سماجي تبديليءَ لاءِ ڪرامت علي جي سنڌ لينڊنگ: ڊاڪٽر اشوٿاما
ان پس منظر ۽ پيش منظر اڳتي ھلي، ڪرامت عليءَ جي سياسي وابستگيءَ جي تجربن، ورڪر ڪلاس سان سلھاڙيل مشاھدن، انساني حقن ۽ سماجي تبديليءَ واري ايڪٽوزم جي تسلسل ’پائلر‘ جو بنياد وڌو.
سندس همعصر، ڪليگ ۽ نوجوانن جو وڏو انگ، ڪرامت جي ان سفر جو صلاحڪار ۽ ساڻس ساٿ ۾ گڏوگڏ رھيو.
ڪرامت عليءَ جي سرواڻيءَ ۾ پائلر ڪراچيءَ جي انڊسٽريل زونس، ڪچين آبادين ۽ ڪيترين ئي ڪمرشل تنظيمن جي ورڪرن کي شعوري طور منظم ڪيو. ان شروعاتي ڪامياب مرحلي سان گڏ، پائلر نه فقط ڪراچيءَ جي پروگريسو ادارن سان الائنس ۾ ھئي، پر ساڳئي وقت ڪراچيءَ ۾ ڪم ڪندڙ سنڌ جي شھرن ۽ ڳوٺن تائين ڦهليل ادارن ۽ فردن سان بہ رابطي ۾ رهي. جنھن ڪيترا ئي گڏيل عوام دوست ڪم ھٿ ۾ کنيا ھئا. انھن ادارن ۾ نمايان طور پاڪستان فشر فوڪ فورم، سافڪو، ڀنڊار، ايڇ آر سي پي ۽ ٻيا ننڍا وڏا ادارا ڳڻائي سگھجن ٿا.
هن جي سنڌ جي شھرن توڙي ڳوٺن تائين پھچ مسلسل خبرگيري ۽ گھري ادراڪ سبب ھئي، جنھن اعتماد ۽ شعوري ويجھڙائپ جو ماحول جوڙيو.
جيئن عاصمه جھانگير ۽ آئي اي رحمان لاءِ سنڌ جي پنھنجائپ ٻه طرفي ھئي. ائين ئي ڪرامت علي به گھڻ پاسائين سمجھ سرت ۽ ساڃھ سان سماجي ۽ سياسي ايجنڊا لاءِ نيٽورڪنگ ڪئي، جنھن شعوري رشتن ناتن کي جنم ڏنو ۽ ڪنھن به اوپرائپ جي احساس جو ڪو حوالو حاوي ٿيڻ نه ڏنو.
ماضيءَ جي ان مرحلي تي ڪراچيءَ کي پاسيرو رکندي، صنعتي صورتحال جو ٿلھي ليکي جائزو وٺبو ته ڪوٽڙي، حيدرآباد ۽ سکر ۾ نالي ماتر صنعتي مزدورن جو ھجڻ ۽ انھن جي ڪنھن تنظيم يا يونين جو منظم نه ھجڻ، مزدور حقن جي پائماليءَ جو سبب چئي سگھجي ٿو.
ان بحث جا ٻيا پاسا صنعتن جو نه ھجڻ، جيڪي ھيون انھن جي غير فطري بيدخلي يا منتقلي، انڊيجينيس ليبر فورس جو محدود تعداد، اھي سڀ سوال جن کي اڪيلي هڪ رخ کان نٿو سمجھي سگھجي. ان لاءِ الڳ ۽ گھڻا تفصيل گھربل آھن. ڪرامت علي پنھنجي ڊومين مزدور حقن جي تعليم سان ان منجھيل سٽ ۾ پاڻ کي الجھائڻ بغير زرعي ورڪرن تي فوڪس ڪيو. جتي ھڪڙي وڏي خلق جيڪا رولنگ اليٽ ۽ ڪلاسيڪل جاگيرداريءَ جي ڌٻڻ ۾ ڦاٿل ھئي. جيڪي جديد دور جي بدترين غلاميءَ ۾ جڪڙيل ھئا. انھن جو سياسي ۽ سماجي ڀرجھلو ٿي، کين بچائڻ لاءِ سوچ ويچار شروع ڪيو.
انھن سلسلي ۾ ھاري حقن لاءِ تاريخي لانگ مارچ سميت، عوامي اسيمبلين ۾ سندس حصو ۽ سنڌ ايگريڪلچرل رفارم مومينٽ جا دور رس اثر ڊگھو عرصو باقي رھڻا آھن.
ڪرامت عليءَ پنھنجا تجربا ۽ ڏاھپ زرعي ورڪرن جي واڌ ويجھ ۾ نھايت سياڻپ سان ونڊيا. بانڊيڊ ليبر، ٽيننسي ايڪٽ، زرعي سڌارن ۽ ٻين اشوز کي نئين حقيقتن جي روشنيءَ ۾ ٻيھر منظم ۽ متحرڪ ڪيو.
ان ۾ پاليسي لابنگ ۽ ايڪٽوزم جو سڀ کان اھم عنصر مقامي ماڻهن جي شرڪت ھئي. اھو ماڊل اتساهيندڙ به ھيو ۽ نتيجا ڏيندڙ به ھيو.
سنڌي سماج جا جيڪي تھذيبي ۽ تاريخي گڻ آھن، ڪرامت علي انهن کي جديد دور جي عالمي ھلچل سان ڳنڊيندي نئين سري سان منظم ڪيو ۽ سنڌي نوجوانن کي ان جي اڳواڻي ڪرڻ لاءِ رستا ڪڍي ڏنا.
سندس سھڪاري سرگرمين ريجنل پيس مومينٽ ، پاڪ انڊيا پيپلز فورم، پيس ڪوليشن، پيپلز سارڪ، سائوٿ ايشين زرعي سڌارن سميت رجعتي، مذھبي جنونيت کي رد ڪندي، روشن خيال سيڪيولر ۽ دلت ڪيس کي نئين سري سان ھيٺ لاٿو. مذھبي اقليتن ۽ انھن ۾ معاشي غربت سبب وڌيڪ ڪٽيل، پٺتي پيل ماڻهن کي مٿي آڻڻ لاءِ اوليتون طئه ڪيون. سندن نئين نسل جي تربيت ڪئي ۽ کين مکيه ڌارا ۾ آندو.
ڪرامت علي، ورلڊ سوشل فورم کي علامتي طور ڪراچيءَ ۾ منعقد ڪري، سنڌ جي ان عالمي فورم تي مڃتا ڪرائي. جنھن سنڌ جي سماجي ۽ سياسي ڪيس کي ھڪ نئين وزن سان سامھون آندو.
ھي مختصر نوٽس ڪرامت علي جي ان ڊگھي،اڻٿڪ ڪنٽريبيوشن جو ڪو ذرو قطرو به ناھي، بس فقط سنڌ ۾ سندس لينڊنگ جي ھڪ جھلڪ آھي.