ھن ڪتاب ۾ ورھاڱي تائين جي سنڌي ٻوليءَ جي اوائلي اساسي Classical ۽ جديد شاعرن قاصي قاضن، شاھہ ڪريم بلڙي واري، شاھہ لطيف، ميان سرفراز ڪلھوڙي، روحل فقير، سچل سرمست کان وٺي شيخ اياز ۽ ارجن شاد تائين جي چونڊ شعرن کي سھيڙيو ويو آھي.
مقصود گُل جي ھن شاعراڻي مجموعي ۾ حمد، نعت، غزل، ترائيل، رباعيون، پنجڪڙا، دوھا، ڏيڍوڻا ۽ ٻيون صنفون شامل آھن. ھي مجموعو شاعر جي خوبصورت شاعراڻي زندگيءَ جو ھڪ نئون سنگ ميل آھي، جنھن ۾ سونھن، سوڀيا، سڳنڌ، سرھاڻ، وطن دوستي ۽ فڪري پيغام جي شاعري موجود آھي.
ھن آتم ڪھاڻيءَ ۾ شيخ عزيز نھايت ئي دلچسپ انداز ۽ وڏي بي باڪيءَ جو مظاھرو ڪندي، ڪافي حقيقتون سامھون آنديون آھن. ھن ڪتاب ۾ سنڌ جي تاريخ، مختلف جڳھين سان گڏ مختلف شخصيتن بابت نراليون ڳالھيون پڻ ڏنل آھن. ان سان گڏ پنھنجي صحافتي ڪم جي حوالي سان تمام گهڻو لکيو اٿس، جنھن ۾ عبرت اخبار جي شروعاتي دور کان ويندي انگريزي اخبار ڊان ۾ پنھنجي صحافتي ڪم ۽ لاھن چاڙھن جو ذڪر ڪري ٿو. سچ تہ شيخ عزيز جي ھي آٽو بايوگرافي سڄي زندگيءَ جي پيار جو پورھيو آھي، جنھن ۾ ھن بنا ڪنھن ملاوٽ جي واقعن ۽ مشاھدن کي بيان ڪيو آھي. ھڪ لحاظ کان ھي ڪتاب سنڌ جي سياسي، سماجي ۽ ثقافتي تاريخ پڻ آھي.
سچل سرمست جو هي چونڊ ڪلام، مختلف رسالن کي نظر مان ڪڍي تيار ڪيو ويو آهي. انھيءَ نسبت ۾، خاص طرح، علي قلي بيگ، آغا صوفيءَ، نماڻي فقير ۽ عثمان علي انصاريءَ وارا نسـخـا قابل ذڪر آهن. هي انتخاب ٻن حصن ۾ پيش ڪيو ويو آهي، جنھن ۾ سچل سرمست جا بيت، جدا جدا داستانن جي صورت ۾ مضمونن مطابق ڏنا ويا آهن، ۽ ٻئي حصي ۾ سچل سرمست جون ڪافيون شامل آهن. بيتن ۽ ڪافين تي الڳ الڳ مھاڳ لکيا ويا آهن، جن ۾ انھن جا بنيادي خيال سمايل آهن. شروعات ۾ سچل سرمست جي زندگيءَ جو مختصر احوال ڏنو ويو آهي.
سعيد سومري جي شاعريءَ جيان سندس لکيل نثري ٽڪرا پڻ گهڻ موضوعاتي، معنائن ۽ حُسن جا ڀنڊار آھن. سندس نثري ٽڪرن ۾ اھڃاڻن، علامتن ۽ معنائن مفھوئن جا اڻ ڳڻيا صفاتي تصور ۽ تاثر اڀرن ٿا، ”من-مسافتن جي مصوري“ ۾ دنيا جھان، ديس پرديس، سنڌ، سياست، تاريخ، سماجيات، ادب، انصاف، جبر، امن، آزادي، تھذيب، سچ، ثقافت، قدرن، دوستي، رشتن ناتن، مذھب، عبادت، وطن دوستي، قومپرستي، انسان ذات جي آئيندي، احساسن، جذبن، عشق، عورت، زندگي، فطرت ۽ ڪائناتي حقيقتن جي سھڻي اثرائتي اپٽار ۽ عڪاسي ڪئي وئي آھي.
گذريل ستن ڏينھن ۾ وڌيڪ پڙھيا ويندڙ ڪتاب
گذريل سَتَن ڏينھن دؤران ھنن ليکڪن جا ڪتاب وڌيڪ پڙھيا ويا
