ڏاتِ هڪ وڏو سمنڊ آهي… مير سردار چنڙ
سوال: نانءُ ولديت سميت؟
مير سردار چنڙ: سردار علي ولد پيارو خان چنڙ
سوال: جنم جي تاريخ ۽ جنم جو هنڌ.؟
مير سردار چنڙ: 16 آگسٽ 2001ع ڳوٺ پاٽ شريف تعلقو ۽ ضلعو دادو
سوال: ادبي نانءُ ؟
مير سردار چنڙ: مير سردار چنڙ
سوال: تعليم/نوڪري/پيشو.؟
مير سردار چنڙ: انٽر پاس ڪئي آھي نوڪري جي چڪر ۾ اڃا پيو ئي ناھيان .
سوال: لکڻ جي شروعات سال ۽ مهينو.؟
مير سردار چنڙ: ڊسمبر 2016ع
سوال: ادبي استاد..؟
مير سردار چنڙ: جيتوڻيڪ لکڻ ھڪ ڏات آهي، ڏات قدرت طرفان ئي عطا ٿيندي آهي، تنهن ھوندي به ان جي قانون قاعدن کي سمجھڻ لاءِ استاد جي ضرورت پوي ٿي منهنجا ادبي استاد امر ثناء ۽ عين سحر آهن جيڪي مون کي ادبي زندگي جي ھر موڙ تي ھر وقت ڪم آيا آھن ۽ منھنجي سدائين رهنمائي ڪندا رھيا آھن جيڪو آھيان ان ۾ انھن ٻنھي شخصيتن جي وڏي محنت آهي.
سوال: ڪنهن کان متاثر ٿي لکڻ شروع ڪيو؟
مير سردار چنڙ: ننڍپڻ ۾ اخبارون ۽ مختلف رسالا پڙھڻ جي عادت وجھي ڇڏي ھيم جنهن اڳتي ھلي لکڻ تي مجبور ڪيو ۽ مان لکڻ شروع ڪيو.
سوال: ڪهڙيون شيون/ڳالھيون اوهان کي لکڻ لاءِ اتساهينديون آهن؟
مير سردار چنڙ: لکڻ وقت مون کي منهنجو مطالعو ۽ خيال اتساھيندا آھن وڌيڪ اتساھ تڏهن ملندو آهي، جڏهن تخليق شايع ٿيندي آهي، ۽ ڪنهن ٻئي واتان پنهنجي تخليق جي تعريف ٻڌندو آهيان
سوال: پهرين تخليق ڪڏهن ۽ ڪٿي ڇپي؟
مير سردار چنڙ: 4 ڊسمبر 2016ع تي پھريون ڪالم روزاني سوڀ (سون ورني سنڌ جي ثقافت )۽ عوامي آواز ۾ (عالمن جي شھر مٿان ڏوھارين جو راڄ) ڇپيو ھو جنهن بابت مون کي ڪا خبر ئي نه هئي.
سوال: ڪھڙين اخبارن ۽ رسالن ۾ ڇپيا آهيو؟
مير سردار چنڙ: مون کي ادب جي دنيا ۾ آئي ڪي چند سال ٿيا آهن پر الله جي ڪرم سان سنڌ جي تقريبن رسالن ۾ شايع ٿي چڪو آھيان تنهن ۾ مٺڙا ٻار احساس ميگزين، ھزار داستان، عوامي آواز ميگزين، ٻارن جي ٻاري، ماھوار اتساھ، سنڌ راڻي ميگزين، ھندستان جي مشھور ميگزين ھندواسي، روزاني ڪوشش، روزاني عوامي آواز، سوڀ، جيجل، عبرت، عوام سچ، ڪلياڻ، نداء سنڌ، پاڪ بليٽن، بينظير ٽائيمز، ھلال پاڪستان، ارادو لاڙڪاڻو، فاسٽ ٽائيمز، روزاني پورھيو ڄامشورو ۽ ٻين ڪيترين ئي اخبارن ۽ رسالن ۾ شايع ٿي چڪو آھيان
سوال: ڪھڙين صنفن ۾ لکيو اٿو ۽ اوهان جي پسنديده صنف ڪهڙي آهي؟
مير سردار چنڙ: مان مضمون نويسي، ڪالم نويسي، سفرناما، تبصرا نگاري ۽ ٻاراڻي ادب جون ڪھاڻيون، چوسٽا، خاڪا نويسي تي لکيو آھي، ڪھاڻيون مان لکڻ چاھيان پيو پر سٺي طرح کين لکي نه سگھيس. منهنجي پسنديده صنف خاڪا نويسي ئي آهي.
سوال: ڪھاڻين جو تعداد، ڪيتريون ڇپيل؟
مير سردار چنڙ: ٻاراڻي ادب جون تقريبن 10کن سڀ شايع ٿيل شايد باقي ھڪ اڌ ھوندي جيڪا شايع نه ٿي آھي نه ئي شايع ٿي سگھندي.
سوال: ڇپيل ڪتاب ۽ انهن جا سال......؟
مير سردار چنڙ: خاڪا نويسي تي ڪتاب ڪمپوز ٿي چڪو آھي جيڪو 2021ع جي وچ ۾ مارڪيٽ ۾ اچي ويندو.
سوال: پھرين تخليق ڇپجڻ تي رشتيدارن جو ردِ عمل ڇا هيو؟
مير سردار چنڙ: پھرين تخليق جي چپجڻ جي خبر ئي نه هئي باقي ٻي تخليق تي سائين (بابا) کي تمام گھڻي خوشي ٿي هئي جنهن جو ڪو اندازو ئي ناهي.
سوال: ادب ۾ اڳتي وڌڻ لاءِ اوهان جي حوصله افزائي ڪنهن ڪئي؟
مير سردار چنڙ: ادب جي دنيا ۾ اڳتي وڌڻ ۾ سدائين منهنجي دوستن ساٿين گھر وارن حوصلا افزائي ڪئي آهي، جنهن ۾ عين سحر، امر ثنا سائين پيارو خان چنڙ، ڀاءُ بشير چنڙ دوستن پريمي شاھد، مير ظفر چانڊيو، اظھر امر، رحيم مھر، ھالار ياسين ۽ ٻيا شامل آھن.
سوال: شاعري اوهان جي نظر ۾....؟
مير سردار چنڙ: شاعري منهنجي نظر ۾ ھڪ احساس آھي ھڪ تڙپ آھي ھڪ احتجاج آھي جيڪو شاعر احتجاج رڪارڊ ڪري دنيا اندر ان جي دادرسي ڪري ٿو ۽ ان کي ڪوريج ڏئي ٿو . شاعِري اندر جو اھو اتساھ آھي جيڪو ڪيترين ئي دردن سورن، تڪليفن کي اندر ۾ اتساھي ٿو .
سوال: محبت اوهان جي نظر۾ ..؟
مير سردار چنڙ: محبت زندگي جو ھڪ حساس عضوو آھي جنھن کي محبت سان ئي پروڙي سگھجي ٿو باقي لذتن سان ڪڏهن به محبت کي پروڙي نه ٿو سگھجي.
سوال: پسنديده شاعر/شاعرائون اديب /اديبائون..؟
مير سردار چنڙ: پسنديده شاعر: شاھ عبداللطيف ڀٽائي، استاد بخاري، مھر ڊٻائي، عين سحر، ارشاد سومرو، علي بابا، امر جليل، حسن درس، پائلو ڪوھلو، امر ثنا
سوال: پسنديده شخصيت..؟
مير سردار چنڙ: اياز لطيف پليجو ۽ مريم نواز
سوال: پسنديده ڪتاب/گل/رنگ/موسم/پھر..؟
مير سردار چنڙ: ڪتاب: سنڌباد جو سفر علي بابا (ٻاراڻو ناول ) ۽ڪيمياگر پائلو ڪوھلو (ناول). گل؛ گلاب جو . رنگ؛ اڇو . موسم؛ سيارو. پھر؛ شام جو.
سوال: زندگيءَ جي پهرين مهرباني/خوشي..؟
مير سردار چنڙ: زندگي جي پھرين خوشي منهنجو حيدرآباد لڏي اچڻ تي ٿي هئي جنهن ۾ مان پنهنجي زندگي جون ڪيتريون ئي حسرتون خواھشون ۽ خواب کڻي آيو هئس .
سوال: زندگيءَ جو پهريون ڏک/سڏڪو/صدمو...؟
مير سردار چنڙ: زندگي ۾ تجربا مشاھدا تمام نه ھجڻ جيترا آھن تنهنڪري منهنجي خيال ۾ مون وٽ ڪو به اھڙو ڏک صدمو محفوظ ناھي.
سوال: اڄ جي عورت ڇا ٿي چاھي؟
مير سردار چنڙ: اڄ جي عورت تعليم ۽ شعور چاھي ٿي، شعور سان گڏ آزادي چاھي ٿي، تنهن کان پوءِ زندگي جي ھر شعبي ۾ ڪم ڪرڻ چاھي ٿي.
سوال: عورت اوهان جي نظر ۾ .؟
مير سردار چنڙ: عورت خدا جي عظيم تخليق آھي، ھي اھا تخليق آھي جنهن کي اڄ تائين ڪير سمجھي نه سگهيو آھي ھڪ عورت ھزار ڪردار.
سوال: اڄڪلھه جيڪو ادب سرجي پيو ان بابت اوهان جي راءِ..؟
مير سردار چنڙ: اڄڪلھه ادب تمام بھترين سرجي رھيو آھي ماضي جي ڀيٽ ۾ اسان وٽ نوجوانن جي لاءِ ڪي به ادبي ڪلاس ناھن ھلايا ويا نه ئي ادبي تربيت ڪئي وڃي ٿي نوجوان پنهنجي پيرن تي پاڻَ اٿيا آھن، جيڪي تمام سٺو لکي رھيا آهن
سوال: سنڌي سماج ۾ ليکڪ/ليکڪائن کي ايتري پذيرائي نه ٿي ملي، جيتري ٻين ٻولين ۾ لکندڙن کي ملي ٿي، ان جو ڇا سبب آهي؟
مير سردار چنڙ: منهنجي نظر ۾ ان جو سبب ھڪ سفارش، ساڙ ۽ حسد آهي اسان وٽ ھڪ اديب ٻئي اديب جا پير ڪڍڻ ۾ مصروف لڳو پيو آھي، ھڪ اھو نه ٿو چاھي ته مان ٻئي اديب کي اڳتي آڻيان ۽ ٻيو سفارش عام جام ٿي وئي آ اسان وٽ مشھور اخبارن رسالن جا ايڊيٽر تقريبن سفارش تحت مواد شايع ڪن پيا نه ڪي معيار تي، اگر سفارش تي مواد شايع ٿيندو ته ٻين ٻولين وارا به اھو پڙھندا ۽ اسان جو معياري مواد پاڻ تائين محدود ٿي ويندو ته اسان کي مڃتا ڪٿان ملندي؟ باقي جيڪو معياري مواد اڳتي ويو آهي ته انھن ضرور مڃتا ماڻي آهي، جنهن جا ڪيترائي مثال موجود آھن .
سوال: تنقيد ڇا آهي؟ اسان وٽ تنقيد برداشت ڇو نه ٿي ڪئي وڃي؟
مير سردار چنڙ: ٻار جڏهن ڄمندو آھي ته ان جي واڌ ويجھه لاءِ ماءُ جي ٿڃ ضروري ھوندي آھي ائين ئي جڏهن ادب جي دنيا ۾ ڪو جنم وٺي اچي ٿو ته ان جي لکڻين جي واڌ ويجهھ لاءِ تنقيد ضروري آھي. تنقيد ھر دور ۾ ھر ادب تي ٿيندي رھي آھي، تنقيد تاريخ جي وڏن وڏن ليکڪن کي پنهنجي لپيٽ ۾ آندو آهي، جنهن سان سندن لکڻين مان جھول ختم ٿي ويندو آهي پر اسان وٽ اڄڪلھه تنقيد براءِ اصلاح رھي ڪٿي آھي؟ اسان وٽ رڳو تنقيد براءِ تنقيد ڪئي وڃي ٿو ماضي ۾ سنڌي ادبي سنگت جي شاخن ۾ تنقيد براءِ اصلاح جا زبردست ڪلاس ھلندا هُئا ۽ رسالن ۾ پڻ سٺي تنقيد ٿيندي هئي پر ھن وقت رڳو تنقيد براءِ تنقيد ھلي پئي. نقاد لکڻي تي ڳالهائڻ بجاءِ ليکڪ جي ذاتي زندگي تي ڳالهائڻ شروع ڪري ٿو تنهن ڪري اسان وٽ لفظ تنقيد به ماضي بڻجي چڪو آهي .
سوال: ادبي/سياسي/سماجي تنظيمن سان وابستگي..؟
مير سردار چنڙ: سياست ۾ ته تمام گھڻو شوق ھو پر وقت، ۽ حالتن کي نظر ۾ رکندي فلحال سياست کان پري ٿي ويس شروعات ۾ قومي عوامي تحريڪ سان تعلق رکندڙ هُئس پر ھاڻ بلڪل غير سياسي آھيان ڪنهن سياسي سماجي پارٽي سان تعلق ناهي .
سوال: زندگي اوهان جي نظر ۾..؟
مير سردار چنڙ: زندگي منهنجي نظر ۾ سمنڊ جي ڪناري تي ٺھيل واري جي دڙي مثل آھي، جنهن کي ڪنهن وقت به سمنڊ جي ڇولي ڪيرائي ختم ڪري سگھجي ٿي.
سوال: موت اوهان جي نظر ۾.؟
مير سردار چنڙ: موت منهنجي نظر ۾ ھڪ گناھ آھي، ڇاڪاڻ ته موت اچڻ سان ڪيترائي خواب، حسرتون، خواھشن ختم ٿي وڃن ٿا ۽ ڪنهن کان اھي سڀ ختم ڪرائڻ ڪنهن گناھ کان گھٽ ناھن.
سوال: نفرت ڇا آهي؟
مير سردار چنڙ: نفرت سڀ کان وڌيڪ خطرناڪ مادو آھي، نفرت انسان جي ناڪاري سوچن مان جنم وٺندي آھي جيڪا انسان کي پنهنجن کان پري ڪندي آھي ۽ انسان کي سنگدل بڻائي ڇڏيندي آھي.
سوال: دل اوهان جي نظر ۾ .؟
مير سردار چنڙ: انسان جو تمام ننڍڙو مضبوط عضوو.
سوال: ايندڙ ڪتاب/سھيڙيل ڪتاب ۽ انهن جا نالا..؟
مير سردار چنڙ: دنيا جي دادلا ( خاڪا نويسي)
سوال: توهان طبيعتن ڪيئن آهيو؟
مير سردار چنڙ: طبعيت جو عجيب آھيان، اڄ تائين ڪير سمجھي نه سگھيو آھي نه ئي پاڻ سمجهي سگھيو آھيان.
سوال: ڪھڙين ڳالھين تي ڪاوڙ ايندي اٿو؟
مير سردار چنڙ: جڏهن ڪنهن ڪم ۾ مصروف ھجان ۽ وچ ۾ خلل وجھي
سوال: مليل مڃتا/ايوارڊ/شيلڊون؟
مير سردار چنڙ: فخر ڪريم ماڊل سيڪنڊري اسڪول پاٽ شريف مان مڃتا سرٽيفڪيٽ 10 سيپٽمبر 2008ع، نيو اورا ٽيڪ ڄامشورو مان مليل مڃتا سرٽيفڪيٽ 2019ع، ڊي آئيڪونز اڪيڊمي قاسم آباد حيدرآباد جي سالياني پروگرام ۾ مليل مڃتا شيلڊ 2020ع.
سوال: لکڻ وقت اوهان جي ڪيفيت ڇا هوندي آهي؟ اوهان ڇا محسوس ڪندا آهيو؟
مير سردار چنڙ: لکڻ وقت منهنجي ڪيفيت ڪا خاص ناھي ھوندي بس ٿوري بيقراري ھوندي آهي .
سوال: درد ڇا آهي؟
مير سردار چنڙ: درد به خدا جي ھڪ نعمت آھي، جنهن سان ھڪ انسان کي ٻئي انسان جي احساسن جي پروڙ پوي ٿي، اگر دنيا ۾ درد نه ھجي ھا ته شايد ڪير ڪنهن کي ياد ئي نه ڪري ھا.
سوال: اوهين جيڪو لکو ٿا يا جيڪو ڪُجهه لکيو اٿو انهيءَ مان مطمئن آهيو؟
مير سردار چنڙ: مان جيڪو لکان ٿو ان کي لکڻ کان پھريان پرکيان ٿو پروڙيان ۽ سمجھان ٿو بعد ۾ لکان ٿو باقي مطمئن مان اڄ تائين ناھيان ٿي سگھيو ڇاڪاڻ ته جيڪو ليکڪ پنهنجي لکڻي مان جڏهن مطمئن ٿئي ٿو ان ڏينهن سندس لکڻي سندس وٽان موڪلائي وڃي ٿي، ڇاڪاڻ ته ڏات ھڪ وڏو سمنڊ آھي جنهن جو اڃا ڪير سيرُ نه ڪري سگھيو آھي.
سوال: ملازمت ڪندڙ عورتن جو الميو ڇا آهي؟ انهن جا مسئلا ڪھڙا آهن؟
مير سردار چنڙ: اسان جي سنڌي سماج ۾ ھڪ ته عورتن کي آزادي نه ھجڻ برابر آھي ملازمت ڪندڙ عورتن سان ڪيترائي واقعا پيش اچن ٿا، ھر اداري ۾ بگھڙ موجود آھن جتي عورتن کي بليڪ ميل ڪيو وڃي ٿو، جنهن جي ڪري ڪجهه واقعا ويجھر ۾ پيش آيا آھن ان کان علاوه عورتن کي بنيادي سھولتن کان محروم ڪيو وڃي پيو.
سوال: مرداڻي معاشري ۾ عورت ليکڪائن کي ڪھڙيون مشڪلاتون پيش اچن ٿيون ۽ انهن جو حل ڇا آهي؟
مير سردار چنڙ: مرداڻي معاشري ۾ اڄڪلھه عورتن کي ڪا به مشڪلات نه ٿي اچي ڇاڪاڻ ته اڄڪلھه مرد ۽ عورتون گڏ ڪم ڪن پيا.
سوال: لکڻ اوهان جو شوق آهي يا مجبوري؟
مير سردار چنڙ: لکڻ منهنجو شوق آھي عشق آهي
سوال: شهرت اوهان کي ڪيئن لڳندي آهي؟
مير سردار چنڙ: شھرت مون کي تمام سٺي لڳندي آھي پر ان ۾ عزت ھجي.
سوال: اوهان کي ڪنهن کان ڪا شڪايت؟
مير سردار چنڙ: شڪايت ڪنهن کان ناھي شڪايت به ڪنھن کان ڪنداسين. **