ٻه اکر
ڌرتيءَ جي ٻِن ملڪن سوويت يونين ۽ پاڪستان، ۽ پاڪستان ۾ خاص طور اسان جي سنڌ ڌرتيءَ جي اهنجن بابت سهيڙيل هنن چوڏهنِ مضمونن مان 13 مضمونَ، اسان جي سڄاڻ اديب ۽ محقق ڊاڪٽر محبت ٻرڙي پاران روزاني ”ڊان“ اخبار مان ترجمو ڪيل آهن ۽ هڪ (آخري) مضمونُ ڊاڪٽر محبت جو تخليقي-تنقيدي آهي ۽ ترجمو ڪيل هڪ مضمون جي ڇنڊڇاڻ آهي، ته جيئن پنهنجو نُڪتي نظر به پيش ٿِي سگهي.
ڊاڪٽر محبت جي بنيادي سڃاڻپن ۾ هڪ اهم سڃاڻپ سياسي تنقيدنگار ليکڪ جي به هئي. هن نه صرف سنڌ جي سياست بابت تجزيائي ڪتاب ــــــ ”...جيڪو سچ چوي“، ”سنڌي عوام جو قومي اتحاد ۽ ڪي سازشي“، ”سنڌيو متحد ٿيو“، ”ڄاڻي سڃاڻي ويهان ڪيئن ماٺ ڪري“، ”سنڌي مار سورما“، وغيره ــــــ ۽ تمام گهڻا مضمون لکيا، پر سنڌ جي حوالي سان ”پاڪستاني“ پرنٽ ميڊيا ۾ ڇپيل انيڪ مضمون ترجمو به ڪيا، ان مقصد سان ته سنڌ-دوست يا سنڌ-دشمن نُڪتي نظر کي به ڄاڻي سگهجي، ۽ ڪجهه ٻين اهم ملڪي ۽ غيرملڪي معاملن جي به آگاهي وٺي سگهجي. گڏوگڏ ڪجهه ڪتاب ترجمو پڻ ڪيا. هُن اهڙو اظهار ترجمو ڪيل هڪ ڪتاب ”اٽڪ قلعي کان“ (1990) ۾ هنن لفظن ۾ ڪيو: ”عام طرح جيڪو به چڱو ڪتاب ڪنهن به ٻوليءَ ۾ پڙهندو آهيان، پڙهڻ کان پوءِ سوچيندو آهيان ته جيڪر اهو ڪتاب سنڌي ۾ به هجي ته جيئن گهڻي کان گھڻا سنڌي پڙهي سگھن. انهن ئي جذبن هيٺ ڪجھ ڪتاب، مضمون، پمفليٽ وغيره ترجمو ڪيا اٿم.“(ص-1)
هن ڪتاب ۾ آندل 14 مضمونَ؛ ٽن ڀاڱن ۾ ورهايا ويا آهن: پهرين ڀاڱي ۾ ڪَٺي ڪيل ٽي مضمون سوويت يونين جي حوالي سان آهن، ٻي ڀاڱي ۾ ٻه مضمون پاڪستان جي مسئلن کي نِروارن ٿا، ۽ ٽئين ڀاڱي ۾ آندل نوَ مضمون سنڌ بابت آهن، جن مان اڪثر ۾ خاص طور 1992 واري فوجي آپريشن جو، مثبت يا منفي، ذڪر آهي. جڏهن ته ان ڀاڱي جو پهريون ۽ بيحد اهم ليک ”سنڌ ۾ پنجاب کي گُم ڪرڻ (بالادست سامراج جو هڪ صديءَ تي پکڙيل داستان)“ پاڪستان جي وڏي صوبي پنجابَ جِي، 1947ع ۾ ڪاميابي ماڻڻ تائين، ساندهه ڪئي ويندڙ سازش جي ڪٿا ٻڌائي ٿو. ان سازش جي ڪاميابيءَ، نيٺ، اسان کي ان ابتر حال تي پهچايو آهي جو سنڌ جي جاگرافيائي بيهڪ تي به وارَ ٿي رهيا آهن ۽ سنڌي ٻوليءَ کي استحصالي ٻوليءَ کان لاحق خطرا، خطري جي انتهائي حد ڏانهن وڌي رهيا آهن.
هِن ڪتاب کان اڳ، 2006ع ۾، ڊاڪٽر محبت جي لکيل سنڌ بابت سياسي مضمونن جِي هڪ سهيڙ ”سنڌ: حڪمران، ايم ڪيو ايم ۽ سنڌي عوام“ جي نالي سان پيش ڪري چُڪا آهيون، جنهن ۾ ڊاڪٽر محبت جا لکيل 21 مضمون گڏ ڪيا ويا هئا.
ڊاڪٽر محبت مسلسل لکندڙ ۽ نه ٿڪجندڙ ماڻهو هو. ان ڪري سندس تخليقي ۽ ترجمو ڪيل سياسي مضمونن جو چڱو تعداد مختلف اخبارن ۽ رسالن ۾ ٽـڙيو پکڙيو پيو آهي. اسان جي ڪوشش آهي ته انهن سياسي مضمونن کي به سهيڙي ڇپيندا وڃون.
مهرباني.
رياضت ٻرڙو
12 مارچ 2014، لاڙڪاڻو