ٻاراڻو ادب

مُـڇِـرُمـامـو (با تصوير، ريڊيو ٻال ناٽڪ)

هي ڪتاب ريڊيو ٻال ناٽڪن تي مشتمل آهي، جنهن جو ليکڪ ڄيٺو لالواڻي آهي. مُڇَرُ مامو مزاح سان ڀرپور آهي،
هن ڪتاب جو پهريون ڇاپو 2006ع ۾ احمد آباد ڀارت مان ڇپايو ويو. جڏهن ته ٻيو ڇاپو ناري پبليڪيشن، حيدرآباد پاران 2016ع ۾ ساحل پرنٽرز حيدرآباد وٽان ڇپايو ويو.
  • 4.5/5.0
  • 2315
  • 945
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • ڇاپو 1
Title Cover of book مُـڇِـرُمـامـو (با تصوير، ريڊيو ٻال ناٽڪ)

ڪتاب بابت

[b]مُـڇِـرُمـامـو[/b]
(با تصوير، ريڊيو ٻال ناٽڪ)


[b]ڄيٺو لالواڻي
[/b]


نــاري پـبـلـيـڪـيـشـن
نــاري مـيـڊيــا سـيـنـٽـر
3/443 صدر حيدرآباد


ڊجيٽل ايڊيشن:
2017
[b]سنڌ سلامت ڪتاب گهر
[/b]

[b]ناري پبليڪيشن جو ڪتاب نمبر اوڻهٺون
[/b]
ڪتاب جو نالو: مُڇِرَ مامو
موضوع: ريڊيو ٻال ناٽڪ
لکيڪ: ڄيٺو لالواڻي
ڇاپو پهريون: 2006 ع احمد آباد انڊيا
ڇاپو ٻيون: آڪٽوبر 2016ع حيدرآباد سنڌ
ٽائٽل ڊزائن: مور ساگر
لي آئوٽ: جهانزيب علي جوڻيجو
ڇپيندڙ: ساحل پرنٽرز رابعه اسڪوائر حيدرآباد. 03332634650
ڇپائيندڙ: نذير ناز
پاران: ناري پبلڪيشن / ناري ميڊيا سينٽر 3/443
صدر حيدرآباد سنڌ
فون: 2731165
قيمت: 50 روپيا

سنڌ سلامت پاران

سنڌ سلامت ڊجيٽل بوڪ ايڊيشن سلسلي جو نئون ڪتاب ”مُـڇِـرُ مـامـو“ اوهان اڳيان پيش ڪجي ٿو. هي ڪتاب ريڊيو ٻال ناٽڪن تي مشتمل آهي، جنهن جو ليکڪ ڄيٺو لالواڻي آهي. مُڇَرُ مامو مزاح سان ڀرپور آهي،
هن ڪتاب جو پهريون ڇاپو 2006ع ۾ احمد آباد ڀارت مان ڇپايو ويو. جڏهن ته ٻيو ڇاپو ناري پبليڪيشن، حيدرآباد پاران 2016ع ۾ ساحل پرنٽرز حيدرآباد وٽان ڇپايو ويو. لک ٿورا پياري مور ساگر جا جنهن ڪتاب جي ڪمپوز ڪاپي موڪلي. مهربانيون سانئڻ نذير ناز جون جنهن ڪتاب سنڌ سلامت ڪتاب گهر ۾ پيش ڪرڻ جي اجازت ڏني.

[b]محمد سليمان وساڻ
[/b]مينيجنگ ايڊيٽر ( اعزازي )
سنڌ سلامت ڊاٽ ڪام
sulemanwassan@gmail.com
www.sindhsalamat.com
books.sindhsalamat.com

منهنجي سوچ

ٻارو! توهان آڏو مُڇِرُ مامو (باتصوير، ريڊيو ٻالڪ ناٽڪ) پيش خدمت آهي، هن ڪتاب پيش ڪرڻ جو مقصد اِهو آهي ته اوهان کي اندازو ٿي وڃي ته، ڊرامو ڪيئن لکجي ۽ ڪردار ڪهڙي نموني گفتگو ڪن ٿا.
مُڇَرُ مامو مزاح سان ڀرپور آهي، مُڇَرُ مامو توهان کي وڻندو، ڪتاب پڙهي پوءِ مونکي خط ضرور لکجو، اوهان کي مُڇَرُ مامو وڻيو.
ناري پبليڪيشن طرفان ٻارن لاءِ هيل تائين فقط اٺ ڪتاب ڇپجي چُڪا آهن.
1. سوني زنجير، ليکڪ حميد سنڌي، 2. هڪ ڇوڪري عجيب ملڪ، 3. هنج، جيڪي ترتيب نذير ناز ڏني، چوٿون ڪتاب تازو ”مٺڙي مُرڪ“ ڇپيو آهي. هن ڪتاب ۾ ٻارڙن لاءِ بهترين ڪهاڻيون لکيل آهن جيڪو وينا شرنگي جو لکيل آهي.5. ڪتاب ”شهيد جي ماءُ“ اسان جي بهترين ليکڪ يوسف سنڌي جي لکيل ڪهاڻين جو مجموعو آهي.
هڪ ٻيو ڪتاب ”سرڳ جي ڳولها“ هند سنڌ جي برک ليکڪ موهن ڪلپنا جو لکيل آهي، هي ڪتاب اوهان لاءِ آهن اوهان کي پسند ايندا پڙهي جلدي پنهنجي راءِ کان آگاهه ڪندا.

اوهانجي پنهنجي

[b]نذير ناز
[/b]حيدرآباد، 2016ع

1. باغ جو سئر

ڪلاڪار: ماستر سندر
رام روشن
موهن گيتا
ڀڳڙو سنيل
ڪويتا انيل
مايا سيما
راڻي سنيتا
وندنا

(بس جو آواز بس بيهڻ جو آواز ٻارن جو گوڙ شور)

ماستر: ٻارو، سڀ بس مان هيٺ لهو. اسين سريتا باغ پهچي ويا آهيون. (ٻارن جو گوڙ)
موهن: رام بس مان منهنجي واٽر بئگ ته لاهه.
مينا: ڪويتا، منهنجو سويٽر ته کڻي ڏي.
ماستر: رام، سڀ کاڌي جون شيون ۽ سامان سنڀالي لاهيو. (ٻارن جو گوڙ گانن جو گنگائڻ... ٽهڪ وغيره)
ماستر: ٻارو، سڀ هيڏانهن اچو... رام ڏس هو ڪيڏانهن وڃي رهيا آهن. سڀني کي سڏ ڪر...
رام: سندر، ڪويتا، موهن، سويٽي... سڀ هيڏانهن اچو... سر توهان کي گهرايو آهي... ها... هيڏانهن اچو...
ماستر: ٻارو، توهان سڀ سامان بس مان سنڀالي لاٿو؟ وري به پنهنجي پنهنجي شيءِ ڏسي وٺو. ڪٿي ڪجهه رهجي ته نه ويو...
رام: سر، مون سڄي بس چيڪ ڪئي آهي.
ماستر: گڊ... ها ته ٻارو اچو ته مان توهان کي هن باغ بابت ٻڌايان. ها ته ڌيان سان ٻڌو:
اڄ اسين سريتا باغ ۾ توهان کي پڪنڪ ڪرائڻ لاءِ وٺي آيا آهيون. هيءُ باغ گجرات جي راڄڌاني گانڌينگر ۾ آهي. هن باغ جي رونق ڏسڻ وٽان آهي. رنگ به رنگي گل هن باغ جي سونهن آهن. دنيا ڀر جي سڀني قسمن جا گل هن باغ ۾ آهن. گلاب جا گل جيڪي اڪثر گلابي رنگ جا ٿيندا آهن پر اڇا، ڪارا، پيلا گلاب جا گل هن باغ ۾ توهان کي ڏسڻ وٽان ملندا. وڏا ڇايادار وڻ آسمان سان ڳالهيون ڪندي ملاقاتين کي آرام پڻ بخشيندا آهن. باغ جي کاٻي پاسي ڪمل جي گلن جو تلاءُ آهي ته ساڄي پاسي وري ٽري ون هِلِ آهي، رنگ به رنگي ميوزيڪل ڦوهارو لڳل آهي. باغ جي وچ ۾ ٽرين آهي ته تلاوَ ۾ توهين ٻيڙيءَ جو سئر به ڪري سگهو ٿا. توهان جي راندين جو به هتي سٺو بندوبست ڪيل آهي. پينگهو، چيڪلا، واٽر فال به آهي. توهين ننڍڙي ننڍڙي پياري ريل ۾ سئر به ڪري سگو ٿا. وري گهوڙي گاڏي، هرڻ گاڏي... ٻڪري گاڏيءَ جي مؤج به وٺي سگهو ٿا. ها، هڪ ڳالهه ياد رکجو. باغ کان ٻاهر نه وڃڻو آهي ۽ باغ مان ڪي به گل ڦل يا پن ٽاريون نه ڀڃڻيون آهن. وڃو... گهمو، ڦرو ۽ مؤج ڪريو... (ٻارن جو گوڙ... کل... ٽهڪ... وغيره)

ماستر: رام، هن وڻ هيٺان فراس وڇايو... سڀ شيون هتي رکو... راند جو سامان جنهن کي گهرجي اُن کي ڏيو... توهين به باغ جو سئر ڪري اچو... پوءِ گڏجي رسوئي ڪنداسين.
رام: چڱو... سر... (پريان کان روئڻ جو آواز)
ماستر: رام ڏس ته، ڪير روئي رهيو آهي؟
سندر: (پريان) سر، سر، ڀڳڙو وڻ تان ڪري پيو...
رام: سر، ڀڳڙي جي روئڻ جو آواز آهي.
ماستر: ڀڳڙا ڏسان، گهڻو ڌڪ ته ڪو نه لڳو اٿئي؟
ڀڳڙو: (روئيندي)ھ سائين پير مُڙي ويو آهي... ڏاڍو سور ٿو ٿئي.
سندر: سائين، هان وٺو هيءَ آيوڊيڪس... لڳايوس ٽيچر هلڻ وقت هيءُ گوريون ۽ فرسٽ ايڊ باڪس ڏنو هو.
رام: سر، مان ٿو مالش ڪريانس.
ڀڳڙو: سر، ڏاڍو سور ٿو ٿئي... آهستي مالش ڪر.
ماستر: (پيار وچان) مون توکي منع ڪئي هئي، پوءِ به تون وڻ تي ڇو چڙهيو هئين؟
مينا: سر، ڀڳڙو وڻ مان انبڙيون پٽي رهيو هو.
ڪويتا: سر، هن گلاب جا گل به پٽيا آهن. ڏسو هن جي هٿن ۾ ڪيترا نه ڪنڊا لڳا اٿس.
ماستر: ڀڳڙا منهنجي منع ڪرڻ جي باوجود به تو گلاب جا گل پٽيا؟
ڀڳڙو: ها سر، ٿورا پٽيا اٿم.
ماستر: توهان سڀني کي هدايت ڪئي هئم ته باغ ۾ ڪو به ٻار ڪنهن به قسم جي شرارت نه ڪندو ۽ نه ئي ڪنهن گل، ٻوٽي کي هٿ لاهيندو.
مينا: سر، ڀڳڙو ته اسڪول ۾ پوکيل وڻ ٻوٽا به ٽوڙيندو آهي. وڻن جي ٽارين مان چهبڪ ٺاهي اسان کي هڻندو آهي.
ماستر: (ٿورو غصي ۾) ڀڳڙا، تون ڪلاس ۾ ته شيطاني ڪندو ئي آهين، تو اسڪول جو باغ به ٽوڙي ٽوڙي اُجڙ ڪري ڇڏيو آهي. اِن ڏوهه لاءِ تو ڪيتريون مارون به کاڌيون آهن، سزائون به ڀوڳيون آهن. تنهنجين شرارتن کان تنگ ٿي، سڀني ٻارن توکي پڪنڪ تي وٺي اچڻ لاءِ انڪار پڻ ڪيو. توکان پڪنڪ جا پئسا به نه ورتائون. پر مون توتي وشواس ڪري هتي پاڻ سان گڏ آندو، پر اڄ ساڳئي شرارت تو هن باغ ۾ به ڪئي ۽ نتيجو تنهنجي سامهون آهي. هيءُ ته شڪر آهي جو توکي پير ۾ صرف موچ آئي آهي. ڪٿي ٽنگ، ٻانهن... ڀڄي پويئي ها ته...
ڀڳڙو: سائين معاف ڪريو. اهڙي ڀل وري نه ڪندس.
ماستر: اهڙا انجام ته تون ڪيترائي ڀيرا ڪري چُڪو آهين.
ڀڳڙو: (التجا واري نوع ۾) سائين، آخرين ڀيرو معاف ڪريو... مان ڪن ٿو پڪڙيان.
ماستر: ڀڳڙا، تون هرگز معافيءَ جي لائق نه آهين، تون جنهن ڳالهه کي مذاق ٿو سمجهين اِها مذاق توکي، مون کي، اِنسان ذات ۽ ديش کي ڪيترو نه نقصان پهچائي رهي آهي.
ڀڳڙو: سر، مون ته صرف گل ۽ انبڙيون پٽيون.
مينا: سر، ڀڳڙو ڪوڙ ٿو ڳالهائي... سامهون ڏسو هن وڻ جون ٽاريون به پٽيون اٿس...
ڪويتا: ٽارين مان چابوق ٺاهي اسان کي هڻڻ لاءِ...
ماستر: ڀڳڙا! تون شرارتن کان باز نه ايندين... توکي خبر آهي ته ٽاريون پٽڻ... وڻ ڪپڻ ڪيترو ڏوهه آهي.
رام: سر، سامهون لکيل آهي ”وڻ، گل ۽ پن پٽڻ، هٿ لڳائڻ قانوني گناهه آهي.“
ڀڳڙو: سر، مون برابر گل پٽيا آهن. مون کي معاف ڪريو... پر سر، مان هر دفعي اسڪول طرفان وڻ پوکيو جيڪو هفتو ملهايو ويندو آهي اُن ۾ وڻ پوکيندو آهيان.
ڪويتا: سر، ڀڳڙو هفتو وڻ پوکيندو آهي ۽ سڄو سال پوکيل وڻ اُجاڙيندو آهي.
ڀڳڙو: سائين، ڪويتا ڪوڙ ٿي ڳالهائي.
ماستر: ڀڳڙا، ڪوڙ ڪيوتا نه، پر تون ڳالهائي رهيو آهين. مون توکي ڪيترا دفعا سمجهايو آهي ته ڪوڙ ڳالهائڻ پاپ آهي.
سندر: سر، مان به هن کي وڻ ٽوڙڻ کان منع ڪندو آهيان، پر هو ٻڌندو ئي ڪونهي.
ماستر: توهان جڏهن وڻ پوکيو ٿا، ته اُن جي سار سنڀال لهڻ توهان جو فرض آهي ڪين نه؟
مايا: سر مان ته هر روز وڻن کي پاڻي ڏيندي آهيان.
ڪويتا: سر، مان ته تلسي، بڙ ۽ پپل جي پوڄا ڪندي آهيان، پاڻي ڏيندي آهيان.
راڻي: سر، منهنجو پپا، وڻن کي پاڻي ڏيندو آهي. اُن جي پاڙن مان اجايو گاهه ڪپي صاف صفائي به ڪندو آهي.
سنيتا: اسان پنهنجي گهر جي اڱڻ ۾ ننڍڙو باغ ٺاهيو آهي. جنهن ۾ گلن سان گڏ ڀاڄيون به پوکيون آهن.
ماستر: ڏاڍو سٺو. هر هڪ ناگرڪ ۽ ڪٽنب کي ايئن ڪرڻ گهرجي.
ڪويتا: سر، توهان چيو، وڻ ٽوڙڻ سان ڪافي نقصان ٿئي ٿو.
ماستر: ها ڪويتا، وڻ اسان جي جيون جا ساٿي آهن. وڻ ڌرم، ارٿ، موکش ۽ ڪام جا ساڌن آهن. وڻن جو وناش معنيٰ اسان جو، اِنسان ذات جو وناش.
راڻي: سر، رستي تي پڻ لکيل هئو وڻن کي پريم ڪريو، برسات توهان کي پريم ڪندي.
ماستر: ها، ڪويتا وڻ برسات آڻيندا آهن ۽ برسات ۾ وڻن ڪري جتي ڪٿي ساوڪ ئي ساوڪ نظر ايندي آهي. ساوڪ اکين جي روشني وڌائڻ سان گڏ سرير ۽ دماغ کي سگهارو بڻائي ٿي، تراوت ڏئي ٿي.
رام: سر، وگيان ۾ پڻ چيل آهي ته وڻ ۽ ٻوٽا به ساهوارا آهن.
ماستر: ها رام، ڌرتيءَ جنهن جيوَ کي پهرين جنم ڏنو اُهي وڻ ۽ ٻوٽا آهن. وڻ به اِنسان جيان ساهه کڻن ٿا، ساهه ڇڏين ٿا ۽ هوا کي صاف رکڻ ۾ مدد ڪن ٿا. ٻارو، اِنسان گهڻيون شيون نباتات مان حاصل ڪري ٿو. اِنسان جيئن نباتات جي سهاري جيئي ٿو تيئن جانور، پسون ۽ پکي پڻ هنن وڻن، ٻيلن جي سهاري جيئن ٿا.
مايا: سر، جهونا ڳڙه جي ٻيلن ۾ ته خونخوار شينهن رهندا آهن.
ماستر: ها، جهونا ڳڙه جي ٻيلن ۾ شينهن، چيتا ۽ ٻيا جانور به رهندا آهن. هرڻ، مور به ٻيلن ۾ ئي نچندا ٽپندا آهن. قسمين قسمين جا پکي باغن ۾ لاتيون لنوندا آهن.
وندنا: سر، پکي به ته پنهنجا ماڙا ۽ آکيرا وڻن ۾ ئي ٺاهيندا آهن.
ماستر: ها، وڻ اُنهن جو گهر ۽ آرام گاهه آهن. ٻارو، اِنسان جڏهن غفائن ۾ رهندو هو، تڏهن هو پڻ جهنگل جي آڌار تي ئي جيئندو هو. سرير کي ڪپڙن سان نه پر وڻن جي پنن سان ڍڪيندو هو. نه صرف ايترو پر هو وڻن مان ميوا ڦل حاصل ڪري کائيندو هو.
روشن: منهنجي ڏاڏي چوندي آهي. وڻ پروپڪاري آهن، وڻ ڏيندو رهندو آهي، وٺندو ڪجهه به نه آهي.
ماستر: ها روشن، تنهنجي ڏاڏي سچ ٿي چوي. وڻ جا سڀ انگ پن، تور، ٻج، گل ڦل، کل، ڇوڏا، پاڙون، رس وغيره اِنسان ذات جي ڪم ايندا آهن. هو اُس کان بچڻ لاءِ ڇايا ته ڏيندو آهي، پر هن جون لڪڙيون، لڪڙين مان ٺهيل ڪوئلا ٻارڻ جي شڪتي ڏين ٿا. جن تي ڪل ڪارخانا هلن ٿا.
گيتا: سر، وڻن مان خوشبودار عطر ۽ کونئر به ته ملندي آهي.
ماستر: ها ٻارو، وڻ جنم کان وٺي مرڻ تائين، اِنسان ذات جو ساٿي آهي. ننڍپڻ ۾ هو جهولي ۾ کڻي جهولائيندو آهي ته موت وقت آرما دايڪ مؤت سيجا پڻ بڻجندو آهي. وڻن ۾ پکين جا گهر، آکيرا پڻ ٿين ٿا.

سيما: پر سر، هاڻي ته اسين شهرن ۾ رهون ٿا.
ماستر: ها، اڄ به ڪيتريون آديواسي قومون جهنگلن ۾ رهن ٿيون. اڄ به اسان جو ديش ڳوٺن جو ديش ڪري سڏيو ويندو آهي.
گيتا: اڄ شهرن ۾ ڪيتري نه گندگي دونهون آهي.
ماستر: ها، هڪ ته شهرن ۾ ماڻهو گهڻي انداز ۾ رهن ٿا. ڳتيل ايراضيون آهن. ڪلون، ڪارخانا، مليون ۽ واهڻ جيڪي، گهڻو دونهون پيدا ڪري ماحول کي خراب ۽ زهريلو بڻائين ٿا، اُهي به شهرن ۾ ئي آهن. وري شهرن ۾ رستا ويڪرا ڪرڻ، وڏيون وڏيون بلڊنگون کڙيون ڪرڻ لاءِ اسان باغ باغيچا ٽوڙيا آهن ۽ وڻ ڪپيا آهن. جنهن ڪري شهرن ۾ پردوشڻ وڌيل آهي. پر اسان جيڪڏهن شهرن ۾ به تمام گهڻا وڻ پوکينداسين، ته شهر کي صاف سٿرو بنا دونهين وارو بڻائي سگهنداسين.
گيتا: اِهو وري ڪيئن؟
ماستر: جنهن کي تون ڪارو دونهون سمجهين ٿي، اُها حقيقت ۾ ڪاربانڊاءِ آڪسائيڊ ۽ ڪاربان مونو آڪسائيڊ زهريلي گئس آهي، جيڪا اسان جي سرير ۾ ساهه رستي وڃي ٿي ۽ کنگهه، ٽي.بي. جهڙين خوفناڪ بيمارين کي جنم ڏي ٿي. پر وڻ اُن ڪاربانڊاءِ آڪسائيڊ جو پنهنجي کاڌي طور اُپيوگ ڪندا آهن.
روشن: ها سر، اسان پڙهيو آهي ته ساون پنن ۾ جيڪا ڪلوروفل ٿيندي آهي، اُها سج جي روشنيءَ جي مدد سان ڪاربانڊاءِ آڪسائيڊ کڻي، پنهنجو کاڌو تيار ڪند اآهن ۽ آڪسيجن گئس ماحول ۾ ڇڏيندا آهن.
وندنا: سر، وڻن کي اسين قدرت جا ڦڦڙ به سڏيندا آهيون؟
ماستر: برابر وندنا، ماحول کي صاف ڪرڻ جو ڪم وڻ ئي ڪن ٿا. اِن ڪري جتي ڪٿي وڻ پوکڻ ئي گهرجن.
سنيل: سر، موريون، گجرون، ٻٽاٽا، بصر، ڀاڄيون وغيره به ته اسان کي نباتات بخشي ٿي.
ماستر: ها، ڪيترا ساهوارا ۽ اِنسان پڻ نباتات جي آڌار تي جيون گذارين ٿا.
سيما: سر سنجيوني ٻوٽي ڇا ٿيندي آهي؟
ماستر: سنجيوني ٻوٽي زندگي بخشيندڙ نباتات آهي.
روشن: سيما تو رامائڻ ۾ ڪو نه ڏٺو ته جڏهن لڇمڻ بيهوش ٿي ٿو وڃي تڏهن هن کي سجاڳ ڪرڻ لاءِ هنومان ڪئلاش پربت کڻي ٿو اچي، جنهن مان سنجيوني ٻوٽي پٽي، لڇمڻ کي سنگهائي کيس هوش ۾ آندو ٿو وڃي.
ماستر: برابر، نباتات مان اسان کي ڪيتريون ئي دوائون پڻ ملن ٿيون. جيڪي ڪيترين بيمارين کي دور ڪرڻ ۾ مددگار ٿين ٿيون.
گيتا: ڪارا مرچ، لؤنگ، ڦوٽا، سوپاريون، کاڄا، بادام، پستا وغيره به نباتات ئي ته آهن سر؟
ماستر: ها، اِن لاءِ اسان جو فرض آهي ته اسين وڻن جو بچاءُ ڪريون، اڙٻنگ انيل وانگر وڻ، ٽاريون، ٻوٽا پٽي هروڀرو وناش نه ڪريون.
سنيل: سر، انيل سڌرڻ وارو ئي ڪونهي.
وندنا: هاڻي هن کي سمجهه ۾ اچي ويو هوندو ته وڻ هتيا پاپ آهي.
انيل: وندنا، تون سچ ٿي چوين، مان واقع ئي غلط ڪم ڪري رهيو آهيان. سر، مون کي معاف ڪريو... مان انجام ٿو ڪريان ته ڪڏهن به وڻ، ٽڻ، گل نه ٽوڙيندس.
ماستر: انيل، اِهي تنهنجا سچا دوست آهن. اُنهن سان پريم ڪري ڏس ته توکي ڪيتري نه مؤج ٿي لڳي ۽ آرام ملي. وڻ، باغ روح جي راحت آهن.
انيل: سر، مان وڻن کي جيون ساٿي بڻائيندس. مان اُهي پوکيندس، اُنهن جي سار سنڀال به لهندس.
سنيل: سر، اسين به وڻ پوکينداسين. (ڳائي ٿو)
وڻن لاءِ ٻج... ساري گ م پ
پاڙ م پ ڌني
ٿڙ پ ڌني سا
پن پ م گ ري
گل ري گ م پ
ميوو گ م پ ڌ
ساري گ م پ ڌني سا اسين وڻ پوکينداسين. (توهين به ڳايو)
گڏيل آواز (سڀ ڳائن ٿا) اسان وڻ پوکينداسين.
گهر گهر وڻ پوکينداسين
اسين در در وڻ پوکينداسين
اسين جتي ڪٿي، هِت هُت ٻُوٽا پوکينداسين
پوکينداسين ڀائي، وڻ پوکينداسين
اسين گڏجي وڻ پوکينداسين.
ماستر: واهه واهه... ڏاڍو مزو اچي ويو.
اسين وڻ پوکينداسين
اندر وڻ ٻاهر وڻ
وڻ ئي وڻ...
ٻار: ساري گ م پ ڌني سا
اسين وڻ پوکينداسين
پوکينداسين ڀائي پوکينداسين.
(آهستي آهستي آواز گهٽجندو وڃي ٿو)
(سنگيت)


2، بال

ڪلاڪار: ممي رامون
راڻي موهن
سندري سوني
گيتا لڇمي
نيتا ماسترياڻي
(ڪانچ ٽٽڻ جو آواز)
ممي: اڙي او رامون، ڇورا وري ڇا ڀڳئه؟ ڪيترا دفعا چيو ٿي مانءِ، سنڀالي ڪم ڪر. گهر جا سڀ باسڻ ٽوڙي ڇڏيا اٿئي. پر ٿون آهين جو ٻڌين ئي ڪٿي ٿو.
رامون: (پريان) مالڪڻ، مون ڪجهه به نه ٽوڙيو آهي. ٻاهران ڪنهن دريءَ کي پٿر هنيو آهي. دريءَ جو ڪانچ ٽٽو آهي.
ممي: مان ته هن پاڙي جي ٻارن مان تنگ اچي ويئي آهيان. سڄو ڏينهن گوڙ لڳائي ويٺا آهن. ڀڃ ڊاهه لڳي پيئي آهي.
(در کڙڪائڻ جو آواز)
ممي: رامون، دروازو ته کول ڏس ڪير آهي؟
(دروازو کڻ جو آواز)
موهن: رامون، اسان جو بال اندر آيو آهي، آڻي ڏي.
رامون: بال توهان کي ڪو نه ملندو.
موهن: ڇو نه ملندو؟
رامون: توهان دريءَ جو ڪانچ ڀڳو آهي.
موهن: مون ٿورو ئي ڀڳو اهي، بال بئٽ تي لڳي اچي دريءَ کي لڳو، تون بال آڻي ڏي.
رامون: بال توکي ڪو نه ملندو.
موهن: ڇو نه ملندو، بال اسان جو آهي توهان جو ٿورو ئي آهي.
رامون: توهان اسان جو نقصان ڪيو آهي، اُهو ڪير ڀريندو؟
موهن: (غصي ۾) اجائي بڪواس بند ڪر. هٽ پري مان ٿو بال کڻي اچان.
رامون: مان پري ڪو نه هٽندس. چيم نه توکي بال نه ملندو.
موهن: مان به ٿو ڏسان، بال ڪيئن نٿو ملي، هٽ پري نه ته...
رامون: ڪو نه هٽندس، ڪو نه هٽندس.
موهن: هٽين تو ڪين...
رامون: اڙي! اڙي! ڌڪا ڇو ٿو ڏين. چيم ڪو نه هٽندس معنيٰ ڪو نه هٽندس.
موهن: چيم بال ڏي... اسان کي راند ۾ دير ٿي ٿئي.
رامون: ڪجهه به ٿئي، بال نه ڏيندس.
موهن: تون، هن گهر جو نوڪر آهين. نوڪر ٿي ڪري گهڻو ٿو ڳالهائين، تنهنجو ڪم حڪم هلائڻ نه حڪم مڃڻ آهي. چيم بال آڻي ڏي.
رامون: موهن، سنڀالي ڳالهاءِ.
موهن: ٻڌءِ ڪو نه. اجائي بڪواس نه ڪر، رستي تان هٽي وڃ يا بال آڻي ڏي.
رامون: مالڪڻ جو حڪم آهي. بال توهان کي نه ملندو. توهان هر روز نقصان ڪريو ٿا.
موهن: هٽ پري، مان آنٽيءَ سان پاڻهي ڳالهائيندس.
رامون: مان نه ڏيندس ۽ پري به نه هٽندس.
موهن: توکي بال ڏيڻو ئي پوندو.
رامون: پريان وڃي راند ڇو نه ٿا ڪريو، بار بار بال ڏيڻ جو اسان ٺيڪو ڪو نه کنيو آهي.
موهن: اِها اجائي بڪواس بند ڪر.
رامون: اڙي، اڙي، تون مون کي مارين ٿو. هڪ چوري وري ٻي سينا زوري... ڇڏ... ڇڏ... مونکي ڇڏ... مان به توکي ڏسي وٺندس... اڙي ڇڏ... ڇڏ (ڪجهه گوڙ)
ممي: (پريان) رامون اِهو گوڙ ڇا جو آهي؟
رامون: (پريان) مالڪڻ، موهن مونکي ماري رهيو آهي.
ممي: (ويجهو ايندي) ماريا موهن، رامونءَ کي ماريندي توکي شرم نٿو اچي. ڇا بگاڙيو آهي. هن بي گناه توهان جو؟
موهن: آنٽي! اسان جو بال کڻڻ نٿو ڏئي.
ممي: اوهه، ته دريءَ جو ڪانچ تو ڀڳو آهي.
موهن: آنٽي، مان نه بئٽنگ سونو ڪري رهيو آهي.
ممي: اِهو سمورو تنهنجو ڪم آهي نه ڏينهن ٿا ڏسو نه رات، اِها ڌما چوڪڙي ۽ ڪرڪيٽ راند لڳائي ويٺو آهين. اصل آرام ڪرڻ ئي نٿو ڏين. ماريا، توکي ٻيو ڪم آهي ڪين نه؟
موهن: ممي! اسين ڪرڪيٽ راند ڪري رهيا آهيون.
ممي: هئڙيءَ گرميءَ ۾، ڏينهن تتي، ماسترن توهان کي ڇا سيکاريو آهي؟ بس رڳو رُلو ۽ پنو، گوڙ شور مچائي، رڙيون واڪا ڪري پاڙي وارن جو آرام ڦٽايو... پاڙي وارن کي تنگ ڪريو.
موهن: آنٽي، وئڪيشن آهي. اسين راند ڪري وقت ڪاٽي رهيا آهيون.
ممي: توهان جي راند ٿي ڪين پاڙي وارن لاءِ مصيبت.
موهن: آنٽي، بال ڏيو نه...
ممي: اسان توهان جا نوڪر ته آهيون ڪو نه، جو گهڙيءَ گهڙيءَ بال کڻي توکي ڏيون.
موهن: آنٽي پليز... راند ۾ دير ٿي رهي آهي.
ممي: اڄ ته توکي بال اصل ڪو نه ملندو. هڪ ته تو اسان جو نقصان ڪيو آهي. وري ويچاري رامون کي ماري رهيو هئين. تنهنجين شرارتن مان هاڻي مان تنگ ٿي پيئي آهيان ڀڄ هتان رامون اِتان لڪڙي ته کڻي اچ ڀڄ هتان...
موهن: پليز آنٽي، بال ڏيو نه، راند ۾ دير...
ممي: (اڌ ۾ ڪٽي) اڄ ته مان توهان کي بال هرگز هرگز ڪو نه ڏينديس.
راڻي: (پريان کان) موهن، بال جلدي کڻي اچ.
موهن: (زور سان) راڻي، آنٽي بال نٿي ڏئي.
راڻي: (پريان کان) هلو ته آنٽيءَ کان بال وٺي اچون.
گڏيل آواز: (ويجهو) آنٽي... آنٽي بال ڏيو نه. اسان کي راند ۾ دير ٿي ٿئي.
ممي: اوهه، راڻي، گيتا، سندري، لڇمي، پنڪي توهين ڇوڪريون ٿي ڪري ڇوڪرن سان ڪرڪيٽ راند ڪري رهيون آهيو.
گيتا: آنٽي، اسان ڇوڪرين به گڏجي ڪرڪيٽ ٽيم ٺاهي آهي. اڄ ڇوڪرن ۽ اسان جي ٽيم ۾ ڪرڪيٽ چٽاڀيٽي رکيل آهي. پليز آنٽي بال ڏيو نه. راند ۾ دير ٿي ٿئي. اڃا اسان کي به وارو وٺڻو آهي.
ممي: بال ته هرگز ڪو نه ڏيندس. توهان جي اِن بال اسان جو هر روز آرام ڦٽايو آهي. اڄ ته توهان نقصان به ڪيو آهي.
لڇمي: آنٽي، سونوءَ زور سان بئٽ بال کي هنئين، ان ۾ ڀلا اسان جو ڪهڙو ڏوهه؟
ممي: اگر توهين گهرن جي وچ ۾ راند نه ڪريو، ڪنهن ميدان تي وڃي ڪريو ته ڪنهن جو نقصان ٿئي ئي ڇو؟ وري سونوءَ کي به بار بار سمجهايو اٿم ڇوري ڏينهن تتي جو گهر ۾ آرام ڪر، اُسن ۾ رُلڻ پنڻ نه وڃ، پر ٻُڌي ڪٿي ٿي.
سندري: آنٽي، سونو ته اسان جي ڪرڪيٽ ٽيم جي ڪئپٽن آهي.
ممي: ڪئپٽن آهي ته ڇا هن کي لائسن ملي ويو آهي ته اوڙي پاڙي جو لحاظ نه ڪري. وتو رڳو نقصان ڪندا.
راڻي: آنٽي، پاڙي ۾ اِهو ئي هڪ ميدان آهي، هاڻي توهين ٻڌايو ته راند ڪريون ته ڀلا ٻيو ڪٿي وڃي ڪريون؟
ممي: اسان توهان جي ان روز روز جي راند ۽ کٽ پٽ مان تنگ ٿي ويا آهيون. راند ته ڪريو ٿا پر گڏوگڏ ڪيترو شور ٿا مچايو. اٿوَ ڌيان ته گهرن ۾ ڪي آرامي هوندا. ڪي وڏي عمر وارا آهن. ڪي بيمار آهن. اڄ مان توهان کي بال هرگز نه ڏيندس ۽ ها، اِهو به ٻڌي ڇڏيو. راند ڪرڻ جو به هڪ وقت ٿيندو آهي. اسڪول ۾ ماستر نه سيکاريو اٿوَ ڇا ته راند وقت راند ڪجي، پڙهائيءَ وقت پڙهائي ۽ آرام وقت آرام.
سندري: آنٽي هاڻي ته وئڪيشن آهي. وئڪيشن معنيٰ آرام ۽ راند اسڪول کلن ٿا ته سڄو وقت رڳو پڙهائي... پڙهائي... ٽيوشن... هوم ورڪ ئي ته ڪرڻو هوندو آهي.
ممي: (سمجهائيندي) ٻارو، وئڪيشن، موڪلن جو اِهو مطلب ناهي ته توهين اُنهن ۾ رُلو ۽ پنو، سڄو ڏينهن چرين جيان، ڇيڳڙا بڻجي رڳو پيا هِتي هُتي گهمو يا رڳو ٽي وي ڪمپيوٽر، ويڊيو ويهي ڏسو. ڪجهه اخبارون، مخزنون، ڪتاب، ڪارٽون وغيره پڙهي سٺيون سٺيون ڳالهيون به گرهڻ ڪريو.
راڻي: آنٽي، ڏسو نه سڄو سال ڪتاب پڙهي پڙهي، هوم ورڪ ڪري ڪري امتحان ڏيئي ڏيئي بور ٿي پيا آهيون. مسين مسين موڪلون مليون آهن، وئڪيشن معنيٰ آهي ٽينشن فري، مؤج، مستي، آرام ۽ راند ئي راند.
لڇمي: آنٽي بال ڏيو نه...
ممي: چيم بال نه ملندو.
نينا: توهين بال نه ڏيندا ته اسان جي راند اڌ ۾ رهجي ويندي. اسين اڄ ڇوڪرن کي ڏيکارڻ ٿيون چاهيون، ته اسان به توهان کان ڪنهن ڳالهه ۾ گهٽ نه آهيون.
موهن: آنٽي، اسين به ڏسڻ ٿا چاهيون ته هنن ڇوڪرين ۾ ڪيترو دم آهي. پليز بال ڏيو نه.
ممي: مان بال ڏيئي وڌيڪ نقصان ڪو نه ڪرائيندس.
لڇمي: آنٽي اسين توهان سان انجام ٿا ڪريون ته بال وري توهان جي گهر ۾ نه ايندو.
ممي: اهڙا انجام، هن مئي موهن الائي گهڻا دفعا ڪيا آهن.
موهن: آنٽي، هيءُ آخرين انجام پرامس.
سونو: ممي بال ڏيو...
ممي: (ڇڙٻ ڏيندي) ڇوري، توکي گهر جو نقصان ڪندي شرم نٿو اچي؟
سونو: ممي مون ڄاڻي واڻي بال دريءَ کي ٿورئي هنيو، ڇڪو هڻڻ جي ڪوشش ڪيم ته بال وڃي دريءَ کي لڳو.
ممي: هڪ گهر جو نقصان ٿي ڪرين، مٿان وري پاڻ کي بي قصور ٿي چوين گهر ئي کري ته پر کي ڇا چئجي؟ توکي گهڻا دفعو چيو اٿم ته منجهند جو آرام ڪندي ڪر.
سونو: هر روز ته آرام ڪندي آهيان. اڄ چٽاڀيٽي رکيل هئي.
ممي: (غصي ۾) مان ڪجهه به نه ڄاڻان. هل اندر هل.
موهن: آنٽي... آنٽي بال ڏيو نه.
سونو: ممي بال ڏيو نه پليز.
ممي: توکي بال نه ملندو ۽ تون راند به نه ڪندينءَ... هاڻي هل اندر.
گيتا: (ڪجهه خوشيءَ سان) آنٽي توهان کي بال ڏيڻو پوندو. سونو اندر گهر نه ايندي، هوءَ اسان سان اڄ راند ڪندي.
گڏيل آواز: ها ها، سونو راند ڪندي... توهان کي بال ڏيڻو ئي پوندو... سونو راند ڪندي... ڪندي...
ممي: توهين مون کي ڌمڪايو ٿا. بال نه ڏينديس... ڏسان ٿي توهين ڇا ٿا ڪريو (سونوءَ کي) هل، تون اندر هل. مان هنن کي پاڻهي ڏسنديس.
موهن: آنٽي اجايو ضد نه ڪريو... بال ڏيو... بيڪار ۾ جهڳڙو ڇو ٿا ڪريو.
گڏيل آواز: سونو اندر نه ويندي... راند ڪندي... سڌو سڌو بال ڏيو... نه ته...
ماسترياڻي: (پريان) ٻارو هيءُ گوڙ ڇا جو آهي؟
ممي: (پريان) ٽيچر! هيڏانهن اچو... ڏسو توهان جي ٻارن ڇا ڪيو آهي؟
ماسترياڻي: (ويجهو) ٻارن ڇا ڪيو آهي؟
ممي: منهنجي گهر جي دريءَ جو ڪانچ ڀڃي ڇڏيو آهي. اڄ ڪانچ ڀڳو اٿن، سڀاڻي اسان جو مٿو ڀڃندا.
ماسترياڻي: موهن ڇا ڳالهه آهي؟
موهن: ٽيچر اسان ڪرڪيٽ راند ڪري رهيا هائسين. سونءَ جو بال دريءَ سان لڳو ڪانچ ٽٽي پيو، بال اندر آهي، آنٽي بال نٿي ڏئي، اسان کي راند ڪرڻي آهي.
ممي: چيڙائيندي) راند ڪرڻي آهي ٽيچر! هيءُ توهان جا ٻار هر روز تنگ ڪندا آهن، اوڙي پاڙي جي ننڊ حرام ڪري ڇڏي اٿئون. ڇا توهان ٻارن کي اِهو سيکاريو آهي ته شرارتون ڪيو، تنگ ڪريو، اجايو ضد ڪريو، وڏن جي عزت نه ڪريو، وڏن جي سامهون پئو. وڏن سان جهڳڙو ڪريو.
گڏيل آواز: ضد ته توهين ڪري رهيا آهيو. اسان ته پاڻ توهان کي بال ڏيڻ لاءِ وينتي ڪئي.
گيتا: ٽيچر، اڄ اسان پاڻ ۾ چٽاڀيٽي رکي آهي، سونو اسان جي ڪئپٽن آهي.
موهن: ٽيچر، ممي سونوءَ کي راند ڪرڻ لاءِ منع ڪري رهي آهي. وري اسان کي بال به نٿي ڏي، اسان کي مئچ پوري ڪرڻي آهي.
ماسترياڻي: (سمجهائيندي) ٻارو، راند ڪرڻ گناهه ڪونهي، پر اُها راند ڪهڙي ڪم جي جيڪا ٻين کي دک پهچائي، ڪنهن جو نقصان ڪري.
موهن: اسان ڄاڻي واڻي نقصان ٿورو ئي ڪيو آهي.
لڇمي: ٽيچر، بال وٺي ڏيو نه، اسان کي دير ٿي ٿئي.
ماسترياڻي: ڀيڻ، ٻارن توهان جو نقصان ڪيو آهي، اُن لاءِ مان توهان کان معافي ٿي وٺان، توهين هنن کي بال ڏيو.
ممي: اوهه، ته چئبو توهان ئي هنن کي مٿي تي کنيو آهي، توهان هنن کي بال ڏيئي مٿي تي چاڙهيو ٿا، هُشي ٿا ڏيو هُشي، مان نه ڏيندس.
گڏيل آواز: اسان کي بال گهرجي، بال گهرجي.
ماسترياڻي: ٻارو، شانت... شانت... ڪيپ ڪوائيٽ.
گڏيل آواز: اسان کي بال گهرجي... بال گهرجي...
ماسترياڻي: ٻاور شانت ڪريو... توهان کي...
گڏيل آواز: آنٽي مڙده باد... مڙده باد... سونو زنده باد... موهن زنده باد... آنٽي...
ممي: (زور سان) بڪواس بند ڪريو. ٽيچر، توهان پنهنجن شاگردن کي اِهو سيکاريو آهي ته هاءِ هاءِ ڪريو... مڙده باد جا نعرا هڻو.
ماسترياڻي: ٻارو، شانت، شانت... توهان کي شرم اچڻ گهرجي.
لڇمي: اسان کي بال گهرجي.
راڻي: اسان کي سونو گهرجي.
ماسترياڻي: پهرين توهين شانت ڪريو. توهان کي بال به ملندو ۽ سونو به، پر هڪ شرط آهي.
موهن: ڪهڙو شرط آهي ٽيچر.
ماسترياڻي: پهرين توهان کي مميءَ کان معافي وٺڻي پوندي. ٻيو...
گڏيل اواز: ممي اسان کي معاف ڪريو... اسين توهان جا ٻار آهيون...
ماسترياڻي: توهان کي اِهو به انجام ڪرڻو پوندو ته وري توهين هتي راند نه ڪندا. سامهون جيڪو آزاد ميدان آهي اُتي وڃي راند ڪندا.
گڏيل آواز: اسين انجام ٿا ڪريون.
ماسترياڻي: گڊ چائيلڊس... ۽ ها هڪ ٻي به ڳالهه ٻڌي ڇڏيو. راند روند ڪرڻ جو به هڪ وقت هوندو آهي. راند اڪثر صبح يا شام ٿڌڪار ۾ ڪبي آهي ۽ کليل ميدان ۾ ڪبي آهي. غلط هنڌ ۽ وقت تي راند ڪرڻ سان نقصان ٿئي ٿو. تندرستي خراب ٿئي ٿي. ٻين جي آرام ۾ رُخنو پو ي ٿو.
سونو: ٽيچر، توهين جيئن چوندا تيئن ڪنداسين. اسان کي هاڻي بال وٺي ڏيو.
ماسترياڻي: (سمجهائيندي) ڀيڻ، ٻارن سان اسان وڏن کي به ٻار ٿيڻ نه گهرجي. هن ڀيري توهين هنن کي بال ڏيو ۽ معاف ڪريو. مان توهان کي وشواس ٿي ڏياريان ته اڄ کانپوءِ توهان کي ڪا به شڪايت نه ملندي ۽ نه ئي وري هيءُ ٻار توهان کي ڪا تڪليف ڏيندا.
ممي: چئو ٿا ته، توهان جي جوابداريءَ تي مان هنن کي بال ڏيان ٿي. پر مونکي هنن شرارتين تي ڪو به وشواس ڪونهي.
ماسترياڻي: ٻارو، توهان خود ٻڌو آهي ته ورڪ وائيل ورڪ، پلي وائيل پلي دئٽ از دي وي، ٽو بي هئپي. راند وقت راند ڪجي، ڪم وقت ڪم ڪجي، ائين ڪرڻ سان خوشي ۽ آنند ملي ٿي.
سونو: ٽيچر، اسين سدائين اِن ڳالهه تي ڌيان رکنداسين.
ماسترياڻي: موڪلن ۾ صرف رانديون نه ڪبيون آهن يا صرف ٻاهر گهمڻ ڦرڻ ته وڃبو آهي پر اِنهن ڳالهين کانسواءِ جيڪڏهن توهان جا ڪي شوق ناٽڪ، سنگيت ڪلا، چت ڪلا، نرتيه وغيره آهن ته اُنهن شوقن جو اُپيوگ به وئڪيشن ۾ ڪري سگهجي ٿو. اگر ٻيو ڪجهه نه ته پاڙي اوڙي جي صفائي ڪري گندگي دور ڪري سگهجي ٿي. غريبن جي ٻارن کي پاڙهي سگهجي ٿو. اڻ پڙهيل وڏي عمر وارن کي پڙهائڻ به ثواب آهي. اِن سان جاهليت دور ٿئي ٿي. اِسپتال ۾ وڃي مريضن جي شيوا ٽهل به ڪري سگهجي ٿي. ايئن ڪرڻ سان نه صرف توهان سٺا ناگرڪ بڻبا، پر پنهنجي شخصيت جو وڪاس به ڪري سگهندا ۽ سڀني جا لاڏلا بڻجي، جِتي ڪِٿي عزت مانَ پائيندا.
ممي: ٽيچر، ڀيڻ وٺو هي بال.
ماسترياڻي: وٺو هي بال... وڃو وڃي راند ڪريو... پر منهنجي ڳالهه ڌيان ۾ رکجو...
موهن: هل سونو.
سونو: ممي وڃان.
ممي: ها پٽ ڀل وڃ... پر جلدي موٽي اچج.
گڏيل آواز: هپ هپ هري... ممي، ٽيچر هپ هپ هري... (آواز گهٽجندو وڃي ٿو).
(سنگيت)

3. مُــڇــــرُ مــــامــــو

ڪلاڪار: رينو اشوڪ
نيرو مامو
ماءُ گورڌن

رينو: نيرو، او نيرو، ٻڌين ٿي هيڏانهن اچ.
نيرو: اجهو آيس!
رينو: هٿ منهن ڌوتئي يا نه؟
نيرو: ديدي ڌوئي رهي آهيان.
رينو: جلدي اچ ته مان تنهنجا وار سنواريان، مونکي ٻيا به ڪم آهن.
نيرو: اچان ٿي ديدي.
رينو: اڙي هي ڇا، اڃا پيئي منهن اُگهين، فراڪ به ڍنگ سان نه پاتو اٿئي، هيڏانهن اچ ته مان ٺيڪ ڪريانءِ.
نيرو: ديدي، اڃا ماما ڪو نه آيا آهن.
رينو: بس ايندا ئي هوندا. گاڏي اسٽيشن تي پهچي ويئي هوندي.
نيرو: ديدي اڄ ٻه چوٽيون ڪجو ۽ ربن ٻڌجو. ماما کي ٻه چوٽيون ڏاڍيون وڻنديون آهن.
رينو: ها ها ٺاهيان ٿي. پر هيءُ ڇا ٿي ڪرين، سڌي ته بيهه.
اشوڪ: ديدي، نيرو منهنجو ٽوال کڻي هلي آئي آهي. مان ڳولهي ڳولهي ٿڪجي پيو آهيان. جلدي ڏي.
نيرو: ديدي، ديدي ڏسو نه هيءُ مون کان ڪيئن نه ٽوال کسي رهيو آهي.
اشوڪ: پوءِ تون منهنجو ٽوال کڻي ڇو ٿي؟ توکي پنهنجو به ته آهي.
ديدي: ٻئي جو ٽوال کڻڻ ۽ واپرائڻ ٺيڪ نه آهي.
نيرو: ديدي، منهنجو ٽوال ميرو هو.
ديدي: ٻيو ڪٻاٽ مان کڻين ها. هن اشوڪ جي ته توکي خبر آهي. هن جي ڪنهن به شيءِ کي اگر ڪو هٿ لڳائيندو آهي ته سڄو گهر مٿي تي کڻندو آهي. هاڻي ڏينس اِهو ٽوال.
اشوڪ: اِهو ڦڻوٽو به ڏي، سڄو ڏينهن پيئي رڳو وار سنواري. ماما اچڻ وارو هوندو، مون کي به وار سنوارڻا آهن.
نيرو: اڙي، اڙي، ڦڻوٽو کسين ڇو ٿو، منٽ ترس.
اشوڪ: نه ترسندس...
نيرو: ديدي، اشوڪ کي سمجهايو نه...
رينو: ٻئي بي صبر ڇو ٿا ٿيو، اشوڪ تون ئي کڻي ڪجهه صبر ڪر، نه ته اندران ڪمري مان ٻيو کڻي اچ.
اشوڪ: ٺيڪ آهي ديدي، مان ئي مڙان ٿو. ماما چوندو آهي جيڪو مڙيو سو جڙيو. پر ديدي توهان اِهو ته ٻڌايو ڪو نه ته اسان جو مامو آهي ڪين مميءَ جو؟
رينو: مميءَ جو مامو آهي.
اشوڪ: هو جڏهن اسان جو مامو نه آهي ته پوءِ اسين اُن کي ماما جي ڇو ٿا چئون؟
نيرو: اڙي چريا، مميءَ جو مامو، اسان جو به مامو ٿيو، وڏو مامو... ماما جي ڏاڍا مزيدار اٿئي.
اشوڪ: ها ها، ياد ٿو اچي، اُهو ئي مامو نه جنهن کي وڏيون وڏيون ڪاريون ڪاريون مڇون هيون ۽ اسان کي سٺيون سٺيون ڳالهيون پئي ٻڌايائين.
نيرو: ها، اُهو ئي مامو... آکاڻيون به ٻڌائيندو آهي ۽ کلائيندو به ڏاڍو آهي. مؤجي، مسترام آهي ماما.
اشوڪ: ته خوب مزو ايندو.
نيرو: ها تون به ته ڳالهين جو ڳوٺ آهين. سدائين پيو بڪ بڪ ڪندو آهين، بڪبڪي ڪمي.
اشوڪ: ڏس ٺيڪ نه ٿيندءِ. گهڻ ڳالهائي ته تون آهين رڳو پيئي اجائي بڪواس ڪندي آهين. مان ته ماما کان سٺيون سٺيون آکاڻيون ٻڌندس.
نيرو: هو توکي نه، مون کي ٻڌائيندو تون ته هن کي چريو لڳندو آهين.
رينو: ٺيڪ آهي. ماما کي اچڻ ته ڏيو، هاڻي ئي پاڻ ۾ وڙهندا ته پوءِ ڇا ڪندا. ماما کي وڙهڻ اصل نه وڻندو آهي. توهين ٻئي گڏجي هن کان آکاڻيون چرچا ٻڌجو ۽ ٻڌي ٽهڪ ڏجو. پروليون پڇي پتاشا کائجو.
ماءُ: نه بلڪل نه، ٻئي ٻڌي ڇڏيو. ماما کي اصل تنگ نه ڪجو.
اشوڪ: تنگ ته هيءَ تڏ جيتري نيرو ڪندي آهي، مان ته ڏاڍو ڏاهو آهيان.
ماءُ: تون به گهٽ شرارتي ڪونهين پر ماما کي پريشان نه ڪج. هو هاڻي وڏي عمر جو ٿي ويو آهي. هاڻي اڳي جهڙو سگهارو به نه آهي. بيمار به رهي ٿو. توهان هن جو خيال رکجو.
اشوڪ: ممي، اسان اِن ڳالهه جو پورو پورو ڌيان رکنداسين.
نيرو: مان ماما کي تنگ ڪو نه ڪندس. پر گهڻيون گهڻيون ڳالهيون هن سان ڪندس.
(ڪار بيهڻ جو آواز)
رينو: ڪار اچي ويئي، ماما اچي ويا.
ماءُ: لڳي ٿو پهچي ويا آهن. ٻارو وري به ٻڌي ڇڏيو ڪا به شيطاني نه ڪجو نه ته...
ماما: ڪيئن آهين ڌيءُ پتلي، ٻار ڪٿي آهن؟
ماءُ: هتي ئي آهن. اڙي پر توهان اڪيلا. هيءُ توهان کي اسٽيشن تي وٺڻ آيا هئا.
ماما: (ٻارن کي) اچو... اچو... هيڏانهن اچو... ايترو پري ڇو بيهي رهيا آهيو؟ پنهنجي مامي کي ڪو نه سڃاتوَ ڇا؟
ٻار: (اڳيان اچي) ماما، نمستي.
ماما: نمستي ٻارو، توهين ته وڏا ٿي ويا آهيو. اشوڪ تون ته ڊگهو ڊگهو کور جو وڻ ٿو لڳين.
اشوڪ: ماما، اِها بئگ مون کي ڏيو، توهين وهو، ٿڪجي پيا هوندا.
ماما: تون چوين ٿو ته وٺ. پر اِها ايتري ڳوري ڪونهي، جيتري تون سمجهين ٿو. هلڪي آهي.
اشوڪ: ڏيو. (ڪرڻ جو آواز)
ماما: بئگ وٺڻ سان ئي ڪري پئين.
اشوڪ: ماما، پير ترڪي پيو.
ماما: ڇو ٿو شرم پرچائين (کل) ڪيئن بئگ هلڪي آهي نه! ڀائي ايتري هلڪي وزن ۾ ئي ترڪندين ته زندگيءَ ڀر ترڪندو رهندين. سنڀالي هل... ها، تنهنجو نالو ته اشوڪ آهي نه؟ توکي ته اڃا گهڻا بار کڻڻا آهن. جوابداريون نڀائڻيون آهن.
اشوڪ: ها، ماما.
مامو: رينو، تون به وڏي ٿي ويئي آهين. پڙهائيءَ سان گڏ رڌ پچاءَ، سلائي ڀرت ڪجهه سکي آهين ڪين نه؟ ڪين پڙهائيءَ مان فرصت ئي نه ٿي ملي ئي.
رينو: (فخر سان) ماما، مان ڪلاس ۾ فرسٽ نمبر ايندي آهيان ۽ وري سڀ ڪجهه ٺاهڻ ايندو آهي سلائي به سکڻ ويندي آهيان. بيوٽي پارلر به سکندي آهيان.
مامو: شاباس پٽ، ڀلا اِهو ته ٻڌاءِ ته کيرڻيءَ ۾ کنڊ وجهندي آهين يا لوڻ؟
رينو: مان ايتري ٻڌو ٿوري ئي آهيان مون کي خبر آهي ته کيرڻيءَ ۾ ته کنڊ پوندي آهي.
مامو: اَڇا ته هيءَ ننڍڙي نيرو ته پڪ ئي پڪ لوڻ وجهي کائيندي هوندي.
اشوڪ: هيءَ نيرو منهنجي ۽ ديدي جي چغلي کائيندي رهندي آهي. هن کي ته کاڌي جي ضرورت ئي نه پوندي آهي.
مامو: پوءِ ته سٺو ئي آهي اڄ جي زماني ۾ ٿوري گهڻي بچت ڪرڻ گهرجي ڪيئن ڌيءُ پتلي تون به ته هاڻي اناج جي بچت پئي ڪرين نه، ڇو کائڻ پيئڻ بند ڪري ڇڏيو اٿئي ڇا؟ سڪل سُپڪڙي لڪڙي بڻجي ويئي آهين.
ماءُ: نه ماما اهڙي ڪا ڳالهه ڪونهي. هفتو کن اڳ ۾ بخار هو. اُن ۾ ئي ڪمزور ٿي ويئي هيس هاڻي ته بلڪل ٺيڪ آهيان.
مامو: ڇو گورڌن ڏسڻ ۾ نٿو اچي؟ آهي ڪٿي؟ ٺيڪ ته آهي نه؟
ماءُ: (عجب ۾) هي ته توهان کي اسٽيشن تي وٺڻ ويا آهن.
مامو: مون کي وٺڻ، مان ڪو ٻار آهيان ڇا؟ ڇا مون کي اسٽيشن کان گهر جو رستو خبر نه آهي.
ماءُ: نه اسان سوچيو ته توهان کي اچڻ ۾ ڪا تڪليف نه ٿئي ڇا هو توهان کي اسٽيشن تي ڪو نه گڏيا؟
مامو: نه،.... پر ڀلا هو ملندو به ڪيئن؟
ماءُ: ڇو دادا؟
مامو: گاڏي اڄ اڌ ڪلاڪ سويل پهتي. مون ته اسٽيشن تان ٻاهر نڪري ٽئڪسي ڪئي ۽ سڌو گهر پهچي ويس. خير! گورڌن اسٽيشن تي پهتو هوندو ۽ گاڏي اچڻ جي ڄاڻ ملندس ته موٽي ايندو.
ماءُ: (اوچتو ئي) اڙي دادا توهان اَڃا بيٺا آهيو. وهو ته سهي اشوڪ، وڃ ماموءَ لاءِ هتي ئي ڪرسي کڻي اچ.
اشوڪ: اِجهو ٿو کڻي اچان.
مامو: ڇڏ، ڇڏ ڪرسيءَ جي ضرورت ڪونهي.
اشوڪ: وٺو هيءَ ڪرسي هتي ٿڌي ڇانوَ ۾ وهو.
مامو: رينو تون ماما سان ويهه ته مان کجهه کائڻ لاءِ کڻي ٿي اچان ۽ نيرو تون وڃ ماما لاءِ ٿڌو پاڻي کڻي اچ.
نيرو: چڱو ممي.
مامو: اشوڪ هيءَ اڄ جي اخبار آهي.
اشوڪ: ها ماما، توهان آرام سان وهو ته مان توهان کي پڙهي ٿو ٻڌايان.
مامو: اخبار مون کي ڏي ته مان پاڻهي ٿو پڙهان، ڇا. مون کي اخبار پڙهڻ نه ايندي آهي.
اشوڪ: نه ماما مون سمجهيو ته توهان جي نظر گهٽجي ويئي هوندي ۽ توهان متان پڙهي نه سگهو.
مامو: (کلندي) تون چئين ڇا پيو؟ اشوڪ مان اڃا ايترو ٻڍو نه ٿيو آهيان. منهنجون اکيون توهان ٻارن جي اکين کان گهڻيون تيز آهن. مون کي پڙهڻ ۾ ڪائي تڪليف نه ٿيندي آهي. هيڏانهن ڪر، ڏي اِها اخبار.
اشوڪ: هان وٺو.
نيرو: ديدي، مميءَ چيو آهي ته ٿورو ميوو ڪٽي ماما کي ڏي مان صوف ٿي کڻي اچان ۽ اکروٽ به ڀڃين ڏي.
رينو: ٺيڪ آهي. مون کي ڪٽي ڏي، هان وٺو ماما هيءُ صوف، توهان چئو ته ان کان به ننڍا ننڍا ٽڪر ڪريان جيئن کائڻ ۾ تڪليف نه ٿيوَ.
مامو: ڀائي ايترا ننڍڙا ٽڪر ڪرڻ جي ڪهڙي ضرورت آهي منهنجي لاءِ اِهي ٺيڪ آهن.
رينو: پر ماما، هيءَ وڏا ٽڪر ڄٻاڙڻ ۾ اوهان کي تڪليف ٿيندي.
مامو: تڪليف! تڪليف ڇا جي تڪليف، منهنجا سڀ ڏند سالم آهن.
رينو: وڏي عمر جي ڪري متان توهان جي ڏندن جي طاقت گهٽجي ويئي هجي.
مامو: توهان مون کي ٻڍو پيا سمجهو؟ ڏسڻو اَٿوَ منهنجي ڏندن جو ڪمال. ڏي اِهي ٻه چار اکروٽ.
(اکروٽ ٽٽڻ جو آواز)
نيرو: (ڌيري آواز ۾) ڏس ته اشوڪ ماما ڪيئن سڀ اکروٽ ڏندن سان ٽوڙي ورتا.
اشوڪ: مان ته ٽوڙي ئي نه سگهندو آهيان.
مامو: ٻڌايو ته توهان ٽنهي مان ڪنهن جا ڏند وڌيڪ مضبوط آهن. مان ٻڍو ضرور ٿي ويو آهيان، پر منهنجا سڀ حواس، اِندريون ٺيڪ آهن چئو ته ثابت ڪري ڏيکاريان.
ماءُ: ڇو ڇا ٿيو! وري توهان ماما کي تنگ پيا ڪيو هلو پنهنجي ڪمري ۾. دادا هان وٺو توهان شربت پيئو.
مامو: نيرو، اشوڪ توهان هتي ويهي رهو. مان تنگ ڪو نه ٿيو آهيان. ها ته ٻارو توهان کي شڪ آهي نه. چئو ته مان هن ڪٻٽ کي اڪيلي سر ريڙهي ڏيکاريان.
نيرو: اڪيلي سر.
اشوڪ: پر مامو اِهو ته ڌاڍو ڳؤرو آهي. اڳي دفعي جڏهن اسان رنگ هڻايو هو ته هن کي 4 4 مزورن سيريو هو، توهان اڪيلا ڪيئن ريڙهي سگهندا؟
مامو: ڏس ته مان توکي اِجهو ٿو سيري ڏيکاريان. (ڪٻٽ سرڪڻ جو آواز) ڏٺئه ته مان ڪيترو ٻڍو آهيان. مان به جڏهن ننڍو هوندو هئس تڏهن ايئن سمجهندو هئس ۽ ڌيري ڌيري ڪوشش ڪندو رهيس. هينئر چئو ته توهان کي مٿي کڻي ڏيکاريان.
نيرو: اڪيلي سر.
ٻار: نه، نه مامو توهان کي ڪجهه لڳي نه وڃيوَ.
مامو: توهان ڏسو سڀ.
سڀ: بس، بس ڪري نه پوي.
مامو: ڏٺوَ آهيان نه مان مضبوط. توهان کي به ائين مضبوط ٿيڻ گهرجي، منهنجي عمر تائين پهچندي توهان ته هلي به نه سگهندا.
ٻار: ماما توهان ڇا ڪندا آهيو؟
مامو: بس هر روز آکاڙي ۾ وڃي ڪري ڪسرت ڪندو آهيان ۽ هر ڪم ڪرڻ جي پاڻ ڪوشش ڪندو آهيان. توهان ڪسرت ڪندا آهيو.
نيرو: ماما هيءَ اشوڪ ته ايڏو سست آهي جو ننڊ مان ئي ڏهين بجي اُٿندو آهي.
اشوڪ: ماما هيءَ نيرو به دير تائين سمهي پيئي هوندي آهي. جيستائين هن جي منهن تي پاڻي نه هاريندا آهيون... ته هيءَ اُٿندي ئي نه آهي.
نيرو: ماما، اشوڪ ڪوڙ ٿو ڳالهائي.
مامو: ٻارو سوير اُٿڻ سان سرير ۾ ڦڙتي ايندي آهي ۽ سرير تندرست رهندو آهي.
گورڌن: اڙي توهان هتي پهچي ويا. مان ته توهان کي اسٽيشن تي ڳولهي ڳولهي ٿڪجي پيس.
مامو: ڇو توکي گاڏي سويل اچڻ جي خبر نه ملي ڇا؟
گورڌن: خبر ته ملي پر وشواس نه پيو آيو جو اِها گاڏي هميشه ليٽ ايندي آهي.
مامو: اڄ مون جو پير رکيو ته ڀلا گاڏي ليٽ ڪيئن ٿيندي.
گورڌن: ٻارو توهان هتي سڀ ڇا پيا ڪريو. وڃو وڃي اندر ويهو. ماما سفر ڪري آيو آهي ٿڪجي پيو هوندو، کيس آرام ڪرڻ ڏيو.
مامو: مان ٿڪجڻ وارن مان ڪو نه آهيان. هونءَ به گاڏيءَ ۾ ڪهڙا ڦاڙها مارڻا هوندا آهن. ها ته ٻارو سڀاڻي کان وٺي توهان مون سان گڏ سويل اُٿندا نه... ۽ ڊوڙڻ به هلندا؟
گورڌن: هن عمر ۾ توهين ٻارن سان گڏ ڊوڙ پڄائيندا.
مامو: اڙي تون به مونکي ٻڍو پيو سمجهين، عمر وڏي آهي ته ڇا ٿي پيو، سرير سگهارو آهي، ڪيئن ٻارو سڀاڻي کان وٺي توهان به ڪسرت ڪندا نه.
ٻار: ها ماما، اسان سڀئي گڏجي ڪسرت ڪنداسين.
نيرو: ها ها، ماما مان ته توهان سان ضرور ڊڪڻ هلندس.
گورڌن: پتلي، ماما کي چانهه ٻانهه پيئاري اٿئي ڪين نه؟
مامو: مان چانهه نه پيئندو آهيان مان ته کير ئي پيئندو آهيان. ٻڌو ته اٿوَ نه، جو کير پيئي سو وير ٿئي، ڏند زور وٺن ڏاڍا سهڻا لڳن، اکين جو جوت وڌي.
نيرو: ماما، اهو بيت ته مون کي ايندو آهي.
ڏاڍي سونهن وڌي، ڀري زور بدن، لڱ چست ٿين،
کير صفا مٺو، واهه! واهه ڏاڍو مٺو،
ٻارو اچو پيئون ڀري کير وٽيون،
ڏي کير اَمان، پي پڙهڻ وڃان.
مامو: واهه واهه ڇا ڳالهه آ.
گورڌن: ٻارو هاڻي وڃو ۽ وڃي پڙهو.
ماءُ: دادا، توهان ٿورو آرام ڪري وٺو.
گورڌن: ها، هلو اندر... ٻارو وڃو وڃي هوم ورڪ ڪريو.
مامو: نه ته ماستر ماريندوَ... وڃو شما جو ڳالهيون ڪنداسين پر ياد رکجو، منهنجيون ڳالهيون.
ٻار: ها ماما، ياد رکنداسين.


4. ڏاهري (لوڪ ڪهاڻيءَ تي آڌار)

ڪلاڪار:
ڏاهري حڪيم
شڪاري چور هڪ
چور ٻه ٻڌرمل
شامون مل مکي
آهنر ڄاڃي
ٻڍي ڇوڪري

[b]درشيه پهريون
ڏاهريءَ جو گهر[/b]

ڏاهري: (خود سان) الاڙي، اما ڙي، مري ويس ڙي!! پيٽ ۾ ڏاڍو سُور ٿو پوي... آ... آ... وڪڙ به پون ٿا... او... او... آ... آ... ڇا ڪريان؟... الاڙي... بابا ڙي... سڀ ڦڪيون ورتيون اٿم... پپرمينٽ پيتو اَٿم... اڙي ڦودني جي ٽڪي به کاڌي اَٿم... پر سڀ بيڪار... ڪجهه به فائدو ڪونهي... ابا... امان... سُور وڌندو پيو وڃي. هاڻي ڇا ڪريان... ڇا کانوان... امان چوندي هئي وڏي ڦوٽي سان سُور لهي ويندو آهي... پر اُهو به ته گهر ۾ نه آهي... اهڙو ڇا کاڌم جو پيٽ سُور مليو... الا... ابا... مري ويس... ڇا ڪريان... ڪاڏي وڃان؟... ها... حڪيم وٽ ٿو وڃان... هو ضرور ڪجهه ڪندو... ها حڪيم... حڪيم... حڪيم... (سنگيت)

[b]درشيه ٻيون
حڪيم جو دواخانو[/b]

ڏاهري: الا... او... آ... مري ويس ڙي... حڪيم صاحب... ڏاڍو پيٽ ۾ سُور آهي. ابا... اما... حڪيم صاحب مون کي بچايو... مون کي بچايو... نه ته مان صفا مري ويندس.
حڪيم: (اسٽول تي وهاريندي) چئه... پيٽ ۾ ڇا ٿو ٿئيه؟
ڏاهري: ڏاڍو سُور آهي... سُور جا دهل ٿا وڄن... وڪڙ ٿا پون... مري ويس ڙي، ساه به ٿو منجهي.
حڪيم: ڪيڏي مهل سُور ٿيو اٿئي؟
ڏاهري: رات کان وٺي.
حڪيم: رات کان سُور اٿئي ۽ مون وٽ هاڻي آيو آهين؟
ڏاهري: گهرو علاج ڪيم... ڦودني ٽڪي کاڌم... پپرمينٽ پيتم... عرق پيتم... سوچيم لهي ويندو... پر پاڻ... سُور وڌي ويو.
حڪيم: چوندا ڪو نه آهن نيم حڪيم خطري جان.
ڏاهري: توهين سچ ٿا چئو... پر منهنجو سُور... الا ڇا ٿيندو؟
حڪيم: (چپٽي وڄائي) چٽڪيءَ ۾ گم ٿي ويندو. پهرين ٻڌاءِ رات ڇا کاڌو هئه؟
ڏاهري: ياد ڪونهي... ها ياد آيو... ڪجهه ته کاڌو هئم... ڇا کاڌو هئم... اهو ياد ڪونهي.
حڪيم: ٺيڪ آهي ياد ڪري وٺ... ها ته ٻڌاءِ ڀلا ڪاڪوس گهڻا دفعا ويو آهين؟
ڏاهري: ويو آهيان؟... ها ويو ته آهيان. پر اهو ياد ڪونهي ته گهڻا ڀيرا...
حڪيم: اهو به ياد ڪرڻ جي ڪوشش ڪر...
ڏاهري: سڀ ياد ڪندس... پر پهرين منهنجو هيءُ سُور... الا... اما... ابا...
حڪيم: تون چنتا نه ڪر. ڦٽا ڦٽ ڀڄي ويندو. دوا اندر...
ڏاهري: دم ٻاهر...
حڪيم: چريا! دوا اندر سُور ٻاهر.
ڏاهري: حڪيم صاحب! ڪجهه به ڪريو... ماريو يا جيئاريو هي سُور... جلدي ڪريو.
حڪيم: (دوا جو ڊوز ڏيندي) هان، هيءُ هڪ ئي ساهيءَ ۾ پي وڃ.
ڏاهري: (پيئندي) اڙي... هيءَ ته ڏاڍي ڪؤڙي اهي... جهڙي زهر.
حڪيم: شاباس جلدي پيءُ... اهو زهر ئي تنهنجي راڪاسي سُور کي ڀڄائيندو...
ڏاهري: پڪ ڀڄائيندو؟
حڪيم: بلڪل پڪ... دوا ۽ حڪيم ۾ وشواس رک.
ڏاهري: سائين... اجهو ٿو هڪ ڳيت ۾ پي وڃان... ڏاڍي ڪؤڙي دوا آهي نه... توهين کنڊ تيار رکو. (دوا پيئي ٿو)
حڪيم: شاباس. هان هيءُ پڙيون وٺ... هن ۾ ڪجهه ڪک اٿيئي. ٽي دفعا پاڻيءَ سان وٺج. ڇهين ڇهين ڪلاڪين کانپوءِ....
ڏاهري: (اوڳرائي ڏيندي) ها... هاڻي ڪجهه آٿت مليو... حڪيم صاحب توهين جيئن چوندا تيئن ڪندس.
حڪيم: هيءُ پڙيون وقت سر ياد ڪري وٺج.
ڏاهري: ضرور... پر حڪيم صاحب کاڌي ۾ ڇا کانوان؟ جو جيئن وري سُور نه پوي.
حڪيم: کچڻي کائج... پٽڙي کچڻي... کچڻيءَ کانسواءِ ٻيو ڪجهه به نه کائج.
ڏاهري: سائين... سائي دال پئي کچڻي نه...
حڪيم: ها، اُها ئي کچڻي...
ڏاهري: سائي دال پئي کچڻي... ها. کچڻي... ياد رکندس... کچڻي... کچڻي...

(کچڻي... کچڻي چوندو گهر طرف وڃي ٿو.) (سنگيت)

[b]درشيه ٽيون
رستي جو نظارو
[/b]
ڏاهري: (هلندي هلندي) کچڻي... کچڻي... کچڻي... (رستي تي وڏي پٿر تان ٿاٻو کائي ٿو) ک... چ...ڻي. اڙي هڏ گڏ ئي ڀڄي پيا... (اُٿندي) ها... حڪيم صاحب کائڻ لاءِ ڇا چيو هو. ها... ک.. گڏي... نه... اُڏڻي... نه.... اُڏچڻي... ها... اُڏچڻي... ئي کائڻي... اُڏچڻي... اُڏچڻي.(سنگيت)

[b]درشيه چوٿون
هڪ شڪاري شڪار ڪندي[/b]

ڏاهري: (شڪاريءَ اڳيان لنگهندي) اُڏچڻي... اُڏچڻي... اُڏچڻي...
شڪاري: (ڏاهريءَ کي ڏسندي ڇرڪ ڀري) اڙي! هي مورک... تون هي ڇا ٿو بڪين... اُڏچڻي... (پاڻ سان) هيءُ ته منهنجي لنڪا کي اُڏائڻ ٿو چاهي... شڪار اُڏامي ويندو ته مان بک مري ويندس. (غصي ۾) او ڏاهري... هيڏانهن اچ.
ڏاهري: (چوندي چوندي) اُڏچڻي... اُڏچڻي... اُڏچڻي...
شڪاري: اڙي بيوقوف... اهو تون ڇا بڪي رهيو آهين؟... تون منهنجي ڪيل محنت تي پاڻي ڦيري رهيو آهين. تون منهنجو شڪار اُڏائڻ ٿو چاهين... (ماريندي) توکي شرم نٿو اچي... تون مون کي بک ٿو مارڻ چاهين...
ڏاهري: اُڏ... چڻي... اُڏچڻي... مون کي گهر وڃي اُڏچڻي کائڻي آهي... (شڪاري ڏاهريءَ کي ماري ٿو) اڙي... اڙي... تون مون کي مارين ڇو ٿو؟
شڪاري: تون اُڏچڻي چئي... منهنجي ڄار ۾ ڦاٿل پکي اُڏائڻ ٿو چاهين؟
ڏاهري: مان ڇا ڄاڻان تنهنجي شڪار مان... مون کي حڪيم چيو آهي... پيٽ سُور لاهڻ لاءِ اُڏچڻي کائج... متان اهو وسري نه وڃي اُن ڪري ياد ڪري رهيو آهيان، اُڏچڻي.
شڪاري: (پاڻ سان) گڏهه ٿو لڳي. اڙي بيوقوف... اها اُڏچڻيءَ جي رٽ ڇو لڳائي اٿيئي... چئه ”ڦاس چڻي“... ڦاس چڻي اُن ۾ تنهنجو به ڀلو ۽ منهنجو به... چئه ڦاس چڻي...
ڏاهري: ڦاس چڻي... ڦاس چڻي...
شڪاري: شاباس... تون هاڻي گهر وڃ... ۽ جيڪو ڪجهه حڪيم چيو اٿئي اُهو ڪج... ها پر ڦاس چڻي چوڻ نه وسارج...
ڏاهري: (ويندي ويندي) ڦاس چڻي... ڦاس چڻي... (سنگيت)

[b]درشيه پنجون
رستي تي چور لنگهي رهيا آهن. ڪلهي تي سامان اٿن[/b]

ڏاهري: (چورن ڀرسان لنگهندي) ڦاس چڻي... ڦاس چڻي...
چور هڪ: (ڇرڪ ڀري) اڙي هي ڪير آهي؟ ڇا ٿو چوي...
ڏاهري: (پنهنجي ڌُن ۾) ڦاس چڻي... ڦاس چڻي...
چور ٻه: اڙي! هن کي ڪيئن خبر پئي ته اسان چور آهيون... ۽ چوري ڪري پيا اچون؟ پڪ ئي پڪ هن اسان کي چوري ڪندي ڏٺو اهي. تڏهن ته چوي ٿو ”ڦاس چڻي“... هيءُ ائين چئي پوليس کي آگاهه ڪري رهيو آهي... هي اسان کي ضرور ڦاسائيندو... ڦاسي پياسين ته جيل ڀوڳڻو پوندو... چڪي پيسڻي پوندي... جيل وينداسين ته اسان جي ٻارن جو ڇا ٿيندو؟ هو ته بُک مري ويندا... نه اسان جا ٻار نه مرندا... مان هن کي ماريندس...
چورهڪ: (ڏاهريءَ کي سڏ ڪندي) او مورکن جا بادشاهه... هيڏانهن ته اچ...
چورٻه: (ماريندي) نالائق... سوئر... گڏهه... تون هي ڇا بڪي رهيو آهين؟... هان... تون اسان کي مال سوڌو ڦاسائڻ ٿو چاهين... تون اسان کي جيل ٿو موڪلڻ چاهين...
ڏاهري: اڙي!... اڙي تون مونکي مارين ڇو ٿو... مون ڇا ڪيو آهي؟...
چور هڪ: تون اها ڦاس چڻيءَ جي رٽ ڇا جي لڳائي آهي... هان...
ڏاهري: اڙي! تون مونکي مار نه... اها ڦاس چڻي... گهر... حڪيم... کائڻي آهي...
چور ٻه: مار کائيندي ته اهو سڀ وسري ويندءِ... ڦاس چڻي... تون مون کي ڇا ڦاسائيندي، مان توکي ماري، تنهنجا هڏ گڏ ڀڃي ڇڏيندس...
ڏاهري: ابا... مون توبهه ڪئي... ڪن پڪڙي گيسي ڪئي... مان ته ڇا منهنجون ست پيڙهيون به نه چونديون ڦاس... چڻي... تون مون کي مار نه... ٻڌاءِ ڇا چوڻو آهي... جيڪو چوندي اُهو ئي چوندس...
چورهڪ: هاڻي چئه ”هڪ لاهي ٻي کڻي چن“... ”هڪ لاهي ٻي کڻي چن“...
ڏاهري: (چوندي) هڪ لاهي ٻي کڻي چن... هڪ لاهي ٻي کڻي چن...
چور: ها بلڪل برابر... هاڻي ڀڄ هتان...

(سنگيت)

[b]درشيه ڇهون
روئڻ پٽڻ جو آواز ڪائي کڻي وڃڻ جو نظارو[/b]

آواز: رام رام سنگ هئه...
گڏيل آواز: هري رام سنگ هئي...
آواز: گرو بابا سنگ هئه...
گڏيل آواز: واهگرو سنگ هئه...
ڏاهري: (ڪائيءَ جي پاسي ۾ لنگهندي) هڪ لاهي ٻي کڻي چن... هڪ لاهي ٻي کڻي چن...
ٻڌرمل: اڙي هي ڇا بڪي رهيو آهي؟
شامون مل: چوي ٿو هڪ لاهي ٻي کڻي چن.
ٻرڌمل: هن نالائق کي اِها خبر نه آهي ڇا ته هيءُ زميندار جي پٽ جو سر آهي.
شامون مل: جيڪڏهن زميندار ٻڌندس ته هن جو اگر تگر ناس ڪري ڇڏيندس.
ڏاهري: هڪ لاهي ٻي کڻي چن...
ٻڌرمل: هيءُ ائين چپ نه ٿيندو... هن کي ماري چپ ڪرائڻو پوندو.
شامون مل: برابر... هن کي ماريو... (گڏجي ڏاهريءَ کي مارين ٿا)
ڏاهري: (رڙيون ڪندي) اڙي... اڙي مونکي ماريو ڇو ٿا؟ اڙي... اڙي...
مکي: اڙي شامون مل! هن ويچاري کي ڇو ماري رهيا آهيو
شامون مل: ٻڌو ته سهين ته هيءُ ڇا چئي رهيو اهي؟
مکي: ڇا چئي رهيو آهي؟
ٻڌرمل: توهان پاڻ ڪنن سان ٻڌو. ٻڌاءِ ڇا چئي رهيو آهي؟
ڏاهري: هڪ لاهي ٻي کڻي چن... هڪ لاهي...
شامون مل: ٻڌوَ مکي صاحب! هيءُ زميندار جي سڄي خاندان کي مارڻ ٿو چاهي؟
ٻڌرمل: هن جي اها ڪاري زبان سڄو ڳوٺ تباهه ڪري ڇڏيندي... ماريو... هن ڪار منهين جا هڏ گڏ ڀڃي ڇڏيو...
مکي: (سمجهائيندي) ڀائرو شانت رهو. مان هن کي سڃاڻان... هن جي سمجهه گهٽ آهي. هيءَ ڪجهه مورک قسم جو ماڻهو آهي... مان هن کي سمجهايان ٿو. (ڏاهريءَ کي) تون ڇا چئي رهيو هئين؟
ڏاهري: هڪ لاهي ٻي کڻي چن...
مکي: (سمجهائيندي) اڙي ٻڌو! ڪنهن جي مؤت ۽ دک جي موقعي تي ائين ڪڏهن به نه چئبو آهي. چئه! اهڙي ڪنهن سان نه ٿئي... شل اهڙي ڪنهن سان نه ٿئي.
ڏاهري: اهڙي ڪنهن سان نه ٿئي... شل اهڙي ڪنهن سان نه ٿئي.
مکي: شاباس! هاڻي تون هل!
ڏاهري: (ويندي ويندي) اهڙي ڪنهن سان نه ٿئي... شل اهڙي ڪنهن سان نه ٿئي.

سنگيت

[b]درشيه ستون
ڄڃ جو نظارو شهنائيءَ جو آواز[/b]

ڏاهري: (لنگهندي) اهڙي ڪنهن سان نه ٿئي... شل اهڙي ڪنهن سان نه ٿئي.
اهنر: ٻڌو ٿا! خوشيءَ جي موقعي تي هيءُ شخص ڪهڙي بڪواس ڪري رهيو آهي؟ هيءَ ته رنگ ۾ ڀنگ وجهي رهيو آهي.
ڄاڃي: ها ها، هيءُ ته وڦلي رهيو آهي. بيوقوف کي اِها ڄاڻ ڪونهي ڇا ته وڏيري جي پٽ جي شادي آهي؟
اهنر: وڏيري کي نه جي خبر پيئي ته هن کي سرنهن جا داڻا بڻائي ڇڏيندو.
ڄاڃي: ڏيوس مار ته خبر پويس ته بڪواس ڪرڻ سان ڇا ٿيندو آهي؟ (سڀئي گڏجي ڏاهريءَ کي مارين ٿا)
ڏاهري: (چوندو رهي ٿو) اهڙي ڪنهن سان نه ٿئي... شل اهڙي ڪنهن سان نه ٿئي.
اهنر: اڙي بيوقوف... بڪواس بند ڪر...
ڏاهري: (زور سان) اهڙي شل ڪنهن سان... نه... نه... ٿئي... اهڙي...
اهنر: (دٻ ڪڍندي) چپ ڪر. اڙي مورک خوشيءَ جي موقعي تي ائين نه چئبو آهي. وڏيري جي پٽ جي شادي آهي، توکي پاڻ خوش ٿي نچڻ گهرجي. ائين ڪندين ته وڏيرو پاڻ انعام ڏيندءِ. نچ... ٽپ... ۽ چئه اهڙي سڀ سان ٿئي... اهڙي سڀ سان ٿئي.
ڏاهري: (نچندي) اهڙي سڀ سان ٿئي... اهڙي سڀ سان ٿئي...

سنگيت

[b]درشيه اٺون
ڳوٺ جو درشيه هڪ جهوپڙيءَ کي باهه... هاهاڪار جو آواز[/b]

ٻڍي: بچايو... باهه... باهه... منهنجي جهوپڙي... منهنجي جهوپڙي جلي ويئي... باهه وسايو... مان برباد ٿي ويس... مون غريب جو سڀ ڪجهه باهه ۾ سڙي ويو... هاڻي منهنجو ڇا ٿيندو؟... مان ڪاٿي رهنديس...
ڏاهري: (نچندي) اهڙي سڀ سان ٿئي... اهڙي سڀ سان ٿئي.
ٻڍي: (غصي ۾) مئا... مان برباد ٿي ويس... منهنجو سڀ ڪجهه باهه ۾ سڙي ناس ٿي ويو ۽ تون... تون منهنجي برباديءَ تي خوش ٿي رهيو آهين... مئا شرم نٿو اچي ئي. باهه وسائڻ ۾ مدد ته نٿو ڪرين... چرين وانگر نچي رهيو آهين. مئا شل تون مرندين تون خاڪ ٿيندين.
ڏاهري: (وڌيڪ جوش ۾) اهڙي سڀ سان ٿئي... اهڙي سڀ سان ٿئي...
ٻڍي: مئا... چنڊا... نڀاڳا... ٻڏي مر... (سڏ ڪندي) اڙي ڀائرو.. پئنچو هي مورک ڏسو... منهنجي جهوپڙي باهه ۾ جلندي ڏسي پاڻ وڌيڪ خوشيون ملهائي رهيو آهي... آهي ڪوئي... هن نڀاڳي کي سمجهائڻ وارو.
ڇوڪري: ڇا آهي امان. ڳالهه ڪهڙي آهي؟

ٻڍي: سامهون منهنجي جهوپڙي جلي رهي آهي... هيءُ ٽاڪيءَ ڦاٽو نچي رهيو اهي ۽ بڪي رهيو آهي...
ڇوڪري: اڙي جاهل! تون ڇا بڪي رهيو آهين؟
ڏاهري: اهڙي شل سڀ سان ٿئي...
ٻڍي: ٻڌو ٿا هن پاڳل جون ڳالهيون.
ڇوڪري: (غصي ٿي) نالائق... غريب جي گهر باهه لڳي آهي تون افسوس ڪرڻ بدران پاڻ خوشيون ملهائي رهيو آهين؟ توکي شرم نٿو اچي...
ڏاهري: اهڙي شل سڀ سان ٿئي... اهڙي شل سڀ سان ٿئي...
ٻڍي: مئا توکي ماريندس... شتياناس ٿئي... شل مري کپي وڃي...
ڇوڪري: سوئر... گڏهه... بي شرم... نالائق توکي ڪو نه ڇڏينديس.. ”ٻڍي ۽ ڇوڪري گڏجي ڏاهريءَ کي مارين ٿيون)
ڏاهري: اڙي... اڙي ماريو ڇو ٿا... اهڙي شل سڀ سان ٿئي.
ڇوڪري: ڀڄ هتان... نه ته ماري اڌ مئو ڪري ڇڏينديسانءِ...
ڏاهري: اهڙي شل سڀ سان ٿئي...
ڇوڪري: (غصي ۾) وڃين ٿو... ڪين نه.. ڀيڻيان ڀڄ هتان نه ته ته کچڻي نه ڪڍي ڇڏيانءِ.
ڏاهري: (خوش ٿيندي) کچڻي... (ٽپا ڏيندي) کچڻي... اڙي انهيءَ کچڻيءَ ئي ته مونکي مار کارائي آهي. دادي، ڀيڻ ڀڳوان توهان جو ڀلو ڪري.


(خوش ٿيندي) چڻي... کچڻي... (گهر طرف هليو وڃي ٿو) (سڀ وائڙن وانگر ڏسن ٿا)

(سنگيت)