شڪي عورتون:
زال جيڪڏهن مڙس جي ٿوري ٿڪي نگراني ڪري ته ان ۾ ڪا اربعا خطا ناهي پر ان حد تائين نه جو بدگماني ۽ شڪ چوٽ تي پهچي وڃن. شڪ هڪ لاعلاج مرض آهي. افسوس جو عورتن جو هڪ وڏو انگ ان روڳ ۾ ڦاٿل هوندو آهي. هڪ شڪي عورت سوچيندي آهي ته سندس مڙس جائز ۽ ناجائز طور تي ساڻس خيانت ڪري رهيو آهي، فلاڻي عورت سان ملندو آهي ۽ هن سان شايد شاديءَ جو ارادو رکي ٿو، پنهنجي سيڪريٽريءَ سان سندس گهرا لاڳاپا آهن، فلاڻي ڇوڪريءَ سان عشق ڪري ٿو، جيئن ته دير سان گهر موٽندو آهي، تنهن ڪري پَڪ سان عياشي ڪرڻ ويندو هوندو. جيئن ته فلاڻي عورت سان ڳالهائي رهيو هو، لڳي ٿو ته پاڻ ۾ دوستي هوندن، فلاڻي بيوهه ۽ سندس ٻارن تي احسان ڪندو آهي تنهن ڪري هو ان کي چاهيندو هوندو. ڪار ۾ هيئر پن (ڪانٽو) مليو آهي، جنهن مان خبر پئي ٿي ته پنهنجي محبوبا کي سير سپاٽي تي وٺي ويو هوندو، فلاڻي عورت کيس خط لکيو آهي تنهنڪري لڳي ٿو ته هوءَ سندس زال آهي، فلاڻي ڇوڪري سندس واکاڻ ڪري رهي هئي ته ”ڏاڍو خوش اخلاق ۽ سمارٽ ماڻهو آهي“ ، ان مان لڳي ٿو ته هڪ ٻئي کي چاهيندا آهن ۽ جيئن ته پنهجا خط پڙهائيندو ناهي، تنهنڪري پَڪ سان اهي عاشقاڻا خط هوندا. هو ڪوڙو ۽ دوکيباز آهي. قسمت جو هال ٻڌائيندڙ رسالي ۾ منهنجي مڙس جي ستاري جي بار ۾ لکيل هو ته هن مهيني ۾ پيدا ٿيندڙ جو وقت ڏاڍو سٺو گذرندو، تنهن ڪري هو ٻي شادي رچائڻ چاهيندو، جيئن ته منهنجي هڪ ساهيڙي مون کي ٻڌايو هو ته تنهنجو مڙس فلاڻي گهر ويو هو، ظاهر آهي ته اتي ڪا عورت ئي هوندي. فال ڏسندڙ مون کي ٻڌايو هو ته هڪ سونهري وارن، ڪارين اکين ۽ ڊگهي قد ڪاٺ واري عورت توسان دشمني ڪري رهي آهي، پڪ سان اها منهنجي پهاڄ هوندي.
شڪي عورتون اهڙي قسم جي اجاين ڳالهين تي ويساهه ڪري پنهنجي مڙس تي شڪ ڪرڻ لڳنديون آهن ۽ هوريان هوريان سندن اهو شڪ پَڪ ۾ بدلجي ويندو آهي. اهي ان ڏس ۾ ايترو ته سوچينديون آهن جو هر ڳالهه ۾ کين شڪ ٿيڻ لڳندو آهي، ڏينهن رات رڳو ان ئي موضوع تي ڳالهائينديون رهنديون آهن. جتي به ويهنديون آهن اتي پنهنجي سمجهڻ کان سواءِ ئي ساڻس همدردي ڪندي ڏک ونڊيندا آهن ۽ مردن جي خيانت ۽ بي وفائيءَ جا سوين قصا ويهي ٻڌائينديون آهن.
اهڙيءَ طرح اعتراضن جو سلسلو شروع ٿي ويندو آهي، گهر جو ڪم ڪار ۽ ٻارن جي سارسنڀال صحيح طريقي سان ڪونه ٿي سگهندي آهي، ڏهاڙي جهيڙو جهٽو ٿيندو آهي، زال مڙس کان لاپرواهه ٿي ويندي آهي، پاڇي وانگر مڙس جي ڪَڍَ هوندي آهي، سندس کيسا ڳوليندي آهي، خط پَٽ پڙهندي آهي، سندس اٿڻ ويهڻ تي سخت نظر رکندي آهي ۽ هر بي ربط واقعي کي پنهنجي مڙس جي خيانت سمجهندي آهي. ائين هوءَ شڪ جي ڌٻڻ ۾ ڦاسي پوندي آهي.
اهڙي قسم جي ڳالهين ڪري هوءَ پنهنجو، پنهنجي مڙس ۽ پنهنجي ٻارڙن جو جيئڻ جنجال ڪري ڇڏيندي آهي ۽ گهر کي دوزخ بنائي ڇڏيندي آهي. جيڪا باهه ٻاريندي آهي تنهن ۾ نه رڳو پاڻ سڙندي آهي پر ٻارڙن ۽ مڙس کي پڻ ساڙيندي رهندي آهي. مڙس کڻي هزارين ثبوت پيش ڪري، قسم کڻي ۽ خوشامد ڪري پر هوءَ شڪ جي ڌٻڻ مان ڪونه نڪري سگهندي آهي.
اهڙي قسم جا سوين ماڻهو اسان جي سماج ۾ موجود آهن، جن کي توهان به سڃاڻيندا هوندا. هتي اهڙن ماڻهن جا ڪجهه واقعا ڏجن ٿا. ڪورٽ ۾ هڪ عورت چيو ته، ”مان پنهنجي مڙس سان ٻارهن سال گذاريا آهن ۽ مان ٽن ٻارن جي ماءُ پڻ آهيان. پر پوءِ به مان کانئس طلاق ڇو ٿي وٺان؟ اهو ان ڪري جو هاڻي مونکي پڪ ٿي وئي آهي ته منهنجو مڙس مون سان بي وفائي ڪري رهيو آهي. ڪجهه ڏينهن اڳ مان روڊ تي هڪ عورت سان ويندي کيس ڏٺو هو. پَڪ سان هوءَ سندس محبوبا هوندي جيڪا جون جي مهيني ۾ پيدا ٿي هوندي. مان هر هفتي قسمت جو حال ٻڌائيندڙ رسالو پڙهندي آهيان. منهنجي مڙس جي قسمت جي حال ۾ اهو ئي لکيل هوندو آهي ته توهان جو وقت جون مهيني ۾ پيدا ٿيندڙ سان سٺو گذرندو. مان ته فيبروريءَ ۾ ڄائي آهيان، تنهن ڪري ان جو مطلب اهو ٿيو ته اها ڪاٻي عورت آهي جنهن سان سندس وقت سٺو گذرندو هوندو. ٻيو ته مان اهو پڻ محسوس ڪيو آهي ته منهنجي مڙس کي مون سان اڳ جهڙي محبت نه رهي آهي. ”ائين چئي اها عورت پنهنجا ڳوڙها اُگهڻ لڳي.
سندس مڙس چيو، ”توهان ئي ٻڌايو ته مان ڪيان ته آخر ڇا ڪيان؟ ڪاش! اهي رسالا ههڙن وهمي پڙهندڙن جو ڪو بلو ڪن ۽ اهڙيون اجايون ڳالهيون ڇاپڻ کان پاسو ڪن. انهن ڳالهين جي ڪري منهنجي ۽ منهنجي ٻارڙن جي زندگي ڏاڍي ڏکي ۽ اڻ وڻندڙ ٿي پئي آهي. جيڪڏهن ڪنهن هفتي منهنجي قسمت جي حال ۾ لکيل هوندو آهي ته هن هفتي ججها ڏوڪڙ ملندا ته هوءَ منهنجو دماغ کائي ويندي آهي ته ايڏا پئسا ڪيڏانهن ويا؟ يا ڪو خط پٽ اچي ويندو آهي ته پوءِ منهنجي لاءِ باهه ٻري ويندي آهي. مان پڪ سان چوان ٿو ته هي عورت ڪڏهن به بدلجي نه سگهندي. تنهن ڪري چڱو ان ۾ ئي آهي ته اسان هڪ ٻئي کان ڌار ٿي وڃون.
هڪ مرد ڪورٽ ۾ بيان ڏيندي چيو ته، ”مهينو کن اڳ مان هڪ دعوت تان گهر موٽي رهيو هوس. پنهنجي هڪ دوست کي به ڪار ۾ ويهاريم جنهن گهر ڇڏي اچڻ لاءِ چيو هو جو وٽس سواري ڪونه هئي. جيڪو ان دعوت ۾ پنهنجي زال کي به وٺي آيو هو. ٻئي ڏينهن صبح جو آفيس وڃڻ مهل منهنجي زال مونکي چيو ته مون کي رستي ۾ امان جي گهر ڇڏيندو وڃ. سو اسان ٻئي گاڏيءَ ۾ چڙهياسين. رستي ۾ منهنجي زال جي پوئي سيٽ تي ڏٺو ۽ وارن جي هڪ ڪلپ کڻي مون کي ڏيکاريندي پڇيو ته، ”هيءَ ڪلپ ڪهڙي عورت جي آهي؟“ ڊپ وچان مون کي ياد ئي ڪونه ٿي آيو ته منهنجي گاڏيءَ ۾ ڪير ويٺو هو، تنهن ڪري مان کيس ٻڌائي ڪو نه سگهيس. شام جو جڏهن مان کيس وٺڻ ويس ته هن چيو ته مان گهر ڪونه هلنديس.“ جڏهن مان ان جو ڪارڻ پڇيو ته چيائين ته چڱو آهي ته ان عورت سان وڃي رهه جنهن جي وارن جي ڪلپ تنهنجي ڪار ۾ پئي هئي.“
هڪ نوجوان عورت شڪايت ڪندي چيو ته، ”منهنجو مڙس اڪثر ڪري رات جو دير سان گهر ايندو آهي ۽ بهانو اهو ڪندو آهي ته آفيس ۾ ڪم گهڻو هو. ان ڳالهه مون کي ڏاڍو پريشان ڪري ڇڏيو آهي. پاڙي جي ڪجهه عورتن مون کي ٻڌايو آهي ته تنهنجو مڙس فلاڻي هنڌ ويندو آهي تنهنڪري مان اهڙي مرد سان هرگز نه ٿي رهي سگهان جيڪو مون سان ڪوڙ ڳالهائي ۽ دوکو ڏي.“
ان ئي مهل ان عورت جي مڙس، کيسي مان ڪجهه خط ڪڍي جج جي اڳيان ميز تي رکيا ۽کيس عرض ڪيو ته هو اهي خط ڏاڍيان پڙهي ته جيئن سندس زال به ٻڌي ته مان ڪوڙو آهيان يا سچو، جج انهن خطن کي پڙهڻ شروع ڪيو. هڪ خط ۾ اوور ٽائيم جي باري ۾ لکيل هو جنهن مطابق هن کي شام 4 بجي کان رات جو 8 بجي تائين چار ڪلاڪ اوور ٽائيم ڪم ڪرڻو هيو. آفيس جي ٻين خطن مان پڻ اهو ثابت ٿيو ته کيس آفيس ۾ گڏجاڻيون ڪرڻيون هيون يا وري آفيس جي ئي پرو گرامن ۾ شامل ٿيڻو هو.
اها نوجوان عورت جج جي ميز وٽ آئي ۽ انهن خطن کي ڏسي چيائين ته، ”روزانو رات جو جڏهن منهنجو مڙس سمهي پوندو هو ته مان سندس کيسن جي تلاشي وٺندي هيس، پر مون کي ته ڪوبه خط ڪونه ملندو هو.“ جج چيو، ٿي سگهي ٿو ته هو انهن خطن کي ميز جي خاني ۾ رکندو هجي يا وري اهي خط گهر کڻي ئي نه ايندو هجي.“
مرد چيو ته، ”منهنجي زال جي شڪ مون کي ايڏو ته پريشان ڪيو هو جو مان رات جو سمهي ڪون سگهندو هوس. مون کي پڪ ٿي چڪي هئي ته منهنجي زال مون سان رهڻ نه ٿي چاهي.“
ان ئي مهل اها نوجوان عورت مڙس جي ڀرسان اچي بيٺي ۽ کانئس روئندي معافي ورتائين ۽ پوءِ اهي ٻئي ڪورٽ کان ٻاهر هليا ويا.
ڏندن جي ڊاڪٽر ڪورٽ ۾ شڪايت ڪئي، ”منهنجي زال ڏاڍي ساڙ سڙي آهي. مان ڏندن جو ڊاڪٽر آهيان تنهن ڪري مون وٽ عورتون به اينديون آهن. اها ڳالهه منهنجي زال کي بنهه ڪونه ٿي وڻي. ڏهاڙي ان موضوع تي اسان ٻنهي ۾ گهر اندر جهيڙو ٿيندو آهي. سندس چوڻ آهي ته مان عورتن جو علاج نه ڪريان. مان هن جي اجائي ساڙ ڪري پراڻن مريضن کي ڇڏي نه ٿو سگهان. مون کي پنهنجي زال سان ڏاڍي محبت آهي پر سندس اجائي شڪ منهنجو جيئڻ حرام ڪري ڇڏيو آهي. ڪجهه ڏينهن اڳ هوءَ منهنجي ڪلينڪ تي آئي مون کي زوريءَ گهلي گهر وٺي آئي. گهر پهچڻ سان ئي هن آسمان مٿي تي کڻي ڏنو. ان ڳالهه جو اصل سبب اهو هيو جو هوءَ منهنجي ڪلينڪ تي آئي ۽ مريضن واري ڪمري ۾ هڪ ڇوڪريءَ وٽ وڃي ويٺي. هن ڇوڪريءَ کان منهنجي باري ۾ پڇيو. ڇوڪريءَ، جنهن منهنجي زال کي ڪونه ٿي سڃاتو، چيو ته هي ڊاڪٽر ڏاڍو سٺو ۽ سمارٽ آهي. اها ڳالهه کيس ڪونه وڻي ۽ هوءَ مون کي بي عزتو ڪري گهلي گهر وٺي آئي.“
اهڙي قسم جا واقعا اڪثر گهراڻن ۾ ٿيندا رهندا آهن. اهڙا بدقسمت خاندان جيڪي شڪن شبهن جو شڪار ٿي وينداآهن سي نيٺ تباهه ٿي ويندا آهن. وڏو اثر ته ويچارن ٻارڙن تي پوندو آهي جيڪي روز روز جي جهيڙن مان تنگ ٿي ويندا آهن. گهر جو اڻ وڻندڙ ماحول سندن ذهن ۽ روح تي ناڪاري اثر ڇڏيندو آهي. ويڙهه جهيڙ ۽ ڌڪار وارو ماحول کين بگاڙي ڇڏيندو آهي ۽ پوءِ سندن آئندو به اونداهو ٿي وڃڻ جو امڪان هوندو آهي. جيڪڏهن زال مڙس صبر سان هليا ته پوءِ گاڏو پيو ڌڪبو ۽ جيڪڏهن وري سختي ۽ ضد ڪيائون ته پوءِ معاملو وڃي طلاق تائين پهچندو. ائين ٿيو ته پوءِ زال مڙس ٻنهي کي نڀاڳ ڏسڻو پوندو. هڪ پاسي مرد کي ڏاڍو نقصان ٿيندو ڇو جو پڪ ناهي ته سندس ٻي شادي ٿيندي به الائي جي نه! فرض ڪيو، جيڪڏهن شادي ڪيائين به ته ضروري ناهي ته کيس پهرين کان سٺي زال ملي وڃي. ٿي سگهي ٿو ته منجهس شڪ کان وڌيڪ خراب عيب هجن. وڏو مسئلو ته ٻارڙن جو ٿيندو، جو کين ماٽيلي ماءُ وٽان سڳي ماءُ جهڙو پيار نه ملي سگهندو. مرد جيڪڏهن سوچي ٿو ته ان شڪي عورت کي طلاق ڏئي کانئس ڇوٽڪارو حاصل ڪري ڪنهن ٻي بي عيب عورت سان شادي ڪري سڪون سان زندگي گذاريندو ته پوءِ اهو سندس وهم آهي. ائين ٿيڻ ڏاڍي ڏکي ڳالهه آهي.
عورت به خوش نه ٿئي ته طلاق وٺڻ کان پوءِ هو سڪون سان رهندي. طلاق وٺڻ کان پوءِ کيس الائي جي ڪيترين مصيبتن ۽ پريشانين سان منهن ڏيڻو پوندو. کيس سولائيءَ سان ٻيو مڙس ته ڪونه ملي سگهندو. ائين به ٿي سگهي ٿو ته کيس سڄي ڄمار رَن زال وانگر رهڻو پوي ۽ پيار ۽ محبت ۽ ٻارڙن جهڙي نعمت کان وانجهيل رهڻو پويس. اتفاق سان جيڪڏهن ڪو مڙس ملي به وڃيس ته ضروري ناهي ته اهو پهرين کان سٺو هجي. ٿي سگهي ٿو ته کيس ڪنهن اهڙي مرد سان شادي ڪرڻي پوي جنهن جي زال مري وئي هجي يا هن کيس طلاق ڏئي ڇڏي هجي. ان حالت ۾ کيس پنهنجي ٻارڙن جي جدائي ۾ تڙپڻو پوندو ۽ کيس پراوا ٻار پالڻا پوندا. انکان سواءِ کيس ٻين به ڪيترن ئي مسئلن سان مُنهن ڏيڻو پوندو.
اهڙا ڏينهن ڏسڻ کان ڀلو آهي ته زال ۽ مڙس سختيءَ ۽ ضد کان ڪم نه وٺن ۽ سياڻپ، صبر ۽ سهپ جو دڳ وٺن. ان ڏس ۾ مرد تي وڌيڪ ذميداري ٿئي ٿي. يا ائين کڻي چئجي ته ان مسئلي جي ڪنجي سندس ئي هٿ ۾ آهي. جيڪڏهن هن صبر، سهپ ۽ بردباريءَ کان ڪم ورتو ته پوءِ پاڻ به پريشانين کان آجو رهندو ۽ پنهنجي زال کي به ان مصيبت کان ڇو ٽڪارو ڏياري سگهندو.