مهاڳ

ڌرتي تي زندگيءَ جي شروعات کي تقريباً ساڍن ٽن ارب سالن کان چار ارب سال ٿيا آهن. هن ڌرتيءَ تي جنس جي ورهاست کي لڳ ڀڳ ٻه ارب سال ٿيا آهن. ان کان پهرين بغير جنسن جي فرق جي زندگي موجود هئي ۽ موجوده انسان جي عمر هڪ اندازي مطابق ٽي لک پندرنهن سال آهي. هن انسان کي ذهين انسان (Home Sapiens) سڏيو وڃي ٿو. تقريباً هڪ لک سالن تائين، ذهين انسان جنسي فرق کان سواءِ عورت ۽ مرد، گڏجي فطرت سان مقابلو ڪندا رهيا آهن. تقريباً پندرنهن هزار سالن کان ملڪيت جي تصور اچڻ ۽ طبقاتي سماج جي جڙڻ کان پوءِ انسان فطرت سان مقابلو جاري رکڻ سان گڏ، ٻين پاڻ جهڙن انسانن کي غلام ڪرڻ شروع ڪيو. ان غلام ڪرڻ جي عمل جو سڀ کان وڏو نقصان عورت کي ٿيو، جيڪا هر بدلجندڙ طبقاتي سماج ۾ وڌيڪ غلام ٿي. مختلف سماجي نظامن ۾ غلاميءَ جي شڪلين جي تبديليءَ سان گڏ، عورتن جي غلامي بدترين شڪل اختيار ڪئي. ڪنهن به سماج ۾ هر قسم جي ڦرلٽ کان آجي هجڻ جو اندازو ان سماج ۾ عورت جي معاشي، سماجي ۽ سياسي حيثيت مان لڳائي سگهجي ٿو. ڪا به قوم يا سماج تيستائين غلامي ۽ ڦرلٽ جو ڳٽ پنهنجي ڳچيءَ مان لاهي نه ٿو سگهي، جيستائين عورتن جي گهڻائيءَ کي ان ڦرلٽ خلاف ويڙهه ۾ اثرائتي ۽ اڳواڻيءَ واري ڪردار ۾شامل نه ٿو ڪري. جيڪڏهن عورت ڪنهن به ملڪ يا سماج جي ترقي ۽ تعمير ۾ حصو نه وٺي ته اهو ترقي ڪري نه سگهندو. عورتن جي اثرائتي ڪردار ادا ڪرڻ ۾ سندن غلامي وڏي ۾ وڏي رڪاوٽ آهي. عورتن جي غلاميءَ جي تاريخ هزارين سالن تي مشتمل آهي. عورت کي انسان واري حيثيت ڏيارڻ لاءِ گذريل سوا صدي کان ڪافي جدوجهد ٿي آهي. عورت خلاف ٿيندڙظلم مان نجات ان صورت ۾ ممڪن آهي ته حڪمراني ۽ غلاميءَ جي سرشتن خلاف نه فقط مزاحمت ڪجي پر انهن سرشتن کي به بدلائجي. سنڌ جي عورت، ڦرلٽ تي مشتمل سماج جي ڪري گذريل پنج هزار سالن کان غلام رهندي آئي آهي. سنڌياڻين مختلف دورن ۾ حملي آورن ۽ سامراجين جي پالتو آمرن سان سنڌ جي وجود تي ٿيندڙ وارن خلاف مهاڏو اٽڪائي، شاندار تاريخ پڻ رقم ڪئي آهي. سنڌياڻين مختلف دورن ۾ زرعي ۽ جاگيرداري سماجي ڍانچن کي للڪاريو آهي ۽ پنهنجي لاءِ بهتر سماجي نظام کي اڏڻ لاءِ جدوجهد پئي ڪئي آهي. گذريل پنجاهه سالن جي تاريخ ۾ آمريتن خلاف تحريڪن ۾،سنڌ جي وسيلن جي حفاظت لاءِ ۽ ڪالاباغ ڊيم خلاف جدوجهد ۾، عدليه جي آزاديءَ لاءِ جدوجهد ۾، ڪارو ڪاري، سڱ چٽي، عورتن کي ملڪيت ۾ حصو نه ڏيڻ، ڇوڪرين جي تعليم ۽ عورتن جي ٻين مسئلن تي “سنڌياڻي تحريڪ” شاندار ۽ اڳواڻي وارو ڪردار ادا ڪندي رهي آهي. سنڌياڻي تحريڪ جون ڀينرون سنڌ جي جاگيردار ۽ طبقاتي سماج جي سمورين استحصالي شڪلين خلاف مزاحمت ڪري رهيون آهن. سنڌياڻي تحريڪ هڪ مضبوط تنظيم آهي، جيڪا انهن لقائن کي سمجهي ٿي، سياسي هلچل ۾ حصو وٺي ٿي، مزاحمت جا دڳ ڳولي ٿي. سنڌ جي عورت سنڌي قوم جي قومي ۽ طبقاتي ڦرلٽ مان نجات واري تحريڪ ۾ سخت ۽ ڪٺن ڪردار ادا ڪري، عمل ذريعي پنهنجي پاڻ کي اڳواڻي وارين صفن آڻي بيهاريو آهي. “عورتن جي آزادي” نالي هيءَ تحقيقي لکت اسان جي ساٿي ڊاڪٽر احمد نواز هڪڙو صاحب جن، وڏي محنت ۽ لگن سان لکي آهي. هن لکت کي پڙهڻ کان پوءِ عورت تي ٿيندڙ ظلم کي سماجي ۽ طبقاتي ڦرلٽ جي پسمنظر ۾ بهتر انداز ۾ سمجهي سگهجي ٿو. سائين جن، عورتن جي غلاميءَ جي تاريخ کي هڪ ڪوزي ۾ بند ڪري، اسان پڙهندڙن جي سامهون پيش ڪيو آهي، ان لاءِ هو جس لهڻي. سنڌياڻي تحريڪ سٿ

تاريخ، فلسفو ۽ سياست

عورتن جي آزادي