مسرور پيرزادي جي شاعريءَ ۾ ٻوليءَ جي سادگي، لفظن جي چونڊ ۽ عنوان، شاعريءَ جا خيال سچ تہ دلچسپ ۽ وڻندڙ آهن. مسرور دلرباين، دلڪشين ۽ حسناڪين جو شاعر آهي. مسرور سونھن، سندرتا، سچ، محبت ۽ ڪائنات جي حسناڪين سان پيار ڪندڙ شاعر آهي. مسرور سنڌي غزل کي اوج ڏنو ڏنو آھي. سندس نظم پڻ منفرد آھن.
ھيءُ ڊمي مواد آھي توھان ھِي ڏٺو آھي؟؟
ٿو عشق ڪري ماڻھو انسان ٿي وڃي،
انسان خدا جو پو امڪان ٿي وڃي.
جي عشق سندو ساجن! احسان ٿي وڃي،
پو موت جيان جيون آسان ٿي وڃي.
بس عشق اجاڳر ٿو راھون ڪري نيون،
جي عشق ھلي اڳيان، ڇا ڇا نہ ٿي وڃي!
ايڏو تہ اوھان بن مان، ويران آھيان،
ٿو رڻ بہ ڏسي مون کي حيران ٿي وڃي!
ڪيڏو نہ ڏکوئيندڙ سو وقت آ جڏھن،
محبوب خيالن ۾ مھمان ٿي وڃي!
تون اچ تہ گلن جھڙي! گهر منھنجي ڀي ڪڏھن،
ڪر ھيءَ عنايت گهر، گلدان ٿي وڃي.
ھي ساھہ ٿڌو منھنجو، تو لاءِ بي اثر،
اي ڪاش اھو ڪڏھين طوفان ٿي وڃي!
ٽوڙڻ کان سوا ڪھڙي، ٻي واٽ ٿي بچي!؟
ھيءَ زندگي جڏھن ڀي زندان ٿي وڃي.
ڪندو محسوس ڪوئي ڪين پنھنجي ڪا ڪمي پيارا!
اسان لئہ اک ڪنھن جيءَ ۾ نہ ھوندي ڪا نمي پيارا!
اِھو ئي عشق سلجهائي سگهي ٿو سٽ جيون جو،
عقل سان ھي تہ الجهائي اڃا ٿو آدمي پيارا!
حياتي ھيءَ پنھنجي ڀي لڳي ٿو امتحان آھي،
انھي ۾ عشق جو آ سوال ڪرڻو لازمي پيارا!
جڏھن کان بيوفا جي بي رخيءَ جي برفباري ٿي،
تڏھن کان لڙڪ اکڙين ۾ اسان جي پيا ڄمي پيارا!
جڏھن کان تون ڪري ڪاوڙ، رسي ويو آنھہ او رسڻا!
تڏھن کان موسمون مون لئہ، مڙيوئي ماتمي پيارا!
پڇي معصوم ٿو محبوب ”ڪيڏو پيار ٿِي مون سان؟“
چوان ٿو پيار تورڻ جي نہ آ ڪا ساھمي پيارا!
زندگي مختلف، موت ڀي مختلف،
جا بہ ھن شيءِ ڪئي، سا ڪئي مختلف.
تون بہ ليليٰ نہ آن، مان بہ مجنون نہ ھان،
آ اسان جي پرين! عاشقي مختلف.
ڪين اکڙيون سمنڊ، ڪين وار ئي گهٽا،
پوءِ بہ ويئي وڻي، ڇوڪري مختلف.
چاندني رات ۾، ھوءَ نڪتي جڏھن،
ڪجهہ لڳي پئي جهڪي، چاندني مختلف.
ڳالھہ تو جا چئي، سا چڱي ڀي چئي،
ڪين سا پر وڻي، جو نہ ھئي مختلف.
شاھہ ڀي جو چيو، شيخ ڀي جو چيو،
سو نہ ورجاءِ، ڪر شاعري مختلف.
*
عشق مشڪل شاعري آ، ڇا ڪجي!
ڇوڪري ھوءَ سادڙي آ، ڇا ڪجي!
بيوفائيءَ جي بہ بدلي پيار آ،
ڇو تہ پنھنجي دل وڏي آ، ڇا ڪجي!
ھڪ طرف دنيا سنديون آسائشون،
ٻئي طرف ھوءَ سانوري آ، ڇا ڪجي!
ھڪ تہ پنھنجي ڪين دنيا سان پوي،
ٻيو وري ھوءَ ڀي رٺي آ، ڇا ڪجي!
مون ڪيون آھن گهڻيون ئي محبتون،
مون ۾ محبت، ھا گهڻي آ، ڇا ڪجي!
ھا، توھان سڀئي سياڻا آھيو،
ھا، اسان جي دل چري آ، ڇا ڪجي!
پاڻ اڻ تارو ۽ دنيا سمنڊ آ،
ناو دل جي ڀي ٻڏي آ، ڇا ڪجي!
*
آسائشن ۾ گذري، آ زندگي سدائين،
پر پو بہ روح ۾ آ، افسردگي سدائين.
جڏھين بہ پيار پِيتو، پيالين مان مون چپن جي،
تڏھين وڌي وئي آھي تشنگي سدائين.
محبوبڙيون تہ منھنجون، ھا مٽجنديون رھيون ھن،
پر پيار سان رھي آ، وابستگي سدائين.
منھنجو مزاج مٺڙا! آھي ھوا جيان ھي،
ڪئي مون تڏھن اڪارڻ، آوارگي سدائين.
الجهي پيا اھي ئي، جن عقل آھہ اڳيان،
پر پار آھہ پھتي، ديوانگي سدائين.
ھي روح جسم جي اڄ ٿو قيد مان بہ نڪري،
ڪيڏي عجيب ھوندي آزادگي سدائين!
اجنبيت
ھتي غلطيءَ مان آھيان اچي ويو مان،
ھتي ڀلجي اچي ويو آھيان مان،
اِئين بلڪل جئين ڪوئي مسافر،
غلط ڪنھن ريل گاڏيءَ ۾ چڙھي پئي،
۽ غلطيءَ مان ڪنھين ٽيشڻ،
اڄاتيءَ تي لھي پئي.
ھتي ھر چيز منھنجي لئہ،
صفا ڄڻ اجنبي آھي،
گذارڻ جيڪا چاھيان ٿو،
ھتي سا زندگي ناھي،
ھتي سو باغ ئي ناھي،
جتي دل جو پکي منھنجي،
لنوي ويٺو سريلي لات پيو ڪائي،
ھتي ڌرتي آ پٿريلي،
۽ ناھموار، نوڪيلي،
ھتي ڪئن پير منھنجا ھي،
نچن سو ناچ جنھن سان ھي،
سڄو ماحول پئي جهومي!
سندم سڀ گيت لڙڪن جي،
لکيل ٻوليءَ ۾ آھن،
اھي ئي گيت سڀ منھنجا،
ھتان جي ڪنھن بہ ٻوليءَ ۾،
ڀلا ڪئن ترجمو ٿيندا؟
رڳو بس اجنبيت آھي!
رڳو بس اجنبيت آھي!
مگر ھن اجنبي ماحول ۾ ڀي،
انھي ڪئن لات کي روڪيان،
جا لنوجي ٿي اندر ۾ پئي!؟
انھي ڪئن ناچ کي روڪيان،
رڳن ۾ جو رھي ٿو پيو؟
مان پنھنجا گيت ڳائينديس،
جي لڙڪن جي ھن ٻوليءَ ۾،
ڀلي ڪوئي نہ سمجهي سي،
ڀلي ڪوئي نہ سمجهي سي.
*
تون ڏکن جو ڏڪار ٿيندين ني؟
معنيٰ، بي انت پيار ٿيندين ني؟
مان ھٿيارن بنان شڪاري ھان،
شوق سان تون شڪار ٿيندين ني؟
لالچي آھيان خوشين جي لئھ،
تون خوشيون بي شمار ٿيندين ني؟
عشق، بي عزتي ھتي آھي،
عشق ۾ تون وقار ٿيندين ني؟
زندگيءَ جي تتل بيابان ۾،
موسلاڌار پيار ٿيندين ني؟
سنڌ جئن مان سڪان پيو ساجن؟
تون سدائين سڪار ٿيندين ني؟
مان اڃا يار! ٻار آھيان ڪو،
مون سان کيڏڻ لئہ ٻار ٿيندين ني؟
آنءُ بي اختيار ئي رھندس،
منھنجو تون اختيار ٿيندين ني؟
عشق جو تون شراب ٿيندين ني؟
عمر ڀر جو خمار ٿيندين ني؟
بس اھا پڪ ڏي مون کي پيارا!
پيار ۾ پائدار ٿيندين ني؟
شاعريءَ منجهہ تون اچي منھنجي،
شعر ڪو شاھڪار ٿيندين ني؟
*
ڇو
ڇو نہ محبت ڪنھن ڪڪر وانگر پئي سڀ تي وسي!
او پرين! ھيءَ صرف تنھنجي لاءِ محبت ڇو ھجي؟
چنڊ چمڪائي پيو جڳ چاندنيءَ سان چؤطرف،
چنڊ جي ھڪ شخص جي لئہ ھيءَ چاھت ڇو ھجي؟
گل، خوشبوءَ ساڻ واسي ٿو سڄي سنسار کي،
گل جي ھڪ فرد لئہ خوشبوءَ- راحت ڇو ھجي؟
عشق سڀ کي ٿو ڪشادي پنھنجي ڀاڪر ۾ ڀري،
عشق کي سوڙھي ڪرڻ جي ڪا بہ حسرت ڇو ھجي؟
*
ڪري ناٽڪ ڏکن جو يار! فنڪاري ڪئي آھي،
سموري عمر مون سائين! اداڪاري ڪئي آھي.
محبّت ڀي تہ مون محبوب! واپاري ڪئي آھي،
محبّت ۾ بہ مون سياڻپ، سمجهداري ڪئي آھي.
اڻانگو عشق آ، ان لئھ، اسان ياري رکي آھي،
انھي بس عشق کان توبھہ، اسان زاري ڪئي آھي.
ڀٽائي! ڏس، اسان سنڌين جا تون ھي ڪارناما ڏس!
ڪھاڙيءَ ساڻ ھر سھڻي، ڪھي ڪاري ڪئي آھي!
مان شرمندو بہ آھيان پر حقيقت ھيءَ ئي آھي،
ڪڏھن پئسن جي ڪارڻ ڀي قلمڪاري ڪئي آھي.
نظر جيڪو اچان ٿو مان، اھو ناھيان، اصل ناھيان،
مون غم جي پاڻ تي ڪيفيت اھا طاري ڪئي آھي.
اداسي ۽ اڍنگائي، اٿي فنڪار جو فيشن،
رئاري جنھن سموري خلق، فنڪاري ڪئي آھي.
*
آ عشق نشو، ھوش ۾ ڀي ڪيئن اچان مان؟
جت ھوش ڀي مدھوش، اتي روز رھان مان.
ڪا آڳ ھجي عشق جي، ان منجهہ پچان مان،
اي ڪاش سچي سون جيان يار! ٿيان مان!
ٿو پاڻ پنھنجي ذات کي ڳوليندو وڃان مان.
جئن پريم نگر جون ٿو گليون روز گهمان مان.
آ سار سندي تار ڇِڙي ۽ ٿو وڄان مان،
ھن عشق سندي ساز تي ٿو ناچ نچان مان.
ھوءَ مند بسنتي آ، گلن جيئن ٽڙان مان،
خوشبوءَ جيان دور گهڻو دور وڃان مان!
اڄڪلھہ تہ رڳو ھيءَ ئي بس آرزو آھي،
سينگار ڪري ھوءَ اچي ۽ پيو ڏسان مان.
طوفان جيان ياد پرين! آئي اوھان جي،
ڪمزور وڻ جي ڏار جيان ۽ ٿو ٽٽان مان.
تون پيار سندو يار! اڃا پيار ھي پيالو،
آ اڃّ ازل جي، نہ ٿو ڍاپي نہ ڍاپان مان.
جيون بہ عجب راند آ، اک – ٻوٽ جيان ھي،
ٿو پاڻ کي ڳوليان ۽ پيو پاڻ لڪان مان.
ھيءَ سمنڊ جيان شاعري سھڻي ٿي لڳئہ، پر
ڄاڻين نہ پيو سمنڊ جيان ڇو ٿو ڇلان مان!
مون کي تہ رڳو شعر لکڻ ڏانءُ اچن ٿا،
مون کي تہ ڇڏي ڏيو تہ پيو شعر لکان مان.
*
شاعر ويٺو روز لکي،
گيت ڪئي سوچي سوچي،
گيت امن ۽ محبت جا،
ڌرتيءَ تي ئي جنت جا،
۽ ڏسندي ھو ھاريءَ کي،
جيڪو ٻج ڇٽي ٿو ڪي،
ايندڙ ڪنھن خوشحاليءَ جا،
دل ۾ ھر ھر ھيئن چوي:
”ڇا ھيءَ محنت مون واري،
اھڙي ڪارآمد ناھي،
جهڙي ھاريءَ جي آھي؟“
*
تو سنڌ ڇڏي پرديس وسايو، پوءِ ڇا ٿيو!
ھيءَ ڀونءِ ڇڏي تو خوب ڪمايو، پوءِ ڇا ٿيو!
تنھنجي روح سندو گهر ڀورا ڀورا ٿي ويو،
پر بنگلو تو آ خوب بڻايو، پوءِ ڇا ٿيو!
تو بہ سڃاڻ وڃائي دور دڙي کان رھندي،
تو ڀي سنڌو درياھہ ڀلايو، پوءِ ڇا ٿيو!
پنھنجي ٻولي، ڌرتي، مائٽ مٽ ڇڏي تو،
ھي دوريءَ جو دک درد پرايو، پوءِ ڇا ٿيو!
پريت پکن جي ماڙين ساڻ مٽايئہ ڇا لئہ؟
اڄ سوني تي تو سيڻ مٽايو، پوءِ ڇا ٿيو!
اڄ بہ ڪنڊيءَ تي ڪانءُ لنوي ٿو، ڇا تون ايندين؟
اڄ تون نہ مگر تنھنجو خط آيو، پوءِ ڇا ٿيو!
*
فراق تنھنجي جي آڳ پنھنجي اڃا بہ من ۾ مچي رھي آ،
اسان جي ھستي سموري جنھن منجهہ سون وانگي پچي رھي آ.
ممات گذري وڃي ٿي ڀرسان، حيات ھر ھر بچي رھي آ،
لڳي ٿو مون کي تہ ڏور جيون جي ھاڻ منھنجي ڪچي رھي آ.
ڏسو تہ ھوءَ پنڌ ۾ تہ ناھي سمورو عالم ئي واسجي ويو،
وجود، چندن جي مھڪ جھڙو، سنواري ٺاھي اچي رھي آ.
جڏھن کان ھن کي بہ عشق ٿيو آ، تڏھن کان سھڻي وئي ٿي ٻيڻي،
ھوءَ عشق ۽ سونھن جي سمورن، رنگن ۾ ھاڻي رچي رھي آ.
قسم کڻي جنھن بہ ڳالھہ ڪئي ھئي، سڀن ۾ ھئي بس اھائي ڪوڙي،
ڪڇيو نہ جنھن ۽ پڇيو نہ جنھن بس اھا سڀن ۾ سچي رھي آ.
ھيءَ شاعري بس ”خيال“ ناھي، حسين ھڪڙو ”ھنر“ بہ آھي،
انھي جو مقصد اھو بہ آ جو رقاص وانگر نچي رھي آ.
*
حسين ڪيڏي تہ ڏس ھوءَ دلربا آھي!
پو ڇا ٿيو جي ڀلا ھوءَ بيوفا آھي!
بَيان جو نہ ڪري ٿو سگهي اھو مان ھان،
بيان جو نہ سگهي ٿي، اھو خدا آھي.
خوشيءَ جي لاءِ اوھان جي اوھان سان مون پياري!
ملڻ ڇڏيو، ھيءَ محبّت جي انتھا آھي.
سدائين سنڌ رھي سک سان سڄي سائين!
ھيءَ نڪتي دل منجهان درويش جي دعا آھي.
”بقا تہ ڪجهہ بہ نہ آھي، رڳو فنا آھي!“
”فنا تہ ڪجهہ بہ نہ آھي، رڳو بقا آھي!“
*
عشق جنھن جي ڪئي امامت آ،
عمر ڀر سا ڪئي عبادت آ.
ھاڻ خاموش ٿي ٻڌو يارو!
عشق جي ٿي رھي تلاوت آ.
ھوءَ ڏسي ديد پاڪ ٿي ويئي،
ايتري ھوءَ خوبصورت آ.
ھي پرين آھہ يا خدا آھي؟
ھي مجاز آھہ يا حقيقت آ؟
ھاڻ نفرت سان ڀي نہ نفرت آ،
ھاڻ ھر چيز سان محبّت آ.
عشق جي سمنڊ مان ڪوئي موتي،
جي ملي پئي تہ ڀي غنيمت آ!
جيترو سوچجي تہ منجهجي ٿو،
ھيءَ دنيا بہ ڪا ڳجهارت آ!
شاعري بس اسان جي ملڪيت آ،
سا بہ محبوب جي عنايت آ.
ڇا پڇين ٿو تہ ”شاعري ڇاھي؟“
شاعري، عشق جي وڪالت آ.
سونھن جو گل سڪي، ڇڻي ويندو،
ھيءَ سرءُ جيئن ھاءِ غربت آ!
ھٿ ڏاڍو اٿي نہ ٿو ھن تي،
حسن ۾ ڪيتري تہ طاقت آ!
حسن ھرکي وڃي ٿو پئسي تي،
پيار لئہ ڄار، يار! دولت آ.
حور يا ھوءَ پري نہ آھي ڪا،
ھوءَ مڪمل، حسين عورت آ.
تنھنجي سادي وجود جي پياري!
ڪيڏي سينگار کي ضرورت آ!
آخري وقت ۾ ملي آھي،
ھوءَ سڄي زندگيءَ جي اجرت آ.
سانوري ٿي جدا جڏھن کان آ،
شاعريءَ سان تڏھن کان سنگت آ.
ڪيترو ٿي ڇڪي وٺي دل کي،
سانوري، سانوري جا رنگت آ!
لوڪ آڏو لڪايان محبت کي،
ھيءَ مون سان وڏي مصيبت آ!
ھونءَ مصروف آھيان ڏاڍو،
ھا مگر تنھنجي لاءِ فرصت آ!
سونھن تنھنجيءَ جو ڪين سج لھي،
ڪيڏي معصوم منھنجي حسرت آ!
واپسيءَ جي نہ ڪائي صورت آ،
ھوءَ وئي، ٿي وئي قيامت آ.
جسم ھن جو مٽي مٽيءَ سان ٿيو،
سوچ ھن جي مگر سلامت آ.
تنھنجي لئہ ڪجهہ ڪري سگهيو ناھيان،
پاڻ سان مون کي ھيءَ شڪايت آ.
پاڻ سان پاڻ مون ڪئي آھي،
پاڻ تي ئي مون کي ندامت آ.
خوش ڪرڻ جي نہ ڪائي ڪوشش ڪر!
ھيءَ اداسي تہ منھنجي عادت آ.
آدمين کي ادا تہ ڪرڻي آ،
درد، زنده رھڻ جي قيمت آ.
ڪنھن بہ لالچ ڪري ڪجي جيڪا،
سا بہ ڪھڙي ڀلا سخاوت آ؟
جا ھئي پنھنجي ڪيئن مٽجي وئي؟
اڄ بہ مون کي انھي تي حيرت آ.
آھہ سائنس کير فيڊر جو،
ماءُ جي کير جيئن فطرت آ.
مان چوان ٿو ”پراڻي دنيا ڏيو!“
ھو چون ٿا ”اھا جھالت آ!“
سڀني بُڇڙائين جي ھوندي ڀي،
زندگي ھيءَ خوبصورت آ!
ماءُ جھڙي ھجي ڪا محبوبا،
ٻار جھڙي اڃا طبيعت آ!
*
تارازيءَ ۾ سوچ جي، توکي توريو مون،
منھنجي امان تون، ڀاري ڏيھہ پرڏيھہ تي.
گــُلن تي ماڪ جھڙي آن، نڀائيندينءَ ڀلا ڪيسين؟
اڙي او زندگي! مون کي بچائيندينءَ ڀلا ڪيسين؟
محبّت سمنڊ وانگي آ، گهٽائيندينءَ ڀلا ڪيسين؟
اجايو پاڻ کي پياري! ٿڪائيندينءَ ڀلا ڪيسين؟
ڀڄان خواھشن جي پويان آنءُ ٿو ناڪام موٽڻ لئھ،
مگر خواھش! پٺيان پنھنجي، ڀڄائيندينءَ ڀلا ڪيسين؟
ٻڏي ٿي ناو جيون جي، ڪنن ۾ اڄ زماني جي،
ٻڏڻ کان عاشقي! ان کي بچائيندينءَ ڀلا ڪيسين؟
ڦٽو جو پيار گلڙن جيئن آھي تنھنجي اندر ۾،
پرين! ان جي سڳنڌن کي، لڪائيندينءَ ڀلا ڪيسين؟
اچين ٿي ياد جڏھين تون، نچي ھر انگ منھنجو ٿو،
پرين! ديوانگيءَ ۾ پئي، نچائيندينءَ ڀلا ڪيسين؟
پراڻي وقت جي يادن جي وسندڙ باھہ کي ڦوڪون،
ڏئي او شاعري! ھر ھر، مچائيندينءَ ڀلا ڪيسين؟