لوڪ ادب، لساني ۽ ادبي تحقيق

اُترادي پھاڪا ۽ چوڻيون

سنڌ سلامت سنڌي ٻوليء جي ڪتابن جي ذخيري کي دنيا جي ڪنڊ ڪڙڇ تائين پهچائڻ لاء ڊجيٽل بوڪ ايڊيشن جو سسلو شروع ڪيو آهي، ان سلسلي جو ڪتاب نمبر (177) ”اترادي پهاڪا ۽ چوڻيون“ اوهان اڳيان پيش ڪجي ٿو. هي ڪتاب انجنيئر عبد الوهاب سهتي جو لکيل آهي.

Title Cover of book اُترادي پھاڪا ۽ چوڻيون

ڏسڻي

1. آ ڏکڻ ڏيهي، وڃ هانوَ ۾ پيهي.
2. آڱر ۽ آڱوٺي ۾ وٿي آهي.
3. آڱرين کي به سنڌ آهن.
4. آنڊا ڪنهن کي ڪؤڙا آهن؟
5. ابو اما، لاطمع.
6. ابو، امڙ تي وريام.
7. ابي ڏاڏي ڪار، نا ڇڏجي ناکئا.
8. اٻاوڙي جي ٻولي : دٻي ۾ ٺڪريون.
9. اتر جو ڍڳو : لاڙ جو ماڻهو.
10. اٺ جو پويون آسڻ، سهنجو.
11. اٺ جو لاڏ : ڪجائو ٽوڙي.
12. اڄ جو ٻار، آئنده جو استاد.
13. اڄ جي ڳڻتي، اڄ تائين.
14. اڄ عيد، سڀان غيد، پرينهن پڇيءَ جا پيالا.
15. اڇي ڪپڙي تي داغ، جلد چڙهي.
16. اڍائي جهڳا مهتمن جا، نانءُ شاه پور.
17. اره زورائي ڪرڻ : کير ۾ موري وجهڻ .
18. استاد، ماءُ پيءُ بجاءِ.
19. اصل کان خطا نه ٿيندي، بد اصل کان وفا نه ٿيندي.
20. اعتبار نه ڪجي، اوڀر جي واءَ تي، ماٽيلي ماءُ تي، سرڪي سڳي ڀاءُ تي.
21. اعتبار نه ڪجي، مڙس پانڊي تي، ڏاند ڍانڍي تي.
22. اڪ لهي لک، نم لهي نيل، پپل لهي پدم، بڙ جي بها ئي ڪانهي.
23. اک اوڍر، پهاڙ اوڍر.
24. اک ڏٺي مک، ڪير نه اڳردو آهي.
25. اک ۾ ور، ٻار ۾ ور.
26. اڳلي ڪون، پڇلي نهين پڄدي.
27. اڳيان پي، پويان سور.
28. اگهاڙي ڪني، ڪانون هاب.
29. اگهه بازار، ٻوها ڀي جوار.
30. “اگهه ڪنهن وڌو!؟” چي؛ “جنهن جا ٻچا رات لنگهڻ تي ويٺا!”
31. ال اڏريا، ڪانهن نسريا، سانوڻ مند پوري.
32. الف شاه غازي، ڀڃ ڪتي جي بازي
33. اما ابو، بي لبو
34. اميدواري وٽان، نا اميد نه ٿبو آهي. نااميد واري وٽان، اميدون پوريون نه ٿيندون آهن.
35. انڌو دوزخي، ٻوڙو بهشتي.
36. انڌي پيڪين پڳي، نه پڳي جيهي.
37. انڌي ڪرين خيرات، ول ول ڏيون آپڻيين ڪون.
38. اڻ سهندا بار، اٺن ڀي اڇليا.
39. اڻ گهريي ملي ته کير، گهريئي ملي ته نير، ظلم سان ملي ته خنزير.
40. اڻ هوند تي، لعنت.
41. اوٽن جي قبرن تي، نه ڌُپَ نه ڇانءَ.
42. اوڌر جا ٻيڻا به ٻَنِ پون.
43. اهو پاڙهيو ئي کڏ پوي، جو ڇورا کاري.
44. اهو ڪيس ڪهڙو، جو ضامن پوي چور، جيڪو موڙي منهن تي، سو سڀن کان زور.
45. اهي ڳري ڪين ڳرن، جي قائم رهن ڪير سان.
46. باندر بيوقوف جي ڀلائي به سر وڃائي
47. باهه ۽ بلا تي، ڪنهن جو آ ڀروسو.
48. بختاور سو، جنهن جي گهر مهمان آيو.
49. بڊو بڊ بلا، تنهن کان سانوڻ ڀلا.
50. بزدلي، غربت جي ڀيڻ.
51. بکئي جي ڀاڄي هارجي پئي ته رکي کئوندو.
52. بندو اُپاءُ ڪري، ڌڻي شفاءُ ڪري.
53. بيماري ايندي آ ڊڪ، ويندي آ وک.
54. بيوقوف بازار ۾، ساٿي نه کڻجي ساڻ،
اول ڪٽائي پاڻ، پوءِ ثمر ڏئي ساٿيءَ کي.
55. ٻار، ڄمڻ سان ابو نه ڪندو آ.
56. ٻارهين ڪوهين، گهر سُجهي.
57. ٻاهريان اچڻا وڃڻا، تَرُ راضي رکجي.
58. ٻُڌِ ٻوڙي، سمجهه ڪنڌي.
59. ٻڪرين ۾ نهر پيو، ڪتي کي هنگڻ آيو.
60. ٻني ۽ وني، ڪنهن ڀاڙيي جي ڀيلبي آهي.
61. ٻين سان پنج، يارن سان ڪيها پنج؟
62. ڀاڙي، ڀڄڻو.
63. ڀاڙي ڀاءُ کان، کٽ خالي ڀلي.
64. ڀاڱا ڀائيوارن لهڻا، توڙي هجن اڏ جا ڪانا.
65. ڀاڱو ڪوٺي چڙهي ڪجي، ورهائجي ڪنڊ ۾.
66. ڀا ڀاون جا، چچڙ ڪانون جا.
67. ڀِتِ آئري تي ويندي آهي.
68. ڀَتُ ڀِتِ تائين، چانور چانئٺ تائين،
جوئر درياه ڀر تائين، ڪڻڪ درياه جي اوٽ موٽ تائين.
69. ڀَتَ جو اڳ، لٺ جي پُٺِ.
70. ڀَتَ جي آسري، درياه ۾ نه گهڙجي.
71. ڀڳي ٻانهن، ڳل سان ٻڌبي آهي.
72. ڀڳي ڀڳي ڏونگري، تائين ڀانڊي ڀڃڻ لائق.
73. ڀڳي جو ڀاڱو، ڪونهي.
74. ڀونگا جنين ڀينگ، سڄڻ تنين سامهون.
75. ڀونءِ ڦرندي، ڀاڳ لڳي.
76. تتي دانگي، دشمن ڀي نه وڃي.
77. تنگواني، تنگ ماني.
78. تن گهرن جون ڪيهون ساکون، ويچن ٻير تي کاون ڊاکون.
79. توڙي سج ڪاپار، ته به انڌيءَ اونداهي نه لهي.
80. ٿر ڏلهي ته سنڌ جهلي، سنڌ ڏلهي ته ڪير جهلي.
81. ٿُڪَ ۽ وِکَ، مڙسن کان نه وسرندي آهي.
82. ٿڪيي کي، جُتِي به بار.
83. ٽُنڊن ۾ مَنڊو، پهلوان.
84. ٺڪ ٺوٺا، جليبي کاءُ، جرمن مئو اسان جو ڇا؟
85. ٺل، آهي گل.
86. پاپيءَ جو پير، ٻارنهن هٿ ٻنيءَ ۾.
87. پاڻ گواهه هججي ته گوال نه گهلجي.
88. پَتِ واري جهڙو شاهوڪار ڪونهي، بي پتيي جهڙو ڪو سڃو ڪونهي.
89. پٿر پنهنجي جاءِ تي ڳورو آهي.
90. پٺاڻن آئي، پارسي وسريو وڃي.
91. پٺي مار، پيٽ نه مار.
92. پٺي پويان هٿ وريا، ته پوءِ ڌڪ جي ڪهڙي پارت؟
93. پڇن، سي پسن.
94. پڇن، سي وير.
95. پرائي ٻار مان، ٻڪ ڀرڻ سولا.
96. پرائي ٻري، ڪير مري؟
97. پرائي مت، اڌاري اک، وهائيءَ جي توڻ، ڪنهن ڪم نه اچي.
98. پرائي مينهن جو اوهُ، وڏو نظر ايندو آهي.
99. پرڻي کان پوءِ، لڄ ڪونهي.
100. پگهر نڪرڻ بنا، پئسو نه ٿو ملي.
101. پنهنجو کٽ تي ويهاري، ڌاريو ويهاري کيڙهيءَ ۾، ته به کيڙهي واه واه.
102. پنهنجي گهٽي ۾، ڪتو به شينهن.
103. پوک جي هڪ آهي کيڙي، ٻي آهي ميڙي.
104. پوهن راڌي، مانگهن کاڌي.
105. پوه نه ڳڌئي ٻڪري، مانگهه نه ڳڌئي ڏاند،
پڇي وت ڪريندو؛ ٻڪري! تي وت ڪريندو؛ ڏاند!
106. پوه، هڪ کاءُ ٻي جهوءِ.
107. پيٽ بک مري، چُتِ راڳ ڪري.
108. پيٽ جي مار، خبر نه چار.
109. پيٽ، ماڻهوءَ جو دشمن آهي.
110. پير سڳوري بيشڪ ڀلي، خاص خليفي ٺڪر ٺلهي.
111. پير ويهارڻ گهر ۾، هٿ وجهڻ سر ۾،
نانگ وجهڻ ور ۾، ٽيئي جڏا ڪم.
112. پيري، بيماريءَ جو گهر.
113. پيري، عيش عشرت کي نه ٿي ڌڪاري،
عيش عشرت، ٿي پيريءَ کي ڌڪاري.
114. جاڏي ويا شير، تاڏي ويا ڍير.
115. جاءِ، زال ۽ زمين کي جيترو سينگار، اوترو ٿورو.
116. جَتُ، بي پَتِ، مار گهت يا اڳون لاتي وَتُ.
117. جتي گپ گهڻي، اتي هاٿي به ترڪن.
118. جن جاتي ڄاتو، تن تاتي پاتو.
119. جنهن اَنُّ ڇڏيو، تنهن قبر کي ڪن هنيو،
جنهن پاڻي ڇڏيو، تنهن قبر کي ماڻي ڇڏيو.
120. جنهن شيءِ کان نفرت هوندي آهي، سا ئي آڏو ايندي آهي.
121. جنهن وٽ عهدو، تنهن جو رتبو.
122. جنهن هٿ گل ڪيرايا، سو ڳچيءَ ۾ هار به وجهي سگهي ٿو.
123. جو ڊڄي، سو مري.
124. جو ڪاڪ چڙهيو، سو مالڪ.
125. جن کان سواءِ سري نه ساهُ، رَتي نه رُسجي تن کان.
126. جنهن جي ساکن جو سهي، تنهن جا ڏند ڇا ڏسبا؟
127. جوڳي کي پٽ نه وسريو هيو، نانگ کي پڇ نه وسريو هيو.
128. جَوَن جي ماني: جواب جي نشاني.
129. جو هٿ ڪري، سو هٿ پائي.
130. جوئر جو اٽو؛ نه شاديءَ جو نه غميءَ جو.
131. جهڙا استاد، تهڙا شاگرد.
132. جهڙا چانهه، تهڙا ٻچانهه.
133. جهڙو وڻ، تهڙوڦر.
134. جيترو ناڻو، اوترو فطراڻو.
135. جي تون بنڊ بنڊاڻي ته مان شينهن شينهاڻي،
جي تون چور چوراڻي ته هيءَ گڏه، هيءَ واڻياڻي.
136. جيسين سوڻا سڪن، تيسين بکر بک مري.
137. جيسين لونگ لڪڻ ڀڃي، تيسين ڪرھو ڪيچ نڪري وڃي.
138. جيڪب آبادي، نر نه مادي.
139. جي ڪڙمي کڻي ٻار، ته به ڪڻا رهن ڪيترا.
140. جيڪو اڇن ۾ کري، سو ڪنهن تان به نه ٽري.
141. جيڪو پوکبو، سو لڻبو، جو کڻبو، سو کائبو.
142. جيڪو مري جمعي خميس، تنهن سان ڪهڙي ريس؟
143. جيڪي پايون نه سنڀاريندا، سي روپيا ڪيئن گڏ ڪندا؟
144. جيندا، هڪ ڏينهن ملندا.
145. ڄٽ جي ياري، گلم جو زيان.
146. جهڙ جهيڙا، سدا نه رهندا.
147. جهيڙو جهيڙِ، ڪُجهيڙو نه جهيڙِ.
148. چپر لڳندي، ته چوڙ بند ٿيندي.
149. چغلي، جهيڙي جي ماءُ آهي.
150. چڱي ڀلي جي نُنهن، بَرَ ڏي مُنهن.
151. چنڊي جي قبر، پري کون پڌري.
152. چنڊي جي ماني، دانگي تي سڙي.
153. چور چوران دي ڀائي، چوران سُڌِ نه ڪائي.
154. چورن جا ڪپڙا، ڏانگن جا گز.
155. چُهڙڪي ڪاتي؛ حلال ۾ به وهي ته حرام ۾ به.
156. ڇا گڏهه، ڇا گلقند؟
157. ڇتي گداڙي، پنهنجي پڇ ۾ وجهي چڪ.
158. ڇُٽاڻي، ڳاٽي- لڙيو.
159. ڇڄ پڏي، کارو پڏي، پروڻ ڇو پڏي، جنهن کي سَوَ ٽُنگ.
160. ڇڏيلي کان، ٽڪيلي ڀلي.
161. ڇنڊڇاڻ سان، اڱر سچا يا لهر سچا.
162. حاڪم ته گرم،کچڻي ته نرم.
163. حسد جون اکيون، انڌيون.
164. حق جي مار، خبر نه چار.
165. حلوي کائڻ لاءِ به وات گهرجي / ڏند گهرجن.
166. حياتي وڏي، چاڙهو ڪونه.
167. دال، غربت جي ڍال.
168. داڻو هِڻِ هِڻِ ته لغام به هِڻِ هِڻِ.
169. درياهن جا منهن، ڪنهن بند ڪيا آهن؟
170. درياهن ۾ ڪال، ربوءَ جي ماءُ ڀي تاري.
171. دشمن نه هجئي ته گهر ۾ ٻير پوک.
172. دڳ ويندي سر سُوٽي، سو ڀي ڪَپُوٽي،
نيچا ٻهي اونچا مُوٽي، سو ڀي ڪَپُوٽي.
173. دل جو انڌو؛ دين کان محروم.
174. دل جي ڳالهه، دلي دوست سان به نه ڪجي.
175. دلي، ڪنهن نه جهلي.
176. دلي ۾ داڻا، ڪُڏن ڪُٽاڻا.
177. دنيا کي هڪ ڏينهن ڇڏڻو ضرور آهي،
ڀانڊو جو گھڙيو، سو ڀڄڻو ضرور آهي.
178. ڌاريجن کان ڌار، ٻارو پوکجي ٻاهر.
179. ڏاچي، ٻچو نه سڃاڻندي آهي.
180. ڏاڍو ماري، رووڻ ڀي نه ڏئي.
181. ڏاڍي تي چڙ چڙهي نه، هيڻي تان لهي نه.
182. ڏاڍي نال وَپَار، ڏيندي گهِندي؛ سائين!
183. ڏاهپ /حڪمت، قدرتي نور آهي.
184. ڏک، ڏٻرو آچار.
185. ڏندو جي زال، سدائين نهال.
186. ڏوهل، سدائين ڏٻري
187. ڏهڻ آ سو ڀيرا، ڪهڻ آ هڪ ڀيرو.
188. ڏهون گهر، ڏائڻ به اورانگهي.
189. ڏيڏر ٽپ جوئار، ڪوئي ڪوئي ٿڏا واڙ.
190. ڏيڻ تان وڏو ڏاج، پر ناهي مٽ نِوڙت جو.
191. ڏيڻ لهڻي کي نه پڄي، لهڻو ڏيڻي کي نه پڄي.
192. ڏيڻ، هيانءَ هيٺان آهي.
193. ڊاڪٽر سچا ٿين ته، ٻوڙا به ٻڌڻ لڳن.
194. ڊينگهر کنئي سو ليڪو، پڃر کنئي هڪ ليڪو.
195. ذهانت ڪنهن جي ميراث ناهي.
196. راڄ ستار، ڪاسبي اٺار.
197. راهيندڙ، لڻندڙ .
198. رت، راڻو آ.
199. رُٺا يار، گراه ڳڻين.
200. رٺي جو ڀاڱو، مٺو.
201. رڍ بگهڙ ڏسي، ڌنار ڏانهن ڀڄي.
202. رڍ ڏئي کير، اهو ڀي ڦيڱڻين هاڻو.
203. رنان، مڪر منان، تر تر تال ڪرن.
204. رن ٻڏندي وڃي، نينهنگ نپوڙيندي وڃي.
205. رن رُلي ته ڀلي، ڏاند رُلي ته کُلي.
206. رن زال جو ٻيٽو، نه مَنَهِه ويٺو نه مڪارڪي ويٺو،
انهي کي عقل وري چُتِ ڏانهون ٻيٺو.
207. رن نه رلي، ته ماريو ڇو ڀلي؟
208. روپو جنهن رد ڪيو، ڪوڙ تنهين کي ڪک.
209. روهڙائي روه تي، ننڍا وڏا ڊوه تي.
210. زال ته سهڻو گهر، نه ته آهي بر جو بر.
211. زالن جو مڙس هڪڙو، مردن جو مڙس ڪو ڪو.
212. زبان، زر، زن، جهيڙي جو ڪارڻ.
213. زوري ياري رکڻ، بنا صلاح ڀَتُ چکڻ،
ٿڪ هڻي ڏاڙهي مکڻ، ڳئي اگهاڙي مٿو ڍڪڻ؛ چارئي خراب لڇڻ.
214. ساڌن جو ڇا سواد سان؟
215. سڀان پوندو سيءُ، ڏڪنديون ڏهاڳڻيون،
پاسي جنين پي، ولهه نه ويجهي تن کي.
216. ستل آهي مئل مثل.
217. ستل اون مئل، هڪ مثال
218. سڃي کي، نه هيٺين واٽ ڀؤ نه مٿين.
219. سچي ڳالهه، هميشه ڪؤڙي لڳندي آهي
220. سر ڪار، اونڌي ڪوپري.
221. سِرُ وڃي، سِرواه نه وڃي.
222. سفر، آهي سقر.
223. سک سمهه ڙي ڪنڀار، تنھنجا ڪچا ڪير نه نيندو.
224. سک سمهن ڪنڀار، چور نه چائن مٽي.
225. سکڻ ۾، ڪهڙو شرم؟
226. سکڻو ڦيڻو، سور ٻيڻو.
227. سکيي ستابي ڀاءُ کان، پنهنجي اڀري سڀري پوک ڀلي.
228. سڱ سوگها، ساکئون سچا.
229. سنجهي جي مئي کي ڪيترو روئبو؟
230. سندي ساڻيهه، کهه کٿوري ڀانئيان.
231. سوال، ٻِه- مُنهين ترار.
232. سُوڌا هجن سپرين ته جُوٺا پيا جک مارين.
233. سون کڻندي، ڪهڙو بار؟
234. سهري گهر ڄانٽو، ڪتي جي آچار.
235. شراب جو نشو، آڌي رات تائين،
عشق جو نشو، تاحيات تائين.
236. شڪارپور شهزادي، اچي نر ٿئي مادي.
237. شڪارپور شهزادي، ڏيهان ڏيهه مشهور.
238. شڪارپوري، نيت بري،
ڏيکارين ٻاجهر، ڏين ٻُري.
239. شينهن جي کٽيي ۾، گدڙ به ڀائيوار.
240. صالحن جي صحبت، پارس مثل آهي.
241. صبح مردان سان، الله نبيءَ جو نالو ڳنهجي.
242. صبح مردان سان، واتان ڪڍجي چڱي وائي.
243. صبر سان موتي ٿئي، سِپَ ۾ ڦڙو.
244. صحت جو قدر، بيمار کان پڇو.
245. صحيح ادب، حياتيءَ جي تنقيد آهي.
246. صفر جو ڄائو، سفر ۾ ئي رهندو.
247. ضد واري جاءِ تي، ڏَڪَ پٽي ڏسندو ڪير؟
248. عاشقن ٻڌيون ڪمرون، دلي اڍائي ڪوه.
249. عالم اهو، جو عامل هجي.
250. عزت / ذلت، رب جي هٿ آهي.
251. عشق، هٽ بازار جو سودو ناهي.
252. عقلمند دماغ سان گڏ، خاموش زبان به هوندي آهي.
253. عقلمند سوچي پوءِ ڳالهائي، بي عقل ڳالهائي پوءِ پڇتائي.
254. علم، انسان جي ٽين اک آهي.
255. علم جيترو کپاءِ، اوترو وڌي.
256. علم نه ڄاڻي ذات، هنر نه ڄاڻي پات.
257. عورت ته گهر، مرد ته هر.
258. عورت جو مرڪ آهن چار چيز؛ چڪي، چلهه، چرخو، ۽ چادر.
259. فلاسافر مري ويندا، فلسفو نه مرندو.
260. ڦڦڙ نه گوشت، ڪافر نه دوست.
261. ڦيري رک فقير، هٿ پنهنجي هانو تي.
262. قسم، نه ڏني چڱو نه ورتي چڱو.
263. ڪاٿي احمد ميان سومرو، ڪاٿي گوشو ڊرائيور.
264. ڪاٺ جي ڪني، باه تي صرف هڪ دفعو چڙهي.
265. ڪاڏي الله جي اِلاهي، ڪاڏي جھلار جا مُنا؟
266. ڪارو نانءُ ڪانون جو، ملڪ ڦري ويا ڳيرا.
267. ڪاريهر جي ٻِرَ مٿان جيڪو لنگهائي لنگهه،
جي نه ڳڙڪائي ڄنگهه، ڪاريهر ڪيئن ڪوٺجي؟
268. ڪاز ۽ باز کي پَرَ ٿين، پر هر هڪ جي پرواز پنهنجي.
269. ڪال ويسي، سڪال ويسي،
چُتِ سڙي دا، داڳ نه ويسي.
270. ڪان ڪراڙ، ڪتي تي، پت نه ڪجي سُتي تي.
271. ڪاڻي سڏي سڄيءَ کي؛ “اڙي او انڌي!”
لڀيس هريڙ نه هٿ ۾، کنيو وتي کنڌي!
272. ڪپڙو ڌوئڻو نه هجي ته پسائجي نه.
273. ڪَڇُڙ واري کي ڇڏي، پيٽ واري جي ڳڻتي نه کائجي.
274. ڪر ڪار، ته ڪانئر نه ٿئين،
ڪارئون نه ڀانءِ، ته ڪافر نه ٿئين.
275. ڪمي ڪنئري هجي ها ته پهرين گدڙ کائنس ها.
276. ڪميڻي کاڌو ڪانءُ! چي؛ “پکي ڍنڍ جو!”
277. ڪنڌ ڪوٽ، وَلِ نه موٽ.
278. ڪنڌي کون پار، ڌُر قنڌار.
279. ڪنهن جو کلڻ به کيٽ، ڪنهن جا ويڻ به ورونهن.
280. ڪڻي ۾ نڪتل ڪنوار، پرائي پچار؛ آهن ذائقا زبان جا.
281. ڪو ڏٺي ڪري ستاري، ڪو اڻ-ڏٺي ڪري خواري.
282. ڪوري چڙهيا شڪار، موليٰ خير گذار!
283. ڪوري ڇا ڄاڻي ڪباب مان؟
284. ڪوئلن جي دلاليءَ ۾، هٿ ڪاري جا ڪارا.
285. ڪوئي مري، ڪوئي جيوي، شترا گهول پتاشا پيوي.
286. کاڻيل ٻلي، چلهه جي ويجهو نه اچي.
287. کٽائو پٽ، پيارو.
288. کلو، پنجون پير.
289. گابا، هَرُ وهن ته ڏاندن کي ڪير پڇي؟
290. گدڙ کي هر ڪو سڃاڻي، گدڙ ڪنهن کي نه سڃاڻي.
291. گڏه تي ٻورو ڀلو، مڙس تي ٿورو ڀلو.
292. گڏه گهوڙو نه ٿئي، توڙي سونا وجهجنس سنج،
پاٽيون وجهجنس پنج، ته به ڊوڙيو وڃي گونهن تي.
293. گيد گيدليءَ جا پار؛ ڳوهي اٽو، کوهي وار.
294. ڳل رکبو آهي ڳوڙهو، وِهَ جو ڀربو آهي ڍڪ.
295. ڳنا آڀون هارين کاڌا، پڇڙ کاڌا جهار،
ڇا کڻي زميندار ته ڇا وٺي سرڪار؟!
296. ڳُڻ ڪجي، ڳُڻ پرکجي، ڳُڻ ڪجي ڳُڻهار سان،
بدوءَ بيڪار سان، ڪيو ئي ڪلر ۾ وڃي.
297. ڳوٺ ۾ هجن ئي ست گهر ته ڏائڻ ڪهڙو ٽاري؟
298. گهرج ڌاران ٻولڻ، ابروءَ جو زيان.
299. گهُنيي راڌي، گهُنيي کاڌي، اڃا ئي گهُنيو فريادي!
300. گهڻي نه ڍاپائي، ٿي ڍاپائي.
301. گهوڙن جون لتون، گهوڙا جهلين يا ٻيڙا جهلين.
302. لال نه لوءِ، هڪڙا اڳي هڪڙا پوءِ.
303. لاهن کان لاڙو، ڪيو ڪين جنهن،
هَرُ، ڪِلي ۽ ناڙو، ٽيئي تنهن جا زيان ٿيا.
304. لب لعنتير، طمع حرام.
305. لڪڻ لائو، ڏاند پرائو.
306. لک- پتي کٽي، پَتِ- پتي نه کٽي.
307. لک جي ڇانءَ تي، ڪتو به ويهندو آهي.
308. لک مري، لکپال نه مري.
309. لوڪن کي لوڪ جي، ٻوڙي کي ڪنن جي.
310. ماتا، ماري يا کاري.
311. ماڇڪو ڪتو، سوئر جو ساٿي.
312. ماڙيچا، ڪنهن نه پاڙيچا،
ڊگها ڏوت، جيئري جِنَّ، مئي ڀوت.
313. ماڪوڙن جي گهر ۾، مڙيوئي ماتام.
314. مالڪن کي ڀي اهو پيارو، چورن کي ڀي اهو پيارو.
315. “ماما ولو مينهن ڏي!” چي؛ “حاضر بابا! عيد تي!”
316. مانجهاڻي، منجهند تائين.
317. ماڻهو آ، مهل جو.
318. ماڻهو جنهن جو مال، تنهن کي ڪهڙي ڳالهه جو ڪال؟
319. ماءُ جي گود، پهريون استاد.
320. مٽ نه ماءُ؛ پِنُ ۽ کاءُ.
321. مٽي مٽي جو پنهنجو ميٺاجُّ آهي.
322. محبتي: محنتي.
323. مُڏي وڍي تکي کي، تکي ڪهڙو تاءُ؟
324. مرد جيترو اُلجهندا، اوترو ٻُجهندا،
عورتون جيترو اُلجهنديون، اوترو مُنجهنديون.
325. مرد جي دشمن کٽائي، عورت جي دشمن مٺائي.
326. مڙسن لاءِ زالون کوڙ.
327. مڙسن لاءِ ٻيلو ٻه ٻرانگهون
328. مشغولي، ضابطي جي ڪنجي.
329. معاملا اسرندا به، نبرندا به.
330. مڪو، آ پڪو.
331. ملان مئو، مهابو ٽٽو.
332. ملتان، پيرن جو اسٿان.
333. ملڪ وچ تپالي ته مَستي موهر هالي،
ملڪ وچ خير صليٰ، ته مار مستي جي منهن تي کلا.
334. من مُردار؛ حجتون هزار.
335. موت مند ناهي، تائب ٿجي تڪڙو.
336. ميرپور منڊي، چانڊاڻ چنڊي، عودي سنجن سوڌي،
ٺل ڏنو ٺڪاءُ، هلي ڏسو ڳڙهيءَ جو لقاءُ!
337. مينهان چاري سنجر فقير، کير کا وڃن کوٻلي.
338. مينهان ۽ نينهان، ٻئي اکر هڪڙو.
339. مينهن ڪنڍي ڀلي، زال ننڍي ڀلي.
340. ناداني؛ وڏي مفلسي.
341. نانگ کي مَنڊُ لڳي، ڳوه کي نه لڳي.
342. نانوائيءَ جي اڳياڙي: ڪاسائيءَ جي پڇاڙي.
343. نر شينهن، رڍن جي لشڪر کان نه ڊڄندو آهي.
344. نر ننگو، ناري لڄ.
345. نِرو پِرو ٻئي تي نه ڀاڙجي، ڪجهه پنهنجي به ٻارجي.
346. نظر ڳِجهه جي، ڏاٺ اڏوهيءَ جي، نڪ ڪول جو.
347. نظر، ماري يا کاري.
348. نڪ هوندو ناهرکي، وري نه ايندو واڙ تي.
349. نماشام جو ڪين ڪجي ڪو ڪروڌ.
350. نه مِٽجڻ وارو، مَٽجي ويندو.
351. وات کاوي، اک لڄاوي.
352. واسطو آهي، رابطو آهي،
سفارش آهي، نوازش آهي.
353. واڻيو ڳڙ نه ڏئي ته ڳڙ جهڙي ڳالهه ڪري.
354. واڻيي جو دستور، ڌڪ به هڻي ڌاڙِ ڌاڙِ به ڪري.
355. وِٿِ پئي، ڀِت پئي.
356. وڏيرا! چٽي پئي اٿئي، ڦيري رک ڦلپوٽن تي.
357. وڏي ڪني جي کروڙ ئي گهڻي.
358. وقت تي گڏهه کي به بابو/ گابو چئبو آهي.
359. وڻ جي ڇانءَ ۾ هرڪو ويهي، دل جي ڇانءَ ۾ ڪو ڪو ويهي.
360. وڻ مان پن ڇڄي وري ڳبنڍجي، سو ڳؤري ڳالهه.
361. ويئي وَٿُ جو قدر ٿيندو آهي.
362. هَٿُ ڏئي، هَٿَ کي.
363. هڏون نڪتو، ڪار آهي.
364. هرڪو پنهنجي دل جو بادشاهه آهي.
365. هر هڏي ۾ مِکُ هوندي آهي.
366. هر هڪ ڏينهن، هڪ ننڍڙي زندگي آ.
367. هَرُ هلائڻ سولو، گهر هلائڻ اولو.
368. هڙ جي ماني، مٿي جو سور.
369. هستيءَ کي مستي.
370. هڪ ٽپي سان کوهه ۾ ڪربو آهي،
سَوَ ٽپي سان به نڪري نه سگهبو آهي.
371. هڪ راڌي، هر ڪو ڇڏي.
372. هڪ سهڻي زبان، ٻيو سونو ڳَهُه، پوءِ ڪير نه رکندو ڳَهُه؟
373. هل هلندن جي ماڳ، منزل کٽي ڪين ڪي.
374. هنگي هروءَ ماءُ، ڪاڄُّ ڪِنُ ڪيو.
375. هيڪوڻي هندو مري، ٻيڻي مري مسلمان،
ٽيڻي سو مري، جنهن جي ڪنڌ تي قرآن.
376. هيڻو حريف، گلا ڪندو آهي.
377. يا ٿجي جوان، يا هججي جوانن جي ڪلهي تي.
378. يار اچن، ڇڇڙا وڪامن.
379. يار ڳنڍي نه ڳنڍي، اسان ڊُهيسون پئي ڳنڍي.