شاعري

سنڌ ۽ سچ جي ساڃاهه

هي ڪتاب نامياري محقق ۽ شاعر مشڪور ڦلڪاري جي سنڌي ٻوليءَ جي پهرين ’ٻاونجاهه اکريءَ‘- ’سنڌو حرفي‘- ۽ ٻئي ڪلام تي مشتمل آهي. ڊاڪٽر هدايت ڀٽو لکي ٿو:
”هيءُ ڪتاب سنڌي ٻوليءَ جو هڪ منفرد ڪتاب آهي. هيءَ سنڌي ٻوليءَ جي ’ٻاونجاهه اکري‘ ۾ لکيل پهريون شاعريءَ جو ڪتاب آهي، هن کان اڳ ۾ سنڌي ٻوليءَ ۾ ’ٽيهه اکريون‘ ته شاعرن لکيون آهن، پر ڪنهن به هن کان اڳ ۾ ’ٻاونجاهه اکري‘ نه لکي هئي: انهيءَ ڪري هن ڪتاب جي منظر عام تي اچڻ سان اسان جي سنڌي شاعريءَ جو جمودُ ٽٽندو ۽ وڌيڪ ’ٻاونجاهه اکريون‘، لکڻ جو رواج پوندو. “
Title Cover of book سنڌ ۽ سچ جي ساڃاهه

ڪ

ڪُتي وانگر ماس، پَٽ نه پنهنجن جو ميان!
ڇو ٿو ڪرين نِراس، ماڻهپو ماڻهوءَ جو.

ڪُتي وانگر رت، پيءُ نه پنهنجن جو ميان!
گولپ جي هيءَ گَت، ڇڏ ته ماڻين ماڻهپو.

ڪُتي جيان وير، رک نه پنهنجيءَ قومَ سان،
مُئي پُڄاڻان ڪيرُ، مٿو ڏيندئي مَيَت کي.

ڪُتي وانگيان هوڏ، ڪر نه سُڪل هڏي تي،
ڪوڙ مٿي ڪوڏ، تون ڪندين گهڻا ڏينهڙا.

ڪُتي وانگر پُڇ، لوڏ نه لالچ تي ميان!
نڪي ڪوڙائي مُڇ، ڪر ڪاڻيارو قوم کي.

ڪاپڙي تون ڪاهه، وائي ڪر نه ويهڻ جي،
جيسين سسي ساهه، سچ ڏانهن سُريجِ تون.

ڪاهه اُٿي تون ڪاپڙي، ڪندو رهه ڪاپو،
ماڻهوءَ جو ماپو، اصل انهيءَ ڳالهه سان.

ڪاهڻ ڌاران ڪيرُ، توکي چوندو ڪاپڙي،
رک ويهڻ سان وير، هل ته ماڻين ماڳَ کي.

ڪاپو ڪر تون ڪاپڙي، ڪڍ گولپ جو گينوار،
ساڙ نه منجهه سينوار، تون سُرتائتِي سوچَ کي.

ڪاپو ڪر تون ڪاپڙي، ڪڍ گولپ جي گت،
ته رهجي اچيئي پتِ، سچارن جي ساٿَ ۾.
*

[b]ڪافي[/b]

[b]ٿلهه[/b]: ڪوڙ جي منهن ڌوڙ وجهي تون، سچ جو ٿي سالار، اٿي پئو!
ڊوهه جا سارا ڍنگ ڊاهي ڇڏ، نينهن ڪري نروار، اٿي پئو!

پيار جي پاڇي ۾ تون پليو آن، پيار ئي پنهنجو دين ڌرم آ،
محبت جي مئخاني مان تون، مئه ڪش ٿي مهندار ، اٿي پئو!

دنيا ساري درد ڌونڌاڙي، درد جي هاڻي دوا کپي ٿي،
اگهندي ڳوڙها مظلومن جا، دل جو ٿي دلدار، اٿي پئو!

دل جي دروازي تي دستڪ، روز ڏئي پئي سار سڄڻ جي ،
ويهڻ مان ڪجهه ورڻو ناهي، پنڌ پُڄائڻ پار، اٿي پئو!

درياهن جي دهشت ڏسندي، هانءُ ڇو هاري ويٺو آهين،
توڪل جو تون تُرهو تاڻي، پار ڪرڻ هل تار، اٿي پئو!

’مشڪور‘، توکي سنڌ سڏي پئي، سڏ ۾ سڏ ورنائي تون،
ناريون، نينگر نڪري پيا سڀ، ٿڃ ملهائڻ يار، اٿي پئو!

[b]ڪافي
[/b]
ٿلهه: ڪلا قرب ڏيئي، ڪيو جو ڪرم آ،
محبت اسان جو ٿي ويئي ڌرم آ.

ٽٽي پاري وانگر، پاٻوڙن تي پاڻي،
وفا جو ته ڪيڏو، نه نازڪ ڀَرم آ.

ڪکائين جهڳيءَ ۾، سڪون آهه ڪيڏو،
ضميرن لئه غربت، به باغ اِرم آ.

اڇو کير جهڙو، هجي شال دامن!
حياتيءَ لئه ٽِڪو، به دم دم تُرم آ.

ٿوهر جي به دل مان، ڪي گلڙا ڦٽن ٿا،
ڪنڊن کي به جانچيو، ته ڪيڏو شرم آ!

ڇهڻ سان ڪومائي، وڃي شرم ٻوٽي،
حيا کي به ٿيندو، نه ڪيڏو مَرم آ!

سدا سچ مشڪور، چيو ماڻهپي لئه،
اڳيان سامراجين، وڏو ٿيو جُرم آ.


[b]ڪافي [/b]

[b]ٿلهه[/b]: ڪڪر تي جئن ڪرڻا ٿا انڊلٺ بنائن،
اسان جي به پيارا، حياتي ائين آ!

جِئين ماٺ ٽوڙي هوا جو ٿو گهوگهٽ،
جيون منجهه جهورِيءَ جي جهاتي ائين آ.

بُکن منجهه ساڃاهَه جو ٿئي ٿو سودو،
حياتيءَ کي کاڌو مَماتي ائين آ.

لڪل چُلهه ۾ جئن هجي ڪو ٿو ٽانڊو،
لنئون ڏاتِ دل سان، ته لاتي ائين آ.

اسان جي ئي لُڙڪن جي پاڻي تي پوکيئي،
ٻني عشق جي تو به تاتي ائين آ!

اميد آهه مشڪور کي ڏيندي آٿت،
ٿيندي عشق وارن جي جاتي ائين آ.


[b]ڀڄن[/b]

ڪي ڪي ماڻهو لالچ خاطر، قوم ڪُهائي ويندا آهن،
جاڳڻ وارا هڪڙا ماڻهو، جَڳُ جاڳائي ويندا آهن.

ڪي ڪي ماڻهو اسٽيجن تي، پاڻ پڏائي ويندا آهن،
پرڪي قومن جي، تقدير بڻائي ويندا آهن.

ڪي ڪَي ماڻهو ڪانئر بڻجي، ڪنڌ جهڪائي ويندا آهن،
گهاڻي گهڙندي هڪڙا ماڻهو، ڏاڍ ڏڪائي ويندا آهن.

ڪي ڪي ماڻهو دشمن سان گڏ، داءَ لڳائي ويندا آهن،
دودا بڻجي هڪڙا ماڻهو، ڊوهه ڊُڪائي ويندا آهن.

ڪي ڪي ماڻهو لوڀين وانگي، پاڻ لڪائي ويندا آهن،
مانجهي بڻجي هڪڙا ماڻهو، ماڳ مچائي ويندا آهن.

ڪي ڪي ماڻهو دردوندن جو، ڏيل ڏکائي ويندا آهن،
ريٽي رت سان هڪڙا ماڻهو، رنگ رچائي ويندا آهن.

ڪي ڪي ماڻهو بعد مرڻ جي، منهن لڪائي ويندا آهن،
تاريخن جي هڪڙا ماڻهو، سونهن وڌائي ويندا آهن.

ڪي ڪي ماڻهو ڊپ ۾ ڊڄندي، وات سبائي ويندا آهن،
هڪڙا ماڻهو ’مشڪور‘ بڻجي، سچ سڻائي ويندا آهن.


[b]ڀڄن[/b]

ڪئين روپ رنگي بنائي پيو پئسو،
عجب کيل ڪيئي کيڏائي پيو پئسو.

هي ٽهڪن جي دنيا، پٺيان رت پيو ٽسڪي،
خوشي ۾ کلي ڪو، ڪنهن جو ڏيل ڏسڪي،
کلي پيو روئي ڪو، نچائي پيو پئسو.

ڪٿي ڪنهن جا ڪُتا، کنڊون کير پين ٿا،
ڪٿي بک ۾ ڪنهن جا، ڪي ٻچڙا رُوئن ٿا،
ڍڪيل ڪو اگهاڙو پنائي پيو پئسو.

ڪنهن جو رنگ ڪارو، ڪنهن جي سوچ ڪاري،
ڪنهن جو روح ڪارو، ڪنهن جي لوچ ڪاري،
اڇا رنگ ڪارا رچائي پيو پئسو.

ڪو سرمد آ باغي، ڪو مشڪور ٿي پيو،
ملان ،ڪو مجاور، ڪو منصور ٿي پيو،
سدا سچ کي سُوليءَ چڙهائي پيو پئسو.

[b]ڀڄن[/b]

ڪاري رات انڌاري ٿي وئي، سچ جي جوت جلايو يار!
ٻيجل واري چنگ کي چوري، لوڪ ستل جاڳايو يار!

پاپي ماڻهو پيار جي ڪُکِ ۾، روزانو پيا ڪات هڻن،
سرمد جهڙا باغي ماڻهو، راهه ۾ ويندي گهات چڙهن،
حق جا هوڪا ڏيئي هاڻي، انالحق الايو يار!

دين ڌرم سڀ ڪوڙ جي پاسي، دوکي جون ديوارون آهن،
سِڪن تي فتوائون گهڙجن ، عصمت جون بازارون آهن ،
محبت وارو پنهنجو مذهب، سارا ڀرم ڀلايو يار!

طوفانن ۾ ٻيڙي پنهنجي، هاڻي ناهن دور ڪنارا،
وانجهي پنهنجا ونجهه هلايو، هانءَ نه هاريو هوڙهي وارا،
همت ڌاري، مانگر ماري، پنهنجو پور پڄايو يار!

ٻدحاليون ۽ بک بيماريون انگ اٻالا ننگ ٿا لٽجن،
ماٺ ۾ موڙهل ڇا لئه آهين، ڌرتيءَ جا ڏس دنگ ٿا گهٽجن،
ننڊ نڀاڳي آرس ٽوڙي، ’مشڪور‘ ماڳ ملهايو يار!