سفرناما

اُتر لڳا آءُ پرين (بيلجيم، لگزمبرگ، سوئيزرلينڊ ۽ اٽليءَ جو سفرنامو)

ھي ڪتاب نامياري اديب ۽ سفرناما نگار عبدالحئي پليجو جو يورپ جي ملڪن بيلجيم، لگزمبرگ، سوئيزرلينڊ ۽ اٽليءَ جو سفرنامو آھي. يوسف سنڌي مھاڳ ۾ لکي ٿو:
”سفرنامن لکڻ جو مقصد ڪھڙو آهي؟ وندر ۽ ورونھن ۽ معلومات ڏيڻ، معلومات بہ هلڪي ڦلڪي، جيڪا هضم ٿي سگهي. ائين نہ جو سفرنامي بدران، عام معلومات جو ڪتاب بنجي وڃي. عبدالحئي پليجي جو هي سفرنامو انھيءَ ڪسوٽي تي پورو ٿو لھي. عبدالحئي پليجو، انھي ٻني جي خوبصورت ۽ نمن جي ٿڌي ڇانو، واري ڳوٺ مان نڪري، دنيا جا ڪيترائي ملڪ گهمي ڦري، اُتي جي ماڻھن، ريتن، رسمن، روايتن، سياست ۽ تاريخ وغيرہ جو مطالعو مشاهدو ڪري، وري انھن کي لکي، ڇپائي، ٻين کي بہ پنھنجي انهيءَ سفر ۾ حصيداري ڪرائي ٿو.“
Title Cover of book اُتر لڳا آءُ پرين (بيلجيم، لگزمبرگ، سوئيزرلينڊ ۽ اٽليءَ جو سفرنامو)

6

پنهنجي هوٽل تي اچي پهتاسين. اسان جا ڪپڙا برسات ۾ بدن سان چهٽي ويا هئا ۽ اسان تڪڙا تڪڙا پنهنجي روم تي پهچي، وهنجي ڪپڙا بدلائي پوءِ ڪٿ ويهڻ جهڙا ٿياسين. ٿورو سِيءُ محسوس ٿي رهيو هو. مون دل ۾ خيال ڪيو ته اڄ ڪو نيڪ جي بوتل وٺان. هڪ پيگ ٺاهي پيتم ته سيءُ ڇڏي ويو. ڍنڍ طرف واري دريءَ جو پردو کوليم ته کُل جا سم سم وانگر ڄڻ ته ڪو جادوئي منظر هو. اهڙيون ته سرچ لائيٽن جون سهڻيون روشنيون هُيون، ڄڻ ته پاڻيءَ مٿان سون_ پيو جهرڪي! ڍنڍ جي چؤطرف سهڻيون سرچ لائيٽون، جن جي روشنيءَ تي پري پري تائين سفيد پکي پيا اُڏرن، شايد روشنين ڪري ننڍا جيت به پيا اڏامن، جن کي کائڻ لاءِ وڏا سفيد پکي رات جو ئي جهرمر لايو بيٺا آهن. ظاهر آهي ته هي سياحن کي خوش ڪرڻ لاءِ هينئر ڪونه نڪتا آهن. پري پري تائين پهاڙن تي ٺهيل گهرن جي روشني چؤطرف چلڪي چمڪي رهي آهي. ڍنڍ ۾ بوٽس پڻ ڪافي تعداد ۾ هلي رهيون آهن، جن ۾ سياح گهمي ڦري رهيا آهن. پري کان تيز تيز ڪئبل ڪارون پهاڙن تي هلي رهيون آهن، جن جون روشنيون پڻ نطر اچي رهيون آهن؛ جن ۾ ڪَئين محبتون موجون ماڻي رهيون هونديون؛ منا ۽ آئون اهي نظارا دريءَ مان ڏسي رهيا آهيون؛ ۽ روڊن تي جيئن پوءِ تيئن گهما گهمي وڌي رهي آهي. اسان به خيال ڪيو ته اڄ ٻاهر ڪنهن هوٽل تي ماني کائون.
اسان هيٺ لهي رسيپشن تي ويٺل ڳوري ڇوڪريءَ کان پُڇيو ته ”ميڊم! اڄ سوئيزرلينڊ ۾ ڪنهن سوئيز ڄَرڪي کائڻ جو ارادو آهي، ۽ تون اسان جي ڪهڙي مدد ڪري ٿي سگهين؟“ پاڻ کلي چيائين: ”پارڊن!“ Pordon. مون کيس انگريزيءَ ۾ سمجهايو ته سوئيز اسٽائل جي مڇي کائڻ جو ارادو آهي. پاڻ چيائين ”گُڊ گُڊ گُڊ_ Good Good_ Good“ وري چيائين ته گهڻا پيسا خرچ ڪرڻ جو ارادو آهي؟“ دل ۾ چيم لڳي رهيس. آخر ته آئون به سنڌي آهيان سو پنهنجي لَئي ته گهٽ ڪرڻي ڪانهي. سو کيس چيم، ”مَني نو پرابلم Money no problem“ يعني پيسن جو ڪو مسئلو ڪونهي. تون رڳو تو جهڙي سهڻي هوٽل جو ڏس ڏس مِنا ڏانهن نهاري چيائين يوئر وائيف Your Wife مون کيس چيو ته وائيف فرينڊ بوٿ Wife friend both پاڻ لفظن کي ڇڪيندي چيائين اوهه! Oh ٿورو کلي ۽ ترسي، اسان ٻنهيءَ ۾ نهاري پوءِ چيائين ته ڍنڍ اندر ٿوري پنڌ تي فشرس سي هوٽل Fishers Sea Hotel آهي جنهن تي توهان کي سوئيز قسم جي روايتي مڇي جا ٺهيل ڪيئي طعام هر وقت تيار ملندا. جنهن تي خاص ڪري رات جي وقت تمام گهڻي رش هوندي آهي. توهان اُت ضرور وڃو، ڍنڍ اندر انهيءَ هوٽل جو نظارو به ڏاڍو وڻندڙ آهي، توهان کي اُت پهچڻ لاءِ هوٽل جي ٻاهران ئي بوٽ ملي ويندي ڪا گهڻي دير به ڪانه لڳندي. اسان سندس شڪريو ادا ڪري ڪمري جو چاٻيون سندس ڪچڙن هٿڙن تي رکي، هوٽل ٻاهران ڍنڍ جي ڪپرن تي بيٺل بوٽ واري کان انهيءَ هوٽل تي هلڻ لاءِ ڀاڙي جو پُڇيو. پاڻ چيائين ته هڪ طرفو يا اوٽ موٽ ۽ ٻيا مسافر به کڻان يا نه؟ مون چيس ته جيترا کپنئي اوترا مسافر ويهار. پاڻ چيائين ته پوءِ آئون توهان کان صرف مقرر ڀاڙو وٺندس، پر ڪجهه دير ضرور لڳندي. مون کيس چيو دير ڪو مسئلو نه آهي، اسان مقرر ڀاڙي تي هلنداسين. اسان کي واپس ڪمري تي پهچي ڪهڙا ڪُنا گهڙڻا آهن! هتي ويٺي ئي مزو لڳو پيو آهي. جيتري دير کپئي اوتري لاءِ ٿوري دير ۾ سڄي بوٽ ڀرجي وئي ۽ بوٽ پاڻي مٿان ڇر ڇر ڪري تيز هلڻ لڳي. بوٽ جي هلڻ ڪري سندس پٺيان تيز پاڻيءَ جي ڌار ڏاڍي وڻندڙ لڳي رهي هئي، جنهن کي ڏسيو اکيون نه پئي ڍاپيون.
هوٽل جي دريءَ مان هن منظر جو صرف تر برابر ديدار ٿي رهيو هو. پر هت سڄو آڪاش نظر اچي رهيو آهي. ڄڻ ته سڄي ڪائنات جي سونهن هتي ئي اچي ڪَٺِي ٿي آهي. ڍنڍ جو هلڪي بلو رنگ جو پاڻي، جنهن تي روشنين جي ڪري پاڻي اڃان به پرڪشش لڳي رهيو آهي. جنهن مٿان سفي پکي ڄڻ ته ڍنڍ کان آسمان تائين رانديون ڪري انسان کي وندرائي رهيا آهن. ٻيڙيون هيڏي ساري ڍنڍ ۾ کيڏي رهيون آهن. ٽڪرين تي ٺهيل گهرن جون روشنيون پڻ پاڻيءَ تي پئجي رهيون آهن، جن جي ڳاڙهي روشني سفيد روشنيءَ تي ڄڻ مُڪي تي زَرِيءَ جو ڀرت ڀريل هجي. هيٺ بدڪون هن سڄي هنگامي کان بي خبر گهمي ڦري رهيون آهن. سياح خود به رنگبرنگي ڪپڙن ۾ جرڪي رهيا آهن. دل پئي چئي ته سفر نه کٽي. پر بوٽ هوٽل پهچڻ تي دير ئي ڪانه ڪئي. اسان بوٽ تان لهي سيڙهين تان چڙهي، مٿي هوٽل جي لان تي پير رکيا، جيڪا تمام وڏي ايراضيءَ تي پکڙيل هئي؛ ۽ هوٽل انهيءَ سڄي سائي سهڻي لان جي وچ ۾، جنهن ۾ آئون سمجهان ٿو ته هزارن ماڻهن جي ويهڻ جي گنجائش هئي پر گهڻن ماڻهن هئڻ جي باوجود به نه هئڻ جي برابر لڳي رهيا هئا. هوٽل ٽن فلورن تي هئي. اسان آخري کليل فلور تي وڃي ويٺاسين. جت هلڪڙي هلڙي سنگيت ورکا به ٿي رهي هئي. ڪو سٺو ڳائڻ جو گروپ هو وڏي اسڪرين تي هر هنڌ يعني سڀني فلورن تي ۽ چؤطرف پکڙيل لانن تي انهنءَ وڏين اسڪرينن معرفت هر هنڌ ڏسڻ ۾ اچي رهيا هئا. هوٽل ۾ فرنيچر ڏاڍي سهڻي سليقي سان رکيل هو. سروس تي گهڻو ڪري سڀ سندر ناريون هُيون. هوٽل تان ڍنڍ جو چؤ طرف نظارو ڏاڍو روح پرور لڳي رهيو هو. هوٽل تي سروس ڪندڙ حسينا منهنجي ۽ مِنا جي اڳيان پليٽن ۾ نارنگي رنگ جي ڪپڙي ۾ ٺهيل سهڻو مينو Menu آڻي رکيو. انهيءَ سان گڏ فرانس جون جڳ مشهور مزيدار ٻه ڊبل روٽيون ۽ ڪجهه سلاد به آڻي اڳيان رکيو. پاڻ کلي ماٺ ڪري ٿورو پرڀرو ٿي بيهي رهي. سندس نظر مِنا ۾ هئي، پر غور سان کيس آئون ڏسي رهيو هوس. سندس هٿ ۾ ننڍي ڪاپي ۽ پين هئي، جنهن کي پاڻ هٿ ۾ گهمائي ڦيرائي رهي هئي. مٿي تي ٽوپي پيل هئس، جنهن ۾ سهڻو هيرو جَڙيل هو، جيڪو چمڪي رهيو هو. سندس مڌ ماتي لبن تي ڳاڙهي لپسٽڪ لڳل هئي.
مون کي عورت جي چپڙن تي لپسٽڪ کان وڌيڪ مُساڪ خوبصورت لڳندو آهي. لپسٽڪ صرف چپڙن کي ڳاڙهو ڪندو آهي، پر چپڙن اندر ماليون سفيد ڏسڻ ۾ اينديون آهن. پر مُساڪ ۾ چپن سان گڏ ماليون به ساڳئي رنگ ۾ رنڱجيو وڃن. مُساڪ جي خوشبوءِ چپن کي ڇُهي مست ڪريو ڇڏي. پر اها ڳالهه لپسٽڪ ۾ ڪٿان آهي. مُساڪ جي سُرهاڻ انسان جي سرير توڙي روح جي جوڀن کي وڌيڪ سگهارو ڪري ڇڏي. مُساڪ لڳل چپ ماڻهوءَ جي لڪ لڪايو ڇڏين، پر لپسٽڪ ته رسوا ڪريو ڇڏي.
سنڌ ۾ اڳوڻي زماني ۾ ڪُنوارين کي شاديءَ کان اڳ راڄ جون مڱڻهاريون اهڙيون ته ٻانهن ۽ ٽنگن کي پيٺيون هڻنديون هيون ۽ هٿن تي مهنديون لڳائينديون هيون، ۽ چپن تي مُساڪ لڳندا هئا، جن جي سرهاڻ ڪنوار مان ڏينهن جا ڏينهن ڪانه ويندي هئي ۽ ڪنوار جي سونهن سرهاڻ سان گڏ سدائين قائم هوندي هئي. پر هاڻ ته سائين بيوٽي پارلر ۾ لڳن پنج ڪلاڪ، رات جو روشنيءَ ۾ ڪنوار هڪڙي، ته صُبح جو بيڊ تي ٻي! روز ته ميڪ اپ ڪونه ڪرائبو، هاڻ ته ميڪ اپ ائڊورٽائيز وارا ڏاڍي بيحيائي سان اخبارن ۽ عورتن جا ٻه فوٽو ڏين ۽ انهن تي هيئن لکن ته ميڪ اپ کان پهريائين جي ڪنوار ۽ ميڪ کان پوءِ جي ڪنوار_ معنيٰ ته ميڪ اپ ئي سڀ ڪجهه آهي، باقي ڪنوار ته ٽڪو ئي نه لهي! شهرن جي شادين ۾ ته هاڻ شاديءَ جون رسمون ئي ختم ٿي ويون آهن.
گهوٽ ڪنوار صوفي تي تماشو بڻيا ويٺا آهن. بلبن جي روشنين ۽ وڊيو ڪئميرا جي روشنيءَ تي پگهر ۾ ميڪ اپ پيو ڪري، جنهن کي وري ٽشو پيپر سان سڀني جي سامهون عورتون پيون اُگهن، ته ميڪ اپ خراب نه ٿئي. پهرئين ته ڪنواريون بيوٽي پارلر مان ميڪ اپ ڪرائينديون هُيون. هاڻ ته گهوٽ به پيا ميڪ اپ ڪرائين. يعني ڳلن تي لالي ۽ چپن تي لپسٽڪ. اهاحقيقت آهي ۽ مون خود اهڙا گهوٽ پنهنجي اکين سان ڏٺا آهن.
سنڌ ۾ اڳ ۾ ڪنوار شادي کان ست ڏينهن اڳ ونهانءَ ۾ ويهندي هئي، جنهن کي اکيو ٻڌبو هو؛ ۽ راڄ جي مڱڻهاري ڪنوار کي ست ڏينهن پيٺي هڻندي هئي. سڄو هفتو پيون مهنديءَ جون رسمون ٿينديون هُيون، جنهن ۾ سڄي ڳوٺ، راڄ ۽ پاڙي جون عورتون رات ڏينهن پيون ساٽ سوڻ، ڳيچ ڳيا، سهرا، هيرا ڳائينديون وڄائينديون هُيون. راڄ ۽ پاڙي ۾ دهل دماما لڳا پيا هوندا هئا. شاديءَ جون مُک رسمون هونديون هُيون.
سيڄ تي لائون لهڻ_ ساليءَ جو نڪ ۾ جهلڻ، ۽ جُتو کڻڻ (جيڪا رسم هندستاني فلم ”هم ڪسي سي ڪم نهين“ ۾ به ڏيکاري اٿن. ۽ انهيءَ رسم ۾ هي گانو به ڳايل آهي.)
ڊولهه ڪي ساليو هر دوپٽه واليو،
پيسا لي لو_ جوته ديدو.
گهوٽ، ڪنوار جو هٿ کولڻ، کير جي وٽيءَ مان مُنڊي ڪڍي ڪنوار کي پارائڻ، مُنهن ڏيکارڻي، گهوٽ ڪنوار جي ٻڪن ۾ چانورن جي ڏي وٺ، ڪنوار جو رَئو ۽ گهوٽ جي اجرڪ جا پلاند ٻڌڻ، آخر ۾ سَتن سهاڳڻين سان گڏجي کاڌو کائڻ، تنهن کان پوءِ رات جي نکيٽيءَ جي رسم ۽ ستن ڏينهن کان پوءِ ستاڙي جي رسم_ هاڻ ته شهرن ۾ ريتن رسمن کان سواءِ شاديون ڦڪيون ڦڪيون پيون لڳنديون آهن.
آئون الاءِ ڪٿان جو ڪٿان وڃي نڪتس. مون پنهنجي لاءِ چڪن اونين سُوپ ۽ سوئيز اسپيشل فش جو آرڊر ڏنو، مِنا صرف ٽوٽي فروٽي Tuti Friuti، آئيسڪريم پر اضافي ڪريم کانسواءِ کائڻ لاءِ چيو. سُوپ ۽ آئس ڪريم ايترا ته گهڻا هئا جو اسان ففٽي ففٽي ڪري استعمال ڪيا. ماني کائي هوٽل جي چؤطرف چڪر لڳايوسين، ڏاڍي ٽيسٽ ۽ خوبصورتيءَ سان هوٽل ڊيڪوريٽ ڪيل هئي. هوٽل جي ٻاهران ننڍڙا ڦوهارا، رنگين شيڊ، نفيس لانون جنهن تي هلندي پير پيا ٺرن، لانن جي چؤطرف رنگبرنگي گُل سجايل هئا، جن کي ڏسيو اکيون پيون ٺرن، دل پئي چاهي ته سوئيزرلينڊ جي هن ننڍڙي جنت ۾ ويٺو ئي هجي. پر ڇا ڪجي سوئيزرلينڊ سهڻو ته ڏاڍو آهي پر صفا ننڍڙو آهي. يعني لورزين، لگانو، زيورچ ۽ چند حسين ڍنڍون ۽ گليشيئرس ٻيو ڇا! پر آمريڪا ۽ فرانس ته کُٽن ئي ڪونه ٿا. ڇا ڏسي ڇا ڏسجي! آمريڪا ۾ هوائي کان ناگرافال تائين گهمندي ڦرندي عمر پوري ٿي وڃي. اهڙيءَ طرح سان فرانس ۾ رڳو پئرس ڏسڻ لاءِ به ڏينهن گهرجن.
سو سوئيزرلينڊ آهي ته جنت لڳي پئي، پر صفا ننڍڙي جنت؛ ستر حورن واري نه پر هڪڙي لال پري واري. مِنا ياد ڏياريو ته دير تمام گهڻي ٿي چُڪي آهي. صُبح جو سوير هلڻو آهي. هيٺ ڪافي بوٽس بيٺيون هيون، هڪ ۾ چڙهي اچي هوٽل اڳيان لٿاسين. هوٽل رسيپشن تان چاٻي وٺي اچي ڪمري تي پهتاسين. ننڊ اسان کان اڳ ڪمري ۾ بستري ڀيڙي ٿي اسان جو انتظار ڪري رهي هئي. سو صرف بستري تي ليٽڻ جي دير هئي. رات جو پاسو به ڪونه ورايوسين، اک ان وقت کلي جو Wake up call جو سڏ ٿيو. ۽ ائين اڄ اسان جو واڪ به نه ٿي سگهيو. باقي مِنا قرآن شريف جو دؤر ته، جي دير ٿي ويندي هيس ته هلندي بس ۾ به ڪري وٺندي هئي، پر سڄي زندگيءَ ۾ ان قرآن شريف جو ناغو نه ڪيو آهي. تيار ٿي هيٺ ناشتو ڪري اچي بس جي ويجها ٿياسين. جت نور ۽ ونود اڳ ۾ بيٺا ڪچهري ڪري رهيا هئا. ونود چيو انڪل اڄ سوئيزرلينڊ ۾ آخري ڏينهن آهي. سوئيزرلينڊ ڇڏڻ تي دل ئي نه پئي ٿئي. نور چيس ته ونود اڄ رات وينس ۾ گذرندي مون کي ته انهيءَ جو تمام گهڻو انتظار آهي، ڇا نه وينس ۾ هوندو! اسان بس ۾ چڙهي روانا ٿياسين ته ريڊ ڪراس جون ڪيئي گاڏيون وڃي رهيون هيون. سوئيزرلينڊ اقوامِ متحده جو نيو يارڪ کان پوءِ ٻيو نمبر وڏو هيڊڪوارٽر پڻ آهي، جتان ئي سڄي دنيا ۾ پوءِ ريڊ ڪراس پنهنجو ڪم ڪري ٿي. ريڊ ڪراس، جنهن کي پاڪستان ۾ چون حلال احمر، دنيا جو هڪ تمام وڏو خيراتي ادارو آهي. سوئيزرلينڊ ملڪ جا ٽي حصا جبلن، ٻيلن ۽ برف ۾ ڍڪيل آهن. باقي صرف هڪ حصي تي شهر، ڳوٺ، بينڪون، فيڪٽريون ۽ زراعت تي مشتمل زرعي فارم آهن.
لگانو ۾ اٽليءَ جي طرز تي ٺهيل عمارتون، جن کي پيزا سڏيندا آهن. اهڙين عمارتن جي ڪَنئِين جڳهٽن ۽ گلدار ٻوٽن ۽ وڻن سان ڇانيل بازارين، جن کي پرومينڊ چوندا آهن، سان سجايل ڍنڍ جي ڪپن تي هي اڏيل شهر ٽسينو ڪينٽون جو سڀ کان وڌيڪ پُرڪشش شهر آهي، جتي هر سال لکين سياح زندگيءَ جي سڪون، آرام ۽ لطف لاءِ ايندا آهن، جيڪو ٻين تفريح گاهن جي ڀيٽ ۾ هت وڌيڪ آهي. اولهه طرف کان شهر جي مٿان نظر وجهڻ سان Cathedrale San Lorenzo نالي ڪئٿيڊرل ڏسڻ ۾ ايندو. هن ڪئٿيڊرل جي خصوصيت سندس شاندار گيٽ آهي، جيڪو روشن خيال د‍ؤر ۾ تعمير ٿيل آهي. تنهن کانسواءِ هن عمارت جي ڀتين تي فريسڪو تصويرن جو به ڪجهه تعداد موجود آهي، جيڪي زماني جي گردش کان بچي ويون آهن.
ڍنڍ جي ڪپ جي ويجهو Santa Maria degli Angioli سينٽا ماريا ڊيگلي اينگولي نالي چرچ ٺهيل آهي، جنهن ۾ بائيبل مقدس ۾ ڄاڻايل مکيه واقعن Crucifixin (1) يعني حضرت عيسيٰ عليه الا اسلام کي صليب تي چاڙهڻ وارو واقعو ۽ Zest Supper (2) يعني آخري ضيافت يا دعوت بابت شاهي تصويرون آويزان ٿيل آهن، جيڪي روشن خياليءَ دؤر جي زبردست فنڪار برنارڊينو لُوئيني Barnardino Lunini جون ٺهيل آهن.
ڪينووا نمبر 10 ۾ شهر جي آرٽ گيلري پڻ ڏسڻ وٽان آهي. هتي گڏ ڪيل فنپارن ۾ مقامي ڳوٺاڻي زندگي متلعق ڪافي پينٽنگس ڳچ فنپارا موجود آهن. هتي رکيل ويهين صديءَ جي شروعاتي ڳوٺاڻي زندگيءَ بابت لوُئيگي روسي Luigi Rossi ۽ ايڊوئرڊو برٽي Eduardo Berti جون ٺهيل تصويرون سڀ کان وڌيڪ اهميت جون حامل آهن. هتان کان اڌ ڪلاڪ جي پنڌ تي وري هڪڙو ٻيو ميوزيم قائم آهي، انهيءَ جو نالو وِلا فيورٽا Villa Favorita آهي. هتي اوڻيهين ۽ ويهين صديءَ ۾ پينٽ ٿيل شاهڪارن جو پوري يورپ ۾ وڏي ۾ وڏو ذخيرو موجود آهي. هتي گڏ ڪيل پينٽنگس ۾ آمريڪي توڙي يورپي فنڪارن جون آئل پينٽنگس سان گڏ واٽر ڪلر تصويرون پڻ شامل آهن. ٿائسن ڏ بور نيمسزا جو فني ذخيرو به هتي سجايل آهي ته انهيءَ کانسواءِ هڊ سن روَرِ اسڪول سان وابسته فني شاهڪار به وڏي تعداد ۾ رکيل آهن، جن کي جديد گيلرين ۾ سجايو ويو آهي.
هتان کان هڪ ڪلوميٽر اولهه طرف ڍنڍ جي ڪپ تي ڪاسٽيگنولا Castagnola نالي تمام سهڻن باغيچن جا جڳهٽا آهن. انهيءَ هنڌ وٽان مونٽ بري Monte Bre پهاڙي چوٽي ڏانهن ۽ سين سَلويٽور San Salvatore پهاڙي چوٽيءَ ڏانهن ڪيبل ڪارون وڃن ٿيون، جن ۾ سواريءَ دؤران شهر ۽ ڍنڍ جا دلفريب نظارا روح کي تمام گهڻي راحت ڏيندڙ آهن. لگانو ڍنڍ ۾ ٻيڙين ذريعي سفر ڪرڻ جو ته لطف ئي اؤر آهي. ڍنڍ سان ڪيتريون ئي باراني نديون، نالا ۽ واهڙ واڳيل آهن. ٻيڙين وسيلي انهن واهڙن ۾ سير ڪرڻ سان دل کي تقويت ۽ روح کي راحت رسي ٿي. انهن واهڙن مان هڪڙي واهڙ ۾ ٻيڙي اڳيان ويندي ته هڪڙي بيحد خوبصورت بستي پاڻيءَ جي وچ ۾ ظاهر ٿيندي ان جو نالو گينڊريا Gandria آهي. هتي به نهايت سهڻا ريسٽورانٽ موجود آهن. ڍنڍ جي سموري شهر ۽ ان جي پسگردائي ۾ سڀ کان وڌيڪ حسين جاءِ مارڪوٽ Marcote سڏجي ٿي. هتي سينٽا ماريه ڊيل ساسو Santa Maria del Sasso نالي سان هڪڙو تمام سهڻو ۽ وڻندڙ چرچ اڏيل آهي. اهو ڏهن منٽن جي پنڌ تي بلڪل ٿورو ئي پري آهي. هن چرچ جي عمارت اندر فريسڪو تصويرون، فن جي ڪمال جو عمدو ٽموٽون پيش ڪن ٿيون. هن هنڌ وٽان پوري ڍنڍ جا سمورا من موهيندڙ نظارا آئيني مثل عيان ۽ ڌرتيءَ تي جنت جو ماڊل محسوس ٿين ٿا.
هتان کان گهاٽن ٻيلن سان ٽمٽار حسين پهاڙيون ٻن_ ٽن ڪلاڪن اندر گهمي سگهجن ٿيون. جيڪي ڍنڍ ۽ لگانو شهر جي بلڪل پسگردائي ۾ موجود آهن. لگانو شهر جي ريلوي اسٽيشن شهر جي ڪيبل ڪار اسٽيشن سان لڳو لڳ قائم آهي. هتي جي ٽوئرسٽ آفيس به انهيءَ علائقي ۾ موجود آهي. لگانو ۾ قائم يوٿ هاسٽل سڄي سوئيزرلينڊ ملڪ ۾ سڀ کان وڌيڪ سُٺي سهڻي، توڙي سستي آهي. هن هاسٽل ۾ سويئمنگ پول پوري جاه ۽ جمال سان موجود آهي.
تنهن کانسواءِ اسٽيشن جي پويان هوٽل اسٽيلا مانٽرينا، جنهن ۾ سهڻو سويئمنگپول، ٺهيل آهي، ۽ ٻيون ڪيتريون سستيون هوٽلون آهن.
لگانو ۾ سياحن لاءِ ڪا مخصوص ڪيمپ سائيٽ ڪانهي، پر هتي واري سموري آسپاس، سهڻين تفريحي رهائشگاهن سان ڀري پئي آهي، جتي ڏاڍي مزي سان سمورا تفريحي لوازمات موجود آهن.
کائڻ پيئڻ جا ريسٽورانٽ به جام آهن، جتي سُٺا کاڌا تمام مناسب اگهن تي دستياب آهن.
سايونارا Sayonara ڪامرسيو Commercio پزيريا Pizzeria ۽ ميري Mary انهن ۾ نمايان آهن. لاٽينيرا Latinera نالي ريسٽورانٽ، ٽسينو ڪينٽون جي خاص ڊش چڪن اسٽيو Chicken Stew ٺاهڻ کان پوري شهر ۾ مشهور آهي.
پيسٽالوزي Pestalozzi نالي ريسٽورانٽ تي فقط ڀاڄين وارا کاڌا تيار ٿيندا آهن. ٿورو اڳتي فشرس سي هوٽل Fisher`s Sea Hotel ڪناري کان پري پاڻيءَ ۾ ٺهيل آهي. ان جو حسن پڻ پنهنجي نرالي حيثيت رکي ٿو. منجهس سوئيز طرز تي مڇي جا ڪيئي قسم کائڻ لاءِ هر وقت تيار ملندا.
لگانو ڍنڍ تي اڏيل هن حسين شهر ۾ ڊسڪو ڪلبن جو پڻ بهترين بندوبست ٿيل آهي.
بار ارجنٽينو Bar Argentino ۽ بار ٽينگو Bar Tango شهر جي اڀرندي حصي ۾ آهن، جيڪي سڄي شهر کي شام جو مخمور ڪريو ڇڏين ٿيون.