ون يونٽ واري دور ۾ جڏهن جديد سنڌي ادب، اديبن ۽ شاعرن خاص ڪري شيخ اياز جي خلاف هڪ نهايت خطرناڪ ۽ گمراهه ڪن ميڊيا مهم شروع ڪئي وئي ته رسول بخش پليجي جديد ادب جي بچاءَ ۾ روزانه ”خادم وطن“ ۾ انهن جا جواب ڏنا، جيڪي بعد ۾ ڪتابي صورت ۾ڇپيا. هن ڪتاب جي سنڌي تنقيدي ادب ۾ وڏي اهميت آهي.
ان بابت محترم شمشير الحيدري ٻڌايو ته شيخ اياز خلاف سخت لکيو پئي ويو ۽ خاص ڪري جماعت اسلامي پاران هن خلاف فتوائون صادر ٿي رهيون هيون۔ مان رسول بخش پليجي جي خدمت ۾ حاضر ٿيم۔ چانهه پيارڻ کانپوء چيائين ڪم ٻڌاء، مون عرض ڪيومانس ته شيخ اياز خلاف وڏي واويلا پئي هلي ڪجهه ڪر۔ چيائين ڇا ڪيان۔ مون عرض ڪيومانس ته ڪجهه لک۔ هن هڪ ڪالم لکيو ۽ چيائين هي وٺ۔ مون کيس عرض ڪيو ته هڪ ڪالم سان ڇا ٿيندو ۽ پوء مان اتي رهي پيس ۽ پوء ڪالمن جو سلسلو شروع ٿيو ۽ هڪ مهيني ۾ ڪتاب ڇپجي ويو، جيڪو سڀني جي سوالن ۽ فتوائن جو جواب آهي۔
”سڪ سڄڻ يار جي“ اصل ۾ 1956ع ۾ پنڌ ڪيل حج جو سفرنامو آهي جنهن جو ليکڪ حاجي عبد الڪريم سنگهار آهي.
هي ڪتاب 2016ع ۾ سچائي اشاعت گهر دڙو پاران ساحل پرنٽرز وٽان ڇپايو ويو آهي. ٿورائتا آهيون مور ساگر ۽ يوسف سنڌيءَ جا جن ڪتاب جي سافٽ ڪاپي موڪلي سنڌ سلامت گهر ۾ پيش ڪرڻ جي اجازت ڏني.
” ڪَايا مَنجهه ڪَڙن “ محترم علي محمد شاهه لڪياري جي جيل ڊائري آهي. هن جيل ڊائريءَ ۾ 1980ع جي ڏهاڪي واري دور جي سنڌ يونيورسٽي ڄامشورو ۾ قوم پرست شاگرد سياست ۾ علي محمد شاهه جي شاگردي واري زماني ۾ هم آهنگي ۽ اُن سياست جي سفر ۾ آيل ڀوڳنائن ۾ جيل ياترا جو دور ۽ قيد وبند جون يادگيريون تحرير ٿيل آهن.
آنلائن پڙهو | پي ڊي ايف
” ڪچ ڪوڏيون “ نامياري ليکڪ عطا حسين موسوي صاحب جي مضمونن جو مجموعو آهي جيڪو 1958ع ۾ سنڌ پرنٽنگ پريس، حيدر آباد پاران ڇپايو ويو.
ڊاڪٽر نبي بخش بلوچ لکي ٿو:
”ڪچ ڪوڏيون“ ھڪ سنڌي شخصيت جي فڪر جو نتيجو آھن ۽ عام سنڌي ٻوليءَ ۾ ورجايل آھن. ھنن ۾ نه ڪنھن ٻئي جي خيالن جي نقالي آھي ۽ نه ترجمو، عبارت ۾ نڪا جڙتو علمي ڪڇ وھٽ آھي ته نڪا عقل ٺلي ٺاھ ٺوھ. ھي دل جا دليل ۽ خلوت جا خيال آھن جي جيئن زبان تي چڙھيا آھن تيئن سئون سڌو سپڪ سنڌي ٻوليءَ ۾ ظاھر ڪيا ويا آھن. مصنف بلڪل عام عنوانن کي نھايت دلچسپ پيرايه ۾ پيش ڪيو آھي. سلوڻن لفظن، ٺيٺ سنڌي محاورن ۽ ننڍن سپڪ جملن سندس اسلوب بيان کي ھڪ انوکي نوعيت ڏني آھي. سندس عبارت ۾ اختصار آھي نه اپٽار. مگر مختصر عبارت جي باوجود معنيٰ مبھم نه رھي آھي.
هن ڪتاب ۾ اسلام جا بنيادي تصور پيش ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي وئي آهي. اسلام، دنيا جي وڏن مذهبن ۾ هڪ قديم ترين ۽ ساڳئي وقت اهڙو جديد ترين مذهب آهي جنهن کي سڄي دنيا جي ماڻهن منجهان وڏو حصو مڃي به ٿو ۽ ان تي ڪنهن نه ڪنهن لحاظ سان عمل پيرا به آهي.
ٿورائتا آهيون سنڌيڪا اڪيڊمي جي سرواڻ نور احمد ميمڻ جا جنهن ڪتاب موڪلي سنڌ سلامت ڪتاب گهر ۾ پيش ڪرڻ جي اجازت ڏني.
هي ڪتاب ”موسيٰ کان مارڪس تائين“ جملي 24 بابن تي مشتمل آهي، جن مان 2005 ع ۾ پهرئين ڀاڱي طور ڇپيل پهريان 10 باب، ڪارل مارڪس جي ڄمڻ تائين سوشلزم (جنهن کي سِبطِ حسن مارڪس جي ڏنل نالي موجب ”خيالي سوشلزم“ سڏيو آهي)، جي پس منظر ۽ تاريخي جائزي کي تفصيل سان بحث هيٺ آڻن ٿا، جنهن ۾ عام ماڻهن، خاص ڪري پورهيتن، هارين ۽ مزدورن جي ڀلائين ۽ بهترين لاءِ جاکوڙيندڙ انيڪ شخصيتن جي زندگين، سندن تحريرن، جدوجهدن ۽ کين آيل\ مليل سزائن ۽ تڪليفن، ۽ حاڪم ۽ امير (شرفاء) طبقن کي مليل رعايتن ۽ سندن اٽڪلن جو داستان آهي، جڏهن ته پڇاڙڪا اڻ ڇپيل 14 باب ڪارل مارڪس جي حياتيءَ ۽ تحريرن، سندس لاثاني ساٿي فريڊرڪ اينجلس جي ساٿ، سهڪار ۽ لکتن ۽ سائنسي سوشلزم جي فلسفي ۽ سمجهاڻِيءَ جو احاطو ڪن ٿا.
آنلائن پڙهو | پي ڊي ايف
ڪتاب ”برف ۾ سڙندڙ ماڻهو“ اردو جي نامياري ليکڪ حڪيم عبدالرئوف ڪياني جي ڪهاڻين جي مجموعي جو سنڌي ترجمو آهي، جنهن جو سنڌيڪار يوسف سنڌي آهي.
حڪيم عبدالرؤف ڪياني جي هر ڪهاڻي موضوعي لحاظ کان نه رڳو وسيع ڪئنواس ٿي رکي... پر جيڪڏهن انهن ڪهاڻين کي ڊراما ٽائيز ڪجي ته اسڪرين تي ڏاڍو سُٺو تاثر ڇڏين.
ڪهاڻين جو هي ڪتاب ”رني ڪوٽ جو خزانو “ نامياري ليکڪ ۽ ڪهاڻيڪار امر جليل جي ڪهاڻين تي مشتمل آهي. هي ڪتاب 2007ع ۾ نيو فيلڊس پبليڪيشن پاران ڇپايو ويو.
امر جليل لکي ٿو جابر، تاريخ جي هر دور ۾، مظلوم جي احتجاج تي حمله آور ٿيندو آهي. هو لکيل ۽ اُچاريل هر لفظ تي اُلر ڪندو آهي. هو هيڻي جي آهن ۽ زاريءَ تي اعتراض ڪندو آهي. هو قاعدن ۽ قانون جا ڪوٽ کڙا ڪري وٺندو آهي. پر هو هيڻي جي خاموشيءَ سان جنگ چوٽي نه سگهندو آهي. هو ماٺ سان وڙهي نه سگهندو آهي. منهنجي توسان جنگ نه آهي. بس، مان خاموش ٿي ويو آهيان. خاموشي موت آهي. خاموشي پڄاڻيءَ جي علامت آهي. منهنجي خاموشيءَ ۾ شايد تون پنهنجو موت ۽ پڄاڻي ڏسي رهيو آهين. ان ۾ منهنجو ڏوهه نه آهي. اِن لاءِ تون پاڻ ذميوار آهين. تون ،منهنجي ماٺ ۽ خاموشيءَ سان پڄي نه سگهندين.
هي ڪتاب ”ڪورٽ ڪهاڻيون“ نامياري ليکڪ، وڪيل ۽ سياستدان رسول بخش پليجي صاحب جي ڪورٽ ڪهاڻين جو مجموعو آهي.
ياد رهي ته هي ڪهاڻيون سينٽر فار پيس اينڊ سول سوسائٽي پاران پليجي صاحب جي ڇپايل ڪتاب تخليقي ۽ تنقيدي ادب تان ورتل آهن جيڪو 2012ع ۾ ڇپايو ويو.
سنڌ جي مهان ليکڪ، قانوندان ۽ سياستدان رسول بخش پليجي صاحب جو نيو فيلڊس پبليڪيشن پاران 1985ع ۾ ڇپيل ڪهاڻين جو مجموعو ”پسي ڳاڙها گُل“ اوهان سان شيئر ڪجي ٿو.
آنلائن پڙهو | پي ڊي ايف
هي اسٽيج ڊرامن تي مشتمل ڪتاب آهي جنهن کي ڪتابي صورت ۾ ڇاپيو ويو آهي، جنهن جو ليکڪ منظور ڪوهيار آهي.
آنلائن پڙهو | پي ڊي ايف
”گلقند : اصطلاح يا ورجيسون “ اوهان اڳيان پيش ڪجي ٿو. هي ڪتاب آنجهاني ڀيرومل مھرچند آڏواڻي جو سهيڙيل آهي جيڪو ورهاڱي کان اڳ 1928ع ۾ ڇپيو.
هيءُ ڪتاب ٻن ڀاڱن ۾ ورهايل آهي. پهرئين ڀاڱي ۾ 912 پهاڪا آهن. ٻئي ڀاڱي ۾ 1450 اصطلاح آهن جن مان ڪيترا ”گل“، ”سنڌي ٻوليءَ جي سونهن“، ”طلسم“، جوت اخبار، اخبار تعليم، شمس العلماء مرزا قليچ بيگ ۽ پنهنجن توڙي ٻين صاحبن جي ٺاهيل ڪتابن مان چوُنڊيا ويا آهن.
”لفظ هوا ۾ خوشبوءِ“ اوهان اڳيان پيش ڪجي ٿو. هي ڪتاب ليکڪ ۽ شاعر جبار آزاد منگي جي ريڊيو اسڪرپٽ جو مجموعو آهي.
هي ڪتاب 2016ع ۾ سمبارا پبليڪيشن پاران ڇپايو ويو آهي. ٿورائتا آهيون جبار آزاد منگي صاحب جا جنهن ڪتاب جي سافٽ ڪاپي موڪلي ۽ سنڌ سلامت ڪتاب گهر ۾ پيش ڪرڻ جي اجازت ڏني.
هيءُ ڪتاب؛ منظور ڪوهيار جي يادگيرين سان گڏ سندس آتم ڪٿا به آهي. هن جتي پنهنجي ادنيٰ شخصيت کي بي عيب رکيو آهي، اتي ساڻس وابسته اعليٰ انسانيت جي جوهر کي نمايان مقام ارپيو آهي.
هيءُ ڪتاب؛ فني حوالي سان خاڪن/مضمونن/ ۽ مقالن وچ ۾ بنيادي فرق کي سمجھڻ لاءِ پڻ ڪارگر آهي. منظور ڪوهيار جي سليس ٻوليءَ ۽ منظر نگاريءَ سان گڏ تاريخي حوالن/بحثن جي حسناڪي هن ڪتاب کي عام ڪتابن کان منفرد بڻائي ٿي.
هو لکي ٿو “منهنجي ذهن ۾ نيپال ۾ گھاريل ڏ هاڙا فليش بيڪ ٿي گھمندا ر هيا. مون دريءَ مان نظر ايندڙ جبلن جي چوٽين جا فوٽو ڪڍيا، مون سو چيو ته نيپال رڳو پهاڙيين جو ديس آ هي، يا بدر ابڙي چواڻي ڀڳوانن جي ڀونءِ آ هي، يا فقير محمد لاشاري جيان ته هيڻن ماڻهن ۽ سگھاري هماليا جي سر زمين آ هي.
مون سوچيو ته سڀ سچ آ هي پر، انهن سڀني سان گڏ ، پيار، احساسن ۽ فقيري طبيعتن جو ديس آ هي.“
ڪتاب ۾ کوڙ ساريون تصويرون به ڏنل آهن جيڪي اوهان پي ڊي ايف فارميٽ ۾ ڊائونلوڊ ڪري ڏسي سگهو ٿا.
