اسلام جي پهرين ٻانگ
هن ڪتاب ۾ بلال پنهنجي ڪهاڻيءَ ۾ پنهنجي پهرين ٻانگ جو ذڪر ڪيو آهي. “هي مسجد ٺهي راس ٿيڻ تي لڳو ته اڃان به منجهس ڪا کوٽ آهي. اهو شايد علي هو جنهن مسجد جي ڇت ڏي اشارو ڪري اسان جو ان ڳالهه ڏانهن ڌيان ڇڪايو ته ماڻهن کي نماز جي سڏ لاءِ مٿي ڇت تي ڪو سگنل هجڻ ضروري آهي. ڪنهن صلاه ڏني ته نماز جي وقت جهنڊو چاڙهيو وڃي. شايد عمار چيو. ڪنهن چيو ڇو نه گهنڊ وڄايو وڃي. ڪنهن چيو ته توتارو وڄايو وڃي. حضور جن به ماٺ ڪري ٻڌندا رهيا، پاڻپاڻ ان بحث ۾ حصو ٿي ورتائون نه رد ٿي ڪيائون. اسين سڀ سوچيندا رهياسين. ڪنهن به ڳالهه مان سڀ مطمئن نٿي ٿيا. گهنڊ ڪن ٿو کائي. توتارو مٿو ٿو چڪرائي. دهل به صحيح نٿو رهي. جهنڊو ڪڏهن ڪنهن طرف ڦڙڪندو ته ڪڏهن ڪنهن طرف، وڏي ڳالهه ته هو ستل کي اٿاري نه سگهندو.
۽ پوءِ مون عبدالله بن زياد کي ڏٺو جيڪو آهستي آهستي ٿي حضور جن ڏي سرندو آيو. هن ڪجهه حضور جن کي چوڻ چاهيو ٿي. مون اٿي پنهنجي جاءِ کيس ڏني، جيئن هو حضور جن جي ڀر ۾ ٿي ويهي. مون خواب ڏٺو آهي يا رسول الله هن چيو، ۽ ان ۾ خواب ۾ مون ماڻهوءَ جي آواز کي نماز لاءِ اسان کي سڏيندو ٻڌو آهي. ماڻهوءَ جو عام آواز. مون حضور جن جي منهن مبارڪ ڏي ڏٺو. سندن اکين مان ڳوڙها ڪري رهيا هئا. هو عبدالله ڏي جهڪيو، هائو. اهو ائين ئي ٿيندو. تنهنجو خواب رب طرفان آهي. اهو ائين ئي ٿيندو، جيئن تون چوين ٿو. نماز جي سڏ لاءِ انساني آواز استعمال ڪيو ويندو.
“ان ڳالهه جو فيصلو ٿيڻ بعد منهنجي دل ۾ هو ته ڪنهن جي آواز ۾ سڏ ڏنو وڃي ـ ڪنهن ٻار جي، وڏي جي، عورت جي، پوڙهي جي. اهو سوچي رهيو هوس ته حضور جن جو هٿ منهنجي ڪلهن تي محسوس ٿيو. 'تنهنجي آواز ۾، بلال.' هر هڪ مون ڏي مڙي ڏٺو. مون سوچيو به نه هو ته آئون هڪ شيدي ۽ غلام ٿي ڪري اڄ ايڏي عزت حاصل ڪندس. حضور جن هڪ دفعو وري مون ڏي نهاريو ۽ چيو: 'تنهنجو سڀ ۾ سٺو آواز آهي بلال. ان کي استعمال ڪر.'
'الله جا رسول! مون کي ڇا چوڻو آهي؟' مون حضور جن کان پڇيو.
'الله جي تعريف ڪر. هن جي رسول جو ٻڌاءِ. نماز لاءِ سڏ ڪر۽ الله جي تعريف ڪر. ايترو ئي ڪافي آهي. هاڻي مٿي چڙهي نماز لاءِ سڏ ڏي.' حضور جن مون کي چيو.
آئون اٿي کڙو ٿيس ۽ مٽيءَ جي ڇت تي پاڻ کي ڇڪي چڙهيس. هيٺ سڀ مون ڏانهن نهاري رهيا هئا. حضور جن ٽئي نمبر ٿنڀ وٽ هئا، ڀر ۾ ابوبڪر ۽ عمر هئا. حضور جن جي هٿ جي اشاري ڏيڻ تي مون ٻانگ ڏيڻ شروع ڪئي. اسلام جي اها پهرين ٻانگ هئي.
الله اڪبر، الله اڪبر (الله تمام وڏو آهي).
آئون شاهدي ٿو ڏيان ته الله کان سواءِ ڪوبه معبود ناهي. آئون شاهدي ٿيو ڏيان ته حضرت محمد (صلي الله عليه والسلم) الله جو رسول آهي. نماز لاءِ اچو. نجات حاصل ڪرڻ لاءِ اچو. الله تمام وڏو آهي. الله تمام وڏو آهي.
“اڄ اها ٻانگ، روزانو پنج دفعا جتي جتي اسلام آهي، ٻڌڻ ۾ اچي ٿي. اها ٻانگ جيڪا مون (بلال) سڀ کان پهرين ڏني، خبر نه پيم ته منهنجي وات تي ڪيئن ايندي وئي. اهو سڀ قدرت طرفان منهنجي دل ۾ ايندو ويو. الله بيشڪ تمام وڏو آهي. ٻانگ ڏئي هيٺ لٿس ته حضور جن مونکي پنهنجي ڀر ۾ ويهڻ جو اشارو ڪيو. ڇا ته اسان جو نرالو جوڙو هو. الله جو رسول هڪ حبشي غلام جي ڀر ۾ ويٺو هو. ڪا دير اسان ماٺ ۾ ويٺا رهياسين ۽ پوءِ نماز پڙهائڻ لاءِ پاڻ اٿيا ۽ منهنجي ٻانهن ۾ هٿ وجهي چيو:
'بلال، اڄ تو هن مسجد کي مڪمل ڪري ڇڏيو.'
مون الله جو هن عزت افزائي لاءِ شڪرانو ڪيو.”