ڏاهپ / اخلاقيات

اندر تون اجار

هي ڪتاب اخلاقيات تي مشتمل مضمونن جو مجموعو آھي جيڪي اسلامي دنيا جي فلسفي، داناء، حڪيم ۽ ڏاھي حجة الاسلام امام غزالي لکيا آھن. ماڻهوءَ جي بنيادي انساني اخلاقن کي نهوڙيندڙ ڪڌاين جو تفصيل ۽ دل کي سٺين عادتن سيکارڻ جي واٽ تي وٺي ھلندڙ ھن ڪتاب جو سنڌيڪار دين محمد اديب فيروزشاهي آهي.
اخلاقيات جي موضوع تي هي ڪتاب امام غزالي جي ڪتاب “الاسلام” جو خلاصو آهي. جنهن ۾ هن بهتر انسان ۽ صحيح مسلمان بنجڻ جي لاءِ بنيادي انساني اخلاقن جي اپٽار ڪئي آهي. هن پنهنجي ڪتاب ۾ ماڻهوءَ جي اخلاقن کي نهوڙيندڙ ڪڌاين جي تفصيل ۽ ان جي خرابين سان گڏ انسان کي سٺين عادتن اپنائڻ جي واٽ پڻ ٻڌائي آهي.
  • 4.5/5.0
  • 2521
  • 1079
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • امام غزالي
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book اندر تون اجار

تعريف جي لونجهه جو علاج

غور ۽ ويچار ڪريو ته تعريف ڪندڙ، ڪهڙي ڳالهه جي تعريف ڪري ٿو؟ جيڪڏهن اوهان جي مال ۽ عزت جي تعريف ڪري ٿو ته، سمجهڻ گهرجي ته مال يا عزت ڪا ڪمال جي شيءِ نه آهي، خوشي ته حقيقي ڪمال (خدائي معرفت) جي حاصل ٿيڻ تي ڪرڻ گهرجي ۽ وهمي ڪمال ته رئڻ جي لائق آهي ۽ خوشيءَ جي شيءِ نه آهي.
جيڪڏهن اوهان جي زهد ۽ پرهيز گاريءَ جي تعريف ڪري ٿو ته ان جون ٻه صورتون آهن: هڪ هيءَ ته سچ پچ اوهان زاهد ۽ پرهيزگار به آهيو ۽ ان بابت اوهان جي تعريف سچي پچي ٿي رهي آهي. ٻي صورت هيءَ ته اوهان زاهد ۽ پرهيز گار نه آهيو، فقط اوهان جي خوش ڪرڻ لاءِ اوهان جي ڪوڙي تعريف ڪئي وڃي ٿي. پوءِ جي سچي تعريف آهي ته ان جو علاج هن طرح ڪريو: يعني دل ۾ سوچيو ۽ غور ڪريو ته انهن تعريف وارين ڳالهين جو اوهان ۾ هجڻ ۽ انهن کي حق تعاليٰ جو قبول فرمائڻ خوشي جي ڳالهه آهي، باقي ٻين جو بيان ڪرڻ ته رواجي ڳالهه آهي. ڇو ته ماڻهن جي ظاهر ڪرڻ کي قبوليت ۽ الاهي قرب ۾ ڪجهه اثر يا دخل ڪونهي. جي زهد ۽ پرهيزگاريءَ جي ڪوڙي تعريف ٿي رهي آهي ته ان تي خوش ٿيڻ پڌري پٽ ناداني ۽ حماقت آهي. ان جو مثال هن طرح آهي ته ڪو ماڻهو، اوهان جي هن ريت تعريف ڪري ته، “اوهان جي آنڊن ۽ معدي مان عطر جي خوشبو اچي ٿي.” حالانڪه اوهان کي خبر آهي ته انهن ۾ پليدي ۽ فضلو ڀريو پيو آهي پوءِ جي انهيءَ بيجا ساراه ۽ ظاهر ظهور ڪوڙي، تعريف تي خوش ٿيڻ لڳو ته اوهان ئي ٻڌايو ته هن کان وڌيڪ ڪهڙي بيوقوفي ٿيندي؟ وڏ ماڻهائپ ۽ شهرت جو علاج، اسان مٿي بيان ڪري آيا آهيون. ان تي عمل ڪرڻ سان، اميد آهي ته خدا جي فضل سان ان جي حب ۽ مدح جي حب جي پاڙ پٽجي ويندي.