ست
۽ پوءِ ٽپهريءَ ڌاري هڪ ٻي خبر پهتي جنهن هڻي ماتسوموتو کي هڪ گمنام شاعر بڻائي ڇڏيو ۽ هو پنهنجو منهن هٿن ۾ لڪائي سوچڻ لڳو ته دنيا جي هنن جهنجهٽن ۽ پنهنجي شڪست جو منهن ڏسڻ بدران ڇو نه اڇو ڪمونو پائي جپاني رسم مطابق پنهنجو پيٽ ڇريءَ سان ڪپي عزت جو موت مرجي. ڦلهير مهانڊي فوجي هارا (ماتسوموتو ڪمپنيءَ جي انجنيئر) ٻت ٻت ڪندي اها خطرناڪ خبر ٻڌائي ته جنهن اليڪٽرانڪ مشين جو سئمپل هو آمريڪا لاءِ ٺاهي رهيا هئا تنهن جا مڙيئي پرزا جوڙڻ بعد اها ڪم نٿي ڪري.
جيتوڻيڪ ماتسوموتو کي اليڪٽرانڪ بابت تمام گهٽ ڄاڻ هئي پر في الحال ان مصيبت جو ٻڌندي ئي پنهنجين اکين سان ان کي ڏسڻ لاءِ انجنيئرنگ ڊپارٽمينٽ جو رُخ ڪيو. انجنيئرنگ ڊپارٽمينٽ ۾ ٽيبل تي اها اليڪٽرانڪ جي سهڻي مشين رکيل هئي جيڪا هن جي ڪمپنيءَ جي ورڪرن ٺاهي هئي. سيٽانو سَانُ، جنهن ماڻهوءَ کي هر طرح سان خوش رکڻو هو، اهو به صبر سان ان مشينري جا سرڪٽ ۽ سئچ هڪ دفعو وري چيڪ ڪري رهيو هو. پر نتيجو وري به ساڳيو ظاهر ٿي ٿيو ته ماتسوموتو ڪمپنيءَ جي تيار ڪيل هيءَ اليڪٽرانڪ مشينري بيڪار ٺاهي وئي آهي.
ريڪو همت ڪري خوفائتي ماٺ کي چيري اعلان ڪيو ته سيٽان سَانَ جو فون آيو آهي، مس سدا بهار چنبيلي ڳالهائڻ ٿي چاهي. سيٽان سَانَ انهيءَ سَمن جي جواب لاءِ فون ڏي ويو ته پٺيان فيوجي هارا انجنيئر ڳالهه ڪئي، ”هن مان ڪي به ٽي شيون ممڪن ٿي سگهن ٿيون: هڪ ته ٿي سگهي ٿو ته مشين جي بنيادي ڊيزائن جيڪا آمريڪا کان آئي آهي اها غلط هجي. يا ته ان مشين کي ٽيسٽ ڪرڻ وارو اوزار جنهن سان سيٽان سَانَ ان کي چڪاسي ٿو، ٿي سگهي ٿو اهو صحيح نه هجي. پر مون سيٽان سَانَ سان گڏ ڪم ڪيو آهي، هي تمام سٺو انجنيئر آهي. ۽ آخري ڳالهه جنهن لاءِ مون کي ڊپ آهي اها هيءَ ته اسان جيڪا اليڪٽرانڪ مشين ٺاهي آهي ان ۾ ڪٿي ڪو غلط پرزو نه هڻي ويا هجون. هاڻ اهو ئي ضروري آهي ته بلو پرنٽس (نقشا) کڻي وري مٿان کان وٺي جانچ ڪجي ته ڪٿي غلطي ٿي ويئي آهي، شايد ائين ڪرڻ سان غلطي ملي وڃي.“
”ڀلا سيٽان سَانَ وٽ نقشن جو ٻيو سيٽ آهي؟“ ماتسوموتو پڇيو، ”جيڪڏهن هجي ته پوءِ هڪ ئي وقت ٻنهي سيٽن کي جانچڻ سان غلطي جلدي ملڻ جا امڪان آهن.“
فوجي هارا کي پراڻي زماني جا اهي نياپا آڻيندڙ غلام ياد آيا جيڪي خراب خبر آڻڻ تي اڪثر ان ئي وقت قتل ڪيا ويندا هئا. اها سزا کين ان ڪري ڏني ويندي هئي جو خراب خبر آڻڻ ڪري مالڪن جي سڪون ۾ رُخنو پئجي ويندو هو.”نه سائين، هن وٽ ٻيو سيٽ هو سهي، پر هن رات ئي مس نارما کي ڏئي ڇڏيو، وڌيڪ توهان پاڻ سمجهو آهيو.“
”آئون ته هڪ منهن ڪري وڃي ٿو مندر وسايان ۽ گوتم ٻڌ کي ٻاڏايان،“ ماتسوموتو اعلان ڪيو، ”جي اتان جيئرو نه وريس ته منهنجي وصيت نامي جي ڪاپي ڪٻٽ جي مٿئين خاني ۾ کاٻي پاسي رکي اٿوَ. چڱو هاڻ سايو نارا، موڪلايانوَ ٿو.“
سيٽان ٽيليفون تي ماسايو جو آواز ٻڌو. گذريل رات هو انهيءَ فيصلي تي پهتو هو ته هر نارما سان فقط وقت پاس ڪري رهيو آهي باقي هن کي چاهت سا ڪانوماسايو (گيشا) سان ئي آهي. هينئر ئي سندس آواز ٻڌڻ سان هن کي ائين لڳو ڄڻ نيراني هير سندس سڄي جسم کي تازو ڪري ڇڏيو هجي. هوءَ ڪو بهانو پيش ڪري ان کان اڳ سيٽان کيس شام جي ملڻ لاءِ چيو.
ٻئي ڏينهن صبح جو سيٽان روز جي وقت کان گهڻو اڳ آفيس پهتو ته هن ڏٺو ته جپاني انجنيئر فيوجي هارا ماتسوموتو ڪمپنيءَ جي ٺهيل اليڪٽرانڪ مشينريءَ تي گڪو ٿيو پيو آهي. ان ئي وقت ريڪو چانهه کڻي ظاهر ٿي ۽ سيٽان کي ٻڌايائين ته فوجي هارا سڄي رات هتي هو ۽ فقط ٻن ڪلاڪن لاءِ ستو آهي. سيٽان کي ضمير مارڻ لڳو ته هو گذريل ڏينهن سوير ئي گيشا سان ملڻ خاطر آفيس مان هليو ويو ۽ هي جپاني انجنيئر سڄي رات ڪم ڪندو رهيو. هن يڪدم پنهنجو ڪوٽ لاٿو ۽ چانهه پي ڪم ۾ لڳي ويو. هن فيوجي هارا کي ڏاڍو چيو ته هو ڀلي وڃي ڪجهه دير سمهي آرام ڪري، پر هن ائين ڪرڻ کان انڪار ڪيو. منجهند تائين ٻئي گڏ ڪم ڪندا رهيا ۽ نيٺ هنن کي معلوم ٿي ويو ته ان اليڪٽرانڪ مشين جي ڊيزائن جو نقشو، جيڪو آمريڪا مان ٺهي آيو هو، بلڪل غلط آهي.
سموري مسئلي بابت بحث ريڪو ذريعي هڪ ٻئي سان ڪيو ويو. فيوجي هارا پڇيو:”توهان وٽ پٺيان آمريڪا ۾ ان گهربل مشينريءَ جو اصلي ماڊل آهي؟“ ”آهي،“ سيٽان چيو، ”پر ان ماڊل ۾ هيءَ مشينري ناهي. در اصل پهريون جيڪو ماڊل ٺاهيو ويو هو، ان ۾ ڪجهه تبديليون آڻي هيءَ نئين ڊزائين ڪڍي هئيسين.“
سهڪيءَ واري جپانيءَ ۾ جهٽ پٽ فيوجي هارا ريڪو کان پڇيو ته ڊزائين تي ڏس ته آيا ان تي سيٽان جي صحيح ٿيل آهي يا ڪنهن ٻئي جي. بهرحال جنهن به غلط ڊزائين ٺاهي آهي گهٽ ۾ گهٽ اهو سيٽان ناهي. فيوجي هارا جا ان بعد چيل جملا ريڪو ترجمو ڪري چيو:”مونکي اهو چوندي ڏاڍو افسوس پيو ٿئي، پر آئون مجبور آهيان جو مون کي ڪجهه نه ڪجهه راءِ ڏيڻ کپي ۽ منهنجي راءِ موجب جيڪا ڪجهه غلطي آهي سا بنيادي ڊيزائين ۾ آهي، يعني هن ڊيزائن ۾ آهي.“
سيٽان ڪنڌ ڌوڻيو. ”آئون مڃيان ٿو، ڏوهه سڄو اسان جو آهي.“
فيوجي هارا ڊرائنگ بورڊ کي هٿن سان دٻائي اٿي بيٺو. ”پوءِ اچو ته پهرين هن ڊيزائن کي وري نئين سنئين ٺاهيون.“ هن صلاح ڏني.”مونکي پڪ آهي ته اسان ٻئي ڄڻا گڏجي ڪم ڪنداسين ته ضرور ان ۾ ڪامياب ٿي وينداسين.“
”بلڪل. پاڻ ٻنهي کي گڏ ڪم ڪرڻو پوندو.“ سيٽان ورندي ڏني. ”۽ جڏهن نئين ڊرائنگ ٺاهي بس ڪنداسين ته مون کي پڪ آهي ته اها پهرين کان بهتر ٺاهي وٺنداسين.“
فيوجي هارا خاموشيءَ سان تاڙي ملائي.
”ريڪو سَانَ،“ سيٽان چيو،”مهرباني ڪري ياماگچيءَ کي ٻڌاءِ ته آئون سندس ڏنل جپان گهمڻ واري دعوت هن هفتي قبول ڪري نٿو سگهان. ان جا سبب تون ڀلي ڀت هن کي ٻڌائي سگهين ٿي.“
پوءِ ٻئي انجنيئر ڪم ۾ جنبي ويا. ڳالهه ٻولهه يا صلاح سولي ريڪو جي معرفت ڏيندا وٺندا رهيا، پر انهن ماڻهن وانگر جيڪي هڪ ٻئي کي چاهين ۽ عزت ڪن. ان رات ته هو رات جو اٺين تائين ڪم ڪندا رهيا. اڃا به دير تائين ڪم ڪن ها پر سيٽان سوچيو ته سندس ساٿي رات کان پيرن ڀر بيٺو آهي ۽ هن کي آرام جي سخت ضرورت آهي. ريڪو جي گهڻي استعمال ٿيل ۽ اڌ گابري ڦاٽل ڊڪشنري سندس ئي هٿن ۾ هئي، هوءَ سوچيندي رهي ته اڃا خبر ناهي ڪيترن ٽيڪنيڪل لفظن جو ترجمو هن کي ڪرڻو پوندو جيڪو ڪم هونءَ عام طرح جيتوڻيڪ هن جي وس ۽ وت کان ٻاهر پئي لڳو.
۽ پوءِ جڏهن باقي ڪم ٻئي ڏينهن تي رکي موڪل ڪئي ويئي ته سيٽان ريڪو کي ٻاهر وٺي آيو ۽ چيائينس ته هل ته توکي ڊنر کارايان. اليڪٽرانڪس جا ڏکيا ڏکيا لفظ ترجمو ڪرڻ کان جان ڇٽڻ تي هن به فرحت محسوس ڪئي. جڏهن هو ڪافي گهڻو ساڪي (جپاني شراب) پي پاڻ کي هلڪو محسوس ڪرڻ لڳا ته سيٽان هڪدم هن ڏي جهڪيو:
”ريڪو مان توکي هڪ ڳالهه ٻڌائڻ ٿو چاهيان، ته توسان شادي ڪرڻ وارو مڙس ڀاڳ وارو هوندو. تون تمام دلبر ڇوڪري آهين.ذهين ۽ بيحد ٺاهوڪي.“
جملي جي آخر ۾ جيتوڻيڪ هن ٿورو وڌاءُ کان ڪم ورتو پر ته به هوءَ قبول صورت ته هئي.
ريڪو جواب ۾ چيو: ”آئون هڪ غريب خاندان سان تعلق رکان ٿي، سيٽان سائين، ۽ هڪ سٺي ماڻهوءَ جي زال ٿيڻ لاءِ مون وٽ ته ڪجهه به ناهي جو آڇي سگهان.“ هوءَ پنهنجي کاڏي پنهنجي ڇاتي تي رکي روئڻ لڳي.
سيٽان کيسي مان رومال ڪڍي هن جي منهن کي پنهنجن هٿبن ۾ جهلي سندس ڳوڙها اگهيا. ”ٻي ڳالهه،“ هن چيو،”ته ريڪو، مون کي تون رچرڊ سيٽان چوڻ بدران فقط ”ڊِڪ“ ئي سڏيندي ڪر. جنهن نالي وٺن سان مونکي پنهنجائپ جو احساس ٿئي ٿو. هڪ دفعو پنهنجي زبان سان مون کي ان نالي سان ته سڏ.“
آلين اکين سان ريڪو هن ڏي نهاريو.”ڊِڪِ!“ هن چوڻ جي ڪوشش ڪئي.
سيٽان سندس گهر ڏسن لاءِ زور ڀريو پر ريڪو کيس سمجهايو ته هنن جو غريب پاڙو سندس ڏسڻ لائق ناهي. بهرحال پوءِ سيٽان ريڪو کي سٺي موڊ ۾ آڻڻ لاءِ ڳالهيون ڪندو رهيو ۽ اٿڻ مهل هن جهڪي کيس چمي ڏني.
ريڪو وائڙي ٿي ويئي. ”ڊڪ سَانِ هي ڇا! مان ته ان جي لائق ئي نه آهيان.“ هن چيو.
”ڇو نه آهين.“
”ڇو سايو نارا“ ريڪو چيو.
”سايو نارا.“
جمع ڏينهن صبح ساڻ مينهن وسڪارو شروع ٿي ويو. مينهوڳي ماتسوموتوءَ جي موڊ ۾ چڱي موج آندي. هن کي اهو سوچي به خوشي ٿي ته مشين جي غلط ڊيزائن ۾ سندس ڪمپنيءَ جو ڪو به ڏوهه ناهي. پر قدرت طرفان ان ۾ ته خير ٿي ويو، پر پٺيان ماڳهين ٻيون مصيبتون ورائي ويون. جيئن ته ساڪاموتو فلپين کان موٽي آيو هو ۽ کين ڊپ هو ته متان آمريڪن جو کين مليل ٺيڪو هو رد ڪرائي نه ڇڏي. ۽ ٻي مصيبت، گيشا هائوس جي بلن جو ڍير به پهچي ويو هو، جن موجب پئسا يڪدم موڪلڻا هائ جيئن آئندي لاءِ منهن مٿي ڪري سگهجي ۽ ڪارپت به رهجي اچي. آخري مصيبت اها ته اليڪٽرانڪ مشين هاڻ وري نئين سنئين ڊيزائن ڪرڻي پيئي، تنهن جي معنيٰ سيٽان کي اڃا به هتي ترسڻو آهي. هاڻ ان لاءِ ٻه ڳالهيون هيون. يا ته کيس ساڪاموتو جهڙي سياڻي جي حملي لاءِ آزاد ڇڏي ڏجي يا ته وري گيشا هائوس جو اڃا به وڌيڪ بل ڀرڻ لاءِ تيار ٿي وڃڻ کپي. مٿين مصيبتن کان علاوه ٻي اها بدقسمتي ته سڄي هفتي جي آيل ٽپال ۾ ڪو به نئون ٺيڪو يا ڪم نه ايو هو. نئون ته ٺهيو پر پهرين ٺهيل شين جو به آرڊر آيل نه هو.
ماتسوموتو جي آفيس جي انٽرڪام جي گهنٽي وڳي. فون کنيائين ته ٻئي کاسين کان ياماگچي هو جيڪو ساڻس اچي ملڻ لاءِ اجازت وٺي رهيو هو. اڌ منٽ کان پوءِ هو پهچي ويو ۽ پنهنجي باس سان ڳالهائڻ لڳو:
”آئون هڪ خوشخبري کڻي آيو آهيان.“ هن چيو، ”ڪالهه شام جو سيٽان سَانُ دير سان ڪم ڪندو رهيو. ان بعد هن ريڪو سان گڏ رات جي ماني وڃي کاڌي. ان ريت هو نارما کان به پري رهيو ته گيشا گهر کان به.“
”ريڪو کي پرڪشش سڏڻ کڻي ممڪن به هجي، “ ماتسوموتو چيو، ”پر هن جو گيشا سان مقابلو ڪرائڻ ائين آهي جيئن ڪنهن هٿيار بنا پوليس واري کي انهن ڌاڙيلن پٺيان ڀڄائجي جن وٽ طاقتور هٿيار هجن.“
ياماگچيءَ هائوڪار ۾ ڪنڌ ڌوڻيو. ”آئون سچ پچ ته سيٽان سَانَ کي عزت جي نگاهه سان ڏسان ٿو جنهن اسان جي آفيس جي نوجوان عورت کي ان لائق سمجهيو آهي جڏهن ته ان کان بهتر عورتون هو حاصل ڪري سگهي ٿو. سچ پچ ته سيٽان جي ان ڳالهه منهنجي دل ۾ آمريڪن لاءِ ويٺل تاثر کي بهتر بڻائي ڇڏيو آهي.“
”منهنجي تاثر کي پڻ،“ ماتسوموتو مڃيو.”ڀلا تو ڪجهه محسوس ڪيو آهي ته هاڻ مس سدا بهار چنبيليءَ ۾ هن دلچسپي گهٽائي ڇڏي آهي.“
”هن هفتي سيٽان هن سان فقط هڪ دفعو مليو، پر ان جو سبب اهو به ٿي سگهي ٿو ته هن کي سڄو هفتو واندڪائي نه ملي هئي. ٿي سگجهي ٿو ته سڀاڻ پرهينءَ موڪل هجڻ ڪري هو هن سان وري ملڻ جي ڪري.“
”سڀان پرهينءَ؟“ ماتسوموتو منهن بڇڙو ڪيو.
ياماگچيءَ ڪجهه ڳالهائڻ لاءِ هٿ مٿي کنيو. ”گذريل هفتي جو بل ڪو ايڏو گهڻو نه هو. ڇو جو کائڻ پيئڻ ۽ گهمڻ ڦرڻ جا سڀ بل هو پاڻ ٿو ڏئي. هو ته اهو پيو سمجهي ته پاڻ مس سدا بهار چنبيليءَ کي پيو وندرائي ۽ مزو وٺرائي. کيس اها ڄاڻ ڪنهن پَرِ ڪانهي ته سندس وندر لاءِ اسان کي گيشا ڳري اجوري تي رکڻي ٿي پوي.“
”واقعي،“ ماتسوموتو مڃيو، ”مس سدا بهار چنبيليءَ کي فون ڪري اهو سمجهائينس ته هوءَ سيٽان کي سڀاڻ پرهينءَ وارا موڪل جا ڏينهن هتي رهي ڪم ڪرڻ کان نٽائڻ تي مجبور ڪري ۽ کيس پاڻ سان وٺي ڪيڏانهن پري گهمڻ نڪري وڃي، جيئن هو ساڪاموتو جي چنبي ۾ نه اچي سگهي.“
”ان لاءِ اُتامي تمام رومانوي جاءِ آهي.“ ياماگچيءَ صلاح ڏني.
ماتسوموتو ڪجهه دير لاءِ اکيون بند ڪري ڇڏيون.”ها، اها ته بلڪل آهي.“ هن هائوڪار ۾ وراڻيو.
***