نيمسس
ارٿ ڪائونسل جي ايمرجنسي ميٽنگ هلي رهي هئي، ان گڏجاڻي جو شروعاتي مرحلو ختم ٿيڻ تي هو، ڪير به ضرورت کان وڌيڪ هن گڏجاڻي کي ڊگهي ڪرڻ جي حق ۾ نه هو. ڊاڪٽر ڪومر جيڪو هڪ زبردست سائنسدان هو، جيڪو پنهنجي وقت جو ماهر فزڪس دان ۽ نوبل انعام سندس شهرت کي چار چنڊ هڻي ڇڏيا هئا، اٿي گڏجاڻي سان مخاطب ٿيو، نيمسس جو مختصر تعروف ڏيڻ کانپوءِ هن وڌيڪ چيو:
”سچ اهو آهي ڪجهه وقت پهرئين تائين ته ڪنهن به نيمسس جي وجود تي اعتبار نه هو، پر ها ان لاءِ سالن کان ڪيترا ئي مفروضا جڙيل هئا، ڪجهه ماهرِ فلڪيات جوڙ ڪٽ ڪري اڻسڌي طرح ان جي وجود کي ثابت ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي، پر افسوس سان چوڻ ٿو پئي ته سندن اهڙي دعوا تي ڪنهن به سائنسدان سنجيدگي سان غور نه ڪيو.
تان جو ڪجهه خلابازن منٽ کي ڏٺو، پر اها ايلفا سنچيوري جي دائري ۾مصبط حرڪت هئي جنهن کي هو سندن ڄاڻ موجب سمجهائي نه سگهيا، تڏهن ئي سائنسدانن صدين کان پاڻ واري سج جي ڪاري ساٿي بابت هلندڙ مفروضن تي غور ڪرڻ شروع ڪيو ۽ انهن جوڙ ڪٽن جن تي مٽي جا تيهه چڙهي چڪا هئا تي ٻيهر غور ڪيو.
”موجود ڄاڻ سان گڏ هٿ ڪيل نئين ڊيٽا کي وري وري جاچڻ کانپوءِ اسان وٽ ڪنهن قسم جي شڪ جي گنجائش نه آهي ته نيمسس ڌرتي سان هڪ ٻئي ملاقات ڪرڻ لاءِ اچي رهيو آهي.
افسوس سان چوڻو پئي ٿو ته هن جي 25 لک سالن جي لڳ ڀڳ تاريخ آهي ۽ هر ڀيري هو ايترو ته نقصان ڪندو آهي جو اسان جي رهنمائي لاءِ ڪا به تصديق ٿيل ڄاڻ نٿي ملي. اسان جو جيڪا به ڄاڻ آهي اها اسان پنڊ پهڻ (فاصلس)، زميني لهرن ۽ ٻين تحقيقن منجهان حاصل ڪئي آهي. جنهن ڳالهه جي اسان تصديق ڪري سگهون ٿا اها هي آهي ته نيمسس سوين هزارين قطين ۽ تارن سان گڏ سفر ڪندو آهي، ان جو وڏو انگ زمين سان ٽڪرائجي ڌماڪن کي جنم ڏيندو آهي، جنهن جي ڪارڻ قهرام مچي ويندو آهي ۽ زندهيءِ جو نشان ئي مٽجي ويندو آهي.
”جئين ئي اسان کي پڪ ٿي ته هي نيمسس آهي ۽ اها پڻ خبر پئي ته ان سان انسانن کي وڏو نقصان رسندو، اسين ان ڳالهه تي ڪم ڪرڻ لڳاسين ته انسانذات کي ڪهڙي نموني بچائي سگهجي ٿو. سڀ کان اول اسان اهو سوچيو ته آٽوميٽڪ ڌماڪن سان وڏيون کائيون کوٽي سموري آباد کي حفاظت سان غارن ۽ تيهه خانن ۾ رهايو وڃي، پر جلدي اسان اهو ڄاڻي ورتو ته اهو ڪرڻ ممڪن ئي ڪونهي. فني ۽ نفسياتي مسئلا ته هڪ پاسي، پر ماڻهن جي اهڙي هجرت جو ڪو به فائدو نٿي ها ڇو جو نيمسس جي اچڻ کانپوءِ ڪيترن هزار سالن تائين اسان جي سياري تي خراب ماحولياتي اثر برقرار رهندو، اهڙيون ماحولياتي تبديليون جانورن ۽ ٻوٽن کي تباهه ڪري ڇڏينديون آهن، جنهن سان انسانذات جي بقا کي خطرو ٿي ويندو، جيڪڏهن هو سڌن ٽڪائن منجهان بچي به ويا ته......
”اسان وٽ مسئلي جو ٻيو هلي اهو ته ايٽمي ميزائيلن ۾ اهڙيو بيٽريو استعمال ڪريون جن سان اهي ميزائيل ڌرتي جي وجهي ايندڙ هر قطي ۽ تاري کي خلا ۾ ئي تباهه ڪن، پر ان فيصلي تي پهتاسين ته هي رٿا به ڪم نه ڪندي، ڇو اهو ضروري ناهي ته ڌرتي ڏانهن ايندڙ هر شيءَ پٿر ئي هجي ۽ وڌيڪ اهو ته تمام وڏين قطين ۽ تارن کي تباهه ڪرڻ لاءِ هڪ کان وڌيڪ ميزائيلن جي ضرورت پوندي، جنهن سان ڌرتي تي ايترو ئي اثر پوندو جيترو تارن جي ٽڪر سان.
”ٽيون اهو ته اسان هن ٻنهي حلن کي ملايون، يعني آبادي جي ڪجهه حصي کي غارن ڏانهن موڪليون ۽ ڪجهه مٿي رهي، ان کانپوءِ ميزائيلن سان حملو ڪريون، پر ان منجهان وڏو نقصان اهو ٿي ها، اهي جيڪي زمين جي مٿائين حصي ۾ هجن ها اهو سمجهڻ لڳن ها ته هنن سان ڀيڍ ڀاءُ ڪيو پيو وڃي، جنهن سان وڏن ٽولن جي شڪل ۾ اسان خلاف بغاوت ٿيڻ جو خطرو هو، ان ڪري هن حل کي پڻ ڇڏڻو پيو.“
”معني ته هاڻي اسان ڪجهه به نٿا ڪري سگهون ۽ بربادي مقدر آهي؟“ هڪ گوشت سان ڀريل ٿلهي شخص بيصبري ۽ تجسس منجهان پڇيو.
”اسان وٽ چوٿون حل به آهي، جيڪو اسان استعمال ڪري سگهون ٿا.“ ڊاڪٽر ڪومر جواب ڏنو: ”پر اهو تمام گهڻو خطرناڪ آهي، ٻيو اهو ته اسان کي اهڙي ڪا جاءِ نٿي ملي جتي ان کي نفاذ ڪري سگهجي.
”۽ ڊاڪٽر صاحب اهو حل ڇا آهي؟“ ڳاڙهي جوڙي ۾ هڪ عورت پڇيو. ڊاڪٽر ڪومر جواب ڏيڻ ڳان پهريان هٻڪيو ۽ چيائين:
”اسان ڌرتي کي عارضي بنيادن تي ان جي معمول واري دائري (آربٽ) کان ڪڍي ڪنهن نئين دائري ۾ رکون، هڪ اهڙو دائرو (آربٽ) جيڪو نيمسس جي پهچ ۾ نه اچي. هڪ ڀيرو نيمسس تباهي ڪري واپس وڃي ته اسان ڌرتي کي ان جي اصل دائري (آربٽ) ۾ کڻي اچون ۽ وري پنهنجي ڪمن کي لڳي وڃو.“
پهرئين ته هن گڏجاڻي ۾ ويٺلن کي سندن ڪنن تي يقين ئي نه آيو ۽ هر طرف اهڙي خاموشي ڇائنجي وئي جو سوئي به ڪري ته ان جو آواز پڻ صاف ٻڌڻ ۾ اچي، پر جئين ئي ڪومر جي لفظن جو تاثر ٽٽو ته هال ۾ گوڙ شروع ٿي ويو:
”زمين جو ڊائرو (آربٽ) مٽائي ڇڏيون... هي ڪهڙو واهيات مذاق آهي ڊاڪٽر صاحب....!!“ هڪ شخص ڪاوڙ جو اظهار ڪندي چيو.
”ڊاڪٽر صاحب اوهان کي ڇا ٿو لڳي ته هي ڌرتي سنوڪر جو ڪو بال آهي جنهن کي پنهنجي مرضي سان هتان کان هُتي رکجي....!!“ ڪنهن ٻئي چيو.
”اوهان کي اها وري ڪئين خبر پئي ته اهو نئون دائرو (آربٽ) محفوظ هوندو...!!“ ڪنهن ڪنڊ منجهان آواز.“
”مڃي وٺون اوهان هڪ ڀيرو ڌرتي کي ان جي دائري (آربٽ) کان هٽائي به ويا، ته به ان ڳالهه جي ڪهڙي ثابتي آهي ته اوهان ان کي ٻيهر اصل ڊائري (آربٽ) تي آڻڻ ۾ ڪامياب ٿيندا، فرض ڪريو ائين ڪرڻ ۾ اوهين ناڪام ويا ته پوءِ ڇا ٿيندو؟“
ڊاڪٽر ڪومر ٻئي هٿ مٿي ڪري وڌندڙ آوازن کي چپ ڪرائڻ جي ڪوشش ڪئي، هن محسوس ڪيو ته وڌيڪ سوال هن گڏجاڻي کي اڳيان وڌڻ نه ڏيندا.
”مهرباني ڪري مونکي هڪ موقعو ته ڏيو،“ هن چيو: ”آئون اوهان جي مڙني سوالن جا جواب ڏيندس ۽ سڀ شڪ ڏور ڪندس، صرف مونکي صبر سان ٻڌو.“ هوريان هوريان هال ۾ خاموشي اچي وئي ۽ پوءِ ڊاڪٽر ڳالهائڻ شروع ڪيو.
”هن ڳالهه کان شروع ڪجي ته بهتر رهندو، جئين اسان کي اندازو ٿيو اسان جون انسانذات کي بچائڻ جون سموريون رٿائون عملي طور ڪارساز نه آهن، اسان هنگامي بنيادن تي سموري دنيا جي ڏاهن ماڻهن کي گڏ ويهاري پروگرام شروع ڪيا، جئين اسان مختلف تجزيا حاصل ڪري سگهون. اُتي موجود هڪ سائنسدان اها تجويز ڏني ته ڪجهه سائنسدانن خلائي تشترين لاءِ ڪششي ريفليڪٽر ٺاهي رهيا آهن، ته جئين انهن تشتريون آساني سان اڏامي ۽ لهي سگهن ۽ انهن ۾ پنهنجي توانائي پڻ هجي، اهي ريفليڪٽر مڪمل ٿيڻ تي آهن، اسان سچيو ڇو نه اسان به وڏي پيماني تي اهڙا ڪششي ريفلڪٽر ٺاهيون، انهن جي مدد سان سج جي ڪشش جي زور تي اسان عارضي طور ڌرتي کي ڪنهن محفوظ دائري (آربٽ) ۾ آڻي سگهون ٿا.
”ان تي ڪم ڪرڻ لاءِ اسان پنهنجي ذهينترين ماڻهن کي گڏ ويهاريو ۽ تيزترين سپر ڪمپيوٽرن جو استمال ڪيو، ان ڪم ۾ اسان کي ڪجهه هفتا لڳي ويا، پر نيٺ اسان هڪ اهڙو دائرو (آربٽ) مليو جنهن سان نيمسس جي اچڻ وقت ڪنهن به قطي يا تاري جي ٽڪرائڻ جو خطرو نه هجڻ برابر آهي. هن ڊائري (آربٽ) جو وڏو فائدو اهو هو ته هي دائرو (آربٽ) ڌرتي کي 0.02 اسٽرانوميڪل يونٽ يا 30 لک ڪلوميٽرن کان وڌيڪ تيز نه پيو هلائي. ان سان گڏ اسان اهو حساب ڪتاب پڻ ڪرڻ لڳاسين ته جيڪڏهن ڌرتي جو دائرو (آربٽ) مٽائڻ ممڪن آهي، ته پوءِ ڪششي ريفليڪٽر گهڻا وڏا هوندا، انهن جو انگ ڪيترو هوندو ۽ انهن کي ڪٿي فٽ ڪيو ويندو.
”هي آخري جوڙ ڪٽ ڪرڻ تمام ڏکيو ڪم هو، تان جو اسان ان جي وجهو پهتا آهيون، پر اڃا به اهو فيصلو نه ڪري سگهيا آهيون ته اهڙا ريفليڪٽر ٺاهڻ لاءِ ڪهڙي مادي جو استعمال ڪنداسين. اسان ٿيوري جي حساب سان اهو فيصلو ڪيو آهي ته انهن جا ڪهڙا ڪهڙا جزا هجن، پر حقيقت انهن ۾ اڻويهه ويهه جو فرق اچي سگهي ٿو، تنهن هوندي به اهي فرق وڏي پيماني تي اسان جي جوڙ ڪٽ تي اثر انداز نه ٿيندا.“
”۽ اوهانجي ان جوڙ ڪٽ منجهان ڪهڙو نتيجو نڪتو آهي؟“ ڪنهن ننڍڙي ٻيٽ جي نمائندگي ڪندڙ شخص سوال ڪيو.
”اسان جي جوڙ ڪٽ منجهان اهو نتيجو نڪتو ته جيڪڏهن 30 زربيان 30 ميٽرن جا 1740 شيشا استعمال ڪيا وڃن ته زمين کي نئين دائري (آربٽ) ڏانهن ڌڪي سگهجي ٿو. جئين ئي خطرو ٽريو ته وري ساڳيا شيشا استعمال ڪري ان کي اصل جاءِ تي آڻي سگهجي ٿو. مونکي افسوس سان چوڻو پي ٿو ته هن جو هڪ منفي پهلو به آهي، ۽ اهو هي ته اسان کي ميررگرءُ، (هي اهو نالو آهي جيڪو اسان ان مادي کي ڏنو آ جنهن منجهان ريفليڪٽر ٺهندا) اسان ان جي اڃا تائين ڪا به پيداوار نه ڪري سگهيا آهيون. يقينن اسان وٽ اهو ابدتائي شڪل ۾ ته موجود آهي پر ان کي مطلوب روپ ۾ آڻڻ جي ضرورت آهي، هن وقت اسان اها شيءِ ته آهي جيڪا هن ڪششي ڇڪ کي روڪي سگهي، پر اسان کي اهڙي شيءِ کپي جيڪا ان کي پاڻ ڏانهن ڇڪي، ٻيو اهو ته ڌرتي کي لوڏڻ لاءِ اها ڌرتي کان ڪجهه وڏي پڻ هجي.
”اهو ڪئين ممڪن آهي؟“ نيري پڳڙي پهريل شخص سوال ڪيو. ڪجهه دير سوچڻ کانپوءِ ڪومر جواب ڏنو:
”مثال طور، اوهان ڪنهن وڻ ۾ رسي وجهي ڇڪ ڏيو ٿا، ان جو نتيجو اهو نڪرندو آهي ته اوهان وڻ ڏانهن هليا ويندا آهيو ڇو جو وڻ جون پاڙون زمين ۾ مضبوط هونديون آهن، تان ڇڪ اوهان ئي ڏني، هتي به ائين ئي ٿيندو شمسي طاقت جي زور تي ڇڪ ته اسان جو سيارو ڪندو، پر جئين ته اها ڇڪ ڌرتي کان ڪنهن وڏي شيءَ کي هوندي ان ڪري ڇڪجي اسان وينداسين.“
”۽ اها وڏي شيءَ ڪهڙي هوندي؟“ اُتي موجود سڀ کان ننڍي عمر جي ڇوڪريءِ جنهن اڃا جواني ۾ مس قدم رکيو هو، سوال ڪيو.
”مريخ..!!“ ڪومر جواب ڏنو: ”اسان جي نظامِ شمسي جو سڀ کان وڏو سيارو، اسان سج جي ڪشش سان مريخ کي ڇڪينداسين جيڪو ڌرتي کي نئين دائري (آربٽ) ۾ آڻي بيهاريندو.“
”ان سڀ ڪرڻ ۾ اسان کي گهڻو وقت لڳندو؟“ ڳاڙهو جوڙو پهريل عورت ٻيهر سوال ڪيو. ڊاڪٽر ڪومر ڪجهه گهڙين لاءِ خاموش ٿي ويو ۽ پوءِ اعتماد سان جواب ڏنائين:
”اندازي موجب نيمسس کي اسان جي نظامِ شمسي اندر داخل ٿيڻ ۾ 18 مهينا لڳندا. جئين ته اندازن موجب ان جي رفتار ڌرتي کان ڏهه ڀيرا وڌيڪ هوندي، تنهن ڪري ان عرصي جي ٽن مهينن کانپوءِ ڌرتي غير محفوظ ٿي ويندي. اسان اهو به حساب ڪيو آهي ته ڌرتي کي محفوظ دائري (آربٽ) تائين پهچائڻ لاءِ استعمال ٿيندڙ 1740 شيشا ٺاهڻ ۾ هڪ سال لڳي ويندو، انهيءِ ڳانپوءِ ٻه مهينا ٻيا گهرجن ته جئين شيشن صحيح هنڌن تي هڻي سگهون. ان جو مطلب هي آهي ته اسان وٽ ميررگرءُ تيار ڪري چڪاس ڪرڻ لاءِ صرف ڇهه مهينا آهن.“
”ڇا اسان زمين کي وڌيڪ تيزي سان هٺائڻ لاءِ وڌيڪ شيشن جو استعمال نٿا ڪري سگهون؟“ پٺيان ويٺلن منجهان ڪنهن سوال ڪيو.
”نه،“ ڊاڪٽر ڪومر اعتماد سان جواب ڏنو: ”ڇو جو 1740 کان وڌيڪ شيشن جي استعمال سان ڌرتي اڻبرابر ٿي پوندي، جنهن جي نتيجي ۾ آتشفشان ڦاٽي پوندا ۽ زلزلا اچي ويندا.“ ان کان پوءِ ٻيا به ڪيترا سوال ڪيا ويا پر ڊاڪٽر ڪومر صبر سان انهن جا جواب ڏيندو رهيو. سندس نرم رويو ۽ سوال برداشت ڪرڻ جي صلاحيت ويٺلن کي اهو تاثر ٿي ڏنو ته هي مسئلو سمجهدار ماڻهو جي هٿن ۾ آهي، اهو ئي ڪارڻ هو جو سڀ جلدي ئي چپ ٿي ويا، پر ويٺلن جي چهرن منجهان پريشاني صاف ظاهر هئي. ڌرتي جي تباهه ٿيڻ جا خدشا گهڻا ۽ ان کي بچائڻ لاءِ حل تمام ڏکيو....
ان کان ڪجهه گهڙيون پوءِ ارٿ ڪائونسل جي چيئرمين ڊاڪٽر ڪومر جي جاءِ ورتي، هن منصوبي تي خرچ ٿيندڙ پيسي، انهن ماڻهن جا نالا جيڪي هن رٿا تي ڪم ڪندا ۽ ٻيا تفصيل ٻڌائڻ کانپوءِ هن ويٺلن کي اها تنبيهه ڪئي ته نيمسس بابت ڄاڻ هنن تائين ئي محدود رهي، جيڪڏهن اها ڄاڻ عام ماڻهن کي پئي ته وڏي سياسي وايومنڊل ٻري اٿندو، ايتري تائين جو حڪومت به ڪري سگهي ٿي. تنهنڪري تمام تياريون ڳجهي انداز ۾ ڪيون وينديون، جنهن کانپوءِ گڏجاڻي ختم ڪئي وئي.
جئين ميمبر هليا ويا ته چيئرمين ڊاڪٽر ڪومر کي سندس آفيس ۾ وٺي آيو ۽ شراب جي جام تي کانس هن مسئلي بابت وڌيڪ معلومات حاصل ڪرڻ لڳو. ڪومر کيس اهو ئي ٻڌايو جيڪو هن ڪائونسل جي ميمبرن اڳيان ڳالهايو هو ۽ کيس پڪ ڏياري ته ان ڳالهه کي يقيني ڪرڻ جي ڪوشش ٿي رهي آهي ته نيمسس جي اچڻ تائين ميررگرءُ ٺهي وڃي ۽ صحيح ڪم ڪرڻ لڳي.
”اوهان اهو ٻڌائي سگهو ٿا ته اصل ۾ هي ميررگرءُ آهي ڇا؟“ ڪومر ڪجهه گهڙين لاءِ اهو سوچڻ لڳو ته هڪ ساڌي سوڌي ماڻهو کي ڪهڙن لفظن ۾ سمجهائجي.
”ڏسو،“ نيٺ هن ڳالهايو: ”ائين سمجهو ته هي جست جو تمام وڏو سنڊوڇ آهي جنهن ۾ ننڍڙا شيشي ۽ فائبر ڪوٽي ڪري وڌل آهن. هر تيهه جا ذرڙا ٻئي تيهه جي مخالف طرف کان هيٺ مٿي رکيل آهن، جڌهن هي ٺاهي پورو ٿيندو ته ان منجهان ڪا به توانائي ڪشش سڌو پار نه ڪري سگهندي. هي هڪ زبردست ڌاتو آهي....“
”پر موجوده شڪل ۾ اهو اسان جي ڪنهن ڪم جو نه آهي؟“ هن ٻاراڻي سوال ڪومر جي جوش تي پاڻي ڦيري ڇڏيو: ”مونکي يقين آهي ته اوهان ان ۾ غلط اندازو نه هنيو هوندو ته نيمسس ڪهڙي ڊائري (آربٽ) تائين پهچندو ۽ ڪهڙي تائين نه.....“
”جي بلڪل...“
”هڪ ڀيرو اسان 30 لک ڪلوميٽر پري محفوظ دائري (آربٽ) ۾ اچي وياسين ته اسان ماحوليات تي ڪهڙا اثر پوندا؟“ ڪومر چيئرمين ڏانهن ڏٺو، هن ڀيري سندس اکين ۾ هن لاءِ عزت هئي، هو هڪ عام رواجي سياستدان نه پر هڪ باخبر شخص هو.
”يقينن ماحولياتي تبديليون اينديون،“ هن قبول ڪيو: ”پر اهي ايتريون ڳڻتي جوڳيون نه هونديون. برفاني حصا محفوظ رهندا، ها باقي ڪجهه علائقن جي فصلن تي اثر پوندو، پر اسان ان کان وڌيڪ ذخيرو ڪري وٺنداسين، انسان ۽ حيوان ٿوڙي پريشاني کي برداشت ڪرڻ جي قابليت رکندا آهن، پر اسان کي اميد آهي ته جلد کان جلد اسان ڌرتي کي اصل دائري (آربٽ) ۾ آڻي ڇڏينداسين.“
”آمين،“ چيئرمين وڏو ساهه ڀريندي چيو: ”هي ميٽنگ دوران اٿاريل اعتراض آهن.“ ۽ ڪجهه پنا هن جي حوالي ڪيائين.
”هنن کي غور سان پڙهي فيصلو ڪريو ته ڇا ڪرڻو آهي ۽ ڪنهن کي ڪرڻو آهي. آئون پنهنجي فني ۽ انتظامي سيريٽرين کي حڪم ڏيان ٿو ته اوهان جي ڏنل هدايتن موجب ڪم ٿئي، جنهن تي منهنجي صحيح پڻ هوندي ته جئين ان ڳالهه کي يقني بڻائي سگهجي ته ڪنهن به ڪم ۾ دير نه ٿئي. هاڻي اوهان کي اجازت آهي، منهنجيون نيڪ تمنائون اوهان سان آهن.“
”مهرباني سر،“ ڪومر چئي اٿيو ۽ چيئرمين سان هٿ ملايائين.
آفيس منجهان نڪرڻ کانپوءِ ڪومر چيئرمين جي سيڪريٽرين سان مختصر ڳالهايون ڪيون جنهن کانپوءِ هو اسپيس پورٽ تي بيٺل سندس راڪيٽ ڏانهن آيو، هن کي اڏام جو اشارو مليو ۽ پوءِ ڪجهه ڪلاڪن ۾ هو آربٽنگ اسپيس ليباٽري ۾ موٽي آيو، جيڪو ڪيترن مهينن کان سندس ٻيو گهر هو.
اڳيان ڪجهه هفتا ته اک ڇنڀ ۾ گذري ويا، سومري دنيا جون ليباٽريون ۽ ڪجهه اهو جيڪي خلا ۾ هيون تن ۾ 24 ڪلاڪ ڪم هلندو رهيو. سوين سائنسدانن جن جو مختلف شاخن سان تعلق هو ميررگرءُ جي فارمولا تي ڪم ڪندا رهيا، سڀني جي اها خواهش هئي ته ڪو اهڙو ڌاتو ٺهي پئي جيڪو ڪشش جي عڪاسي ڪري. هڪ کان هڪ ڌاتو تيار ٿي ٿيو، ۽ ان کي هر هر چڪاسيو پي ويو، پر گهربل نتيجو حاصل نٿي سگهيو. دنيا جا اڳواڻ پريشان ٿيڻ لڳا، نيمسس ويجهي کان ويجهو ايندو ٿي ويو، ۽ اهو اُتي جو اُتي ئي هئا جتي مهينا اڳ ۾ هئا. اسپيس ليب ۾ ويٺل ڪومر پريشان ٿي نظر آيو، هن ڄاڻيو ٿي ته ڪم اڳيان نه وڌي رهيو آهي، پر هنن جيڪو ٺاهڻ ٿي گهريو سو نٿي ٺهيو، هو ۽ هن سان گڏ ٻيا سائنسدان ڪنهن نئين ايجاد ۾ لڳي ويا، جيڪا ڪارائتي هجي، پر ڪاميابي نه ملئين. هنن جزن تي وڌيڪ توانائي جو استعمال ڪيو پر هڪ حد کانپوءِ فائبر وغيره جا ذرڙا ڪرڻ وس کان ٻاهر هو، ان کانپوءِ هنن ڪجهه ٻيا جزا پڻ ملائي ڏٺا پر ان نئين تخليق به اثر نه ڏيکاريو.
ڪومر جو مٿو ڦرڻ، هن کي خبر هئي ته هو گهڻو ڪم ڪري ويو آهي ۽ هاڻي کيس آرام جي سخت ضرورت هئي، پر ان وقت آرام لاءِ سوچي به نٿي سگهيو. ان وقت سندس ملازم پريشان منهن کڻي ڪومر وٽ آيو ۽ هڪ پرچي ڏيندي چيائينس:
”معاف ڪجو ڊاڪٽر ڪومر، پر هڪ ڏکائتي خبر آهي، اوهان جي گهر واري کي دل جو دورو پيو آ، هي خبر هيڊ ڪواٽر کان آئي آهي ان هيدايت سان ته اوهان ترت ئي ڌرتي تي اچو.“ ڪومر ويران نظرن سان ملازم ڏانهن ڏٺو، هي خبر ڪومر تي اثرانداز نٿي سگهي. سندس ذهن تي نيمسس وارو معاملو ايترو ته سوار هو جو سندس دماغ ٻئي ڪنهن شيءَ کي قبولڻ کان انڪار ڪري ڇڏيو، پر پوءِ جڏهن هن غور ڪيو ته گهري ڏک ۾ هليو ويو.. گذريل ڪجهه هفتن کان هو ايترو ته مصروف هو جو کانس اهو به وسري ويو ته هن جو گهر ٻار به آهي. هاڻي ته سندس زال ۽ ٻار ان ڳالهه جا عادي ٿي ويا هئا ۽ ڪيترن ئي ڏينهن جي ڏوري لاءِ ذهني طور تيار پڻ رهندا هئا، نيٺ هڪ نوبل انعامي آفتا سائنسدان جي زال ۽ ٻار سڏائڻ جي ڪا ته قيمت ڏيڻي پوندي نه....... ۽ ڪومر جو خاندان اها قيمت ڀري رهيو هو.
پاڻ تي جلدي ئي قابو ڪري، ڪومر اجاين سوالن ۾ وقت وڃائڻ بدران هيٺان ڪم ڪندڙن کي اهي هيدايتون ڏئي ته هن جي غيرموجودگي ۾ ڇا ڪرڻو آهي، راڪيٽ تي چڙهي زمين ڏانهن موٽيو.
ڪومر گهر پهتو ته سندس پٽ کيس يقين ڏياريو ته هاڻي هر ڳالهه معمول مطابق هئي، تان جو هي دورو خطرناڪ هو، پر ڪومر جي زال ان منجهان بچي وئي ۽ هن وقت ويجهي اسپتال جي آءِ سي يو ۾ آهي. جڏهن تي ڪومر جي ڌيءَ ماءُ جي نگراني لاءِ هسپتال ۾ آهي. ايندڙ 48 ڪلاڪ هن هسپتال جي ويٽنگ روم ۾ گذاريا، سندس زال کي نجي وراڊ ۾ آندو ويو ته هو آرام ڪرڻ لاءِ گهر ڏانهن روانو ٿيو.
پنڌ هلندي ڪومر پنهنجي علائقي ۾ پهتو، هو پنهنجين سوچن ۾ ٻڏل، اهو به وسري ويس ته ڪيڏانهن پيو وڃي، اوچتو ڪا شيءِ تيزي سان هن جي نڪ لڳي ته سندس اکين ۾ پاڻي اچي ويو. حيرانيءَ منجهان هن مٿي ڏٺو ته ڄاتائين ته گهٽي ۾ کيڏندڙ ٻارن جو رٻڙ وارو بال کيس لڳو آهي. هڪ ڇوڪرو هن ڏانهن ڀڄندو آيو ۽ چيائين:
”انڪل معاف ڪجو، اسان ڄاڻي وڻي اوهان کي ڪونه هنيو، بس بال ٽپ وڏو کائي ويو.“
”ڪا ڳالهه ناهي،“ اهو چئي هو اڳيان وڌيو، پر ڪجهه قدم هلي اُتي برف جيان ڄمي ويو.
مونکي حل ملي ويو.... سندس دماغ جي پردن سان هي جملو ٽڪرايو..... هن کي يقين ٿي ويو ته اهو ئي آخري حل آهي ۽ هن گهر ڏانهن ڊڪ ڀري، ڪجهه ڪتاب ڪڍي ڪمپيوٽر اڳيان ويهي رهيو. ڇهن ڪلاڪن کانپوءِ خوشيءَ منجهان سندس هٿ ڏڪڻ لڳا، هن ترت ئي ليباٽري ڏانهن پيغام اماڻيو ته هاڻي ڇا ڪرڻو آهي.
ڏهن ڏينهن کانپوءَ سندس گهرواري هسپتال کان موٽي ته کيس پيغام آيو ته هن جو اندازو صحيح هو، سندس فارمولا ڪم ڪري ڏيکاريو آهي ۽ 1740 وڏا شيشي ٺاهي ڌرتي کي نئين دائري (آربٽ) ۾ آڻجي، هاڻي دنيا محفوظ هئي.
ان کانپوءِ ارٿ ڪائونسل جي چيئرمين کيس آفيس ۾ گهرايو، جئين ته هاڻي سندس زال صحتمند ان ڪري هو بيفڪري سان ميٽنگ ۾ ويو. چيئرمين هن سان گرمجوش انداز ۾ مليو ۽ زال جي صحت جو پڻ پڇيائنس.
”ڊاڪٽر صاحب اهو ته ٻڌايو اوهان هن نتيجي تي ڪئين پهتا؟“ هن سوال ڪيو تٿ ڪومر کيس سومري حقيقت ڪري ٻڌائي ته هو بي ڌياني ۾ گهر اچي رهيو هو جو گهٽيءَ ۾ کيڏندڙ ٻار جو رٻڙ وارو بال کيس نڪ تي لڳو جنهن کانپوءِ هن کي اهو خيال آيو، هي سڀ اتفاقن ٿيو. جڏهن ڪومر هن کي سمورا تفصيل ٻڌائي بس ڪيا ته چيئرمين خوش ٿيندي چيو:
”ڊاڪٽر صاحب اوهان ڪامياب ٿي ويا ۽ اهو به ڇهن مهينن بدران چار مهينن ۾، اوهان نه رڳو هڪ تمام وڏي کوجنا ڪئي آهي اوهان انسانذات جي بقا کي يقيني ڪري ڇڏيو آهي، ميررگرءُ جو نئيون قسم هنگامي بنيادن تي تيار ٿي رهيو آهي ۽ آئون سمجهان ٿو ته هاڻي عوام کي هن معاملي بابت آگاهي ڏيڻ ۾ ڪو مسئلو نه ٿيندو.“
”جي سر بلڪل،“ ڪومر هاڪاري ۾ چيو.
”اوهان اسان جا هيرو ٿي ويندا،“ چئيرمين تجسس ڀري لهجي ۾ چيو: ”اوهان کي ٻيو ڀيرو نوبل انعام ملڻ تي مونکي ڪوبه تعجب نه ٿيندو، آئون اهو پيو سوچان ته ميڊيا وارا اوهان کي ڪهڙو نالو ڏيندا، دنيا جو محافظ، هن صدي جو ڏاهو يا تاريخ جو سڀ کان وڏو هيرو، دنيا کي تباهي کان ڪو هر روز ته نه بچائيندو آهي نه.....“
”اميد ٿا ڪريون ڪو اهڙو نالو ملي جيڪو اخلاقي قدرن تي پورو لهي،“ ڪومر جواب ڏنو.
ٻئين ڏينهن جڏهن هنن 46_پوائنٽ جي سرخي ڏٺي ته ان ۾ ڪومر لاءِ ڄاڻايل هو:
”نيمسس جو نيمسس......“ هڪ اهڙو لقب جنهنجي هو لائق پڻ هو.