سنڌ سلامت ڊجيٽل بوڪ ايڊيشن سلسلي جو ڪتاب نمبر (202) اوهان اڳيان پيش ڪجي ٿو. هي ڪتاب ”پشو پاشا ۽ ٻيون ڪهاڻيون“ جديد سنڌي ڪهاڻيءَ جي نامياري ليکڪ جمال ابڙي جي افسانن ۽ ڪهاڻين جو مجموعو آهي.

”پشو پاشا“ جو پهريون ڇاپو 1959ع ۾ زندگي پبليڪيشن پاران ڇپايو ويو، ٻيو دفعو طارق اشرف پاران 1973ع ۾ ”بدمعاش“ جي نالي سان ڇپيو پر هڪ ئي ڏينهن ۾ سڀ ڪاپيون حيدرآباد ۾ ئي وڪامجي ويون. ٽيون دفعو هي ڪتاب ورسٽي پبليڪيشن ڪراچي پاران 1976ع ۾ ڇپايو ويو. سنڌيڪا پاران پڻ ڇپايو ويو ۽ آخر ۾ روشني پبليڪيشن پاران ڇپايو ويو آهي.
جمال ابڙو، ترقي پسند سنڌي ڪهاڻيءَ جو باني آهي، هن ترقي پسند تحريڪ جي عروج واري زماني کان ڪهاڻيون لکڻ شروع ڪيون، هن ترقي پسند تحريڪ جي چڱن ۽ مثبت اثرن کي ضرور قبول ڪيو، پر هن ڪڏهن به ترقي پسند تحريڪ جي گهرجن کي مصنوعي انداز ۾ آڏو رکي ڪهاڻيون نه لکيون. جمال ابڙي صرف 17 ڪهاڻيون لکيون جيڪي سنڌي ادب جون شاهڪار ۽ لازوال ڪهاڻيون آهن.
ٿورائتا آهيون سائين بدر ابڙي صاحب جا جنهن ڪتاب جي سافٽ ڪاپي موڪلي سنڌ سلامت ڪتاب گهر ۾ پيش ڪرڻ جي اجازت ڏني.
اوهان سڀني دوستن، ڀائرن، سڄڻن، بزرگن ۽ ساڃاهه وندن جي قيمتي مشورن، راين، صلاحن ۽ رهنمائي جو منتظر.



محمد سليمان وساڻ
مينيجنگ ايڊيٽر ( اعزازي )
سنڌ سلامت ڊاٽ ڪام
sulemanwassan@gmail.com
www.sindhsalamat.com

-----------------

جمال ابڙي جي ڪهاڻين جي مجموعي جو نالو ’پشو پاشا‘ ڇو آهي؟ ’پيراڻي‘، ’شاهه جو ڦر‘، ’بدتميز‘، ’بدمعاش‘، ’ڪارو پاڻي‘، ’خميسي جو ڪوٽ‘ يا ’منهن ڪارو‘ وغيره ڇو نه آهي؟ ليکڪ پاڻ ئي لکي ٿو ته ”مون کي نه ڪتاب جو نالو وڻيو ۽ نه ٽائٽل ڪَور، پر پبلشر خرچ ڪري چڪو هو ان ڪري قبول ڪرڻو پيو.“
پبلشر اهو نالو ڇو رکيو؟ شايد ان ڪري ته ادبي لڏي ۾ پشو پاشا ڪهاڻي سڀ کان وڌيڪ تنقيدي ڇنڊڇاڻ هيٺ آئي، ۽ ان تي تنقيدي رايا ٽِماهي مهراڻ ۾ تسلسل سان ڇپجندا رهيا، جيڪي هن ڇاپي ۾ به پڇاڙيءَ ۾ ڏنل آهن. ڪتاب جو اهو نالو ادبي ضرورت هئي يا مارڪيٽ جي؟ اهو بحث هاڻي فضول ٿي ويو آهي. هن ڇاپي جو نالو به ساڳيو ’پشو پاشا‘ برقرار رکيو ويو آهي جو هاڻي ڪهاڻين جو هي مجموعو ان ئي نالي سان مشهور آهي. البت ٽائٽل سادو رکيو ويو آهي، جو ليکڪ پاڻ به ان سان متفق ڪونه هو ڇاڪاڻ ته پِشوءَ جو ڪردار جوشيلي سياسي ڪارڪن بدران ’دهشتگرد‘ جهڙو نظر ٿي آيو.
هيءُ جمال ابڙي جي ڪهاڻين جو سنڌيءَ ۾ ڇهون ڇاپو آهي. انهن مان هڪ ڇاپو مرحوم طارق اشرف پاڪيٽ سائيز ۾ ’بدمعاش‘ جي ٽائٽل هيٺ منظر عام تي آندو هو. پشو پاشا مجموعي جو پنجابي ٻوليءَ ۾ ترجمو مرحوم پروفيسر محسن عباسيءَ ڪيو هو جيڪو پنجابي ادبي بورڊ، لاهور طرفان 1999ع ۾ شايع ٿيو هو. ان کان سواءِ جمال صاحب جي هنن ئي ڪهاڻين جو اردو ترجمو ڪراچي يونيورسٽيءَ جي اردو شعبي طرفان 2005ع ۾ شايع ٿيو هو. اهو ترجمو ممتاز سولنگي ڪيو آهي.
هن کانپوءِ، پشو پاشا جو ترجمو انگريزي زبان ۾ به ٿي چڪو آهي جيڪو ايڊٽنگ جي مرحلي ۾ آهي، ۽ جلد ئي پڙهندڙن جي هٿ ۾ هوندو. ڪتاب جي ٽئين ڇاپي تائين هن مجموعي ۾ ليکڪ جون ڪل تيرهن ڪهاڻيون شامل هيون. ان کان پوءِ 1992ع ۾ سنڌ ثقافت کاتي پاران چوٿون ڇاپو آيو ته ان ۾ باقي رهجي ويل ڪهاڻيون به شامل ڪيون ويون. هِن ڇاپي ۾ جمال صاحب جون لکيل سڀ ڪهاڻيون شامل آهن. ليکڪ ان کانپوءِ افسانا نه لکيا، پر پنهنجي آتم ڪٿا لکڻ شروع ڪئي جيڪا پنجن ڀاڱن ۾ ڇپجي چڪي آهي.
آئون ذاتي طرح ڄاڻان ٿو ته سواءِ چند ڪهاڻين جي، جيڪي علامتي ۽ تصوراتي (مان مڙد ۽ پِشو پاشا) آهن، باقي سڀني ڪهاڻين جا ڪردار ۽ واقعا حقيقي آهن. جمال صاحب جي آتم ڪٿا ۾ به کوڙ ساريون ڪهاڻيون ۽ واقعا آهن، ممڪن آهي ته جيڪڏهن آتم ڪٿا نه لکجي ها ته ڪي واقعا ڪهاڻيءَ جي گهاڙِيٽي ۾ اچن ها!

بدر ابڙو