بند ڪيئن ٺهندو؟
تجويز ڪيل ماڳ تي درياهه جي ماٿري ڪجهه ويڪري آهي، جتي بند جون ڪجهه اڏاوتون کڙيون ڪيون وينديون. درياهه جو رخ ڦيرائڻ کانسواءِ ٻه يا ٽي اسٽرڪچر تيار ٿيندا ۽ درياهه سان گڏوگڏ حفاظتي پشتا ٻڌا ويندا هڪ اندازي موجب پنجاهه هزار مزدور ڏهن سالن ۾ هيءُ بند ٻڌي وٺندا.
ابتدائي ڪم
جولاءِ 1982ع جي هڪ رپورٽ موجب بند لاءِ تجويز ٿيل ماڳ تي ڪئمپ لڳي چڪي هئي، زميني ۽ اڏاوتي تجويزن لاءِ لئبارٽريءَ جي بلڊنگ مڪمل هئي ۽ ان ۾ اوزار هنيا پئي ويا. رهائشي عمارتون تيارين ۾ هيون. بند تائين 22 فٽ ويڪرو ۽ 13 ڪلو ميٽر ڊگهو ڪچو روڊ تيار ڪيو ويو هو ۽ ان تي 12 فٽ ويڪري روڊ جي اڏاوت ٿيڻي باقي هئي. مختلف ڪمن جا ٽينڊر جاري ٿي چڪا هئا، في الحال ٻيڙين ذريعي اچ وڃ جاري هئي. هڪ اندازي موجب ڪالاباغ بند ٺاهڻ لاءِ 30 سالن ۾ هڪ ارب رپيا تحقيق، سروي ۽ ڊوڙ ڊڪ جي ڪمن تي خرچ ڪيا ويا آهن.
جبلن جي صورتحال
انجنيئرن جو چوڻ آهي ته:
* زميني لحاظ کان هيءُ هنڌ تبديلين کان محفوظ آهي. لوڻ جون کاڻيون هتان ڪافي ميل پري آهن ۽ انهن جي ڀڃ ڊاهه جو عمل بند تائين اثر انداز نه ٿيندو. هتان جو وارياسو پٿر منگلا وانگر ڪمزور هئڻ جي باوجود ان ڪري سٺو آهي جو اهو 120 فٽ گهرائيءَ تائين هموار لهي ويو آهي. ان ۾ ڪو به جوڙ يا ملاوٽ ناهي تنهن ڪري ڪنهن به دٻاءُ کي جهلڻ لاءِ مناسب آهي.
* هتان واري ڪڍڻ جو عمل جاري رکي سگهبو. درياهه ۾ پاڻيءَ جو وهڪرو چڱو هئڻ ڪري مئي، جون ۽ جولاءِ ۾ ذخيرو نه ڪرڻ سان فرق نه پوندو. انهن ٽن مهينن ۾ مينهوڳيءَ سبب پاڻي گدلو هوندو آهي ۽ منجهس واري به گهڻي هوندي آهي. انجنيئرن موجب جيڪڏهن ان تيز رفتار پاڻيءَ کي سلوس-وي جي ذريعي هيٺين پاسي وهايو وڃي ته ڍنڍ ۾ واري جمع نه ٿيندي. ساڳيءَ ريت ڪجهه ٻين اپائن سان هن بند جي عمر سؤ ڏيڍ سالن کان وڌيڪ ٿيندي.