پروگرام: روشن راهون
پروڊيوسر: مشهّد علي اوٺي
[/b]
السلام عليڪم!
شاگرد ساٿيو پروگرام روشن راهون ساڻ ڪري توهان جو پنهنجو ميزبان سرفراز علي جتوئي حاضر آهي/اسٽوڊيو انجنيئر آهي.....! پروگرام روشن راهون کي سنواري ۽ سينگاري اوهان جي سُندر سماعتن تائين پيش ڪندو آهي، پروڊيوسر مشهد علي اوٺي.
شاگرد ساٿيو! ڪيئن آهيو اميد ته بلڪل ٺيڪ ٺاڪ خوش باش، پنهنجي تعليمي ۽ فني ايڪٽوٽيز ۾ اڳي کان اڳرا ۽ سَرسُ هوندو!
شاگرد ساٿيو راهون ته راهون هونديون آهن پر انهن کي روشن ڪري اڳتي منزل طرف وڌڻ ۽ ان منزل کي حاصل ڪرڻ لاءِ انهيءَ روشن راهن جو راهي ٿجي ۽ اهي روشن راهون صرف ۽ صرف علم يعني تعليم جي نور سان اڳتي وڌي سگهجي ٿي.
پروگرام فارميٽس جي حوالي سان ڏسبو ته هر ملڪ ۾ ريڊيو جا اتان جي حساب سان مختلف سما ۽ Policies هونديون آهن. ۽ ريڊيو براڊ ڪاسٽنگ جا اصول هوندا آهن ۽ هر ملڪ ۾ اتان جي حساب اتان جي ڪلچر تحت پروگرام ترتيب ڏنا ويندا آهن.جيئن ريڊيو پاڪستان، پاڪستان نيشنل براڊ ڪاسٽنگ سروس PNBS معياري، تعيليم، تفريحي پروگرام ترتيب ڏيندو آهي.
Some formats of
Commercial broadcasting 2. Edu: Broadcasting, 3: Non – Commercial, publically 4: Publically Independent Broadcast.
Religious. Theme discussion of programmes
Morning
Educationists/youth, student
General knowledge
Entartainment, music etc are in dluded.
شاگرد ساٿيو! توهان کي اهو ٻڌايان ته International brod ۽ پاڪستان نيشنل براڊ ڪاسٽنگ سروس ۾ اهو فرق آهي براڊڪاسٽ اِزِ ڊفرنٽ But the signal of frequency modulatin is same.
ريڊيو براڊڪاسٽنگ Radio Broadcastin ريڊيو نشريات: ريڊيالاجيڪ لهرن وسيلي توهان ۽ اسان جي سماعتن تائين پهچندي آهي.
ريڊيو ڪيئن ٺهيو. ڪهڙي Aspect سان ٺهيو ۽ بعد ۾ اهو هڪ پبلڪ نيڊ ڪيئن بڻيو، شاگرد دوستو اهو لمبو موضوع ٿي ويندو، اوهان سان شيئر ڪرڻ جي لاءِ. Anyways شروعاتي دؤر ۾ تمام گهڻن ناميارن سائندسدانن ان جي ابتدا جو ڪم شروع ڪيو هو، ريڊيولاجيڪل لهرون وائرليس ڊوائيسز ذريعي هڪ ٻئي تائين سگنلز پهچائيندا هئا، جيڪي صرف ۽ صرف شور Noise سگنلز تي مشتمل هوندا هئا ۽ انهن کي سمجهڻ جي لاءِ شروعاتي دور جي سائنسدانن جون ٿيوريز لکڻيون ڏسي ڪري اهي انهن Noise سگنلز کي سمجهندا هئا. ڏکيو پر شروعاتي دور هيو.
آهستي آهستي ترقي ٿي ۽ Encyclopedia ۾ لکيل آهي ته 1901 ڌاري کان سگنلز کي Different Cat ۾ ورهايو ويو.
Kinds of Radio Freequencies
S.W
A.M
F.M
Long Wave
M.W
سڀ کان پهرين ته اوهان کي 1. S.W shortwave جي باري ۾ ٻڌائيندس.
شارٽ ويو SW هڪ اهڙي قسم جي فريڪوئنسي آهي جيڪا ميڊيم فريڪوئنسي يا هاءِ فريڪوئنسي ليول کي جنهن جي رينج 1800 کان 3000khz ڀلي ڇو نه هجي انهن ريڊيو ويوز کي شارٽ ڪري 200M يعني khz1500 تي electomagnetic سگنلز کي رسيو ڪندو آهي.
F.M
فريڪوئنسي ماڊيوليش ڊائريڪٽ ۽ آنڊائريڪٽ سگنل جنريٽر آهي. ڊائريڪٽ FM سگنلز VCO يعني Voltage ڪنٽرولڊ Oscilator حاصل ٿيندا آهن.
FW
ميڊيم ويوز MF فررصيڪوئنسي جو حصو آهي ۽ ان جي رينج khz 562.5 کان وٺي 1605.05 ڪلوهرٽز هئي ۽ هاڻ وڌائي ان کي 535 khz کان 1705 تائين extended آهي.
ريڊيو براڊ ڪاسٽنگ جا مختلف Aspects آهن.
ڪمرشل براڊڪاسٽنگ
نان ڪمرشل ايجوڪيشنل
پبلڪ براڊ ڪاسٽنگ
يوٿ ائنڊ اسٽوڊنٽس براڊ ڪاسٽنگ
سائين منهنجا! جيترو ٿي سگهي اوتري ئي فطرت سان پيار ڪجي ڇو جو اها الله جه جي هستيءَ جو احساس ڏياريندي آهي ۽ ڪڏهن به پنهنجو پاڻ کي ايئن هرگز نه سمجهو ته توهان اڪيلا آهيو بلڪه سڀن سان سڀن جو ساهه گڏ آهي، روح گڏ آهي ۽ سڀن سان سڀن جو رب العالمين گڏ آهي. جنهن ساري مخلوق ۾ مان مرتبو ڏيئي شرف وارو ڪري موڪليو. اسان ان مالڪ حقيقيءَ جا شڪرانا ادا نه ڪريون ته پوءِ اسان تي حيف آهي. اسان دنيا جا ڪوڙا ڌنڌا ڇڏي مالڪ حقيقي جي ساراهه ۾ گُم ٿي وڃون ۽ اوڏانهن رجوع ٿي وڃون ته باقي اسان کي ٻيو گهرجي به ته ڇا گهرجي؟
#
سائين منهنجا! پنهنجي خدا سان آشنائي رکجي، ڇو ته مسافر جڏهن اهڙي شهر ۾ پهچي وڃي جتي ان جو ڪو آشنا هوندو ته ان جي دل مضبوط هوندي ۽ خدا پاڪ جي ڏني تي راضي رهجي ڇو جو ڏک ۽ سک خدا پاڪ ڏيئي انسان کي آزمائيندو آهي. الله تعاليٰ انسان کي گهڻو ڪجهه عطا فرمايو آهي. تنهنڪري اسان ڪنهن ٻئي مان اميدون وابسته ڪرڻ بدران پنهنجي رب جي سامهون عاجزي ۽ انڪساري ڪريون ته هوند بهتر ٿيندو.
ماڻهن کان پنهنجون حاجتون گهرڻ، پنهنجي عزت ۽ وقار کي مجروح ڪرڻ آهي، هر شيءِ اسين پنهنجي الله کان گهرون تان ته هميشه اسان سِر بلند رهون.
#
سامعين! ڳالهه ڪنداسين نيڻن جي، ته نيڻ نيڻ ئي هوندا آهن.ڪڏهن ڪنهن جي اوسيئڙي ۾ نماڻا ٿي راهون نهاريندا آهن. ته وري ڪڏهن ڪنهن پرينءَ پياري کي پَسي ڏاڍو خوش ٿيندا آهن. ته وري ڪڏهن ڪنهن مَنَ گهري دل جي دلبر جي وڇوڙي ۾ اُداس ۽ بيقرار رهندي نيڻن مان نڪتل سامونڊي سيلاب کي ڪير به روڪي ناهي سگهندو.
#
سائين منهنجا چوندا آهن ته (مايوسي ڪفر آهي) پر اها به انساني فطرت آهي ته ڪنهن به ناڪاميءَ جسماني يا جذباتي حادثي يا ڪنهن غلط فيصلي سبب ٿيل نقصان کان پوءِ عام طور ماڻهو تمام گهڻا پريشان ۽ انتشار جو شڪار ٿي ويندا آهن. جنهن کانپوءِ اُهي اڪثر همٿ هاري مايوس ٿي ويندا آهن، ڇو ته وٽن ماڻهن جي ٺٺولين ۽ اجاين سجاين تبصرن ٻڌڻ جي سَهپ نه هوندي آهي، اهڙي ڪيفيت ۾ اُهي پنهنجي ڪَئي ٿي پڇڇتائڻ سان گڏوگڏ پاڻ ۾ حالتن کي صحيح نموني منهن ڏيڻ جي سگهه نه ساريندا آهن، جتي مايوسي ڪفر آهي اُتي اسان اهو به ٻڌو آهي ته جيڪڏهن انسان ڪنهن به ناڪاميءَ تي پريشان ٿيڻ بدران ان کي پنهنجي حق ۾ بهتر سمجهي اڳينءَ غلطيءَ کي سڌاري ڪم ڪري ته ڪاميابي سندس قدم چمڻ ۾ دير به نٿي ڪري، تنهنڪري اسان کي ڪوشش ڪري هر مشڪل ۾ همٿ هارڻ بدران هر حال ۾ مڙس ٿي صورتحال جو مقابلو ڪرڻ گهرجي.
#
سامعين! ڪنهن به ترقي يافته معاشري جي جوڙجڪ ۽ ترقي ۾ هڪ تعليمدان يا استاد جو اهم ڪردار رهندو آهي، استاد جي پيشي کي پيغمبري پيشو به چيو وڃي ٿو. ڇاڪاڻ ته نبي سڳورن به عالم انسانيت جي رهنمائي استاد وانگر ئي ڪئي ۽ قديم دور کان موجود دور تائين انسان علم جي اک سان ئي پنهنجون منزلون ماڻيون آهن. استاد عظيم هستي هجڻ ڪري سندس سندر پيشو ان جي سڃاڻپ بڻجي ويندو آهي، معاشري ۾ استاد سٺي تبديلي ۽ ترقي آڻڻ جو سبب هوندو آهي. تنهنڪري اسانکي گهرجي ته پنهنجي اولاد کي اسڪولن ۾ داخل ڪرائي تعليم جي زيور سان سنواريون، جيئن اسان جو نئون نسل جهالت جي اونداهه مان نڪري اچي.
#
چوٽ کائڻ بعد ڳوڙها ته اکين مان هر ڪنهن کان وهن ٿا، پر چوٽ کائڻ بعد مرڪڻ سولو ۽ آسان ڪونهي. مرڪ انسان جي ڪردار جي عظمت جو چٽو پِٽو دليل آهي. توهان کي جيڪو ڪجهه به حاصل ڪرڻو هجي. اهو مسڪراهٽ جي طاقت سان حاصل ڪريو ۽ نڪي تلوار جي طاقت سان، مسڪراهٽ يقين ڏياري ٿي ته مسڪرائيندڙ جي دل ڪيني کان پاڪ آهي، ماڻهو مرڪندي مرڪندي بنا سينگار جي به ڏاڍا سندر سهڻا محسوس ٿيندا آهن ۽ سينگار جا وري هٿيار به اهڙا طاقت وَرُ ٿيندا آهن جو هر ماڻهو موهجي ڪمزور ٿي پوندو آهي.
#
سائين منهنجا زندگي به ڪهاڻي وانگر آهي، جنهن ۾ اهو نه ڏٺو ويندو آهي ته اها ڪيڏي طويل آهي، بلڪ اهو ڏٺو ويندو آهي ته اها ڪيتري دلچسپ آهي، هيءَ هيڏي ساري سالن واري زندگي هڪ شمع جي مثال آهي جا هوا ۾ وکريل آهي، جيڪا هڪ نه هڪ ڏينهن پَلَ ۾ اجهامي ويندي. زندگي تمام مختصر آهي، پيار ڪرڻ لاءِ به مختصر پر ماڻهو الائي ڇو اها نفرت ۾ وڃائي ٿا ڇڏين، زندگي هميشه کلندي کلندي خوشيءَ سان گذارجي ڇو جو زندگيءَ جي ڪابه خبر ڪونهي ته اُها باقي ڪيتري آهي، تنهنڪري زندگيءَ سان پيار ڪريو مرڻ کان بعد ڪو به چانس ڪونهي.
#
سائين منهنجا! رات جي ڪاراڻ کي ڏسي حوصلا هاري نه ويهجن، رستن جي ويراني ۽ ساڙيندڙ اُس کان ڊڄڻ وارا منزل تائين هرگزنٿا پهچي سگهن، تنهنڪري رات کي روشن ڪري پنهنجي مضبوط ارادي سان، جوان جذبن سان منزل ۽ مقصد کي ماڻڻ خاطر زندگيءَ جو اعليٰ رتبو حاصل ڪري سگهجي ٿو. پوءِ ڀلي اُها ڪاري رات ڇو نه اڪيلائپ ۾ گذارجي، جيئن جبل ٿُڏا هڻي نه هٽائبا آهن، نه وري انسان جا نعرا جبلن کي اڏائي ٿا سگهن، پر پهاڙ پرزا پرزا صرف انساني حڪمت عملي ۽ ڏاهپ سان ٿيندا آهن.
#
سائين منهنجا! احسان ڪرڻ بهتر عمل آهي، جڏهن به ڪنهن تي احسان ڪجي ته اهو سمجهي وساري ڇڏيو ته اوهان ڪو به ڪنهن تي ڪڏهن احسان ڪيو ئي ناهي/ننڍا ننڍا احسان، انسان جي زندگيءَ کي مٺاڻ ڏين ٿا ۽ وڏا وڏا احسان ان کي عظيم بڻائن ٿا. احسان جو بدلو هرگز ادا نٿو ڪري سگهجي، ڪنهن وقت ۽ ڪڏهن به ڪنهن تي احسان ڪجي ته اُن کي احسان نه مڃرائجي ليڪن ان جي قبول ڪرڻ تي ان جو احسان مند ٿجي، احسان محسوس ڪرڻ پر ان جو اظهار نه ڪرڻ اهو ايئن آهي جين ڪنهن تحفي کي سجائي ٺاهي رکي ڇڏجي ۽ ڪنهن کي ڏجي ئي نه.
تنهن ڪري جيڪو احسان ڪري ان جو احسان لاهي نه سگهجي ته ڳائجي ضرور.
#
سامعين! جيئن آسمان جو حسن چنڊ ۽ تارن سان آهي، تيئن انسان جو حسن/اخلاق سان آهي، حسن ڀل خاموش هجي، تڏهن به ڳالهائيندو آهي، حسن ڪنهن مادي يا مخصوص ڪيفيت جو نالو ڪونهي جيئن گرم، ٿڌو، سخت، نرم، آلو، خشڪ يا رنگين، اسين حسن جو احسان حواسن سان نه بلڪه روح سان ڪريون ٿا. انسان جي چهرين جو حسن الله پاڪ جي عظيم عنايت آهي، هر حسين شيءِ سٺي نه هوندي آهي. جيئن ٽوهه پَٽَنِ تي زيبائنا ۽ حسين هوندا آهن پر کائڻ ۾ ڪڙا زهر ٿين ٿا/تيئن ئي هر سٺي شيءِ لازمن حسين نه هوندي آهي. تڏهن ته ڪنهن ڏاهي چيو آهي “حسن ته نوري خدا آهي”.
#
سامعين! جهڙي طرح اسان پاڻ کي سينگاري سنواري سهڻي بڻائڻ جي ڪوشش ڪندا آهيون. اهڙيءَ طرح هميشه نيڪ ۽ سچار بڻجڻ جي ڪوشش ڪريون ته مالڪ حقيقي ڏاڍو مهربان ٿي پوندو ۽ زماني جي هر مصيبت کان بچي سگهنداسي، تڏهن ته چوندا آهن ڪوشش ڪاميابي جي ڪنجي آهي. ضرورت مان خواهش، خواهش مان ڪوشش، ڪوشش مان ڪاميابي ۽ ڪاميابيءَ مان نتيجو پيدا ٿيندو آهي.
جيڪو انسان مسلسل ڪوشش ڪندو رهي ٿو، اُهو انسان ڪنهن نه ڪنهن ڏينهن ڪنهن نه ڪنهن منزل تي يقيناً پهچي وڃي ٿو.
#
سائين منهنجا! وقت، خوشبو ۽ هوا ڪڏهن به قيد نٿا ٿي سگهن، وقت هڪ آئينو آهي، جنهن ۾ اسان پنهنجو ماضي، حال، مستقبل ڏسي سگهون ٿا. وقت ان مسافر وانگر آهي، جيڪو رات ٿيڻ تي ترسي پيو ۽ صبح تي روانو ٿي ويو ۽ هميشه لاءِ واپس وري نه آيو.
سياڻن چواڻي ته وقت وهندڙ دادلو درياهه آهي، جيڪو هر بيٺل شيءِ کي ڪکن، ڪانن وانگي لوڙي ڇڏيندو آهي ۽ ساهه وارن جا ته پير ئي ڪڍي ڇڏيندو آهي. وقت صرف انهن سان وفادار رهندو آهي جيڪي صرف ان جو قدر ڪندا آهن.
#
سامعين! دنيا ۾ ڪابه چيز بي معنيٰ نه آهي، خود انهي لفظ “بي معنيٰ” جي به معنيٰ موجود آهي. فن اسان کي سيکاري ٿو ته اسين ڇا آهيون؟ ڇو آهيون؟ ۽ ڪيئن آهيون؟ جيستائين فنڪار زندهه آهي تيستائين فن نٿو مري سگهي.
الله تعاليٰ انسان کي بي پناهه خوبين ۽ صلاحيتن سان نوازيو آهي. ضرورت صرف انهن صلاحيتن کي ڪم آڻن جي آهي. جيڪڏهن اسان هر حال ۾ خوش رهڻ جو فن سکي ورتو ته يقين ڪريو اسان زندگيءَ جو سڀ کان وڏو فن سکي ورتو. اهو به يقين ڪريو ته ان شخص کي ڪا به تڪليف محسوس نٿي ٿئي، جيڪو پنهنجي فن سان پيار محبت ڪري ٿو.
#
سائين منهنجا! زندگي ڪاميابين ۽ ناڪامين جو مجموعو آهي. هيءَ دنيا انهن ماڻهن جي محنت جو نتيجو آهي جيڪي ناممڪن کي به ممڪن ڪري ڏيکارين ٿا. جيڪي ماڻهو صبح جو فيصلو ڪري ۽ شام جو بدلائي ڇڏين ٿا. اُهي زندگيءَ ۾ ڪڏهن به ڪامياب نٿا ٿي سگهن. جيڪا ڪاميابي، تڪليف ۽ قربانين ڏيڻ سان حاصل ڪجي ٿي سا جٽادار هوندي آهي ۽ اُها ماڻهوءَ جي شعور کي مستقل نشابر ڪري ڇڏي ٿي. هر موڙ تي ماڻهوءَ کي همت نه هارڻ گهرجي نه وري مايوس ٿيڻ گهرجي، جيڪڏهن اسان پنهنجي زندگي ڪامياب گذارڻ چاهيون ٿا ته پوءِ پنهنجون پراڻيون غلطيون ياد رکڻ گهربيون آهن.
#
سائين منهنجا! اصل ڳالهه آهي اسان جي ذهني سوچ جي ته اسان ٻين کي ڪيئن محسوس ڪريون ٿا. دنيا ۾ ڪا به شيءِ سٺي يا خراب ناهي هوندي دارومدار آهي انهن کي استعمال ڪرڻ جو ته اسان انهن کي ڪيئن ٿا استعمال ڪريون. هر شيءِ جي استعمال ڪرڻ جو به ڪونه ڪو استاد ضروري آهي. معاشري جي تباهيءَ جو اصل سبب هي آهي ته اسين پنهنجن رَوَين تي اصل ۾ توجو نٿا ڏيون. اسين پنهنجا رَويا درست رکون ته هر هڪ ڏهاڙو اسان لاءِ عيد برابر هجي. اسين نفرتن ۽ خرابين کي ڇڏي محبتون ورهائيون ته پوءِ ان کان زياده خوشيءَ جو ٻيو ڪهڙو ڪارڻ چئجي.
#
سائين منهنجا! زندگيءَ لاءِ اڪثر ڪري چون ٿا ته زندگي قدرت جو حسين تحفو آهي، پر اهو تحفو جيڪڏهن ڪنڊن جو تاج ٿي ملي ته پوءِ ان کي ڪهڙو نانُ ڏجي. زندگي، موت جو ضِدُ آهي، ها پر زندگي ۽ موت ٻنهي جي معنيٰ الڳ الڳ آهي. زندگيءَ جي متعلق الڳ سوچ ۽ پرک هوندي آهي ۽ موت بابت الڳ ويچار هوندا آهن. ڪڏهن ڪڏهن انسان کي حالتون به ايتري قدر مايوس ڪري ڇڏينديون آهن جوان ماڻهو لاءِ زندگي بي معنيٰ ٿي پوندي آهي.
(اوهان ڇا پيار مان ڄاڻو، اوهان لئه پيار بي معنيٰ)
#
سائين منهنجا! ماءُ جي محبت جو اعتراف ڪرڻ هر اولاد جو فرض آهي، ماءُ جنهن جي شفقت جيئڻ لاءِ گسُ ۽ ڏسُ هوندي آهي، ماءُ جنهنکي پيار مان ڪڏهن اَمان چئون ته ڪڏهن امڙ چئون ته ڪڏهن اَمي چئون ته وري ڪڏهن جيجان چئون ته ڪڏهن جيجل... دنيا جي هر ماءُ پنهنجي ٻار سان بي انتها محبت ڪندي آهي. البته اولاد جي محبت ورهايل ورهايل رهندي آئي آهي. ماءُ جي ممتا ۾ تڏهن به ڪا کوٽ ڪائي ڪَمي ناهي ايندي. جڏهن سندس اولاد جوان يا پاڻ وهيڻو ٿي ويندو آهي. ڪيترائي بدنصيب پٽ پنهنجي جيجل امڙ جي حياتيءَ ۾ اُها گهربل خدمت ناهن ڪري سگهندا ته پوءِ سڄي ڄمار اهو ڏک سندن دل ۾ ئي رهجي ويندو آهي. ماءُ جو پيار حاصل ڪري سگهندڙ ڀاڳ وارا هوندا آهن. ڇاڪاڻ ته ماءُ جو بنا لالچ وارو پيار سندن قسمت ئي تبديل ڪري ڇڏيندو آهي.
#
سائين منهنجا! دردن واريءَ دل جي ڪائنات ڏاڍي خوبصورت ۽ حسين آهي، دل جي دنيا وري قرب جي ڪائنات سان قائم آهي. پوءِ درد جي دل ۾ ڪهڙي جاءِ بچي ٿي. دل جي دنيا کي آباد رکڻو آهي. دل جي دنيا سان جيڪي احساس ۽ جذبا سلهاڙيل هوندا آهن. انهن جو ڪو ڪاٿو ڪو پيمانو نه ٿيندو آهي. معاملو جيڪڏهن دل جو آهي ته انکي پاڪيزگيءَ جي احساس سان زندهه رکڻو پوندو. ڪنهن دل کي درد سان چين ايندو آهي ته ڪنهن دل کي وري خوشيءَ سان سُرور حاصل ٿيندو آهي. وڇڙي ويل دلين کي ڀلا ڪنهن وساريو آهي، هرگز نه. وڇڙي ويل دليون دلين ۾ زندهه آهن ۽ رهنديون.
#
سائين منهنجا! سنڌ جي تاريخي لوڪ داستانن، عشقيه قصن ۽ ڪهاڻين کي دنيا جي عظيم شاعر شاهه عبداللطيف ڀٽائي رحه پنهنجي شاعريءَ وسيلي ڳائي گهڻو مقبول ڪيو ۽ عوام ۾ مشهور ڪيو. اهي قصا ٻهراڙين جي رَسُ رهاڻين ۾ سگهڙ ۽ ڳائڻا فقير ڳائي ٻڌائيندا هئا. اهي قصا هاڻ اسان جي سنڌ جا تاريخي سماجي، ثقافتي ورثا به يادگار آهن. شاهه عبداللطيف ڀٽائيءَ وٽ انهن تاريخي لوڪ قصن جي ڪردارن جو الڳ معيار آهي. نوري نماڻي نياز ۽ نوڙت جي علامت، مارئي حب الوطنيءَ جي حوالي سان اعليٰ ڪردار. سهڻيءَ جي سڪ ۽ سڏ ۽ سَسئي جو ڏونگر ڏورڻ وارو سفر، مطلب ته اهي سڀ ڪردار لطيف جا شاعري جا سُرَ اهي سڀ لطيف سائينءَ جون سورميون جن جو حوصلو ۽ همت نه وسرڻ جهڙو آهي. اهي زندهه مثال آهن.
#
چنڊ Moon
(سائنسي معلومات)
شمسي نظام ۾ موجود سڀني آسماني جسمن ۾ چنڊ کي گهڻي اهميت حاصل آهي. انسان چنڊ جو سير ڪيو آهي ۽ نه رڳو پنهنجا قدم اتي رکيا آهن. پر ان جي مٿاڇري تي گهميو ڦريو پڻ آهي. آمريڪا 16 جولاءِ 1969ع تي پنهنجو خلائي جهاز اُپالو – 11 خلا ۾ روانو ڪيو. نيل آرم اسٽرانگ مائيڪل ڪولنز ۽ ايڊون ايڊرن تاريخ ۾ پهريون ڀيرو چنڊ تي لهڻ لاءِ خلائي سفر اختيار ڪيو. چنڊ گاڏي پهريون ڀيور 20 جولاءِ 1969ع تي چنڊ جي مٿاڇري کي ڇهيو. آرم اسٽرانگ ۽ ايڊرنگ ته رڳو چنڊ جي طح تي لٿا. پر هنن ٻنهي ڄڻن چنڊ تي گڏيل قومن جو جهنڊو لهرايو ۽ سائنسي سامان به لاٿو. هو لڳ ڀڳ 21 ڪلاڪ ۽ 37 منٽن تائين اتي ترسيا. انهن جو ٽيون ساٿي مائيڪل ڪولنز اهو سمورو وقت خلائي جهاز اپالو 11 ۾ ويهي چنڊ جي چوڌاري چڪر هڻندو رهيو. چنڊ ڌرتيءَ جو اڪيلو قطري اپگرهه يا سيارو آهي. جيڪو گرهن جي سيارن ۾ قطر جي لحاظ کان پنجون عدارد کان 3/2 حصا وڏو ۽ وڏي ۾ وڏي ايسٽرائيڊ يا ننڍي گرهه کان قطر ۾ ٽيڻو وڏو آهي ۽ ان جو قطر 3475 ڪلوميٽرن جي فاصلي تي 3700 ڪلوميٽر في ڪلاڪ جي رفتار سان ڦرندو رهي ٿو. چنڊ، ڌرتيءَ جي چوڌاري لڳ ڀڳ 400،384 ڪلوميٽرن جي فاصلي تي، 3700 ڪلوميٽر في ڪلاڪ جي رفتار سان ڦرندو رهي ٿو. چنڊ، ڌرتيءَ جي چوڌاري پنهنجي بيضوي مدار ۾ هڪ ڦيرو 27 ڏينهن، 7 ڪلاڪن ۽ 43 منٽن ۾ پورو ڪري ٿو. ڌرتي سج ۽ چنڊ هڪ ٻئي لاءِ لاڳاپيل يا نسبتي هنڌ تي هجڻ جي ڪري چنڊ جون ڌار ڌار صورتون ڏسڻ ۾ اچن ٿيون. جن کي چنڊ جون ڪلائون چوندا آهن.
سج هميشه اڌ چنڊ کي روشن ڪري ٿو. يعني چنڊ جو اهو اڌ حصو جنهن جو منهن سج ڏانهن آهي. اهو چمڪندڙ نظر ايندو آهي. جڏهن سج ۽ ڌرتيءَ جي مخالف پاسي هوندا آهن تڏهن چنڊ اسان کي گول روشن ٿالهيءَ جيان سڄي جو سڄو نظر ايندو آهي. جڏهن چنڊ، ڌرتيءَ ۽ سج جي وچ تي هوندو آهي. تڏهن اهو اونداهو ڏسڻ ۾ ايندو آهي ۽ جڏهن ٿورو هٽندو آهي ته اهو “هلال” جي شڪل ۾ نظر ايندو آهي. چنڊ هوريان هوريان پنهنجي عروج دوران پورو چنڊ بڻجي وڃي ٿو ۽ وري زوال پذير ٿيندي ٿيندي “ هلال” جي شڪل اختيار ڪندو آهي.
شاگر ساٿيو! جڏهن هڪ آسماني جسم ٻئي جسم کي لڪائي ڇڏي خاص طور سج يا ٻئي ڪنهن گرهي سياري پاران ايئن ڪيو وڃي. تڏهن چونداسين ته گرهڻ ٿي آهي، ڌرتي ٻن گرهڻن ۾ ڦاٿل آهي. هڪڙي چنڊ گرهڻ جيڪا چنڊ کي لڳي ۽ ٻي سج گرهڻ جيڪا سج کي لڳي ٿي. جڏهن ڌرتي، سج ۽ چنڊ جي وچ ۾ اچي وڃي ٿي، تڏهن چنڊ گرهڻ ٿئي ٿي. ڇاڪاڻ ته ان وقت ڌرتيءَ جو پاڇو، چنڊ کي اونداهو ڪري ٿو ڇڏي. ان جي نسبت جڏهن سج ۽ ڌرتيءَ جي وچ تي اچي ٿو ته سج گرهڻ ٿئي ٿو. ڌرتي سج جي چوڌاري پنهنجو ڦيرو ڏينهن ۾ پورو ڪري ٿي جنهن جي ڪري مندون ڦرن گهرن ٿيون. سال ۾ 365 ڏينهن ٿين ٿا. اسان ان چوٿائيءَ واري حصي کي شمار نه ٿا ڪريون. چئن سالن بعد اهو هڪ پورو ڏينهن جڙي ٿو. جنهن کي اسين فيبروريءَ جي مهيني۾ ڳڻيون ٿا. ان سان فيبروري ۾ 29 ڏينهن ٿين ٿا، جنهن کي Leap Year 366 ڏينهن وارو سال چئون ٿا.
#
شاگرد ساٿيو! انسان کي ڪهڙو (Career) چونڊڻ گهرجي؟ کپي؟
جڏهن اسان ڪو به (Career) چونڊيون ٿا ته اسان کي ان ۾ ڪيتري پگهار جو سوچڻ گهرجي؟ منهنجو مطلب آهي ته ڪيتري پگهار هئڻ گهرجي؟.
جڏهن به اسان ڪو به (Career)، (Select) ڪيون ٿا ته اسانکي اهو (Career) ڪيترو هلائڻ گهرجي؟ سموري زندگي انهيءَ (Career) کي (adapt) ڪيون يا وري ڪجهه عرصي کانپوءِ اهو (Change) ڪيون.
ڇا اسان جي (Career) چونڊڻ ۾ ڪنهنجي جي رهنمائي جي ضرورت پوي ٿي؟
ڇا اسان وٽ اهي ذريعا (resources) آهن جن جي ذريعي اسان پنهنجو مقصد (aim) پورو ڪري سگهون ٿا؟
پاڪستان ۾ ماڻهو پنهنجو (aim) ڪيئن ٺاهن ٿا؟
ڇا توهان پنهنجي (professional life) (Career counselling) جي ذريعي شروع ڪئي؟
ڇا توهان مطمئن آهيو (Privae sector) جي ڪارڪردگيءَ منجهان جيڪي (Career counselling) ڪرائين ٿا؟
ڇا (Private career counslling organisations) صرف پئسي ڪمائڻ لاءِ قائم ڪيون ويون آهن يا واقعي اهي ڪجهه ڏين ٿيون؟
ڪهڙي عمر کي توهان ترجيح ڏيندؤ ته ان عمر ۾ (Carrer counselling) ڪرڻ گهرجي؟
ڇا شخصيت جو ڪردار آهي (Carrer) چونڊن ۾؟
توهان جي مطلب پاڪستاني ماڻهن جي (aim in life) گهٽ ڇو هوندو آهي؟
پاڪستان جي حڪومت (Career Counselling) جي لاءِ ضروري اُپاءَ ڇو نه پئي وٺي؟
ڇا (Career counselling) جي لاءِ بجيٽ جو هجڻ ضروري آهي؟
#
پروگرام: روشن راهون
پروڊيوسر: مشهّد علي اوٺي
ميزبان: سرفراز علي جتوئي
تاريخ: 2013-09-30
السلام عليڪم!
شاگرد ساٿيو پروگرام روشن راهون ساڻ ڪري اوهان جو پنهنجو ميزبان سرفراز علي جتوئي حاضر آهيان ۽ پروگرام روشن راهون کي سنواري ۽ سينگاري اوهان جي سُندر سماعتن تائين پيش ڪندو آهي. پروڊيوسر مشهد علي اوٺي.
#
شاگرد ساٿيو!
ڪهڙا حال آهن، اميد ته بلڪل ٺيڪ ٺاڪ، خوش باش ۽ پنهنجي تعليمي ايڪٽوٽيز ۾ اڳي کان اڳرا ۽ سَرسُ هوندو!
نوجوان شاگرد ساٿيو! پروگرام جو فارميٽ سلسو پهريون آهي سائنسي ڄاڻ جيڪو اوهان کي ٻڌائيندي سعديه شيخ ۽ سلسلو ٻيو آهي ملاقات ۽ نئين ٽهيءَ جي موسيقي.
سلسلو حاضر آهي سائنسي معلومات ويلڪم بيڪ! شاگرد ساٿيو!
پروگرام روشن راهون اوهان ٻڌي رهيا آهيو ريڊيو پاڪستان لاڙڪاڻي جي اسٽوڊيو مان 93.3FM ميگاهرٽز تي.
سلسلو حاضر آهي “ملاقات”
جي شاگر ساٿيو اڄ اسان سان گڏ آهن سر منير احمد ڊومڪي ليڪچرار انگلش
سائين السلام عليڪم:
ريڊيو پاڪستان لاڙڪاڻي جي يوٿ پروگرام روشن راهون ۾ اچڻ تي اوهان کي ريڊيو پاڪستان لاڙڪاڻي جي entire ٽيم طرفان ويلڪم خوش آمديد سَر ڪهڙا حال آهن؟
سڀ کان پهرين ته توهان پنهنجو تعارف ڪرائيندا شاگرد ساٿين کي.
ڪيريئر ڪائونسلنگ ڇا آهي؟
Questionare
عاشق نظاماڻي جي ميوزڪ ٽريڪ سان پروگرام روشن راهون پڄاڻيءَ تي رسيو ايندڙ پروگرام تائين ميزبان سرفراز علي جتوئي سميت پروڊيوسر مشهد علي اوٺي کي اجازت ڏيندا. الله واهي.
#
السلام عليڪم! شاگرد ساٿيو. پروگرام روشن راهون ساڻ ڪري توهان جو پنهنجو هوسٽ ۽ دوست سرفراز علي جتوئي حاضر آهيان.
پروگرام روشن راهون کي سنواري ۽ سينگاري اوهان جي سُندر سماعتن تائين پيش ڪندو آهي پر وڊيوسر مشهد علي اوٺي جي شاگر ساٿيو ڪهڙا حال آهن. اميد ته بلڪل ٺيڪ ٺاڪ خوش باش ۽ پنهنجي تعليمي ايڪٽوٽيز ۾ سَرس هوندؤ! ارسطو دنيا جي فلاسافر چيو آهي ته تعليم جسم ۽ ذهن جي تياريءَ جو نالو آهي يعني زندگيءَ جي لاءِ هڪ strugle جدوجهد جو نالو آهي.
شاگرد ساٿيو!
اڄوڪي پروگرام روشن راهون ۾ سلسلا هن ريت پيش ڪجن ٿا. سلسلو پهريون آهي ڪيريئر گائيڊ. جيڪو اوهان کي ٻڌائيندي سعديه شيخ سلسلو ٻيون آهي ڪمپيوٽر جي ڄاڻ، سلسلو ٽيون آهي ڪيريئر گائيڊ ۽ نئين ٽهيءَ جي موسيقي.
پروگرام جو آغاز ڪريون ٿا سلسلي ڪيريئر گائيڊ سان.
#
“ڪمپيوٽر جي ڄاڻ”
انٽرنيٽ جو آغاز 1960ع ۾ ٿيو ۽ ڏسندي ئي ڏسندي انٽرنيٽ هر ڪنهن جي ضرورت بڻجي وئي. سوويت يونين جي منصوبا (اسپاٽ نيڪ) هڪ دفعو ٻيهر آمريڪا کي ان ڳالهه تي مجبور ڪيو ته آمريڪا انٽرنيٽ تي وڌيڪ ريسرچ ڪرڻ لاءِ (ARPA) يعني ايڊوانسڊ ريسرچ پروجيڪٽس ايجنسي جيڪا بعد ۾ (ڊفينس ايڊوانس ريسرچ پروجيڪٽس ايجنسي DARPA) تنهن بعد سيمي ڊفينس ايڊوانس ريسرچ پروجيڪٽس SDARPA) جنهن پروجيڪٽ بعد ۾ نيٽ ورڪنگ جو ڪم جاري رکيو، پهريون وسيع TCP/IP 1983ع ۾ پنهنجو قومي اداري براٰءِ سائنسز ۾ استعمال ڪيو ويو، جنهن کانپوءِ هڪ جامع يونيورسٽي نيٽ ورڪ ٺاهيو ويو.
شاگرد ساٿيو! سن 1990ع جي دور ۾ ان کي عوامي سڃاڻپ ملي وئي ۽ اِها ڪيتري مفيد آهي ان جا فائدا ۽ نقصان وغيره جو هر ڪو چاهي پيو ته هو به دنيا سان Connect ٿي ڳنڍجي.
انٽرنيٽ HTTP ۽ HTML ويب پيجز تي 1991ع ۾ WWW يعني دنيا ڀر ۾ پهچائڻ ورلڊ وائيڊ ويب.
شاگرد ساٿيو! ابتدائي دور واري انترنيٽ ۾ ڪافي Errors وغيره ٿيندا هئا، مطلب ته دنيا مسنگ وغيره ڇو جو ان وقت نيٽ ايتري فاسٽ به نه هئي جو هو ليسٽيسٽ قسم جي سافٽ ويئرز کي سَپورٽ ڪري سگهي.
جيئن اڄڪلهه (1) فليش (2) جاوا Java
جيڪي ويب پيجز کي لائيٽ يعني هلڪو رکي سگهنديون آهن.
انٽرنيٽ رابطن جي دنيا يعني world of communication ۾ هڪ وڏو انقلاب آندو آهي.
جيڪڏهن اسين پنهنجي زندگيءَ مان انٽرنيٽ کي ختم ڪري ڇڏيون پر زندگيءَ جون اهم ضرورتون جيئن رابطن ڪرڻ To communication تمام گهڻي ڏکيائي ٿيندي.
شاگرد ساٿيو! اسان جي زندگيءَ جي هر شيءِ جي انٽرنيٽ سان ڪنيڪٽوٽي آهي هرAspect کان education کان ويندي Entertainment تائين! ۽ هن دور ۾ اهو ممڪن به ناهي جو اسان انٽرنيٽ کان پاسيرا ٿيون.
شاگرد ساٿيو!
انٽرنيٽ پرووائيڊرس وچ ۾ شروعات کان وٺي competition رهيو آهي ۽ انهن جي به اها ڀرپور ڪوشش هوندي آهي ته هو پنهنجي Clients يوزرس کي بهترين Quality انترنيٽ پرووائيڊ ڪن.
ايمبل ڪرڻ جي شروعاتي دور ۾ جيئن فيمس مشهور اي ميل ڪرڻ جون ويب سائٽس آهن.
WWW.hotmail.com
WWW.mailyahoo.com
آهستي آهستي وقت گذرڻ سان Latest needs ضروريات جي حساب سان مختلف ڪمپنيز جا ايسوسيئٽ اڪائونٽ اڄڪلهه ايميل جي لاءِ استعمال ڪيا وڃن ٿا ۽ هي ساڳيا سافٽ ويئر سوشل پرپزز لاءِ به يوز ٿيندا آهن. جهڙوڪ: Gmail، Facebook ۽ twitter وغيره سان اهي ايميولز اڪائونٽ Associate هجن ٿا. وقت جي حساب سان ٿوري ئي عرصي بعد انٽرنيٽ تي نيون شيون اچڻ شروع ٿي ويون.
جيئن سوشل نيٽ ورڪنگ، بزنس ايڊمنسٽريشن ان انفارميشن ٽيڪنالاجي اتان انهن سڀني شين کي Run يا operate ڪرڻ لاءِ انهيءَ Internate جي Help وٺي سگهجي ٿي.
شاگرد ساٿيو!
گوگل Google ڪمپنيءَ جي طرفان وري ٻيو سوشل نيٽ ورڪنگ اضافوگوگل + Google اڪائونٽ هينئر بلڪل فري ۽ آسانيءَ سان هر ڪنهن جي رسائي ۾ به لانچ ٿيل آهي. جيڪو مائيڪروسافٽ سان مشابهت پڻ رکي ٿو.
Google ڪمپني نيٽ ورڪنگ جي هن دور ۾ يا ٻيون مختلف ڪمپنيز جيڪي سڀ پنهنجي Chat سافٽ ويئر هوندي به پنهنجو اڪائونٽ عام يا خاص Clients مطلب يوزرس کي ٻين ويب پيجز تي به پرمٽ ۽ Access حاصل هوندو. جيئن مثال طور انٽرنيٽ فيسلٽيز تعليمي حوالي سان ڏسجي يا مطالعي لاءِ هر لحاظ کان ڏسجي ٿو ته انٽرنيٽ اسان جي لاءِ مُفيد آهي. خاص شاگرد دوستن لاءِ ته هُو هِن اَمُلهه ٽيڪنالاجيءَ مان فائدو حاصل ڪن.
شاگرد ساٿيو!
پروگرام روشن راهون پڄاڻيءَ تي رسيو، پروگرام جي ميزبان سرفراز علي جتوئي کي ٻئي ڪنهن پروگرام تائين اجازت ڏيندا
(الله واهي)
#
سائين منهنجا! خوشيون، ڪنهن دڪانن، ڪاروباري مرڪزن يا بازارن مان ملن ها ته هرڪوئي خريد ڪري ها ۽ ان کان زياده ٻي ڪهڙي خوشي ڀلا هجي ها. پر سامعين! ائين ناهي خوشيون ڪٿان به خريد نٿيون ڪري سگهجن ۽ نه وري غم ئي ڪي وڪرو ڪري سگهجن ٿا. بس اها اندر جي ئي ڪائنات آهي.
رب پاڪ فرمائي ٿو ته منهنجي مرضي آهي ڪنهن کي خوشي ڏئي آزمائيان يا ڪنهن کي ڏک ڏئي آزمائيان. سائين منهنجا! خوشيون اسان جي اردگرد موجود هونديون آهن. خوشيون اهڙيون حاصل ڪجن جن ۾ پاڪيزگي ۽ تازگي هجي ۽ پائداري هجي.خوشيون اسين محسوس ڪري سگهون ٿا جنهن کي اظهاري نٿا سگهون.
#
سامعين! محبت عشق جو سرمايو آهي. محبت عشق جو معراج آهي ۽ عاشقن جي دل جي آٿت، چون ٿا ته سوز، فرقت، محبت جو زيور آهي. جيڪڏهن ڪنهن سان محبت ڪئي وڃي ته ان کان محبت جو صِلو نه گهرو ڇو جو محبت واپار نه آهي. محبت زندگي جو سڀ کان وڏو لطف آهي. زندگيءَ جي نون جذبن ۽ ولولي سان سينگاري ڇڏي ٿي دل جي باغ ۾ مهڪ پيدا ڪري ڇڏي ٿي. محبت پُرسڪون زندگي ۽ اطمينان قلب جو هڪ ذريعو جنهن جي اندر ۾ محبت جون لهرون هونديون آهن اُهو دنيا جي هر مسئلي کان محفوظ رهندو آهي. محبت هڪ اهڙو گهرو سمنڊ آهي، جنهن جو ٻيو ڪو به ڪنارو نه آهي. محبت اهڙو پرڪشش گل آهي، جنهنجي خوشبوءِ ڪائنات جي هر شيءِ ۾ سمائجي وڃي ٿي.
#
پروگرام : السلام عليڪم لاڙڪاڻو
ميزبان : سرفراز علي جتوئي
پروڊيوسر : مشهد علي اوٺي
السلام عليڪم!
اڄ آهي 2015ع جي 06 تاريخ ۽ جماد الثانيءَ 1436 هجري جي 16 تاريخ آهي.
روح کي راحت ڏيندڙ موسيقيءَ، دل جي دردن، ذهن جي تجزين، اکين جي مشاهدن جي نِچُوڙ جو پروگرام السلام عليڪم لاڙڪاڻو! ساڻ ڪري اوهان جي سُهڻين سماعتن جي خدمت ۾ حاضر آهيان، اوهان جو پنهنجو هوسٽ ۽ دوست سرفراز علي جتوئي.
منهنجو آواز ۽ موسيقيءَ جا سمورا رنگ اميد ڪريون ٿا اسان جا سڀئي ٻڌندڙ الله پاڪ جي حفظ و امان ۾ هوندا. اسان سڀني جي اوهان سڄڻن لاءِ دعا آهي ته الله سائين ۽ مديني وارو سائين ڪري ته اوهان سڀ خوش هجو. سُرها ۽ آباد هجو. اوهان جي صحت، صحيح سٺي ۽ تندرست هجي. آمين
#
سائين منهنجا! ڇلڙو! پيار، پنهنجائپ، محبت ۽ سڪ جي نشاني. ڇلڙو دل جي دل سان هڪ پختگي پيچ ۽ مضبوط ناتي جو نالو آهي. ڇلڙو سنڌ جي روايتي پيار ڪهاڻين جي انهيءَ تحفي جو نالو آهي، جيڪو محبت ڪندڙ هڪٻئي کي سِڪَ ۽ اُڪير وچان ڏيندا آهن. اهو ڇلڙو ثبوت هوندو آهي، انهن وعدن ۽ اقرارن جو جيڪي چاهتن جا اظهار هوندا آهن، چوندا آهن ته جنهن آڱر ۾ ڇَلڙو پائبو آهي ان آڱر جي تار سِڌي دل سان ڳنڍيل هوندي آهي. ڄڻ ڇلڙو آڱر ۾ نه پر دل ۾ پاتل هوندو آهي.
#
سامعين! چون ٿا انسان جي سڀ کان وڏي ايجاد ڳالهائڻ آهي، جنهن سان هو پنهنجو مطلب ۽ ماجرا مڪمل طور بيان ڪري سگهي ٿو. موهن جي دڙي جي تهذيب جي مطالعي مان خبر پوي ٿي ته سنڌي زبان جون پاڙون قديم ماضيءَ ۾ کُتل آهن. گهٽ ۾ گهٽ هاڻي ان ڳالهه ۾ ڪو شڪ ڪونهي ته سنڌي زبان هڪ قديمي ۽ بڻيائتي زبان آهي. موجوده صورت ۾ سنڌي ٻولي “سائبراسپيس لئنگويج” يعني ڪمپيوٽر ٽرانسليٽيڊ ٻولي آهي.
دراصل چهرا، نالو، ٻوليون وغيره اسان جي سُڃاڻپ ۽ رابطي جو هڪ ذريعو آهن، اصل ۾ اسان سڀ هڪ ناتي ۾ جُڙيل آهيون. اهو آهي انسانيت جو ناتو، جتي ۽ جڏهن اسان ڪنهن جي زبان نه سمجهي يا نه سمجهائي سگهندا آهيون. تڏهن بين الاقوامي ٻولي يعني اشارن جي ٻولي ڳالهائيندا آهيون، پر جيڪڏهن اشارن جي ٻوليءَ جو به اثر نه ٿئي ته پوءِ هڪ ٻي به بين الاقوامي ٻولي آهي ۽ اها آهي موسيقي.
#
سامعين! پيار ته پيار ئي هوندو آهي. پيار جيترو ننڍو لفظ آهي. اوترو ئي اُن جو مفهوم وسيع ۽ وشال جنهن جي وُسعت لِکي ته سگهجي ٿي پر بيان نه ٿي ڪري سگهجي. هونئن به سائين!
پيار کانسواءِ ڪائنات ۾ آهي ڇا؟ پيار هُجي ته هن خوبصورت دنيا جي هر شيءَ حَسين بڻجيو پوي. پيار جي موسم سمورين موسمن کان خوبصورت هوندي آهي.
#
سائين منهنجا! دراصل دل هڪ اهڙو ڪتاب گهر آهي جنهن اندر يادن جا جيترا به ڪتاب رکون شيلف پوءِ به خالي رهندا آهن ۽ ڪڏهن دل جي ڪتاب گهر جو معائنو ڪري ڏسون ته ان مان هڪ نه، ٻه نه، سَوَ نه پر هزارين ڳالهيون سامهيون اينديون. انهن هزارين ڳالهين مان ڪجه ڳالهيون هي به آهن.
عورتن کي شاپنگ جون ڳالهيون، ملازمن کي پگهار ختم ٿيڻ جون ڳالهيون، ٻارن کي خرچيءَ ۽ راند روند جون ڳالهيون، دوڪاندارن کي ڪمائيءَ جون ڳالهيون، فقيرن کي پِنڻ جي اسٽائيل ۾ جدت آڻن جون ڳالهيون. مطلب ته ڳالهيون ته واقعي ۾ هزارين ڳالهيون آهن اوهان سان شيئر ڪرڻ جي لاءِ پر هينئر منهنجي دل ٿي چوي ته توهان ۽ اسان اچو ته دلبر جي دلين کسجڻ جون ڳالهيون ٻڌون ٿا. ماسٽر منظور کان
#
سائين منهنجا! انسان جي زندگي جو مقصد ڇا آهي؟ زندگيءَ ۾ لازوال خوشيون حاصل ڪرڻ جي حوالي سان، خدا پاڪ سڀني انسانن ۾ هڪ ئي جبلت رکي آهي ۽ اُها آهي محبت، اسين محبت وسيلي ٻئي ڪنهن پريشان حال جي خشڪ چپن تي ڪا مرڪ آندي هجي. زندگي ۾ محبت ئي اها واحد چين آهي جيڪا پائيدار آهي. اها محبت اسان کي انهن انسانن ذريعي ملي ٿي جيڪي پاڻ به توهان سان محبت ڪن ٿا. ماڻهن کي خوشيون ڏيڻ لاءِ اهو سڀ ڪجهه ڪريو جيڪو توهان جي وَسَ ۾ آهي. پنهنجي دل ۾ سچو ۽ عظيم مقصد رکو ۽ پوءِ اهو مقصد حاصل ڪرڻ لاءِ. جدوجهد شروع ڪري ڏيو. انهن سڀني سان محبت ڪريو جيڪي توهان جي دولت نه پر توهان جي ذات سان محبت ڪن ٿا. سندن خوشين ۾ شريڪ ٿي وڃو. اهڙن ئي ماڻهن سان محبت ونڊڻ گهرجي، جيڪي اسان جي محبت ۽ هڪ مرڪ ڏيڻ جي انتظار ۾ ويٺل آهن.
#
سائين منهنجا! ننڊ هر انسان لاءِ بهترين هوندي آهي. اسان چڱيءَ ريت واقفڪار آهيون ته اسان جو بدن جو هر حصو خاص ڪري دماغ ننڊ ڪرڻ سان سڪون وارو بڻجي تازو توانو ٿي وڃي ٿو. ننڊ پوري ڪرڻ سان ڪافي فائدا ملن ٿا. (1) يادگيري تيز ٿئي ٿي (2) سکيا بهتر ٿي سگهي ٿي.
تازي تحقيق موجب ننڊ ڪرڻ سان دماغ جو ساڄو پاسو کاٻي پاسي جي مقابلي ۾ ننڊ جي جهوٽي ۾ زياده تيز رهي ٿو. جيتوڻيڪ 95 سيڪڙو ماڻهو ساڄيڙا ٿيندا آهن ۽ دماغ جو کاٻيڙو پاسو ڪم ڪندو آهي، پر ننڊ جي جهوٽي جي عمل ۾ ساڄو حصو وڌيڪ ڪم ڪري ٿو. جنهنڪري دماغ چست ٿئي ٿو.
#
سائين منهنجا! هڪ سال ۾ 12 مهينا ساڳيا ئي ٿيندا بلڪه هوندا آهن ۽ ايئن به هوندو آهي ته تاريخن جا نالا به ساڳيا ئي هوندا آهن. پر ستارن جي علم جا ماهر ٻڌائين ٿا ته ڪجهه تاريخن تي ڪجهه رنگ ۽ قسمت جا ستارا حاوي هوندا آهن ۽ جيڪي انسان انهن تاريخن ۾ پيدا ٿيندا آهن. انهن لاءِ اهو رنگ يا ستارو ڄڻ ته طبيعت جو اظهار هوندو آهي. ڪي وري ننڍڙن ٻارن جا ستارا نه ملڻ جي ڪري انهن جي جنم ڏينهن واري تاريخ ئي تبديل ڪري ڇڏين.
اصل ۾ رنگن ۽ ستارن تي به نه ڀاڙجي سڀ ڪجهه مالڪ حقيقي جي حوالي آهي، شال اسان سڀني جي پيو ڀلي ڪري، اسين سندس ٻانها آهيون ۽ ڪمزور آهيون.
#
سائين منهنجا! اسان اهو ڄاڻون ٿا ته اسان جو “گشتي فون” يعني “موبائيل فون” اهڙو تفصيلي رڪارڊ رکي ٿو. ته توهان ڪهڙن ماڳن تي ويا. ڪٿي ڪٿي سفر ڪيو ۽ ڪهڙين ڪهڙين جاين تي ويا. “دي انڊيپينڊينٽ” جي رپورٽ مطابق جديد سمارٽ فون ۾ اها صلاحيت هجي ٿي ته توهان انهن کي جتي به ساڻ کڻي ويندا اها جاءِ جڳهه هو پنهنجي ميمري ۾ يعني حافظي ۾ محفوظ ڪري ڇڏي ٿي. انهيءَ ڊيٽا جي مدد سان توهان ڪنهن به وقت اهو ڄاڻي سگهو ٿا ته ماضيءَ ۾ اوهان ڇا ڇا ڪري چڪا آهيو.
انهيءَ سان گڏوگڏ هيءَ ڳالهه اوهان جي لاءِ ڳڻتي جوڳي به ٿي سگهي ٿي ته ٽيڪنالوجي ڪمپنيون اوهان جي روزمرهه واري زندگي کان ڪيتري قدر آگاهه آهن. هونءَ حقيقت ۾ ته موبائيل فون مان وڏا فائدا آهن جيڪڏهن غلطين مان اسان اڃا به سبق نه پرايو ته پوءِ وڏي نقصان جو ڪارڻ اسان پاڻ ئي بڻباسين.
سامعين! سٺي ۽ مٺي ڳالهه ڳالهائڻ به هڪ قسم جو صدقو آهي، ٻن مسلمانن ڀائر جي وچ ۾ ناانصافي ختم ڪرائڻ، نماز، روزي ۽ صدقي کان به وڌيڪ بهتر آهي. مِٺي ۽ سٺي ڳالهه ڳالهائڻ سان هر هنڌ هر جڳهه ته عزت ۽ مانُ ملي ٿو ۽ ٻانهي جا الله تعاليٰ وٽ به درجا بلند ٿين ٿا. جيڪو خراب ۽ ڪِنو ڳالهائندو الله تعاليٰ وٽ گنهگار بڻيو ۽ ماڻهن جي نظرن مان به ڪِري پوندو. ٻين کي ستائڻ وارو ماڻهو بلڪل دوزخي آهي. ڀَلُ ته هو سموريون راتيون عبادت ڪري ۽ سمورا ڏينهن روزي ۾ گذاري.
اسانکي گهرجي ته تڪبر، وڏائي هرگز نه ڪريون. جن تڪبر ۽ وڏائي ڪئي انهن پنهنجون جايون جنت الفردوس بدران جهنم ۾ جوڙايون.
#
جيءُ سامعين! جيڪو شخص هر هڪ جو دوست هجي. اهو پو ڪنهنجو به سچو دوست نٿو ٿي سگهي. نيڪ نيت دوست جو مثال مشڪ فروش وانگر آهي. جو اوهانکي تحفي ۾ مشڪ عِطِرُ ڏيندو يا اوهان خود خريد ڪندؤ ته به مشڪ جي خوشبوءِ ته ضرور حاصل ٿيندي.
دوست دوستن کي تحفا ۽ سوکڙيون ڏيندا آهن ڇو ته ان سان محبت ۽ سچائي واري دوستي مضبوط ٿيندي آهي.
ٻه شيون خاص فائدي واريون آهن، جن کي اڪثر ماڻهو وڃائي ويهن ٿا. هڪ خدا ڪارڻ دوستي ۽ ٻي خدا ڪارڻ دشمني. سٺي چڱائي هي آهي ته ماڻهو دوستن سان دوستي واري ناتي چڱائي ڪندو رهي. خدا پاڪ جي طرفان نيڪيءَ جوسِلو سٺو ملندو.
#
پروگرام سونهن سمبارا 2013-07-17 بروز اربع
السلام عليڪم! پروگرام سونهن سمبارا ساڻُ ڪَري پروگرام جو ميزبان سرفراز علي جتوئي حاضر آهيان. پروگرام جون سموريون ڪوششون ۽ ڪاوشون پروڊيوسر وسند علي مَهر جون آهن، پروگرم کي اوهان جي سماعتن تائين رسائي رهيو آهي، اسٽوڊيو انجنيئر...
محترم سامعين! اڄ رمضان المبارڪ جو “7” ستون روزو آهي، سال جا ٻارنهن ئي مهينا پنهنجي حوالي سان اهميت رکن ٿا پر رمضان المبارڪ جو مهينو برڪتن، رحمتن، فضيلتن ۽ عبادتن، مغفرتن جو مهينو آهي. هن مهيني ۾ روزا فرض ڪيا ويا. جيئن اسان کي بُکَ ۽ اُڃ جو احساس رهي. تنهنڪري اسان پاڻ به روزا رکون ۽ ٻين کي به روزا رکرايون ۽ روزيدارن جو خيال ۽ احترام پڻ ڪريون.
#
سامعين! هن ڀلاري مهيني رمضان المبارڪ ۾ عام واهپي جا اگهه گورنمينٽ طرفان مقرر ڪيل اگھن موجن هجڻ گهرجن. مقرر ڪيل اگھن کان زياده اگهه تي ميوا يا ڀاڄيون وغيره وڪرو ڪرڻ سان قانوني ۽ اخلاقي ڏوهه آهي. تنهنڪري اسان سڀني کي گهرجي ته هن ڀلاري مهيني جو تقدس ۽ احترام ڪريون. کائڻ، پيئڻ ۽ عام استعمال جي شين جا اگهه مناسب وٺون ۽ هر چيز پنهنجي معيار موجب وڪرو ڪرڻ گهرجي. اهڙيءَ طرح تور ۽ ماپ جو به اسان کي وڌ ۾ وڌ خيال رکڻ گهرجي.
#
سائين منهنجا نبي ڪريم صلي الله عليه وآله وسلم جن جو ارشاد مبارڪ آهي ته مان هن دنيا ۾ ايئن زندگي گذاريان ٿو ڄڻ ڪنهن وڻ جي ڇانءَ ۾ ساهه پٽيم ۽ پوءِ روانو ٿي ويم. چار چيزون اهڙيون آهن جيڪي جنهن کي ملي وڃن ته ان کي دين دنيا جي ڀلائي نصيب ٿي وڃي (1) شڪر گذار دل (2) الله تعاليٰ کي ياد ڪرڻ واري زبان (3) مصيبت ۾ صابر جسم ۽ (4) شريف عورت جيڪي پنهنجي ذات ۽ مڙس جي مال ۾ خيانت نه ڪري.
#
سامعين حديث مبارڪ آهي ته عمل جو دارومدار نيت تي آهي ۽ هر شخص کي ان جي عمل جو اهو ئي بدلو ملندو، جنهن جي اُن نيت ڪئي. تنهنڪري پنهنجن ۽ پراون ڏانهن جن نيتون نيڪ ۽ صاف رکيون انهن ٻنهي جهانن جي امتحان ۾ پاڻ کي پاس ڪرايو.
سائين منهنجا! نيڪن جي صحبت مان تڏهن مڪمل فائدو رسندو، جڏهن اسان برن جي صحبت کان بچنداسي. بُري صحبت جو بُرو اثر ۽ چڱن جي صحبت جو چڱو اثر ٿيندو آهي.
#
سائين منهنجا! نه دولت خواهش سان ملي ٿي نه جواني خضاب ڪرڻ سان ۽ نه صحت دوا استعمال ڪرڻ سان. اسان پنهنجو چهرو ته سينگاري خوب سجايون ٿا جنهن تي ماڻهن جي نظر پوي ٿي. پر ڪڏهن به دل کي سينگارڻ جي ڪوشش نٿا ڪريون. حالانڪ ان دل تي الله تعاليٰ جي نظر هوندي آهي. دل هڪ بهترين آئينو آهي، جنهن ۾ پاڪائي هوندي ۽ برائيءَ کان بچيل هوندي ته پوءِ ان دل ۾ خدا پاڪ نظر اچي سگهي ٿو. جنهن دل ۾ خدا پاڪ نظر اچي ته پوءِ اُهو انسان وڏو خوش نصيب آهي ۽ وڏي مانَ مرتبي وارو آهي.
#
سائين منهنجا! سٺا ڪتاب سٺا ماڻهو پيدا ڪندا آهن، ڪتاب هڪ آئينو آهي سمجهه آهي ساڃاهه آهي ۽ شعور آهي. جيڪڏهن اسان ڪتابن سان دوستي رکنداسي يقيناً اسان کي فائدو ئي فائدو ملندو. ڪتاب هن وسيع دنيا جي ڪنجي آهي. جيڪڏهن توهان ٻيو ڪجهه ڪري نٿا سگهو ته پڙهو ايترو جيترو ٿي سگهي. خيالن جي دنيا واري جنگ ۾ ڪتاب هٿيارن وارو ڪم ڏيندا آهن. ڪتاب اُهي جهاز آهن جيڪي وقت جي سمنڊ تي هلن ٿا.
#
سائين منهنجا ڪنهن سياڻي ماڻهوءَ سراسر سچ هيئن چيو ته هڪ سٺو ڪتاب جوانيءَ ۾ پڙهڻ ايئن آهي جيئن چوڏهينءَ جو چنڊ بند ڪمري جي دري مان ڏٺو وڃي. اڌ عمر ۾ ائين ڪتاب پڙهڻ آهي جيئن چوڏهين جو چنڊ گهر جي اڱڻ ۾ ڏٺو وڃي ۽ پوڙهائپ ۾ پڙهڻ ايئن آهي، جيئن ڪو ڪتاب درياهه جي ڪناري تي بيهي ڏٺو وڃي.
#
سائين منهنجا شاعري ڪنهن خيال جو اظهار هوندي آهي. نفيس احساس هوندي آهي. شاعري اها شيءِ ناهي جا اسان کي ڏسڻ ۾ اچي البته شاعري هڪ روشني آهي جنهن سان اسين ڏسي شاعراڻي جذبن کي پرکي سگهون پيا، انهن احساسن ۽ جذبن ۾ صرف ڏسي سگهون ٿا، زندگي ها زندگي. شاعري ٻوليءَ جو بلڪل نچوڙ ۽ انتهائي طاقتور ترجمان آهي.
#
سائين منهنجا! اڪثر ڪري مون ڏٺو آهي ته شاعر ويچارا غريب هوندا آهن. اهو ئي سبب آهي جو اڪثر ماڻهو شاعر غريب ٿيندا آهن. منهنجو بابا سائين به سُٺو شاعر آهي ليڪن غريب آهي. بابا سائينءَ سان ادبي پروگرامن ۽ مشاعرن ۾ گڏ هوندو آهيان. اڪثريت غريب شاعرن جي هوندي آهي پر احساس ۽ جذبات انهن جا شاهوڪار هوندا آهن.
#
محترم سامعين! پرنٽ ميڊيا ۽ اليڪٽرانڪ ميڊيا جڏهن پڙهون ۽ ڏسون ٿا، هر روز ڪنهن نه ڪنهن حوالي سان قبيلائي ويڙهاند، ٽارگيٽ ڪلنگ، ڦُر، ڌاڙا، چوري، ڪاروڪاري، اغوا ۽ دهشتگردي جا واقعا روز جو معمول بڻجي چڪا آهن. دنيا جي سمورن مذهبن اهڙن واقعن کي ننديو آهي. اسلام ۾ ته سخت کان سخت منع ٿيل آهي ۽ تمام گهڻو گناهه آهي. اهي سمورا واقعا صرف ۽ صرف جهالت جي نشاني آهن. اسان پنهنجي اختلافن کي ڳالهين ذريعي به حل ڪري سگهون ٿا. انساني ۽ مذهبي ناتي اسان هڪٻئي سان همدرديون ڪري سگهون ٿا. جيڪڏهن اسان ۾ سچائي آهي ته پوءِ امن ۽ ڀائيچاري سان گڏجي اهو وچن ڪريون ته پنهنجي ملڪ ۽ قوم کي ترقي وٺرائڻ ۾ قانون جا رکوالا ۽ مددگار ثابت ٿي پنهنجي پياري ديس پاڪستان جو نالو روشن ڪريون.
#
سائين منهنجا! اک ته دل جو دروازو آهي، ان جي حفاظت ڪرڻ اسان سڀني تي لازم ٿئي ٿي انڪري جو سڀ آفتون انهيءَ رستي سان هلندي جسم ۾ داخل ٿينديون آهن. اکيون ڳالهائينديون آهن. اکين جي زبان به اکيون ئي سمجهنديون آهن. غافل جون اکيون وري ان وقت کُلنديون آهن جڏهن اُهي بند ٿيڻ واريون هونديون آهن.
اکيون اکين کان شرمائينديون آهن ۽ اکيون دل جو ترجمان هونديون آهن. اکيون ڪجل کانسواءِ به خوبصورت هونديون آهن. جيڪڏهن انهن ۾ شرم ۽ حيا هجي.
سائين منهنجا! اکيون ته اکيون آهن. جڏهن اکيون جهڪنديون آهن ته سموري جهان جو حياءُ پنهنجي اندر سموهي ڇڏينديون آهن. جڏهن اکيون حياءُ وڃائي ڇڏينديون آهن ته اُهو ڪٿان به ڳولي نه سگهبو آهي. اکيون اکين کان تمام گهڻو شرمائينديون آهن ۽ اُهي ڏسڻ کان ڪڏهن به نه ڍاپنديون آهن.
الله تعاليٰ ڪڏهن ڪڏهن پنهنجي مخلوق جون اکيون، سندس ئي ڳوڙهن سان ڌوئي ڇڏيندو آهي. تڏهن ته ڪنهن ڏاهي چيو آهي ته اکيون روح جون دريون آهن. انهن ۾ گهوري ڏسڻ سِکي وٺون جيئن ايندڙ ڪنهن وڏي نقصان کان بچي سگهون.
#
سائين منهنجا! ڪيتري حسين آهي اُها زندگي جيڪا ڪنهن حسن واري سان جُڙي ملي هڪ ٿي پوي. پوءِ ته دنيا جي ڪا به پرواهه نه رهي. حُسن هڪ وڏي ۾ وڏي جذبات جو نالو آهي ۽ اُها ئي خود زندگي آهي. اسين حسن جو احساس، حواسن سان نه بلڪ روح سان ڪريون ٿا. حسن، ماڻهوءَ جي سڀ کان وڏي ڪمزوري آهي. اسان جي منهن جو حسن الله پاڪ جي عظيم عنايت آهي.
جنهن محبت جو تعلق فقط حسن سان هجي ٿو اها وڌيڪ دير تائين قائم نٿي رهي سگهي ڇو گهڻي حسن ۾ گهڻي سچائي نه هوندي آهي.
جيڪڏهن توهان حسن چنڊ جهڙو چاهيو ٿا ته پاڻ کي پوءِ پيارا سج جهڙو بڻجڻو پوندو.
#
سامعين! الله تعاليٰ ڪائنات ۾ بي انداز خوبصورتيون پيدا ڪيون آهن، چنڊ، سج، ستارا، خوبصورت آبشار وڻ گل، ٻوٽا وري خوبصورت رنگ برنگي پوپٽ ۽ ٻيا نظارا جن کي پَسي الله تعاليٰ جي هر جاءِ تي موجودگيءَ جو احساس ٿيندو آهي.
اسان جيڪڏهن اهو ڄاڻڻ چاهيون ٿا ته اسان سان اسان جو رب پاڪ ڪيتري محبت ڪري ٿو ته پوءِ رب پاڪ جي قريب اچي ڏسون ته اسانکي پتو پئجي ويندو. ته پنهنجي مالڪ حقيقيءَ کي اسان ڪيترا پيارا آهيون.
سامعين! جيڪڏهن توهانکي الله تعاليٰ جي ويجهو ٿيڻو آهي ته پوءِ الله جي تخليق ٿيل انسانن سان تمام ويجها ٿيو. الله تعاليٰ ۽ ان جي ٻانهي جي وچ ۾ توّڪل هڪ راز آهي. پوءِ ضروري آهي ته سواءِ الله تعاليٰ جي ڪو به ان کان واقف نه هجي. جڏهن دعا گهرڻ سان ڪم نه ٿئي ته فيصلو رب ڪريم تي ڇڏي ڏيون اُهو ئي بهتر ڄاڻي ٿو.
اُهي ماڻهو سدائين بيچين رهندا آهن. جي صبح جي خاموشيءَ ۾ الله تعاليٰ سان پنهنجو رشتو نٿا جوڙين. بي فخر ۽ بي عقل ماڻهن جو علم ۽ حال جو مثال ڪوريئڙي جي ان ڄار وانگر آهي جيڪو جيتوڻيڪ گهر آهي. پر نهايت ڪمزور ۽ بيڪار.
#
سائين منهنجا! زندگي خواب ناهي جنهن کي غفلت جي ننڊ ۾ وڃائجي زندگي حقيقت ۾ سچ آهي سندس هر روپ سچائي جو آئينو آهي اُهي انسان جيڪي خوابن جي پوئيان ڊوڙون پائيندا رهن ٿا اُهي خود به خوابن جو حصو ٿي رهجي ويندا آهن. حقيقتون ڀل ڪيتريون به تلخ ڇو نه هجن پر کين تسليم ڪرڻ گهرجن، حقيقت پسند ماڻهو ئي زندگي کي صحيح معنيٰ ۾ سمجهي ۽ اپنائي سگهندا. گڏجي هي شمن علي ميرالي جو گيت ٻڌون ٿا. هيءَ حسين زندگي، ايئن گذري وئي.
#
سائين منهنجا ڳالهه ڪنداسين موبائيل فون جي ته هن جي استعمال سان گڏوگڏ روز نقصانن جا به انڪشاف ٿي رهيا آهن. جنهن لاءِ سائنسي ماهرن اهو به چيو آهي ته هن موبائيل جا دل ۽ دماغ تي نقصانڪار لهرن جا ڪرڻا اثر انداز ٿين ٿا.
هن مان نقصان پهچائيندڙ ڪيترائي لاعلاج مرض به آهن ان کان علاوه گهڻي استعمال ڪرڻ سان اکين جي ديد به گهٽجي وڃي ٿي ۽ ڪينسر جي مرض جو به خدشو ظاهر ڪيو ويو آهي. ان کان علاوه ٻيا سماجي به گهڻا نقصان آهن تنهنڪري اسان کي گهرجي ته موبائيل جو گهرج موجب استعمال ڪجي، انهيءَ ۾ بهتري آهي.
#
سائين منهنجا! اسان سڀ جو سڀ پنهنجو پاڻ ۾ آهيون، ان ڳالهه کان ڪو به انڪار نه ڪندو پر پوءِ به الائي ڇو اسان اها سڪ قائم نه ڪري سگهيا آهيون. جنهن ۾ ڪو به ليکو نه هوندو آهي. پر پوءِ به اسان الائي ڇو هڪٻئي تي ڪاوڙيل هوندا آهيون، سدائين اسان هڪٻئي جا پيا عيب ڳولهيندا آهيون. يا ڪنهن دوست، مٽ مائٽ، پاڙي واري جون خاميون گڏ ڪري ان جي گلا پيا ڪندا آهيون، پَر اسان کي اهو احساس نه ٿيندو آهي ته اسان ڪنهن جي دل ڏکائي رهيا آهيون پوءِ اسان ڏکن کي عام ڪرڻ بجاءِ انهن کي خوشين ۾ ڇو نه تبديل ڪيون. مطلب ته ٻين جي عيبن ۽ خامين کي ڇڏي انهن جون خوبيون ڇونه تلاش ڪجن ۽ انهن خوبين جي ساراهه ڪري خوشيون ورهائجن. هونءَ به ڪنهنکي خوش ڪرڻ ايترو ڏکيو نه آهي. رڳو اسان کي سچائيءَ سان ٿورڙي ڪوشش ڪرڻ جي ضرورت آهي.
#
سائين منهنجا! اڪثر يا ڪڏهن ڪڏهن اسان ننڍڙن ٻارڙن جي ڳالهين تي به ڏاڍا جذباتي ٿي ويندا آهيون ۽ پنهنجي رشتن جو به تقدس پائمال ڪري ڇڏيندا آهيون. شل نه ڪو اسان جي ٻار سان ڪو ٻيو ٻار وڙهي پوي. پوءِ اسان کي ڪير روڪي اهو به نه سوچيندا آهيون ته ٻار آخر ٻار آهن. جهٽ پل کان پوءِ پاڻ ۾ ٺهي ويندا ۽ راند روند گڏ ڪندا. اسان رڳو وڏا پاڻ ۾ اجائي ڦڪا مٺا ٿيندا آهيون ۽ نفرتن کي وڌائي ڇڏيندا آهيون. مطلب ته ٻارڙن جو مسئلو وڌڻ نه ڏجي. نفرتن بجاءِ محبتون قائم رکجن. سڀ ٻار اسان جا پنهنجا ٻار آهن. اسانکي گهرجي ته گلڙن جهڙن پيارن ٻارڙن سان پيار ڪريون.
#
سائين منهنجا! ناراضگيون، غُصي ۾ اچڻ يا ايئن کڻي چئجي ته ڪاوڙ ڪرڻ مطلب ته هڪٻئي کان ڪاوڙجي وڃڻ زندگيءَ ۾ ٿيندو رهندو آهي پر آڳاٽي وقت ۾ جيڪڏهن ڪو ڪنهن سان ڪاوڙجي به ويندو هو ته پيا بهانا ڳوليندا هئا ته جيئن ڪاوڙ ختم ڪري سگهجي ۽ وچ وارو دوست اها ڪوشش ڪندو هيو ته هنن رُٺلن کي پاڻ ۾ پرچائي وٺون. پر اڄڪلهه هن ماڊرن دور ۾ ڪاوڙ ڏينهن، هفتا، مهينا نه پر سالن جا سال هلي ٿي. ان ڪاوڙ ۾ وري دوست ۽ مٽ مائٽ به شامل ٿي وڃن ٿا. اصل ۾ ڪاوڙ کي ختم ڪرڻ جو اصل مقصد اهو ته پهريائين ڪاوڙ ڪرڻ جهڙا ڳالهائڻ ۾ لفظ استعمال نه ڪجن. جي ڪجن ته برداشت ڪرڻ ۾ بردباري جو مظاهرو ڪري ۽ اها ڪاوڙ گهٽ عرصي لاءِ هجڻ گهرجي. هونءَ به سڀڪجهه پرچاءِ ۾ رکيل آهي.
#
سامعين! سفر ته انسان پنهنجي ئي مقصد لاءِ ڪندو آهي. ڪڏهن ڀَرپاسي واري ڳوٺ يا شهر ڪڏنهن ٿورو پري ته ڪڏهن گهڻو پري پر ٿيندو ائين آهي ته سفر دوران جيڪي به گڏ هوندا آهن. دوست عزيز اسان رڳو انهن کي ئي همسفر سمجهندا آهيون ۽ صرف انهن جو ئي خيال رکندا آهيون ۽ خيال ڪندي ڪندي ٿڪبا ئي ناهيون.
اهو اسان جي سوچ کي ڇا ٿي ويو آهي؟ ڇو پاڻ کي محدود ڪري ڇڏيو آهي. سڀ اسان پاڻ ۾ ته آهيون. پوءِ هيڏو سارو فرق نه ڪرڻ گهرجي. اها به حقيقت آهي ته هر هڪ جي منزل پنهنجي پنهنجي آهي پر سفر ته گڏ ڪري رهيا آهيون. سڀني کي هڪ ٻئي جو خيال ڪرڻ گهرجي ۽ سڀ هڪٻئي جا همسفر مسافر ساٿي آهيون.
#
سامعين! اسان ڏاڍيون شڪايتون ڪندا آهيون ته اسان سان ماڻهو صحيح نٿا هلن جنهن مان مراد ته پاڙي وارا، ڳوٺ وارا يا کڻي ايئن چئون ته گهروارا، پر سچ ته اهو آهي جو اسان سدائين ٻين جو پيا جائزو وٺندا آهيون پر ڪڏهن اسان اهو سوچيو آهي ته اسان پاڻ کي به ڏسون ته اسان سان پاڙي وارن، ڳوٺ وارن يا گهروارن جو رَويو ڇو سُٺو نه آهي. ڪٿي سڀ غلطيون اسان ۾ ته ناهن. اسان پاڻ ڪنهن ٻئي کي اهميت ڏني آهي؟ اسان ڪڏهن ڪنهن سان کلي پيار منجهاران ڳالهايو آهي. ته پوءِ ڀلا ٻين کي ڪهڙو مَٿي ۾ سور جو هو اسان کي اهميت ڏيندا. اسان سان کلي ڳالهائيندا، ان ڪري ضروري آهي ته اسان کي پنهنجو رَويو سٺو رکڻ گهرجي ته اسان کي موٽ ۾ به سڪ، پيار ۽ عزت ملندي.
#
سائين منهنجا! تڪڙي موٽ ڏيڻ سٺي هوندي آهي ۽ ڏيڻ به گهرجي ان سان انسان جي دل ڏاڍي خوش ٿيندي آهي. جيڪڏهن ڪو پاڙي وارو يا بزرگ ماڻهو ڪنهن ڪم سانگي يا ملڻ جي حوالي سان سڏ ڪري ٿو ته ان کي تڪڙي ۽ عزت واري موٽ ڏجي جيئن ان شخص جي دل خوش ٿيندي ۽ اسان کي عزت جي نگاهه سان ڏسندو پر جيڪڏهن اُن کي ٻڌي يا ڏسي ڪَن لاٽار ڪري يا لنوائي ڇڏبو پوءِ اهو بهتر عمل نه آهي نه وري ڪا تڪڙي موٽ آهي، اهڙي طرح اڳلي ماڻهوءَ جي نظر مان ڪري ٿو پئجي. تنهن ڪري اسان کي گهرجي ته مانَ وارن ماڻهن کي تڪڙي موٽ ڏجي انهيءَ ۾ اسان جي بهتري آهي.
#
سائين منهنجا! صبح جي سندر پهر ۾ سِڪَ، سُکَ، سلامتي جي دعائن سان گڏ سرفرز علي جتوئي جو اوهان سڀني سڄڻن، مٺڙن ماروئڙن کي پيار محبت وارو سلام قبول پوي. اوهان لاءِ نيڪ جذبا ۽ دلي دعائون جتي به منهنجو آواز اوهان جي سماعتن تائين پهچي ٿو، پنهنجي پروگرام ۾ اوهانکي ڀليڪار چوان ٿو.
سامعين! قدرت جو نظام آهي، رات کان پوءِ ڏينهن ۽ ڏينهن جي شروعات، هر ڪو ننڊ مان جاڳي تياري وٺي پيو، طالبِ علم، علم حاصل ڪرڻ لاءِ اسڪول جي، يا ڪاليج يونيورسٽي جي، پورهيت پنهنجي پورهئي جي ۽ سرڪاري ملازم وري پنهنجي ڊيوٽي ڏيڻ جي مطلب ته هر هڪ پنهنجي پنهنجي منزل ڏانهن روان دوان آهي، سڀ ڳالهيون سٺيون پر منزل تائين رسڻ ۾ ايتري به اٻهرائي نه ڪجي جو نقصان جو منهن ڏسڻو پوي. پنهنجو ۽ رستي ويندڙن جو به خيال رکجي، جيئن سڀ ڪجهه بهتر ٿي پوي.
#
سامعين! سياڻن سچ چيو آهي ته پڙهجي ته پروڙجي. جيڪڏهن پڙهڻ سان گڏ پروڙ ڪجي ته پوءِ اهو پڙهڻ يعني علم حاصل ڪرڻ گهڻو لاڀائتو ثابت ٿيندو. نوجوان هن قوم جا سرمايو آهن. ايندڙ وقت جا معمار آهن. تنهنڪري نوجوانن کي گهرجي ته ڪتابن کي دوست بڻائي ڪتابن جو گهڻو مطالعو ڪن. هر حوالي سان بيدار ۽ جاکوڙي هجڻ گهرجي. جيترو ممڪن ٿي سگهي لائبريريون اٽينڊ ڪري سٺا ڪتاب مطالعي لاءِ استعمال ڪجن. جيترو وڌيڪ مطالعو ڪنداسين اوترو وڌيڪ فائدو حاصل ڪنداسين.
#
سائين منهنجا! رب العالمين جي ڪائنات ڪيڏي نه خوبصورت ۽ رنگينين سان ڀرپور آهي. جنهن ۾ قدرت جا ڪيئي اسرار سمايل آهن. اونها ۽ موڪرا سمنڊ بلند پهاڙ، حسين واديون، نديون، ڍنڍون، باغ باغيچا جن ۾ رنگين خوشبودار گل ڦل. مطلب ته ڪائنات۾ جيڪا به شيءِ ڏسبي ان ۾ قدرت جي ڪاريگري جا ڪيئي ڪرشما نظر ايندا. انسان قدرت جي تخليق جو بهترين نمونو آهي. جنهن ۾ بيپناهه صلاحيتون سمايل آهن، پر انسان قدرت جي عطا ڪيل گهڻين نعمتن جي باوجود به ناشڪر هوندو آهي. حالانڪ مالڪ جون ايتريون مهربانيون آهن جو انسان کي اشرف المخلوق ڪيائين. انسان رب العالمين جي ڪهڙين ڪهڙين نعمتن جو انڪار ڪندو؟ انسان تي سڀ مهربانيون مالڪِ حقيقيءَ جون آهن جو هڪ ساعت به سندس ساراهه ۽ شڪر کان رهي نٿو سگهجي.
#
سائين منهنجا! سچائي جي هر لفظ ۾ سونهن جا سرس روپ موجود هوندا آهن. جيڪي دلين جي گهرائيءَ تائين پهچي مَن جي ڌرتيءَ کي زرخيز ڪري ڇڏيندا آهن. پوءِ ڪابه بدصورتي جنم نه وٺندي آهي، هر لمحو ڪو املهه موتي بڻجي پوندو آهي.
هر ماڻهو جيڪڏهن جيون جي هر گهڙي کي سچ جي سونهن سان سينگاري ڇڏي ته پوءِ جيڪر معاشرو مثالي بڻجي پوندو ۽ پيار کان سواءِ ڪو به تڪرار نه هوندو ۽ سارو سنسار سڪ جو سلامي ٿي پوي.
#
سائين منهنجا! ماڻهو هروڀرو انتها تي پهچي ڪنهن نه ڪنهن کي اهو ڪري ڏيکاريندا آهن ته مان تولاءِ مران ٿو. ڀلا مرجي ته ڇو مرجي؟ هڪ ٻئي لاءِ جيئي به ته سگهجي ٿو. هڪ ٻئي کي وساري ئي ڇو ڇڏجي. خوشگوار پَلَن کي ياد ڪري مٺي ننڊ به ته ڪري سگهجي ٿي. سمورا ڏک ۽ سک، غم ۽ خوشيءَ جا لمحا يادگار ڪري سنڀاري رکجن.
پَري رهڻ سان جيڪو دل جو درد پيدا ٿئي ٿو اهو نڀائيندڙ ٿئي ٿو. اوهانکي ضرور به اها ڄاڻ هوندي ته جيڪي پرين پيارا پَري هوندا آهن ڇا اُهي دل کان وسريل هوندا آهن؟ هرگز نه جيترو ماڻهو پري هوندو آهي اوترو ئي دل جي ويجهو هوندو آهي.
پَرَ جدائي جدائي هوندي آهي، جيڪا جيئري ئي ڄڻ ماري ڇڏيندي آهي.
#
جيءُ سامعين! ڪٿي به چين ڪونهي ڪو ۽ نڪي آٿتون ڏيڻ وارا. ڇو جو دردن وارن کي دليون ڪير ڏيندو. هيءَ دنيا ته دردن جو درياهه آهي. جيڪي درد آڻن ٿيون. انهن گهڙين کان هر ڪوئي پاسو ڪري ٿو. درد وارن ماڻهن جي دوستي هميشه انهن ماڻهن سان رهي آهي جيڪي درد وارا هجن ۽ انهن کي الله تعاليٰ بيحد پسند ڪندو آهي. دردن کي هميشه خوشيءَ ساڻ قبولڻ گهرجي. ڇاڪاڻ ته اُهي به اسان جي هن خوبصورت زندگيءَ جا ساٿي آهن.
#
فاصله
سائين منهنجا! اڄڪلهه هن ترقيءَ واري دور ۾ جتي اسان کي ڪمپيوٽر ۽ موبائيل فون جهڙيون انيڪ سهولتون عام ميسر آهن جن لاءِ اسين چوندا آهيون ته انهن جي ايجاد ٿيڻ سان فاصلا، دوريون گهٽجي ويا آهن. ڇا حقيقت ۾ ائين ٿيو آهي؟ ڇا انهن جي ايجاد ٿيڻ سان اسان جون تڪليفون گهٽيون آهن؟ اسان وڏي فڪر سان ٻڌائيندا آهيون ته اسان هاڻي پنهنجو آواز ٿورڙن سيڪنڊن ۾ دنيا جي هر هڪ ڪنڊ ڪڙڇ ۾ پهچائي سگهون ٿا. اسان گهر ويٺي سڌو سنئون پنهنجي عزيز يا دوست سان دنيا جي ڪنهن به ماڳ تي هو جتي به هجي اُتي هن سان ڳالهائي سگهون ٿا.
ها جڏهن اُهو ئي پنهنجو پيارو عزيز يا دوست جڏهن اسان وٽ ايندو آهي تڏهن ٿورڙن منٽن ۾ هن کان حال احوال معلوم ڪري اسان پنهنجي موبائيل فون ۾ گم ٿي ويندا آهيون ۽ عزيز يا دوست وري پنهنجي موبائيل فون ۾ گم ٿي ويندو آهي. ڄڻ ته سالن/مهينن واري سڪ، اُڪير ٻَٽن منٽن ۾ لَهي ويئي ان سموري صورتحال کي نظر ۾ رکندي اسان اهو چئي سگهون ٿا ته اسان جي وچ ۾ فاصلا گهٽجي ويا آهن؟
#
“رشتا”
سائين منهنجا! ڪنهن ڏاهي جو قول آهي ته موت زندگي جو سڀ کان وڏو نقصان نه آهي پر زندگيءَ جو سڀ کان وڏو نقصان اهو آهي ته جڏهن رشتا مري وڃن ۽ اسين جيئرا هجون. زندگيءَ جو ڀرپور مزو ماڻڻ ۽ زنده دل جو ثبوت ڏيڻ لاءِ پنهنجي رشتن کي مانُ ڏيڻ ضروري آهي. اوهان کي سماج پاران مثبت موٽ ملي يا نه پر اوهان پنهنجي رشتن جو مانُ ۽ڀرم رکندا رهو. دنيا ۾ اسان کي جيڪي رشتا نصيب ٿيندا آهن اُهي سڀ قدرتي هوندا آهن ۽ ڪو به رشتو اسين پاڻ ڪونه گهڙيندا، جوڙيندا آهيون. ها صرف دوستيءَ جو رشتو ئي اهڙو رشتو آهي جيڪو پاڻ جوڙيو ويندو آهي. جڏهن ته ٻيا سڀ رشتا اسان جي رت ۾ هوندا آهن. اهڙي ئي عظيم رت جي رشتي جي عظمت، راڳي ممتاز لاشاري کان اچو ته گڏجي ٻڌون. “رشتا ٻيا به گهڻا پَرَ امڙ جيجل زور آ”.
#
سائين منهنجا! حد کان وڌيڪ ڏاهپ ڏيکارڻ به اياڻپ جي نشاني آهي، پنهنجو پاڻ کي سمجهڻ لاءِ پنهنجو دماغ استعمال ڪرڻو پوي ٿو ۽ ٻين کي سمجهڻ لاءِ پنهنجي دل ڪتب آڻجي ٿي، عقلمندي جهڙي ڪا دولت ناهي ۽ جِهالت جهڙي ڪا بيماري ڪانهي.
زمين جون سموريون رونقون انسان سان آهن ۽ انسانيت، انسان جي عقل سان آهي. عقلمندي سان خوشي حاصل نه ٿيندي آهي پر خوش رهڻ سان عقلمندي حاصل ٿيندي آهي. عقلمند اُهو آهي جيڪو وقت موجب ڳالهائي. بيوقوف ٻين کي ڳالهائڻ جو موقعو ئي نه ڏيندو آهي ۽ “عقلِ ڪُل” پاڻ کي ئي پيو سمجهندو آهي.
#
سائين منهنجا! خوشيءَ جي ڪا به شڪل نه هوندي آهي، هڪڙي گهڙي جا دل کي ڇُهي وڃي ان جو ئي نالو خوشي آهي. خوشيءَ جهڙي خوبصورتيءَ کي ڪا ميڪپ جي ضرورت نه آهي. خوشي انسان جي وقار کي وڌائيندي آهي. خوشيون ٽجوڙين ڀريل دنيا سان حاصل ڪونه ٿينديون آهن. پر اُهي پيار ۽ محبت سان ملنديون آهن. خوش رهڻ گهرجي پنهنجي لاءِ ئي نه سهي، ٻين جي لاءِ ئي، ڇو ته ٿي سگهي ٿو ته ڪنهن جي زندگيءَ جي اميد، توهان سان وابسته هجي! اسان جيڪڏهن ڳوڙهن کي مسڪراهٽ ۾ بدلايون ته زندگيءَ ۾ خوشيون تلاش ڪرڻ بلڪل آسان ٿي پونديون. تنهنڪري اسانکي زندگيءَ ۾ خوش گذارڻ گهرجي.
#
سائين منهنجا! مرڪندڙ هر ماڻهو جڏهن مرڪندو آهي. سچ پچ نفرتن کي ختم ڪري محبتن کي جنم ڏيندو آهي. جنهن وٽ مسڪراهٽ جي دولت آهي. ان جهڙو ڪو امير ئي ڪونهي. مسڪرائڻ خوبصورتيءَ جي علامت آهي ۽ خوبصورتي زندگي جي، علامت آهي، ٽهڪ دردن جي دوا آهن. مسڪراهٽ هڪ اهڙو علاج آهي جيڪو صرف مفت ۾ آهي، پر اُن جا ڪي به سائيڊ افيڪٽس نه ٿيندا آهن، مسڪراهٽ اندر جي اطمينان جي علامت آهي. مسڪراهٽ اهو يقين ڏياري ٿي ته مسڪرائيندڙ جي دل ڪيني کان پاڪ آهي. مسڪراهٽ محبت جي زبان ۽ حسن جو سينگار آهي.
#
سائين منهنجا! جيڪڏهن وفا جو سبق وٺڻو آهي ته گل کان حاصل ڪريو، جيڪو ٻوٽي کان جدا ٿيندي ئي ڪومائجي وڃي ٿو. زندگي به گل جي مثل آهي جنهن جي خوشبو محسوس ڪرڻ سان غمن جي دنيا مان غائب ٿي وڃجي ٿو. اسان کي پنهنجي زندگي جيڪڏهن گلن وانگر گذارڻي آهي ته پوءِ عام رستن تان ڪنڊا هٽائڻا پوندا.
محبت به هڪ خوشبودار گل آهي جيڪو انسان جي احساسن ۽ جذبات کي مهڪائي ٿو. دوستي به خوشبودار گل وانگر آهي. جا پنهنجي خوشبو چئني طرفن ڦهلائي ڇڏي ٿي. اسان سڀني کي گل مثل ٿيڻ گهرجي. جيڪو انهن هٿن ۾ به خوشبو ڏئي ٿو، جيڪو ان کي مروڙي ڇڏي ٿو.
#
سائين منهنجا! حسن گلابي چپڙن ۾ نه بلڪ ان مٺاڻ ۾ آهي جيڪو انهن گلابي چپڙن منجهان ڳالهائڻ ذريعي ٽمندو آهي. ڪيتري حسين ۽ پياري آهي اُها سادگي جيڪا سينگار کان سواءِ ماڻهوءَ کي متاثر ڪري. حسن هڪ منفرد سلطنت آهي. جنهن ۾ اوچ نيچ جي ضرورت ئي ڪانهي. چنڊ جهڙو حسين جيڪڏهن محبوب چاهيو ٿا ته سج جهڙا محب بڻجي وڃو.
آسمان جو حسن ستارن سان آهي ۽ انسان جو حسن اخلاق سان آهي، ايئن به نه آهي ته هر شيءِ حسين هجي، پر سُٺي شيءِ لازمن حسين هوندي آهي. سياڻا چون ٿا ته حسن ته خود ڏسڻ واري جي اکين ۾ هوندو آهي.
#
سائين منهنجا! جڏهن اسان ڳالهه ڪنداسين اک جي ته اک دل جو دروازو آهي. اکيون ته ڳالهائينديون به آهن. اکين جون ٻوليون ۽ زبان به اکيون ئي سمجهنديون آهن. هر ڪا اک ڏسندي ضرور آهي پر محسوس ڪرڻ واريون اکيون تمام ٿوريون هوندوين آهن. اکيون ته ان وقت سٺيون لڳنديون آهن جڏهن انهن ۾ شرم ۽ حيا هجي. جيڪڏهن وڏيون ۽ خوبصورت اکيون چاهيو ٿا ته نظر جهڪائي هلو. اکيون ته ڪجل ۽ سرمي سوا به سهڻيون هونديون آهن، جيڪڏهن انهن ۾ ڀلي ۽ بُري جي سڃاڻپ هجي.
#
سائين منهنجا! زندگيءَ جو چرخو ڪڏنهن به رڪڻو ناهي، وقت ڪڏهن به بيهندو ناهي. اهو پنهنجي مقرر ڪيل رفتار سان اڳتي وڌندو رهندو آهي. ڏک هجن يا سک، خوشيون هجن يا غم، ڏينهن هجي يا رات اهي ڪڏهن به رڪڻا نه آهن. اهو اچڻ ۽ وڃڻ جو عمل آهي، هر رات پٺيان ڏينهن آهي ۽ هر ڏينهن پٺيان رات آهي. ڏکن پٺيان سک آهن. بس ماڻهو پرعزم رهي. حوصلي جو هٿ نه ڇڏي ته انهن پيڙائن مان پار ضرور اڪري ويندو.
#
سائين منهنجا! خواب جيتوڻيڪ ڏاڍا خوبصورت، دلڪش ۽ وڻندڙ هوندا آهن. پر ڪڏهن ڪڏهن اُهي خواب، اُهي خواهشون، اُهي تمنائون، اُهي ارمان ڏاڍا، اذيتناڪ بڻجي ويندا آهن، بيچين ڪري ڇڏيندا آهن. خاص ڪري تڏهن جڏهن انهن خوابن جي حصي ۾ تعبيرون نه اينديون آهن، جڏهن ارمان اڻپورا رهجي ويندا آهن، جڏهن تمنائن جي تڪميل ٿي نه سگهندي آهي، تڏهن اهي خواب، خواهشون ۽ ارمان اڌورا بڻجي ويندا آهن.
#
سائين منهنجا! هن تيز رفتاري جي دور ۾ هر ڪو هر ڪنهن کان اڳتي نڪري وڃڻ چاهيندو آهي، ڪو به نه چاهيندو آهي ته هو پوئتي رهجي وڃي. ترقيءَ جي تمنا ڪرڻ، ڪاميابين کي ٽارگيٽ بنائڻ هڪ سٺي سوچ آهي، پر اسان کي ايترو خيال ضرور ڪرڻ گهرجي ته انهيءَ منزل ڏانهن ويندي، ڪاميابين پٺيان ڊوڙندي اسين اهو خيال ضرور ڪريون ته ڪنهن جا حق نه ماريون، ڪنهن جا احساس نه لتاڙيون، ڇو ته جيڪي ڪاميابيون ٻين جي احساسن کي لتاڙي حاصل ڪيون وينديون آهن، اهي حقيقي ڪاميابيون نه هونديون آهن.
#
سائين منهنجا! انسان جي سيني اندر ڌڙڪندڙ ننڍڙي نازڪ دل.. پنهنجي جوهر ۾ تمام گهڻي طاقتور آهي، ڇو ته اها دل ئي آهي جيڪا اسان کان جوکي جا ڪم ڪرائيندي آهي، جنهن جي چوڻ تي هلندي اسان پنهنجي دماغ جي هر دليل کي رد ڪري رڳو دل جي پڻ ٻڌندا آهيون. خاص ڪري محبت، جي معاملن ۾ دماغ جي بلڪل به نه هلندي آهي ۽ اسان رڳو دل جي ٻڌندا آهيون. توڙي جو دل جا ڪيل فيصلا پڇتاءَ تي پورا ٿيندا آهن. نقصان وارو نتيجو ڏيندا آهن، زندگيءَ جو روڳ بڻجي ويندا آهن، پوءِ به اسين رڳو دل جي ئي ٻڌندا آهيون.
#
سائين منهنجا! اڄ حيدر بخش جتوئي جي سالگرهه آهي، جيڪو هاري جدوجهد جو هڪ وڏو نانءُ آهي، جنهن جي سوچ، جنهن جوفڪر اڄ به هڪ مشعل راهه آهي، حيدر بخش جتوئي اهو ارڏو انسان جنهن لاءِ ئي ڪنهن چيو هو ته
الا ايئن مَ هو جو مري وڃان مري،
هجان جيئن وري جيئرو هن جهان ۾.
حيدر بخش جتوئي جهڙا ڪردار امر رهندا آهن، ڪڏهن به مرڻا ناهن.
زندگيءَ ۾ ڪيتريون ئي تبديليون اچي ويون آهن تڏهن به هن ننڍڙي ذهن ۽ ننڍڙيءَ دل اوهان کي وسارڻ ۾ تبديلي ناهي آندي ذهن ان ڳالهه کي تسليم ڪري ئي نٿو ته توهان وسري ويا آهيو.
اوهان کي ياد ڪرڻ جي اڄ به عادت ساڳئي آ.
جيئن ماسٽر منظور چوي ٿو، (سِرُ وڃي يا عادت وڃي وڃي).
#
سامعين! تهذيبون قومن جو سرمايو هونديون آهن جنهن جي وسيلي اُهي قومون پنهنجا ثقافتي، ادبي، اخلاقي ورثا پاڻ وٽ محفوظ رکنديون آهن. جن قومن جي تهذيب زندهه نه آهي، اُهي قومون ڄڻ ته انهن مثل آهن جن وٽ ٻيو سڀ ڪجهه هجي پر ڏسڻ لاءِ نور جي روشني نه هجي. هر تهذيب ۾ ڪجهه نه ڪجهه لوڪ ورثا، ڪهاڻيون، جنم وٺنديون آهن. جيڪي ان تهذيب جو سرمايو هونديون آهن. سنڌ جون مشهور لوڪ ڪهاڻيون، عمر مارئي، سسئي پنهون، نوري ڄام تماچي، ليلا چنيسر، مومل راڻو، سورٺ راءِ ڏياچ، سهڻي ميهر وغيره اهي سمورا داستان اڄ به هر هنڌ شوق سان ڳايا ۽ ٻڌا وڃن ٿا. جنهن مان سنڌي قوم جي تهذيب ظاهر ٿئي ٿي.
#
سائين منهنجا! جدائيءَ جو جبل جڏهن جيءَ مٿان ڪرندو آهي، تڏهن جسم جو ماس ته ٺهيو پر جسم جا هڏا به پرزا پرزا ٿي پوندا آهن. جدائيءَ جا به ڪيترائي قسم ٿيندا آهن.
لمبي جدائي، يعني هميشه واري جدائي
ڪجهه سالن واري جدائي
۽ ڪجهه وقت واري جدائي
مطلب ته جدائي ڪهڙي به هجي پر جدائي جدائي آهي.
#
سائين منهنجا! اسان کي اهو احساس ضرور به هئڻ گهرجي ته پنهنجي گهر يا دڪان جو صفائيءَ وارو ٻُهر شاهي رستي يا عام گهٽيءَ ۾ در جي اڳيان گڏ ڪري پاڻ صفائي پسند ٿي دڪان ۾ اندر ويهي رهندا آهيون پر اهو نه سوچيندا آهيون ته انهيءَ سان اسان ٻئي کي ڪيتري تڪليف رسائي آهي.
#
سائين منهنجا! دنيا وارن جا به عجيب وهنوار آهن جي ڪڏهن ڪو ڪنهن سان پيار ڪري ٿو ته اُن کي ڪو به ڪونه سهي ٿو. وري جيڪڏهن پيار کان پاسو ڪجي ٿو ته وري اها شڪايت منظرعام اچي ٿي ته هي ڪو جو ويري آهي.
دل جا حال اورڻ لاءِ ڪنهن حال محرم جي ضرورت هوندي آهي، جنهن سان حال اوري پنهنجي دل جو بار هلڪو ڪبو آهي. پر هن دور ۾ اهڙا حال محرم ملڻ مشڪل آهن پر پوءِ به اميد سٺي رکجي.
#
سائين منهنجا! رات جيتري ڪاري هوندي آهي، ستارا زياده چمڪدار هوندا آهن، اهڙيءَ طرح ڏک جيترا گهڻا هوندا آهن خدا پاڪ اوترو ئي ويجهو هوندو آهي. هونءَ به ڏکن جون ڪجن ته ڪهڙيون ڪجن ڳالهيون. ڏکن سان ڀلا ڪنهنجي ڄڻ دل لڳندي آهي ڇا؟ ڏکن سان ماڻهن جو ڇا ڏک به خدا پاڪ طرفان ئي ملندا آهن. تڏهن ته لطيف سرڪار فرمايو:
اچو سورن واريون ڪريون سور پچار.
ڪني گهڻا ڪني ٿورا ڪانهي ڪا سورن ڌار.
ڏنا جي ڏاتار، جهولي پائي مون جهليا.
#
سامعين! اکين جو سمنڊ تڏهن اٿلي پوندو آهي جڏهن من جي موسم ۾ تبديلي ايندي آهي ۽ من مٿان مينهن وسي پوندو آهي ته پوءِ اکين جا بند ٽٽي پوندا آهن. ٻوڏ واري صورتحا پيدا ٿي پوندي آهي ۽ جسم جو سمورو شهر پاڻي سان متاثر ٿي ويندو آهي. يادگيريون پنهنجون سرحدون ٽوڙي ڇڏينديون آهن ۽ احساس اتاولا بڻجي باهه جا ڀڀڙ ٿي پوندا آهن ها جڏهن ڪنهن جي ياد ستائيندي آهي. ياد تنهنجي جي وري آ، وير لڳي رهي آ ڏکڻ هير.
#
سائين منهنجا! عام چوڻي آهي، ته ۽ ايئن ٻڌو به آهي، ته ماڻهو به پکيءَ مثل هوندو آهي پر اهو پنهنجو هجي يا پرائو. سڀ ڪمال پيار جو هوندو آهي.
ڪيترائي سال گڏ رهڻ باوجود نيٺ اُهو پيار وارو ماڻهو جنهن ۾ پيار ئي پيار سمايل هوندو آهي، ان جي اندر وارو پيارو پاليل پکي هڪ ڏينهن اڏري وڃي ٿو ۽ ڪيترائي سال گڏ رهڻ وارا هڪ گهڙي يا پَلُ محسوس ٿيندو آهي ۽ احساسن جي گهرن جا آڳر خالي ٿي پوندا آهن ۽ پوءِ سور نسرڻ شروع ٿيندا آهن. جن جي ڪا به مند، مهل، موسم نه هوندي آهي...!
#
سامعين! اڪثر اهو ڪتابن ۾ پڙهيو ۽ ٻڌو به آهي ته “ ٻين جي ڪم اچجي”. اسانکي ته پنهنجو مذهب اها تلقين ڪري ٿو ته ٻين سان همدردي ڪريو ۽ ٻين جي ڪم اچو يعني ٻين جي تڪليف کي پنهنجي تڪليف سمجهو، ٻين کي بکيو ڏسي انهن کي ماني کارايو، غريبن، بيمارن، محتاجن ۽ بي پهچ ماڻهن کي انهن جي ضرورت واريون شيون وٺي ڏيو اهو به ٻين جي ڪم اچڻ جو سٺو طريقو آهي. بنسبت خوشامد تي ڏيڻ کان.
#
سائين منهنجا! دهشتگردي هڪ وڏي بيماري آهي. هن بيماريءَ جو علاج سولو ۽ سستو اهو آهي (1) هڪ ته اسان پياري پاڪستان جي عوام کي متحد ٿيڻو پوندو. (2) ٻيو ته پنهنجي فوج سان ڪلهو ڪلهي ۾ ملائي رُڪ جي ديوار بڻجي اندروني ۽ ٻاهرين دشمن سان سينو تاڻي سچائيءَ سان بيهڻو پوندو. ڪو به شڪي ماڻهو نظر اچي ته هڪدم ان کي پڪڙي پاڪ فوج، رينجرس يا پوليس جي جوانن حوالي ڪري ڇڏيون. اهڙيءَ ريت اسان پاڙي وارا سڀئي شهري هر نقصان کان بچي سگهنداسي ۽ دشمن کي نيست و نابود ڪرڻ ۾ آساني ٿيندي. اسانکي ملڪي فرض نڀائڻ ۾ خوشي محسوس ڪرڻ گهرجي. ان بيماري کان بچڻ جو سولو ۽ سستو علاج به اهو آهي.
#
سائين منهنجا! جيڪڏهن اسان سچا انسان آهيون ۽ سچا مومن آهيون ته پوءِ مالڪ حقيقيءَ جي فرمان کان اصلي منهن موڙڻ نه گهرجي فرمانِ الاهي آهي ته سچو مومن اُهو آهي جنهن جي هٿ ۽ زبان کان ٻيو انسان بچيل هجي.
ته پوءِ ماڻهو ماڻهوءَ جو دشمن ڇو آهي؟ بيگناهه معصوم ماڻهن جو قتلِ عام، بم ڌماڪا، مقدس جڳهن ۾ دهشتگردي ڇو؟ دنيا جو ڪو به مذهب ماڻهن کي مارڻ جي موڪل ڪونه ٿو ڏئي. دهشتگرديءَ ڪرڻ وارن کي آخرت ۾ الله تعاليٰ به پنهنجو نه ڪندو. جيترو ٿي سگهي امن قائم ڪجي. پيار جي پرچار ڪئي مٺڙي ملڪ ۾ محبت سان گذارجي امن جا امين بڻجي پنهنجي سرزمين کي سرسبز بڻايون. انهيءَ ۾ اسانجي بهتري آهي. پيار محبت زنده آباد، احمد مغل کان گڏجي هي پيار وارو ميوزڪ ٽريڪ ٿا ٻڌون.
#
“ڪاوڙ”
سائين منهنجا! ڪاوڙ جو اچڻ فطري عمل آهي. اها ڪٿي به ڪڏهن به اچي سگهي ٿي پر اڄڪلهه اسان ڪاوڙ کي پاڻ تي حاوي ڪري گهمندا وتون ٿا. اسان ته ڪاوڙ جا ايترا غلام ٿي ويا آهيون جو مٽن مائٽن تان ڪاوڙ لَهي ئي ڪونه ٿي. هزارين عيب انهن ۾ نظر ايندا آهن. ايتري قدر جو رت جو احساس به موڪلائي ويو آهي.
اسان ته ايترا ڪاوڙ ۾ ڀرجي ويندا آهيون جو ننڍڙن ٻارن جي وڙهڻ تان به هٿيار کڻي هڪ ٻئي جون قيمتي جانيون ضايع ڪندا آهيون. اسان کي پاڻ سٺو ثابت ڪرڻ لاءِ درگذر ڪرڻ گهرجي ۽ صبر جو مظاهرو ڪرڻ گهرجي.
ڪاوڙ کي ڇڏي اسان کي خوش مزاج بڻجي هڪٻئي سان همدرديون ڪرڻيون پونديون ۽ محبتون وڌائڻيون پونديون. جتي محبت هوندي آهي. اُتي نفرت نه ايندي آهي. تنهنڪري ڪاوڙ کي پاڙئون پٽي محبت جو ٻج پوکيون ان ۾ اسان سڀني جي بهتري آهي.
#