لوڪ ادب، لساني ۽ ادبي تحقيق

گلقند- ڀاڱو پھريون (پھاڪا)

”گلقند : پهاڪا“ اوهان اڳيان پيش ڪجي ٿو. هي ڪتاب آنجهاني ڀيرومل مھرچند آڏواڻي جو سهيڙيل آهي جيڪو ورهاڱي کان اڳ 1928ع ۾ ڇپيو.
هيءُ ڪتاب ٻن ڀاڱن ۾ ورهايل آهي. پهرئين ڀاڱي ۾ 912 پهاڪا آهن. ٻئي ڀاڱي ۾ اصطلاح آهن جن مان ڪيترا ”گل“، ”سنڌي ٻوليءَ جي سونهن“، ”طلسم“، جوت اخبار، اخبار تعليم، شمس العلماء مرزا قليچ بيگ ۽ پنهنجن توڙي ٻين صاحبن جي ٺاهيل ڪتابن مان چوُنڊيا ويا آهن.
Title Cover of book گلقند- ڀاڱو پھريون (پھاڪا)

1 کان 912

(1) آپ نه پالي، پالي ڏون!
(2) پاڻ پني گهوڙا ڳنهي
(3) پاڻ نه پاڙي ڪتا ڌاري.
(4) آرسي ڙي آرسي، مون جهڙو ڪو ٻيو؟
(5) ڪميڻو ڪپڙا ڪيو، ڏسي پنهنجو ڏيل
(6) آزمائي کي آزمائي، سو ڇائي (ڌوڙ) منهن ۾ پائي.
(7) جو ديکي نه پتيجائو، ڌوڙ تنهنجي منهن ۾.
(8) آگي طعام، پيڇي ڪام
(9) آڱريءَ ننهن ڄائو، لوڪ تماشي آيو.
(10) آهه غريبان، قهر خدائي.
(11) آهوُجا کائين، ماهوُجا پيٽ سوُر مرن.
(12) آهي ته عيد، نه ته روزو.
(13) آهي وڏ گهراڻي پر ڏندڻ پاڻيءَ سان واهپو ڪونهيس.
(14) ڇڏ گدلائي، ڪر صفائي، تون سدا رهه اڇو، ملي ميٽ لڱن کي تون وهنجي ڌوءُ مٿو.
(15) آءُ ته ڀيڻ ڪرهن ڪريون!
(16) آءٌ به ويندي پيڪي، مون به لهندي سڪ.
(17) آئي ٽانڊي کي بورچاڻي ٿي ويٺي.
(18) آڱر يا ننهن رکڻ ڏينس ته سڄو ئي سر لنگهائي وجهي.
(19) آيا مير ڀڳا پير.
(20) آيو بابا ولي ته کتيجا کنئين ڇلي.
(21) آيو مڙس رانجهو، ته هرڪو ٿيو لانجهو.
(22) آيو ميان شير ته سڀني ڪڍايو پير.
(23) ڪئن ڏٺي ٻلي ته دلڙي ٿين ڍلي.
(24) اَب جو ڏنو ڪهڙي ڪم، جاسين رب نه ڏئي.
(25) اب جو ڏنو نه ڀري، رب جو ڏنو ڀري.
(26) ريءَ پنهنجي کٽيي سڀر ٻري نه باهه.
(27) ابو به ڍائو، ادو به ڍائو، اڌ ڪم ڪيم هيٺ اڌ ڪيم مٿي.
(28) ابو گسي، ڌيءُ وسي.
(29) اَبي چاڙهي، ادي چاڙهي، مون نه چاڙهي ته ڪنهن نه چاڙهي.
(30) اُڀ ڦاٽي کي به ڪڏهن اڳڙي پيئي آهي؟
(31) سج به ڪو تريءَ هيٺان لڪي؟
(32) خون کستوري ڳجهو نه رهي.
(33) اُڀ ۾ ٿڪ اُڇلائي، سو منهن ۾ پائي.
(34) اُٿ به ناڻو ويهه به ناڻو، ناڻي بنا نر ويڳاڻو.
(35) اُٺ کي لاڻو، گهوڙي کي داڻو، مرد کي ناڻو، محبوب کي ماڻو.
(36) پئسي بنا پرساد، هروُ ڏئي نه هٿ ۾.
(37) پئسو ناهي پاس، جيرو آه اداس.
(38) پير عيسيٰ، پير موسيٰ، بڙا پير پئسا.
(39) جيڪي ڪري ناڻو، سو نه ڪري راڻو.
(40) دام ڪري، سڀ ڪام.
(41) اٽو چي گهوٻاٽو يا اٽو ٻاٽ چي گهوٻاٽ.
(42) اڪڀر جو مڪڀر.
(43) اٽو کاڌو ڪُئي، مار پيئي گابي تي.
(44) کٽيو کائي کتيجا، ڌڪ جهلي ڌيڻس.
(45) کٽيو کائي فقير، لٺيون جهلي ڀولڙو.
(46) اُٺان مينهان دا ڪيها ميلا؟ اوه چرن پٽ ته اوه چرن ٻيلا.
(47) اُٺ ٻڍو ته به ٻه ڪنواٽ لهي.
(48) وڏن ۾ وڏي ڪلا
(49) اُٺ ڀريو به رڙي، سکڻو به رڙي.
(50) اُٺ جي وات ۾ لوڻ وجهه ته به رڙي، ڳڙُ وجهه ته به رڙي
(51) (ڀريل) اُٺ تان وڃڻي لٿي ته به اُٺ ٿيو هلڪو.
)52 (اُٺ پٺيان گهنڊڻي.
(53) پريو مڙس پيءِ نه ڪجي وڃائجي نه وهي، ڪڻڪن ۾ لابارا پوندا ماريو پوندو ڊهي.
(54) ڏاڏي جيڏي ڏگهه سان، ٽنگ جيڏي ڪنئَار!
(55) ميان ڳور لائق، بيبي سيج لائق.
(56) مڙس پوڙهو زال جوان، تنهن کي ڄاڻجي ڪُک جو ڪانُ.
)57( اُٺ جي چاڙهيء کي به لعنت ته لاهيء کي به لعنت.
)58( اُٺ نه پڄي، ٻورن هڻي لتوُن.
)59( اٺينءَ پيڙهيءَ، اُٺ ماڪوڙو ماسات.
(60) اپنا مال هئي، روئسان به کائسان به.
)61( اپني توڙ نباه، اُسڪي اوه جاني.
)62 (اپني گهوٽ ته نشا ٿيويئي.
)63 (اڄ جو ڪم، سڀان تي نه وجهجي.
(64) آج نه ديکا لعل توڪل ديکونگا.
(65) ڪل ڪري سو آج ڪر، آج ڪري سو اب.
)66( اڃا اُٺ ڪڍن سسئي.
(67) اڃا دهلي دور آهي.
)68( اڃا خرار مان چوٿائي مس پيٺي آهي.
)69 (اڃا مينهون جهنگ ۾، ڌوئي ڌريائون رڇ.
)70( اُڃياري پيئندي، ڇڪياري ڪين پيئندي.
)71( اُڌاري جي ماءُ ڪين مئي آهي.
)72( اَڌ کي ڇڏي جو سڄي پٺيان ڊوڙي، تنهنجو اَڌ به وڃي.
)73( اَڏي ڪاٺ، پڏي ٽوُئو، وچ واري کي لڳو سوُئو.
)74( اڏيندي ڏينهن لڳن، ڊاهيندي ويرم نه لڳي.
(75) اُستاد جي مار ڇوڪر (ٻار) جي سنوار.
(76) پٽ ٻٽيهه لکڻو، موچڙو ڇٽيهه لکڻو.
(77) ڇڙهيءَ جو صرفو ڪيو ته ٻار کريو.
)78( اڪ جي ماکي نه آهي، جا لاهي وٺبي.
(79) تيل سهانگو هو ته گدڙن به هوند چوٽيون مکيون.
(80) ٺپ کوهه ڪين کڄندا آهن.
(81) پهڻ ڪونئرا هئا، ته هوند گدڙن کائي ڇڏيا.
(82) ڌيري ڌيري ڌنئرو ڄمندو.
(83) کچڻي نه آهي جا کائي وٺبي.
)84 (اڪن کان ٿو آما گهري.
(85) ٻٻرن کان ٿو ٻير گهري.
)86( اک ڦٽ ٻڌڻ، ليس تپ لنگهڻ.
)87( اکر نه کٽي، مڪر کٽي.
)88( اُکرين ۾ مٿا وجهن، سي مهرين کان نه ڊڄن.
(89) جي گهڙندا سوڙهين، سيلهه به لڳندا تن.
(90) سيلهن ۾ جي هٿ وجهندا، سي سور به سهندا.
)91( اک ڪڍڻ سولي، پر وجهڻ اولي يا ڏکي.
)92( اک ۾ گهاڻو، ته به مٺو جڳاڻو.
)93 (اکين لؤنگ لڳا، جافر ويا وسري.
)94( اڳياڙي تڏهن سرهي، جڏهن پڇاڙي سرهي.
)95( اڳين پاڻي، پوين چڪ.
(96) جو اڳي، سو تڳي.
(97) اگهائي ته ڪَچُ، نه ته ماڻڪن موٽ ڪري.
(98) اهڙو ئي الله، جو پورهيتون پيش ڪري.
(99) ڏس آگي جا اسرار جو عيبدار اڳي ڪري.
)100( اگهه ڪنهن وڌو؟ چي؛ “جنهن جي نه سري!”
(101) اگهه کٽيو کائجي وٽ کٽيو نه کائجي.
(102) اگهه مٺي ڪ الله مٺي.
(103) هڪڙا ڏک، ٻيون ڏونگريون.
(104) اڱر ڪوسا ته هٿ ساڙين، جي ٿڌا ته هٿ ڪارا ڪن.
(105) اڱرن پيٺي هٿ ڪارا.
(106) اَمل ماڻڪ هجي پيٽ ۾ ته بکي منهن ۾.
(107) جن جي منهن مڻيا، سي پاڻيهي پڌرا.
(108) انبن جون سڪون انبڙين مان نه لهن.
(109) انبن سندو ساءُ، ڪٿان اچي اڪ ٽٽڙن مان.
(110) ان پلي، ذات ڀلي.
(111) پيءُ سندس پيهون ڪٽيون، ڏاڏي سندس ڌاڻا، اڳي پڇائون ٿي ذات پات، هاڻي پڇن ناڻا.
(112) لڇمي، ڪُلَڇڻ ڍڪي.
(113) موڳو پنهنجي مانيءَ مان پيٽ ڀري کائي، وڃي وهي مجلس ۾ ته سڀني سهائي؛ چريو ڳالهائي، ته به بختاور بودلو.
(114) اَن جو منهن، جنڊ ڏي.
(115) اندر اڇو نه ڪري، ڌوئي ٿو ڌاڳا.
(116) من نه ٿيو مسلمان، ڪلمو پڙهيو ته ڇا ٿيو.
(117) اندر ٻڏ ٻهون، ٻاهر آٽڻ ان جو.
(118) انڌا رکن روزا ته ڏينهن به ٿين وڏا.
(119) انڌن آندو، ڪتن کاڌو يا ٻلن چٽيو.
(120) انڌي پيهين، ڪتي چٽي.
(121) انڌن ۾ ڪاڻو، راجا.
(122) ٽنڊن ۾ منڊو، پهلوان.
(123) انڌن، وڃي ملتان لڌو آهي.
(124) انڌو ۽ اڻ سونهون، ٻئي هڪ آچار.
(125) جوينده، يابنده
(126) ڏورڻ واريون ڏور، هڏ نه آهن هوت کان.
(127) لوچ ته لهين لعل کي، ڏور ته پويئي ڏس.
(128) انڌو وهي کڏ تي، چي؛ “مونکي ڏسيئي ڪو ڪونه ٿو.”
(129) انڌي اڳيان آهري، ڪر تئو ٽنگيو پيو آهه.
(130) اڄاڻ کي جهڙي مصري، تهڙي ڦٽڪي.
(131) انڌي کي جهڙو ڏينهن، تهڙي رات.
(132) انڌي گهوڙي ڪل ۾.
(133) انسان، اونڌي ڪوپري آهي.
(134) طمع سندو طس، ڀريو ڀرجي ڪينڪي.
(135) انسان، خطا جو گهر.
(136) انسان ته نسيان
(137) بندو، ڀلو ئي بيٺو آهي.
(138) عيبن کان آجو، هڪ الله.
(139) اُڻائي به ويئي، تڻائي به ويئي، وري ڪپهه جي ڪپهه.
(140) اڻ سرنديءَ سڀڪو ٽري، کرو ڪو سرنديءَ ٽري.
(141) سرندي کون ٽالو، ورلو ڪو گرمک ڪري.
(142) اڻ گهريو، ماءُ به پٽ کي نه ڌارائي.
(143) اهاري، وهنواري، لڄا ڪري ته هاري.
(144) شرع ۾ ڪهڙو شرم؟
(145) اڻندو اُهائي، جا هوندي ڪوريءَ جي من ۾.
(146) ڏوري ڏاتار جي هٿ ۾.
(147) واڳ ڌڻيءَ جي وس.
(148) مجيدا! ڪون ڪهي صاحب ڪؤن؛ يوُن نا ڪرو تم يوُن ڪرو.
(149) جيڪي موليٰ ڪندو سو ٿيندو.
(150) اوٽ پڙي موٽ ۾، ڪنؤار پڙي گهوٽ ۾.
(151) اُونڌيون پاٽيون، پاسيرا ٽويا.
(152) اُها زبان اُس ۾ وهاري، اُها ڇانءَ ۾ وهاري.
(153) اُها ڪڪڙ مري ويئي، جا سونا آنا ڏيندي هئي.
(154) اهي تنيا ئي مري ويا، جي گهٽا ڏيندا هئا.
(155) اهي دفتر ئي، ڪتا کڻي ويا.
(156) اهي لالڻ ئي، لڏي ويا.
(157) اهي وڻ به ويا، واهيرا به ويا.
(158) اهو سون ئي گهوريو، جو ڪن ڇني.
(159) اها ساهه ئي گهوري جا سر تڪي.
(160) اهڙو ڪم ڪجي جو لعل به لڀي، پريت به رهجي اچي.
(161) اُهو ڪي ڪجي، جو مينهن وسندي ڪم اچي.
(162) اُهو وڻ ئي ڪونهي، جو واءُ نه لوڏيو آهي.
(163) اهو ئي هٿ کير ۾، اهو ئي هٿ نير ۾.
(164) اياڻو چوي، سياڻو ويڃائي.
(165) نادان بات ڪري، دانا قياس ڪري.
(166) ايڪ تندرستي، هزار نعمت.
(167) ايڪ پنٿ، دو ڪاج.
(168) بابل گهر گهوڙي ته ڪا مون هڻ هڻ؟
(169) باپ جي کٽي ۽ آپ جي کٽي وڏو سنڌو.
(170) باري کڻن بار، ڪونهي ڪم ڪچن جو.
(171) اُٺن جا بار به ڪي گڏهه کڻن؟
(172) باسڻ هڪڙو کڻي، ٺڪر گهڻن کي اچي.
(173) وٽو کڻي هڪڙو، واٽ وڃائي سڀني جي.
(174) باهه ۽ پاڻي، ٿورا ڪري نه ڄاڻجن.
(175) بچائي فقير، پوءِ-ڍائي کان.
(176) پوئڍائي کان قرض نه کڻجي توڙي لک لٽائي، ماءُ جنهنجي جنڊ ڪڍڻي، پٽ ڦرڪا پائي.
(177) سڪي سڪي مڙس ڪيائين ٻي جا ٻڌائين سڳي، اڳي کاڌاءِ لوڙهه مڇي، هاڻ لڏڻ لڳي (زنانو)
(178) ماءُ بٺاري، پٽ ڳاٽي ڀڳو.
(179) ماءُ موُري، پيءُ بصر، پٽ ٻنهي کان ڪسر.
(180) ماءُ موُري، پيءُ بصر، ڌيءُ دا نانءُ گلِ زعفران.
(181) بڇڙو ڪتو، ڌڻي پڻائي.
(182) ڪتا! تو نه منهن، تنهنجي ڌڻيءَ منهن.
(183) بختاورن جا ڍڳا به ويامن.
(184) دولتمندن جا ڏاند به ڏڀن.
(185) بدن ۾ دم نه ٺهي، نالو؛ زوراور خان !
(186) ڪم قوت غصا بهت، مار کاني ڪي نشاني.
(187) بڙا ڪهاوڻ بڙا دک پاوڻ، ڇوٽي ڪا دک دوُر.
(188) بسياري، خواري.
(189) بک بڇڙو ٽول، دانهه ديوانا ڪري.
(190) پيٽ ۾ نه جيسين روٽي، تيسين ڳالهه مڙيوئي کوٽي.
(191) بکئي کي بصر سان روٽي رکيائي، سيري کان سواد ۾ ڏيڍي سوائي.
(192) بک ۾ بصر به مٺا.
(193) بکئي جون اکيون چلهه ۾.
(194) بکئيءَ کي بٺ به ڏور.
(195) بک وچان، اُگهڙ ياد نه آهي.
(196) بندي جي من ۾ هڪڙي، صاحب جي من ۾ ٻي.
(197) بڻي ته بڻي، نه ته دال روٽي گهڻي.
(198) بيعقل جي بلا، دوُر.
(199) بيعقل کان، بي ڏاڙهيو ڀلو.
(200) بيعقل بازار ۾ کڻجي نه ساڻ، پهرين ڪٽائي پاڻ، پوءِ ڪٽائي سنگتي.
(201) مورک ماڻهو ۽ ٻه-گهر-ٻارو، ٻئي ٻن ڏجن.
(202) بيک کي ٽيڪ.
(203) ٻاٻل آچاري، پر ڪو مڃي.
(204) ٻارڻ ٻهوُن ڪجن ته به رڙا رجهن ڪينڪي.
)205( اڪ آمو نه ٿئي، توڙي ڦُٽي ڪري ڦَرُ.
)206) اڪنا مت الله دي، اڪنا سک لئي، اڪ سکندي ڀي نا سکي، جئسي پٿر بوند پئي.
(207) ڌاتوري ڌاري جي ڪجي ڪار ڪماند جي، اصل انهيءَ پار جو ڏينا ڏيکاري.
(208) دُم سگ، راست نشود.
(209) ڪلر منجهان ڪين ٿئي، توڙي جال پيارينس جر.
(210) ٻاليتو، نه ماليتو.
(211) ٻاهران جاپ بوءِ، اندران ڪاپ بوءِ.
(212) قلب ۾ ڪانءُ، ٻاهر ٻولي هنج جي.
(213) منهن جو مٺو، اندر جو ڪارو.
(214) منهن ۾ ملو، دل ۾ ڪاسائي.
(215) منهن ته آهريان ئي اُجرو، قلب ۾ ڪارو.
(216) منهن تي موسيٰ جهڙو، عادت ۾ ابليس.
(117) منهن ته موسيٰ جهڙو، سيرت شيطاني.
(218) موُن ڀانيون درويش، پر بازن کان ئي بڇڙو.
(219) وات ۾ ماکي، دل ۾ ڪاتي.
(220) هٿ ۾ مالا، اندر ۾ ڀالا.
(221) ٻاهران چکي مکي، اندران بڙ بڙ دکي.
(222) اڇي پڳ نه پس، اندر مڙيئي اڳڙيون.
(223) اڇي ڏاڙهي، نانءُ دلبر.
(224) چٽيو واڱڻ، پٽ جو رومال.
(225) ڏوُران ڏاڙهي، اوريان ڪک.
(226) ٻائي ٻير، اڍائي سير.
(227) ڌوڙ ڇائي ٻڪ اڍائي.
(228) ڌوڙ ڌاڻيون اٽي چاڻيون.
(229) ڌوڙ ڌڪا، دانگيءَ پڪا.
(230) ڌوڙ پيس، ڌڙڪي ويس.
(231) ڌوڙ ڌنيتيءَ منهن ۾، رابيان منهن ۾ رک.
(232) ٻائي جي ٻانهي، پکي سوُنهين پنهنجي.
(233) هر هر هورائي وڃڻ در دوسن جي.
(234) جيڪي گهر ۾ ڪين گذارينديون، تن کي لوڪ ميارون مارينديون.
(235) ٻه ڀائر ٽيون ليکو.
(236) شريڪت ۾ مريڪت ڇا جي؟
(237) ٻه ته ٻارهن.
(238) جيڪي اتفاق ۾ آهي، سو نفاق ۾ ناهي.
(239) جيڪي اُلفت ۾ آهي، سو ڪلفت ۾ ڪينهي.
(240) ٻٽيهن ڏندن مان شڀ ٻولجي.
(241) ٻڏيءَ ٻيڙيءَ جو لوهه به چڱو.
(242) ٻري تيل، کامي وٽ، واهه ڙي ڏيا واهه!
(243) وڙهن سپاهي، نالو ٿئي سردار جو.
(244) ٻه شينهن ٻيلي ۾ نه ماپن.
(245) ٻڪري جنهن وڻ سان ٻڌجي سو وڻ چري.
(246) ٻڪري کير ڏئي، ڦولهڙين گاڏڙ.
(247) ٻڪريءَ کي ساس جي، ڪاسائيءَ کي ماس جي.
(248) ٻه گدرا هٿ نه اچن.
(249) ٻه تراريون هڪ مياڻ ۾ نه ماپن.
(250) ڪيئن مائيندا من ۾ خودي ۽ خداءِ، ٻن ترارين جاءِ، ناهي هڪ مياڻ ۾.
(251) ٻليءَ شير پڙهايا. ڦير ٻلي ڪون کاوڻ آيا.
(252) چڱائي ڪر ڄٽ سان، ته ڄٽ ڦيري هڻي پٽ سان.
(253) ٻلي کائيندي ڪين ساري، کنگهندي ساري.
(254) ٻليءَ کي خواب ۾ ڇڇڙ.
(255) جي جاڳندي، ستي به سيئي.
(256) ٻني سائي جي سائي، گاهي بکئي جو بکيو.
(257) چوري نه موري، موري ته به گهوري.
(258) ڪک چور، سو لک چور.
(259) ٻي سڀڪا ويٺي ڏڀي، بيٺي ڏڀي اُٺ.
(260) ڀاونا ڀاڙو، هر ڪنهن کي ڏئي پانهنجو.
(261) جهڙي نيت، تهڙي مراد.،
(262) نيت خاص، مراد حاصل،
(263) نانڪ نيت صاف ڪر ته درگهه پوين قبول-
(264) ڀتين کي به ڪن آهن.
(265) ڀڄندڙن جي اڳ ۾، لڪندڙن جي پٺ ۾.
(266) جيڏانهن ڏسي تيري، تيڏانهن پائي ڦيري.
(267) موچڪي رنبي حلال ۾ به وهي حرام ۾ به وهي.
(268) ناني نُوري جتي ڪٿي پُوري.
(269) ڀريءَ ڇني کان، ڀيري ڇنو چڱو.
(270) ڀري ماري، ڀيرو نه ماري.
(271) ڀڳڙن کاڌي هٿ ڌوتا ئي پيا آهن.
(272) ڀڳو گهڙو، ڍؤن ڍؤون ڪري.
(273) ڀڳي سان ئي ڀير جسين رتو راس ٿئي.
(274) ڀلو ڪر ته ڀلو ٿئيئي.
(275) ڀلي ڀلي ڀاڻ آئي، سا به نه ڀلي.
(276) تاڙي هڪ هٿي نه وڄندي آهي.
(277) ترت دان، مها پڃ.
(278) تر جي گٿي، سؤ چوٽون کائي.
(279) تڪڙي ڪتي، انڌا گلر ڄڻي.
(280) تڪڙ ڪم شيطان جو.
(281) تڪڙ ۽ طمع ڇا لڳي.
(282) تون ڪير؟ چي؛ “سکيو”
(283) ترار ٻڌڻ کان توبهه ڪيم، جيسين رب جياري.
(284) ٿڌو گهڙو، پاڻ کي پاڻيهي ڇانءَ ۾ وهاري.
(285) ٿورو ڏسي اَرهو نه ٿجي، گهڻو ڏسي سرهو نه ٿجي.
(286) شڪر ڪر صحيح، ته توئي سان توهه ٿئي.
(287) ٿوري کٽئي، گهڻي برڪت.
(288) ٿوري گرهين، گهڻو کائجي.
(289) ٽٽوُنءَ کي ٽارو، تازيءَ کي اشارو.
(290) انسان کي اکر بس.
(291) انسان اهو جو پنءَ مان پروڙي
(292) ٺڙ ڪجي ٺڪاءُ ڪجي، اڳلو نه ڀڄي ته پاڻ ڀڄجي
(293) ٺڪر وٺجي ته به ٺوڪي وٺجي.
(294) ٺلهو چڙو وڄي گهڻو.
(295) ٺونٺ لڳي، ساهيڙي ڀڳي.
(296) پاپ جو گهڙو ڀرجي ڀرجي نيٺ ڦاٽي.
(297) پاپ ڪي مايا پراڇت جاءِ.
(298) پاڙو، اَبو اَمان آهي.
(299) پاڻ مرندي، ڪهڙا سيڻ؟
(300) پاڻ نه پلي پوپري، لوڪان متيون ڏئي.
(301) اور اُپديس، آپ نه ڪري.
(302) پائجي ته وڏي ڍيران پائجي.
(303) ڇڪ منجهي، ته سج ڏي نهارجي.
(304) پت، نُهن تي پاڻي آهي.
(305) پٽ ٿي گذار، ته سگهوئي پيءُ ٿين.
(306) ادب آهي ڇٽ، صاحب سنديءَ ٻاجهه جو.
(307) پٽ پراڻو ته به ڪو جنڊ جو نائو.
(308) هيرو ڌوڙ ۾ ڪرندو ته به ملهه ڪين گهٽبس.
(309) پٽ پيٽون، ناٺي اکيون.
(310) پٽ ڪپٽ، پينگهي ۾ پڌرو.
(311) ٻار، ٻاروتن ۾ پڌرو.
(312) پڇڻا، نه منجهڻا.
(313) پرائي آس، ڪني جي لاس.
(314) پرائي آس، اُپواس
(315) ڦٺ تنهن جي جيئڻ کي جو رکي پرائي آس.
(316) آهر جي آسري جهنگ نه چنائون، ساوا گاهه پٽن تي بيٺي ڏٺائون.
(317) پرائي بودون، ڪاٺ ڪپهه کان ڪوُنئرو.
(318) پرائي پلاهه کان، پنهنجي پڇ به چڱي.
(319) پرائي دهلين، احمق نچي.
(320) پرائي ماڙي ڏسي، پنهنجو ڀونگو نه ڊاهجي.
(321) باز جي ريس ڪري اُڏاڻي چڙي، چڻو هوس چهنب ۾ سو به پيس ڪري.
(322) پرڻ چوي ڏونگهي کي؛ هل ڙي ٽه ٽونگا!
(323) مينهن پنهنجي ڪارنهن نه ڏسي، ڳئون کي چوي؛ ھل پڇ ڪاري.
(324) پڙهي پاڻ نه ڄاڻي، ماري کتابي.
(325) اُٿي پاڻ نه سگهي، لک لعنت گوڏن کي.
(326) پڪيءَ ٻير ۾، سڀ ڪو ڀتر هڻندو.
(327) پڳ کان، بتانو وڏو.
(328) پلاءَ جهڙي پدمڻي جي هڪي حاضر هوءِ، ڊوُسي وجهجي پيٽ ۾ مر پيٽ ڦاٽي پوءِ.
(329) پنج ئي آڱريون برابر نه آهن.
(330) پنڌ کان، ڪتي جي وات ۾ چڱو.
(331) پنهنجي پٺ، ڪنهن ڪا نه ورائي ڏٺي آهي.
(332) پنهنجي ڌنئري کي ڪير کٽو چوندو.
(333) پنهنجي، سنهنجي.
(334) پنهنجي ڪکين، ڪوئي نه لکي.
(335) پنهنجو کائجي، گوبند ڳائجي.
(336) جهڙو سمر آپڻو، تهڙو مٽ نه ڪوءِ.
(337) پنهنجي ڪئي جو، نڪو ويڄ نڪو طبيب.
(338) هٿان پيئي نانڪا، در در ڌڪا کاءِ.
(339) پنهنجي گتيءَ، پؤُ گڏه کي پيري.
(340) وقت ڪري واڪا، ته گهوڙو گڏهه کي چوي ڪاڪا!
(341) پنهنجي گهر جهڙي به ڪا ٻي بادشاهي؟
(342) پنهنجو گهر ڪن سان ڪري ڀر، پرائو گهر ٿڪ اُڇلي ڏر.
(343) پنهنجو گھر، داتا جو در.
(344) جو سک اپني چوباري ۾، سو ناهين بلخ بخاري ۾.
(345) پنهنجي گهر ۾، ٻلي به شينهن.
(346) پنهنجي لاهي جنهن هٿ ۾ ڪئي، تنهن کي ٻئي جي لاهيندي ڪهڙو ڀؤُ؟
(347) لنگهي لاٿي لوئي، ڪيا ڪريگا ڪوئي.
(348)نانگو ننگان نڪتو، نانگي ڪهڙو ننگ.
(349) ميهار مينهن مان نڪتو، ته وڇن ڪهڙي پارت.
(350) پوکين تانڪي پوک، جيسي پاڻي اٿيئي پاڙ ۾.
(351) پهير چور ٿئي، ته واهي ڪيترو وهي.
(352) پئسي پلو مهانگو، رپئي پلو سهانگو.
(353) پيٽ ٻه ٻاهين، چنتا ناهين.
(354) پيٽ ڀريو، ته منهن ڪارو ئي سهي.
(355) ڦٺ بجو ڪج، پر گيهه ذرو ڏج.
(356) ناڪ ڪٽا تو ڪٽا، پر گيهه تو چٽا.
(357) پيٽ ڀر، پٺي لڏ.
(358) پٺي مار، پيٽ نه مار.
(359) پيٽ نه هجي ته سونيون ڀتيون اَڏجن.
(360) پيٽ، بري بلا.
(361) پٽيندي پيٽ کي ويو ڄمارو ڄٽ، هو جو مٿي کٽ، سو پڻ پٽي پيٽ کي.
(362) پير کي ڪم، ٺڪاءَ سان.
(363) وهي نه وهي، وٺ رينگٽ کي.
(364) پيو پر، ويو گهر.
(365) پينچن ۾ پرميسر.
(366) بجا ڪهي جسي عالم، اُسي بجا سمجهو، آوازِ خلق ڪو، نقاره خدا سمجهو.
(368) پيئيءَ ليئيءَ، ڌيءُ ڪم اچي.
(368) ڦاٽڙي نه سبي، سا راجا نه راڻي.
(369) ڦڙي ڦڙي تلاءُ.
(370) ڦورو نه ڦولهي، شل سنئين پئي صراف کي.
(371) عدل ڇٽان آ نه، ڪو ڦيرو ڪج فضل جو!
(372) جا بندي کي بار، سا صاحب کي سٿري.
(373) جاڙي جڳ سنئَين.
(374) جاڻ ته جواڻ.
(375) جاءِ چوي جوڙائي ڏس، شادي چوي ڪري ڏس.
(376) جبل سان مٿو هنئي، نيٺ مٿو ڀڄي.
(377) گدرو ڪري ڪاتيءَ تي ته به گدري جوکو، ڪاتي ڪري گدري تي ته به گدري جوکو.
(378) سر سندي آڪاس ڪون، ڦر ماٿي آوي.
(379) جتي اُٺ ترندو، تتي پڇ به ترندو.
(380) جتي پاڙا، تتي ڍيڍ واڙا.
(381) جتي ويڙها، تتي جهيڙا.
(382) جتي پڄڻ نه آهي پهت، اُتي ڀڄڻ ڪم ڀلن جو.
(383) جتي پڄڻ نه آهي جاءِ، تتي ڀڄڻ ڪم وريام جو.
(384) جتي روشني ۽ هوا، تتي ڪانهي تانگهه طيب جي.
(385) جتي لوڀي هجن، تتي ٺوڳي بک نه مرن.
(386) ڪڇ ڦريو جوڳين، سنڌ ڦري ٺوڳين.
(387) جتي ماني، تتي ماڳ.
(388) جتي هر، تتي گهر.
(389) جتي وڻ نه آهي، تتي ڪانڊيرو به درخت.
(390) جڏهوڪا مينهن، تڏهوڪيون چڪيون.
(391) اڳي اڳي، گورک جاڳي.
(392) جئن چر تئن خير.
(393) سڌ تي ٻڌ.
(394) جر نئيس، جيڏي نه نئيس.
(395) جڙيءَ کي جس.
(396) هڪڙي ڪپڙي کير ڀري، ٻي به ڏيندو الله.
(397) جڳ مڙيو ئي جوابازي، ڪن کٽي، ڪن هاري.
(398) ٻيو سڀ رهندو هت، نيڪي نيندين پاڻ سان.
(399) جن آهرن ۾ کائي ڏٺو، سي توٻرن ۾ ڪيئن کائين؟
(400) جن کاڌا پلن جا پيٽارا، تن جا هينئڙا ويچارا.
(401) جن جو هتي کپ، تن جو اُتي به کپ.
(402) جنڊ به وار، بٺ به وار.
(403) وارا، ڄمارا آهن.
(404) اڄ همان، سڀان تمان.
(405) اڻٽيهه راتيون چور جون، ته ٽيهين رات ساڌ جي.
(406) سس جا سؤ ڏينهن، ته ننهن جو به هڪڙو ڏينهن.
(407) جنڊ کڻ ته جنڊ ڳؤرو، پڙ کڻ ته پڙ ڳؤرو.
(408) جن کي ڏنيون ڄايون، تن سان ڪهڙيون باهيون.
(409) جنهن اُڀرندي تاءُ نه ڪيو، سو اُلهندي ڇا ڪندو؟
(410) جنهن تن لڳي، سو تن ڄاڻي.
(411) جتي باهه ٻري، تتي سيڪ اچي.
(412) جتي باهه ٻري اتي جاءِ جلي، پاڙيوارن ڪهڙو سيڪ؟
(413) جنهنجو جو ڪم سو ئي ڪري، ٻيو ڪري ته گهاٽو ڀري.
(414) جسڪا ڪام تسڪو ساجي، اور ڪري تو ٺينگا باجي.
(415) جنهنجي واٽ نه وڃجي، تنهنجو پنڌ به نه پڇجي.
(416) جنهن جي وڃجي گهر، تنهن جي ڪجي پر.
(417) جهڙو ديس، تهڙو ويس.
(418) جهڙو راءُ، تهڙي رهت.
(419) جهڙو لڳي واءُ، تهڙي ڏجي پٺ.
(420) جهڙو سمر، تهڙي سامگري.
(421) ڌيئڙي سو ڪر، جو ڏٺءِ ماءُ گهر، ننهڙي سوڪر، جو ڏٺءِ سس گهر. (زنانو).
(422) واءُ ڏسي، گاهه به نمي.
(423) هڪ ٽنگيي جي ملڪ ۾ وڃجي، ته ٻي ٽنگ کڻي لڪائجي.
(424) جنهن جي ويلا، تنهن جي رکيا.
(425) جنهن جي هيڪار ڪيائين ڪوڙي ٿئي، تنهين تي ٻيهار، سچي ساک نه وسهان.
(426) جنهنجي هٿ ۾ ڏوئي، تنهنجو مٽ هر ڪوئي.
(427) بيٺل جو، سڀڪو يار.
(428) جتي ماکي، تتي مک.
(429) جنهن ساس ڏنو آهي، سو گراس به ڏيندو.
(430) جني ڏاند نه ٻج، تني سندس آسرو، اول رسائي انهن کي پوءِ اڀاري سج.
(431) سر سر رزق، سنباهي ٺاڪر.
(432) جني ڀؤُ، تني ڍءُ.
(433) جيترو قاعدو، تيترو فائدو.
(434) جني ڪاڻ ڪيم لائي چائي، سي نه ٿيم سُورن ڀائي.
(435) جني ڪاتر ڪوڙ ڪمايم، ڪم نه ساڳيا سيئي آيم.
(436) جني ڪاڻ مياس، سي ڪلهي ڪانڌي نه ٿيا.
(437) ڪني جي ڪاڻ، ڳئون چاريم ڳوٺ جون.
(438) ڪڏهن هاڙھي هياس، اڄ ڀِچان ڀيچي ڪو نه ٿئي.
(439) جني مٿي مامرا، سي ڪيئن ننڊون ڪن؟
(440) جني منجهه مڻيا، سي لڪا وتن لوڪ ۾.
(441) جوا هارائڻ واري جو اڌ منهن ڪارو، کٽڻ واري جو سڄو منهن ڪارو.
(442) جو ڊوڙندو، سو ٿڪبو.
(443) جوَ ڍيري، گڏه رکپال.
(444) جهڙا رُوح، تهڙا ختما.
(445) جهڙا ڪانگ، تهڙا ٻچا.
(446) اٺوءَ جي آڪهه ئي هڪڙي.
(447) جهڙي ٻني تهڙو ٻج، تنهن جي سلي ڀر به ڊڄ.
(448) جهڙي تاڃي تهڙي پيٽي، جهڙي ماءُ تهڙي ٻيٽي.
(449) جهڙي مائي، تهڙي ڄائي
(450) جهڙي ڇالي تهڙي پني، هن لاهي هن کي ڏني.
(451) کوڙيءَ کي گهمرو.
(452) جهڙو اَن، تهڙو من.
(453) جهڙو ٻُوٿ، تهڙي چماٽ.
(454) جهڙو منهن، تهڙو موچڙو.
(455) جهڙو حال حبيبان، تهڙو پيش پريان.
(456) حال پريان نال.
(457) جهڙو وڻ تهڙو ڦر.
(458) جنهن جو بڻ بڇڙو، تنهن جو ميوو مٺو نه ٿئي.
(459) جهڙي ڀت، تهڙو چٽ.
(460) جهڙي پوک پوکبي، تهڙي لڻبي.
(461) جوَ پوکي، ڪڻڪ ڪو ڪو نه لڻندو.
(462) ڪرند پسند، ڏيند لهند.
(463) جهڙي ڪرڻي، تهڙي ڀرڻي.
(464) جهڙي سٺ، تهڙيون ٽي ويهون.
(465) جهڙا اڍائي، تهڙا ساڍا ٻه.
(466) جيترا وياءَ، تيترا هيانءَ.
(467) جيڏا اُٺ، تيڏا لوڏا.
(469) ايندو سڀڪو ڏسي، ويندو ڪو ئي نه ڏسي.
(470) جيڏو پٽ، تيڏي بکيا.
(471) جيري لاءِ ٻڪري نه ڪهجي.
(472) جيسين ڍائو ساهه کڻي، تيسين بکئي جو ساهه وڃي.
(473) جيسين للو کڻي لٺ، تيسين ڪرهه اُجهاڻي.
(474) جيڪا ڌاريان ٻڪري، تنهن لمندا ڪن.
(475) جيسين ساس، تيسين آس.
(476) جيڪي ڪري گيهه، سو نه ڪري ماءُ پيءُ.
(477) اَن وڌائي اوجهري، گيهه وڌائي کوپري.
(478) جيڪي کوهه ۾ هوندو، سو آنهن ۾ پوندو.
(479) جيڪي ڪني ۾ هوندو، سو پاٽ ۾ پوندو.
(480) جيڪي هوندو ڀاڳ ۾، سو وهي پوندو پاڳ ۾.
(481) جيءُ خوش ته جهان خوش.
(482) آپ سکي ته جڳ سکي.
(483) جيئڻ ڀلو آهي اُن جو، جو جيئي ٿو ٻين لاءِ. مرڻ ڀلو آهي اُن جو، جو جيئي ٿو پاڻ لاءِ.
(484) پيٽ، ڪتا به پيا پاڙين.
(485) ڄڀ جي ترڪڻ کان، پير جو ترڪڻ چڱو.
(486) ڄڱر ۽ ڄار، اگهه مڙيوئي هڪڙو.
(487) ٽڪي سير ڀاڄي، ٽڪي سير کاڄا.
(488) رڍون مڙيئي ڪارَ-ٻوٿيون!
(489) ڄمندي ڄام، ڪو ڪو نه ٿيندو آهي.
(490) ماءُ پيٽان ڪو سکي ڪو نه ايندو آهي.
(491) جهجهي هوند، جهجهو فڪر.
(492) جتي گنج، تتي رنج.
(493) جهنگ، پنهنجا رنگ.
(494) جهيڙو کهه پيو جهيڙو، جهيڙو ته گلي جو هار جهيڙو.
(495) چاڪريءَ چور، نيوالي حاضر.
(496) کائڻ مهل کرو، ڪم مهل ٻرو.
(497) کائڻ وير مڙس، هاج وير ڇوڪر.
(498) چاڪريءَ ۾ آڪڙي ڇا جي؟
(499) چانڊيا چور، شابڙاڻي شاهد.
(500) چورن جا ڀائر، ڳنڍ ي ڇوڙ.
(501) چريءَ کي چوڙو، ڪڏهن ٽنگ ۾ ڪڏهن ٻانهن ۾.
(502) چرين جا پور مٿي جا سور.
(503) چرين ڪهڙا چت مئَن ڪهڙا مامرا.
(504) چريا، “ڪئَن”؟ چي ويران وير وڌ.
(505) چريا ڏيئي چار، واڇان وٺجي هڪڙي.
(506) چريا چرين گڏيا، عيد مبارڪ!
(507) چريو ته به گهر ڏي وريو.
(508) چري آهي، چڪي آهي، پنهنجي پهه تي پڪي آهي.
(509) سڀڪو پنهنجي ڏر تي ڏاهو آهي.
(510) ڪو چريو ته به ڀتر اُڇلي گهر ڏي.
(511) چڱائيءَ کي چار، ڳڻي هڻجن موچڙا.
(512) چڱن جي چڱائي، پوءِ به پيئي ڳائبي.
(513) چڱو ڀلو کائي اَن، نا چڱو کائي ڌن.
(514) چلهه تي، سو دل تي.
(515) چلهه کان دوُر، سو دل کان دوُر.
(516) سيئي سڳا سيڻ، جني پکا اوڏڙا.
(517) ڀت پيئي، وٿ پيئي.
(518) ڪنڌيون پار، قنڌارون پار.
(519) چنڊ کي ڏهي، پوءِ سڄي پاڳ.
(520) چور کي، پنهنجو ڪيتو پيو کائي.
(521) چونڊيندي چور، وڃي بيٺا ککڙين تي.
(522) چوڻ ۽ ڪرڻ ۾، وڏو ڦير آهي.
(523) چوڻيءَ هر ڪو چئي، کرو ڪو رهڻيءَ رهي.
(524) ڇوڪراڻي پوتي، ڪنهن نه ڌوتي.
(525) ٻار نيٺ به ٻار.
(526) ٻار ٻاراڻي ڪئي، تون ڏس پاڻ ڏي.
(527) حجتي، لعنتي.
(528) حلوي حلوي چوندي، وات مٺو نه ٿيندو.
(529) ان پاڻي جي نانءَ سان، بک اُڃ ڪين لهي.
(530) ننگر پهچي ڪونه ڪو، بنا پنڌ ڪئي.
(531) حمائتڻ گڏهه، عراقڻ کي اِٽيون هڻي.
(532) حيلي رزق، بهاني موت.
(533) خرچ کاءُ، ڏئي شاه.
(534) خرخسو نه خالي، آڌيو نه ته پائلي.
(535) دال روٽي کاڌي ڌن کٽي ته کٽڻ ڏي.
(536) ڏندڻ ڪندي ڏند گسن ته گسڻ ڏي.
(537) ڦڻي ڏيندي وار کسن ته کسڻ ڏي.
(538) سچ چوندي يار رسن ته رسڻ ڏي.
(539) دائي کان پيٽ ڳجهو ڪونهي.
(540) درياه ڀر تي ڇوڪر ڪڏي اڄ نه ٻڏي سڀان ٻڏي.
(541) نالو جيئو، هٿ وجهي نانگن جي ٻر ۾، سو به نه جيئو.
(542) دک بنا سک، ڪونهي.
(543) رنج بنا گنج، نه ٿئي.
(544) دک ۾، سڀڪو هر ڀڄي.
(545) دل کوٽي ته عذر گهڻا.
(546) دل سوڙهي نه هجي، ته جاءِ سوڙهي نه چئجي.
(547) دولت، نهن کان ماس وڇوڙي.
(548) مايا ڇلڻي آهي.
(549) دير پيا، درست ٿيا.
(550) ڌرت پڙيئي، ڌرم نه ڇوڙيئي.
(551) ڌن هجي ڌوڙ ۾، ته چمڪا ڏئي نور ۾.
(552) ڌنئري ۾ ڪي هيو ته ڌڻين ڪين ڇڏيو.
(553) ڌڻ ته ڌڻي.
(554) ڌڻي ري ڌڻ سڃو، ڌڻ ري سڃو ڌڻار.
(555) ڏاڍو سو گابو.
(556) ڏاڍي جي لٺ کي ٻه مٿا، جيڏانهن ڦيرائي تيڏانهن سنيئن.
(557) سٻر سان سينئن ڪبي ڪيئن، چوندو جيئن ٿيندو ٿيئن.
(558) ڏاهو ڪانءُ، ٻه جنگهو ڦاسي.
(559) ڏٻري ڍور کي، مڇر گهڻا.
(560) ڏٻري جو ڌڻي، سويرو پلاڻي.
(561) ڏٺو سڀ وسار، اَڻ ڏٺي کي ياد ڪر.
(562) رام سمر، جڳ لڙني دي.
(563) ڏجي نه، ته ڏکوئجي به نه.
(564) ڏچر گهوڙو، سچر زال، ٻئي کڏ پيا.
(565) ڏڌو کير، ٿڻن ۾ نه پوي.
(566) کٿي ڏاڙهي هٿ نه اچي.
(567) ڏنو ٻنو آهي.
(568) ايڪ ديوي، دس پاوي.
(569) ڏه دنيا، ستر آخرت.
(570) ڏنو ٿئي نه ڪنو؛ پوک ڪڻو، ته ٿئي گهڻو.
(571) ڏي ته ڏيئي، سلو سائو ٿئيئي.
(572) ڏنو ڏاڻ مئَو پٺاڻ، ورائي وٺي بي ايمان.
(573) ڏني جو پٽ ڇٽو.
(574) ڏوڏي کي به پتو آهي.
(575) ڏئي مٿيون، پر ڪنهن جي هٿون.
(576) ڏيسا چال، ڪلا ڌرم.
(577) ڏڌ ولوڙجي مانڌاڻيءَ، مکڻ وهي لاٽ، چريا سي چئجن، جي ڇڏين اباڻي واٽ.
(578) ڏينهن جو ڪوُڙو ٿجي، رقم جو ڪوُڙو نه ٿجي.
(579) ڏيڻ ڏکيو آهي.
(580) ڏيڻ، ڏيهه ڇڏڻ ۽ ڏيهي ڇڏڻ (مرڻ) ٽيئي اهنجا.
(581) ڊڄ تنهنجي ڊاءِ، جنهن جي وائيءَ ۾ ور گهڻا.
(582) ڊڄ انهيءَ کان، جو منهن تي ڪوڙ ڳالهائي.
(583) ڊڄ انهيءَ کان، جو کڏ تي بيهي گاريون ڏئي.
(584) ڊني واڻئي، موُر نه لاڀ.
(585) ڍنڍورا شهر ۾، لڙڪا بغل ۾.
(586) رات ٿوري، ساٺ گهڻا.
(587) رات جوُن، ڳالهيون نه پڙن.
(588) رات گئي، بات گئي.
(589) راجا اکيين ڪ ڪنين؟
(590) رت ڪٽورو ڏجي، تڏهن ڀت ڪٽورو ملي.
(591) پگهر بنا پئسو نه ملي.
(592) رت ونگو به وري.
(593) پنهنجا وري به پنهنجا.
(594) جگر نيٺ به جگر.
(595) توڙي ڏجي پاڻ، ته به پر پنهنجو نه ٿئي پر
(596) هڏ بنا سڏ ڪو نه ڏئي.
(597) رڌي پڪي به يا نصيب.
(598) داڻي داڻي تي مهر.
(599) رڍن اڳيان رباب، وڄائيندي ورهيه ٿيا.
(600) سوين سنت چون ته به ٻوڙا ٻڌن ڪينڪي.
(601) رڪ جا چڻا، آنڊا چيرين.
(602) روزن پٺيان عيدون، عيدن پٺيان روزا.
(603) دکن پٺيان سک، سکن پٺيان دک.
(604) لاهين پٺيان چاڙهيون، چاڙهين پٺيان لاهيون.
(605) زالان ڌاوڻ، مردان کاوڻ.
(606) زالون زالن جو کاڄ.
(607) سڀاڳن کي ڪار، نڀاڳن کي وڃڻي.
(608) بيڪار کان بيگار ڀلي.
(609) بيڪار مباش ڪڇ ڪيئا ڪر، ڪپڙي ئي اُڌيڙڪي سيئا ڪر.
(610) سڀ ڪا ٻڪري، پنهنجي پائي ٽنگبي.
(611) جو هٿ ڪري، سو هٿ پائي.
(612) سڀ ڪنهن کي، پنهنجا سوُر.
(613) پرائي پٿر، پٽي سڀ ڪا پنهنجا.
(614) سڀ ڪو، ثاني شريڪ.
(615) ڪنهن کي گهٽ نه ڄاڻ، جي چاهين ملڻ محبوب جو.
(616) سڀ ڪو پاڻ کي ميان مٺوُ سڏائيندو وتي.
(617) سڀ ڳالهه ۾ حڪمت.
(618) جا جوڙيائين سا واهه واهه!
(619) پريان سندي پار جي مڙيئي مٺائي.
(620) جا تڌ ڀاوين، سا ئي ڀلي ڪار!
(621) ستي ٻلي، ڪئا ڪين ماري.
(622) ستي شينهن کي، آڱر نه ڏجي.
(623) ستين لنگهڻين، ڪتو به حلال.
(624) اَڻ سرنديءَ، پهاڄ پيڪي.
(625) لاچار کي، سڀ ڪي روا.
(626) سپتيو ماڻهو، پرائي مال ۾ ڀائيوار.
(627) سج؛ ٻه پاڇا.
(628) ڪڏهن ڀريءَ ۾، ڪڏهن ڀاڪر ۾.
(629) ڪڏهن ماٽي مٽ تي، ڪڏهن ماٽيءَ مٿان مٽ.
(630) سڄن پيٽان وڍيا، وڍين پيٽان سڄا.
(631) سڄڻ سڄي ٻانهن ڏئي ته سڄي نه ڳيهجي.
(632) سڄڻ هئن سنوان، مر ڏيهه ڏنگايون ڪن.
(633) سڄڻ هجن ساڻ، ته جهنگ اندر سوني کاڻ.
(634) ڇا جي ڏنگا ڏير، منهنجو ڏينهن ڏنگو نه ٿئي.
(635) ڌڻي همراهه، ته ڪنهنجو نه ڊاءُ.
(636) راکي رام، ته ماري ڪير؟
(637)سچ ته بيٺو نچ.
(638) چور جي ماءُ ڪنڊ ۾ رئي.
(639) سچ جي ٻيڙي لڏي، پر ڪڏهن نه ٻڏي.
(640) سچي جو ٻيڙو ستڙ.
(641) سچ مرچان، ڪوڙ ڳڙ.
(642) سخيءَ کان شوُم ڀلو، جو ترت ڏئي جواب.
(643) سرمو سڀ ڪو پائي، پر اک اک جو ڦير.
(644) سڙي سڙي ڪنجهڻ لهي.
(645) سڪن گڏ، آلا ٻرن.
(646) سڪو ٽڪر ساءَ جو چڱو ۽ چوکو، لعنت اُنهيءَ لپيءَ کي جنهن ۾ جيءَ جو جوکو.
(647) سکڻي ڪني، گهڻو اُڀامي.
(648) آهر جي وڏائي، ڪني پاٽ تي آئي.
(649) اڇا ڪپڙا کيسا خالي، ماڻهن ليکي ملڪ جو والي.
(650) اندر اڳڙيون، ٻاهر پڳڙيون. 222
(651) دم دال جو، آڪڙ پلاهه جي. 185
(652) ديوان جو دم، دمڙيءَ جي دال تي.
(653) گهر ۾ آٽا نهين، مان ڪو بولي پوُري پڪائو.
(654) لڀن لوڻ ڪڻا به نه، منهنجو نالو سون ٻائي.
(655) ماءُ مري رکي سڪي، ڌيءُ دا نالا ڏهي
(656) ملڪ ۾ ڏيڍ کجور، ميان ليٽي باغ ۾!
(657) هڏ پورا، سڏ وڏا.
(658) هڙ سکڻي لوڏ گهڻي، آءُ ماريا، کٽل ڌڻي.
(659) هڙ ۾ هريرون گوڏ ۾ پتاشا، اندر اڳڙيون ٻاهر ٺاشا ماشا.
)660( سلو سو جو انگورين ڀلو.
)661( سنجهو، ڏنجهو.
)662( سندرو ثابت ته منزل آسان.
(663) اُدم کي پر آهن.
(664) سنسار، مها ڄار.
(665) سنگ جو پرسنگ.
(666) تخم تاثير، صحبت اثر.
(667) جهڙو سنگ، تهڙو رنگ.
(668) سنگ تاري، ڪسنگ ٻوڙي.
(669) ڪارو وهي ڪمري وٽ، رنگ نه مٽائي ته عادت مٽائي ئي مٽائي.
)670( سنئون چوي، سو سوُر پرائي، کيڏ ڪري سو کٽي کائي.
(671) ستي ٿي سيڏائي، لنڊي ٿي کائي.
(672) سوال کان صرفو چڱو.
(673) سوال ويچارو آهي.
(674) سوُر پئي ساٽيءَ کي، ڏنڀجي گڏهه!
)675( سوڙ ساروُ، پير ڊگهيرجي.
(676) ڪڇي نه ڦاڙي، سو کاٻاري.
(677) قرضن جا ڪوٽ کڻي، چوٽ چاڙهيائين چلها، ڄاڃي ماڃي کائي هليا، اُتس آئي گلا.
)679 (سوڙهي سياندريءَ، وهنوار نه ڪجي.
)680( سون پرکجي ڪسوٽيءَ، روپو پرکجي باهه. ماڻهو تڏهن پرکجي، جڏهن ٻه اکر ڳالهاءِ
)681( سوکيءَ ڀانئي سڀ ڪو، اَؤکيءَ تون آڌار!
(682) سڀ ڪو مطلب جو يار. 426.
(683) سياري جي سوَڙ سڀ ڪو پاڻ ڏي سيڙي.
(684) سيرو کاڌو، پاتل ڦاٽي.
(685) شراڪت جي ديڳ، ڌڻي تپائي.
(686) شڪر ڪر صحيح ته تو ئي سان توهه ٿئي.
(687) صبر جني جو سيڱ، تير نه گسي تن جو.
(688) صبر وڏو ٽول.
(689) صرفو ڪرين، ته پٽ هنڊاءِ.
(690) صلاحين شينهن ٻجهن، ڪم ڪرهين نه ٿئي.
(691) ضامنگيري، تاوڻ گيري.
(692) ڪشيئي نه ڪمان، پڙيئي نه ضمان.
(693) طمع سندو طس، ڀريو ڀرجي ڪينڪي.
(694) گهڻي کي گهڻو گهرجي.
(695) ظلم قائم آهي، ڪندڙ قائم نه آهي
(696) عشق انڌو آهي.
(697) عشق نه ڄاڻي ذات نه ڪذات.
)698 (عقل بنا آدمي، آهي پسوُنءَ سمان.
(699) عقل بنا آدمي، جئن جهنگ ۾ چري ڍور.
)700( عقل ري عذاب گهڻا پسنديءَ جندڙي.
(701)عقل بنا اوندهه.
)702( عمر وٺي وٺي مارئي وٺندو، ٿر ڪين ٿيلهيندو.
(703) راڻي رسندي ته پنهنجو سهاڳ وٺندي، ڪنهن جو ڀاڳ ڪين وٺندي.
)704( غريب جي جوءِ، جڳ جي ڀاڄائي.
(705) وهوُ ڍڳي تي مار.
(706) غيب جي گدو چئي خبر خاوند کي.
(707) اَڱر ڄاڻن لهر ڄاڻي.
(708) قاضي ڄاڻي، قيامت ڄاڻي.
(709) اگهه ۽ ڳڀ جي سڌ الله کي.
(710) وڏيون اکيون الکهه ]الله[ کي.
(711) فقير جي ڪاوڙ، پاڻ تائينِ.
(712) هنڊي اُڀامندي ته پنهنجا ڪنا کائيندي.
)713( قرض وڏو مرض آهي.
(714) رڻي ۽ رائر جو سڏ جنهن کي هوءِ. منجي اُتي جوءِ، وڃي تنهن کي وسري.
(715) قلندرن پٺيان، گهڻيئي ڪتا پيا ڀوَنڪن.
(716) پر پٺ بادشاهن کي به پيون گاريون ملن.
(717) ڪاٺ کٽو، واڍو ڇٽو.
(718) ڀلو سنئيان ميري مٽڪي ٽوُٽي، مين دوڌ بيچن سين ڇوٽي.
(719) لوُلي ڇٽي، ڪتڻ کان.
(720) موليٰ مينهن وساءِ، ته ڪانئر ڇٽن ڪم کان.
)721( ڪاٺيءَ ڪٺيءَ لڇ.
)722( ڪانگ کي لڙ ۾ مزو.
)723 (ڪانئر چکن موت، ڏهه ڏهه ڀيرا ڏينهن ۾.
(724)ڪاڻيءَ جي وهانءَ ۾ سنگٽ گهڻا.
)725( ڪتو به کاڌو، ڪک به نه ڀري.
(726) ڪارو منهن ڪتي جو، رٻ اوتري جي اوتري.
(727) ڪتو ڪڙم جو ويري.
(728) شير خان جو شڪرو، گهر جا ڪڪڙ ماري.
(729) آنڊي ۾ ٽانڊو.
(730) پنهنجن سان وير، پروان سان ميڙ.
(731) جر نئيس، جيڏي نئيس، پنهنجي نه نئيس 394.
(732) ڏيهه چوي، ڏيراڻي نه چوي.
(733) سڱ ۾ ساڙو، رت ۾ باهه.
(734) ڪتو وهي، ته به پڇ لٽڪائي وهي.
(735) ڪتيم سڀ ڄمار، پاندي پوري نه ٿئي.
(736) ڪچيءَ ڪنا نه وريا ته پڪيءَ ڇا ورندا.
(737) ننڍڙو ٻار، مڇ جو وار، جئن موڙ تئن مڙي.
(738) ڪرم هيڻ کيتي ڪري، بلد مري يا ٽوٽا پڙي.
(739) توڙي وڃي روُم، ته به ڍوڍو ۽ ٿوُم، لکيو لوح قلم ۾.
(740) جاڏي وڃي واگهوُ، تاڏي پاڻي تانگهو.
(741) ڇٺي مورن ونٺي، ٻانڀڻ ڪهڙو ڏوهه؟
(742) ڪسنگ کان اُهيئين ڀلي.
(743) ڪسيري جي ڪتي، ٽڪي جا ٽڪر کائي.
(744) اٺين آني پڳڙي رپيو ٻڌاڻي، ڪري پئي کوهه ۾ ٻه رپيا ڪڍاڻي.
(745) ٽڪي ڪي مرغي، ڇهه ٽڪا محصول.
(746) چار پئسي ڪي چٽا ڀيٽي، پانچ پئسي ڪي ملم پٽي.
(747) وڏي ٻاگهي يا وڏي ڌيڻس؟
)748 (ڪماليت کي زواليت.
(749) ڪم پئي، ڪل پئي.
(750) ڪم لٿو، ڊکڻ وسريو.
(751) سيج ڪيائون سرهي، مٺا مڱڻهار.
(752) ڪن ڪن سان، ڪين ڌوپندو.
(753) ڪنگر ۾ ڪڪڙا، پڙي مبارڪ!
)754 (ڪني اَڳڙي، ڪنڊ ۾ ڌوئجي.
(755) گهر جو ڪن، گهر ۾ مئجي.
)756( ڪني آڱر، وڍي ڀلي.
(757) ڪنيءَ رن جا ٻار، جئن ٿورا تئن چڱا.
(758) ڪني ڦرائجي، ٻني نه ڦرائجي.
(759) ڪوڏي حرام، بجڪو حلال.
(760) ست ڪتا کائي، ٻلي حج چڙهي!
(761) سڄو ڳيهي، ڏند نه ڏئي.
(762) شوروو حلال، ٻوٽيون مردار.
(763) ڪوري کڏ کڻي، پر پاڻ اُن ۾ پوي.
(764) جو ٻئي جي کڏ کڻندو، سو پاڻ کڏ ۾ پوندو.
(765) فريدا، جو تيڏي کڏ کڻي، تو اُس دي راهه سنوار، اوه آپي پؤسين کڏ وچ، تون لنگهين پؤسين پار.
(766) ڪوڙهيو ڪتو، کنهڻ کان نه رهي.
(767) ڪوڙي جي ڊوڙ، کڏ تائين.
(768) ڪوڙ جي پاڙ، ٺڪريءَ تي.
(769) ڪي چانورن مان چنو ڪن، ڪي چني مان چانور.
(770) کاڌي کوهه به کٽي وڃن.
(771) کڏ، چي جيءُ سڏ.
(772) کنئَينءَ وٿ جو ملهه، ڪونهي.
(773) کنئين اگهي نه، ڳولي لڀي نه.
(774) رڍ سهانگي ٿئي، ته هرڪو پڇ کڻي پيو ڏسيس.
(775) کوپريءَ کوپريءَ گت نياري.
(776) کوهه جي مٽي کوهه کي.
(777) کيتي سر سيتي.
(778) آپ ڪري سو ڪام.
(779) کير جو کانيل، جهڻ ڦوڪي پيئي.
(780) ڪتيء کي ڪنهن اُماڙي ڏني، ته تارا ڏسي ٿي ڊني.
(781) گپ جو ڪلو، جتي کوڙ تتي کپي.
(782) گدڙ ڊاک نه پڄي آکي ٿوُ کٽا.
(783) گدڙ به گدڙ جي ڪوڪ اُنائي.
(784) ٻرڙي پوي نه ٻاجهه، ڀر ۾ ٿو ڀاءُ مري.
(785) ڪوُ ڪاهوُ ڪو ناهين.
(786) وڳر ڪيو وتن، پرت نه ڇنن پاڻ ۾، پسو پکيئڙن، ماڻهنئان ميٺ گهڻو.
(787) گڏهه تي گلاب، هاريندي حيف ٿيو.
(788) گڏهه پنهنجي سانوڻي هينگن ۾ وڃائي.
(789) گڏهه جو ڇا وس، جو ٻيڙيءَ ۾ نه چڙهي.
(790) سؤنٽي هجي ساڻ ته گڏهه گوهي نه ڪري.
(791) ماڻهو ٻٽيهه لڇڻو، موچڙو ڇٽيهه لڇڻو.
(792) ڪهر ڪئن؟ چي ان سنوان، موچڙن سان ڪئن؟ چي؛ جهولي ئي تنهنجي.
(793) کڻ کلو، ته ٿيئي ڀلو.
(794) گذريءَ کي ياد نه ڪجي.
(795) اُٺي بهه چٺي
(796) ويئي تٿ ٻانڀڻ به نه واچي.
(797) ڪني ماضي من ۾ ڪني استقبال، حيف تني جي حال، جن وساريو حال کي.
(798) گگر گگر، پنڊا اڙيا.
(799) گنجي جي مٿي ۾ جوُنءَ نه ليک.
(800) گهپي ٺڪرن مان پاڻي سڪائي.
(801) ڳالهين سنديون ڳالهيون، ٽڪي سندا موٺ.
(802) ڳڙ ڄاڻي، ڳڙ جي ڳوٿري ڄاڻي.
(803) گهر جو پير، چلهه جو مارنگ.
(804) گهڙيا سي چڙهيا.
(805) گهڻ پيٽاري بگري، کائي ويئيءَ جهار.
(806) گهڻن کنئي، ڇپر کڄي.
(807) گهڻن کي سمر، هڪڙي کي ڀري.
(808) پانچ سات کي لڪڙي، ايڪ جني ڪا بوج.
(809) گهڻي زالين گهر نه هلي، گهڻي مڙسين هر نه هلي.
(810) گهوٽ ڪنؤار راضي ته ڪيا ڪرينگا قاضي؟
(811) لکيا لهارن کي، ٽپر تي ٽانڊا.
(812) لکيو پڙي، پر ڪڏهن نه ٽري.
(813) جيڪي لکيو منجهه ازل، تنهن کي ڪير وجهي جهل.
(814) قضا قضا نه ٿئي توڙي ڪو سدا رئي.
(815) تقدير اڳيان ڪهڙي تدبير.
(816) تقدير ڪي آگي تدبير ڪيا ڪري، حاڪم جب خفا هو، وزير ڪيا ڪري.
(817) لکئي مان لک، نڪو لاهي نڪو پائي.
(818) لکيو منجهه للاٽ، قلم ڪياڙيءَ نه وهي.
(819) لوڀ ڇڏ ته سون مٺين سان ورهائين.
(820) ماريءَ جي گهر، هڏن جو ڍير.
(821) مان به راڻي تون به راڻي ڪير ڀريندو پاڻي؟
(822) آءٌ به رئس، تون به رئس، ته گڏهه ڪير هڪليندو؟
(823) ماڻهو سڀ نه سهڻا پکي سڀ نه هنجھه، ڪنهن ڪنهن ماڻهوءَ منجهه اچي بوءِ بهار جي.
(824) آدمي آدمي انتر، ڪوئي هيرا ڪوئي ڪنڪر.
(825) مائٽ جي دل مکڻ، اولاد جي دل ڪٺن.
(826) ماءُ سا ماءُ ٻيو سڀ دنيا جو واءُ، ماسي نه ٿئي ماءُ توڙي ڪڍي ڏئي ساهه.
(827) ڌوڙ ڀڪليو ماءُ پرين، ڌن ڀڪليو جوءِ پرين، اڇي ڪپڙين سس پرين.
(828) ماءُ بنا مانڙيون ڪوٺي ڪو نه ڏئي، مکڻ ڀريا هٿڙا بيٺي اُوءِ لائي.
(829) ماءُ مرلي پيءُ تنبوُرو، پٽ وڄائڻ ۾ پوُرو.
(830) مٽن ڇڏيون مائٽيون، سڳن ڇڏيو ساءُ، اهڙو ڪو لڳو واءُ، جو پنهنجا به پراوا ٿيا.
(831) مڇ چوپئي پيٽ ڪو نه ڀربو.
(832) مڌ پيوڻ، ذات پرکڻ.
(833) مرض اچي گهوڙي وانگيان وڃي جونءِ وانگيان.
(834) مرسان مرسان ڊڀ نه چرسان.
(835) مرڻ مهوُرت نه پڇي، پڇي تٿ نه وار.
(836) مروان موت، ملوُڪان شڪار.
(837) ميان جي مڏي، ٻه ڏندڻ ٽين تڏي.
(838) اسباب ۾ اسباب، هڪ چنگ هڪ رباب.
(839) مينهن مچي هوريان هلي، رڍ مچي ٽپا ڏئي.
(840) ٻيو هرڪو هوريان هلي، ڍيڪڻ پائي ڊڪون.
(841) ڍءُ جهلي هڪ ڀاڀڙو ٻي مينهن.
(842) ماچي ته ناچي.
(843) نمي سو ڳؤرو.
(844) مينهن وسي ٻه پهر، ڇنو وسي ڇهه پهر.
(845) ناست کان آست ڀلي.
(846) نانءَ چڙهيو واپاري کٽي کائي، نانءَ چڙهيو چور ڦاهي چڙهي.
(847) وڪئي چور جو نانءُ، سڻائو.
(848) نانءُ مردان، ڌن آوي جاوي.
(849) ڀلي بک ڀرم جي شال نه وڃي شان!
(850) لڄن تان لک قربان. 354.
(851) مان جو بکيو سڀ ڪو، نان جو بکيو ڪو ڪو نه.
(852) مرد مري مان کي، گيدي مري نان کي.
(853) ناڻا گهوريا سرن تان، سر گهوريا شرمن تان.
(854) ناڻو ڏجي آڪرو ته گيهه ڇو وٺجي ٻاڪرو.
(855) ناڻو نانگي جو هٿون تو شاباس.
(856) نڙيءَ کان لنگهيو، نرڳ ٿيو.
(857) وات چوي مٺو مٺو، نڙي چوي مون نه ڏٺو.
(858) نه ڪنهن جي کٿي کي هٿ لائجي، نه پنهنجو پٽ ڦاڙائجي.
(859) نه ڪنهن کي سونهن سڪايو آهي، نه ڪنهن کي عقل منجهايو آهي.
(860) نهن سان ڇڄي ته ڪاتي ڇو وجهجي؟
(861) ڳڙ سان مري، ته زهر ڇو ڏجيس؟
(862) نئن به تکي، ڳڙ به مٺو.
(863) نئين ڪنؤار، نوَ ڏينهن.
(864) نيڪي برباد، گناهه لازم.
(865) وات اَڌ حڪيم آهي.
(866) وات جي پلاه کي گيهه جو ڪهڙو صرفو؟
(867) ڪوڙ ته ڪهڙو صرفو؟
(868) واتون خرار کاڄن، نڪون ڪڻو نه کاڄي.
(869) وات کائي، اکيون لڄائين.
(870) نيڪيءَ جو بدلو نيڪي.
(871) واڱڻ ڪن کي وائي، ڪن کي پيٽي.
(872) واڻيو پنج نه سهي، پنجاهه سهي.
(873) پائيءَ تي پڪائي، نوٽن تي ناداني.
(874) وٿ نه کٽي، وٿ جو ويٺڻ کٽي.
(875) وڻو لهي وڃي، رڻو ڪين لهي.
(876) ترار جو ڦٽ ڇٽي وڃي، زبان جو ڦٽ نه ڇٽي.
(877) ترار جي گهاءَ کان، زبان جو گهاءُ بڇڙو.
(878) وهي درياه جي ڀر تي، وجهي واگهوءَ سان وير.
(879) ويئي سڱن کي، ڪن به ڪپائي آئي.
(880) ويئي وٿ جو قدر.
(881) ويئيءَ وهاڻيءَ، دودي ناناڻا آيا.
(882) هاٿيءَ جا ڏند کائڻ جا هڪڙا، ڏيکارڻ جا ٻيا.
(883) هارئي کان پيتو ڀلو.
(884) هارئي کير لاءِ ڪيترو روئبو.
(885) هاسي، ڪرهن جي ماسي.
(886) هٿ جي ڪنگڻ کي آرسيءَ جو ڪهڙو کپ؟
(887) هٺ مارائيندڙ آهي.
(888) هر ڪنهن جو پنهنجو ڀاڳ.
(889) ڪنهن جي ڀاڳ سان ڪا ريس؟
(890) ماءُ ڄڻيندي، ڀاڳ نه ڳڻيندي.
(891) ماءُ ڄڻيندي پٽڙا، ڀاڳ نه ڏيندي ونڊ.
(892) سج ايڪ پڇاوين (پاڇا) ڏون، پيءُ دا بخت نه پٽان نوُن.
(893) هرڻي اڳيئي نچڻي، ويتر پيس گهنڊڻي.
(894) هڙ به گاسو، لوڪ به تماشو.
(895) هڪڙي لٽي، سهسين پٽي.
(896) هنڌ ڏسي، هاسي ڪجي.
(897) هنر واري جو هنر، بي هنر جي جند.
(898) جي ڄڻين، سي نپائين.
(899) هنئڙا، گهر ته گهرانءِ.
(900) هڻ ڌيءَ کي ته سکي نهن.
(901) هيانءَ تتي کان، کڙي تتي چڱي.
(902) هيريءَ سندي هير، ٽنگ ڀڳي به نه رهي.
(903) پيو ڪرت ڪنهن جو نه مٽي.
(904) عادت نه مٽي عادتي، علت مور نه جاءِ، اُٺ پوي ڪڻڪ ۾، ته به ڪنڊا چڻ چڻ کاءِ.
(905) هير ڇني پير.
(906) يا ڏُنگهو ڏر ۾ يا ڪپو ڪڇ ۾.
(907) ڪوُنڊي ڪي اِسطرف يا اُسطرف.
(908) يار اهو جو اوَکيءَ ۾ ڪم اچي.
(909) يار سڏائي سڀ ڪو جاني زباني، آهي آساني، پر ڪم پئي ڪل پوي. 749
(910) يار جن کي ياد، سي ياد هميشه يار کي.
(911) تو جني جي تات، تن پڻ آهي تنهن جي (شاهه).
(912) پڇن جي ميهار کي، پڇي سي ميهار (شاهه).