يونيورسٽيءَ ۾ اڄڪلهه اٽڪل ستهٺ هزار شاگرد زيرِ تعليم آهن جن ۾ ٻين ملڪن جي شاگردن جو به خاصو تعداد شامل آهي. سال 2013ع ۾ هن يونيورسٽيءَ ۾ پي ايڇ ڊي جي اميدوارن جو تعداد ٻن هزارن کان به وڌيڪ هيو، جيڪو ڪنهن به ريسرچ يونيورسٽي جي مقبول ۽ معياري هجڻ جو دليل هوندو آهي.
اسٽاڪهوم يونيورسٽي جي فئڪلٽين جهڙوڪ فئڪلٽي آف نيچرل سائنس، فئڪلٽي آف هيومنٽيز فئڪلٽي آف سوشل سائنسز، فئڪلٽي آف لا، ۽ فئڪلٽي آف مئٿميٽڪس ۾ ستر تدريسي شعبا آهن. هن يونيورسٽي جون ريسرچ فيلڊ اسٽيشنس پڻ تحقيق جي دنيا ۾ وڏي نيڪنامي رکن ٿيون. اهڙين تحقيقي اسٽيشنس ۾ “اسٽاڪهوم يونيورسٽي ميرين سينٽر” جي “آسڪو لئبارٽري” وڏي ڪارج ڀري آهي جنهن ۾نيچرل ۽ انوائيرنمنٽل سائنس جي شعبن ايڪوسسٽمس، ايڪالاجي، ۽ انساني رهڻي ڪهڻي جا ماحول تي اثرن متعلق تمام گھڻو تحيقي ڪم ڪيو وڃي ٿو. هن يونيورسٽي جي “ ترفلا ريسرچ اسٽيشن” ۾ گليشيئرلاجي، هائيڊرولاجي، ميٽرولاجي ۽ ڪلائيميٽولاجي جي مختلف پهلوئن تي وڏو تحقيق ڪم ڪيو وڃي ٿو. ساڳي طرح اسٽاڪهوم يونيورسٽي جي “ٽويٽورپ زولاجيڪل ريسرچ اسٽيشن” تي ايٿولاجي ۽ ايڪالاجي متعلق ريسرچ ڪئي وڃي ٿي. هن يونيورسٽي جا ٽي محقق مختلف شعبن ۾ نمايان تحقيق تي نوبيل انعام حاصل ڪري چڪا آهن. سوئيڊن جا ٽي اڳوڻا وزير اعظم ڪارل بلٽ، اولوف پام، فيڊرڪ رينفلٽ، يونان جا ٻه اڳوڻا وزير اعظم اندريئس پاپاندريو، جارجيس پاپاندريو ۽ سوئيڊن جي پهرين عورت وزير ۽ قومي معاشيات جي پهرين عورت پروفيسر ڪئرين ڪاڪ لنڊبرگ هن يونيورسٽي شاگرد رهي چڪا آهن.
دنيا جي ٻين ملڪن جيان سنڌ جا شاگرد پڻ سوئيڊن ۾ تعليم پرائي رهيا آهن. مير پورخاص سان تعلق رکندڙ هڪ نوجوان طاهر حسين پنهور جنهن قائدِاعظم يونيورسٽي مان ماسٽرس جي ڊگري حاصل ڪئي سو هاڻي سوئيڊن ۾ پي ايڇ ڊي جي تعليم حاصل ڪري رهيو آهي. لاڙڪاڻي سان تعلق رکندڙ سنڌ زرعي يونيورسٽي ٽنڊوڄام جي ويٽرنري سائنسز فيڪلٽي جا ٻه ليڪچرر شاهد حسين ابڙو ۽ سنڌي نياڻي راڻي وڳڻ پڻ سوئيڊن ۾ پي ايڇ ڊي جي تعليم حاصل ڪري رهيا آهن.
اسٽاڪهوم يونيورسٽي ۾ شاگردن جون يونينيون، ڪلب ۽ گروپ پنهنجي برادريءَ جي فلاح ۽ تفريح لاءِ سرگرم رهن ٿا. اسٽاڪهوم يونيورسٽي اسٽوڊنٽس يونين به نمايان حيثيت رکي ٿي جيڪا هن يونيورسٽي ۾ شاگردن جي ٻين سڀني فلاحي تنظيمن کان پراڻي ۽ وڌيڪ متحرڪ آهي.
سوئيڊن اتر يورپ ۾ پاڻيءَ جي وچ ۾واقع اسڪنڊينيوين جزيري جو هڪ ديومالائي خوابن جهڙو حسين ۽ پر امن ملڪ آهي. هن جون زميني سرحدون ناروي ۽ فنلئنڊ سان ملن ٿيون جڏهن ته هن کي هڪ پُل (Bridge) وسيلي ڊينمارڪ ملڪ سان پڻ ملايو ويو آهي. اسٽاڪهوم يونيورسٽي واري شهر اسٽاڪهوم جي مشهوري جا هونئن ته ٻيا به ڪيترائي حوالا آهن پر هڪڙو خاص حوالو جنهن جو ٿورڙو ذڪر مٿي ڪري چڪا آهيون، اهو آهي مشهور سائنسدان الفرڊ نوبيل. هن شهر ۾ 21 آڪٽوبر 1833ع ۾ هڪ اهڙي ٻار جنم ورتو هيو جيڪو وڏو ٿي دنيا ۾ الفرڊ نوبيل جي نالي سان مشهور ٿيو. البرٽ نوبيل ڊائنامائيٽ ايجاد ڪري دنيا جي ترقيءَ جو راهون هموار ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي هئي پر سندس زندگيءَ ۾ ئي سندس هن ايجاد کي جنگي مقصدن لاءِ استعال ڪيو ويو جنهن ڳالهه جو الفرد نوبيل کي پڻ ڏاڍو افسوس ٿيو. تنهن کان پوءِ هن دنيا اندر امن جي قيام ۽ فوجي قوتن جي خاتمي لاءِ ڪم ڪندڙ شخصيتن لاءِ نوبيل امن انعام جاري ڪرڻ جو اعلان ڪيو. نوبيل امن انعام ڪل پنجن قسمن جي نوبيل انعامن مان هڪ آهي. ٻيا انعام فزڪس، ڪئميسٽري، فزيالاجي يا ميڊسن ۽ ادب تي نمايان ڪم ۽ تحقيق تي ڏنا ويندا آهن. انهن انعامن جو سلسلو 1901ع کان شروع ٿيو آهي جيڪو اڃا تائين جاري آهي. هڪ صدي ۽ ٻارنهن سالن جي ڊگھي عرصي تي ڦهليل هن سفر ۾گذريل سال تائين ڪل اٺ سئو ڇاهٺ نوبيل انعام ڏنا ويا آهن جن مان اٺ سئو پنجٽيهه انعام شخصيتن کي ۽ ايڪيهه انعام تنظيمن کي مليا آهن.
(ڪاوش مڊويڪ مئگزين 1 جنوري 2014)