تاريخ، فلسفو ۽ سياست

عورتن جي آزادي

هيءُ ڪتابچو سنڌ جي عورتن جي عالمي ڏهاڙي جي مناسبت سان سنڌجي پورهيت عورتن جي سياسي، سماجي ۽ اقتصادي حالتن کي نظر ۾ رکندي لکيو ويو آھي. سنڌ جي پورهيت عورتن کي پنھنجي غلاميءَ کي تاريخ جي پسمنظر ۾ سمجهي ڪري ان کي بدلائڻ لاء گهربل نظريا، سياسي سمجهه، ڏاهپ ۽ اڳواڻيءَ جون صلاحيتون حاصل ڪرڻيون پونديون. هيءُ ڪتاب ان ڏس ۾ پورهيت عورتن جي سياسي سمجهه وڌائڻ لاءِ هڪ ڪوشش آهي.

Title Cover of book عورتن جي آزادي

جديد معاشرا، معيشت، سرمائيداري ۽ انقلابي عورتن جو ڪردار

سرمائيداري نظام اڳوڻن نظامن جي وڌيل شڪل آهي. جنهن نه صرف بي پناهه ترقيون ڪيون ۽ انساني زندگين جي عام معيارن ۾ بي پناهه ترقي آندي آهي. پر سرمائيداري نظام دولت جي انبارن کي چند هٿن ۾ ڏيئي انسانن ۽ فطرتن جو بي پناهه نقصان ڪيو آهي. ماحول جي تباهي، انسانن ۾ معاشي تفريق، پورهئي جي غلامي، جنگيون، هٿيار، دهشتگرديون ۽ ڦرلٽ کي جنم ڏنو آهي. وسيلن تي چند ماڻهن جو ڪنٽرول، رياستي بالادستي، عالمي مالياتي نظام، مفت خور طبقا سڄي دنيا جي وسيلن تي قابض آهن. پنهنجي ملڪ ۾ عالمي سرمائيداري نظام هيٺ، عالمي سامراجي طاقتن، جنگين، لٽ مار، استحصال، پنهنجي ڪلموگو ڀائرن بنگالين، بلوچن ۽ پٺاڻن ۽ سنڌ جي جمهوري جدوجهدن جا قاتل رياست تي قابض سرمائيدار ۽ حاڪم طبقا آهن. جيڪي عالمي سرمائيدار ۽ سامراجي قوتن جا ڇاڙتا آهن. تاريخ ۾ مزاحمت اڻٽر آهي. دنيا جي ڪيترن ئي خطن اهڙن حڪمران طبقن ۽ حاڪمن ۽ نظامن خلاف مزاحمت ڪئي آهي. ۽ ائين به نه آهي ته ڪا نااميدي هجي. سرمائيدارن، پاڪستان ۾ به مذهب کي استعمال ڪري ، عوام کي ذهني طور مفلوج ڪري، ڪوڙيون ڏندڪٿائون گھڙي، ڪوڙا ۽ هٿراڌو قومپرستي جا نظريا گهڙي، ملڪ ۾ طبقاتي اڻبرابري ۽ عورتن جي غلاميءَ کي لڪايو آهي. سرمائيداريءَ ۾، مرد ۽ پدراڻو سماج آهي، استحصال جو تسلسل ۽ سرشتو ۽ طريقي واردات ساڳي آهي. پاڪستان ۽ سنڌ ۾ عورتن کي غلام بڻائي رکڻ واري تاريخي جنگ ساڳي آهي. سرمائيداري پنهنجي فڪري بالادستيءَ کي تاريخي ۽ سماجي حقيقتن کان ڪٽي ڪن لاٽار ڪري ٿي. سرمائيدار معيشت ۽ ان جي سماجي شڪل، هڪ پيچيده معاشي عمل آهي. ۽ اها چاهي ٿي ته فڪري مورچي تي سندس هڪ هٽي قائم هجي، ان لاءِ مذهب، صنف ۽ ڪوڙي جديديت، پاپولر ميوزڪ بينڊ، تعليم، فلم، آرٽ، ميڊيا ئي پروپيگنڊا/فيشن، وڏا هٿيار اٿس. انهن هٿيارن کانسواءِ ان جي بالادستي ممڪن نه آهي. هن ڏاڪي تائين سرمائيداري علمي ۽ فڪري فتح ته حاصل ڪري ورتي آهي. پر سندس دليل آهي ته سرمائيداريءَ کانسواءِ ڪو ٻيو متبادل نه آهي ۽ ان ڪري ان سان سمجهوتو ڪيو وڃي سو قبولڻ جوڳو هرگز ناهي. ايئن ملڪن تي بالادستي، جنگيون پابنديون مڙهي، قرض ڏيئي پنهنجو ڳيجهو بڻائي، ڏاڍ، جبر ۽ استحصال جو سماجي سرشتو بڻائي مضبوط ڪري ڇڏيو آهي. جيڪو مضبوط رياست کانسواءِ ممڪن نه آهي ۽ پنهنجي رياست وري سرمائيدار دنيا جي ڳيجهو رياست آهي. پاڪستاني رياست جون پاڙون، جاگيرداري، نيم سرمائيداري، قبائلي قومي رياست ۾ آهن، جيڪي مذهبي فڪر ۽ شڪل ۾ غداريءَ جي سماجي ڍانچن کي جاري ۽ ساري رکيو اچن. حاڪم طبقا، اسلام جو وردُ ڪري، غريب بي گناهه بنگالين جو قتل عام ڪري، چونڊيل، حڪومتون ڪيرائي، عالمي سرمائيداري جي نوڪري ڪري، پاڻ کي مسلمانيءَ ۽ اسلام جو ٺيڪيدار ڄاڻائي، هڪ خدا ۽ هڪ ملڪ ۽ هڪ قوم جو ڍونگ وڃائي (هڪ ملڪ، هڪ بادشاهه ،هڪ قوم، موروثيت ۾ هوندي هئي) عوام ۽ عورتن کي ٻٽو غلام بنائي رکيو آهي. پاڪستان جي رياست جو اختيار ۽ طاقت، خدا وٽ آهي، رياست جو وجود “خدائي حڪمن” آهر سمجهيو وڃي ٿو. انگريز ۽ پوءِ وارن حڪمرانن هندستان جي اڀرندڙ سماجي سرشتي کي ٽوڙي، جاگيرون الاٽ ڪري ملڪ کي رياست ٺاهي، سرمائيدارن جي طاقت وڌائي، انهن کي صنعتون هڻي، ڏيئي نفعي لاءِ تيار ڪري ڏنا. ڇاڪاڻ جو پراڻن سماجن کي ڊاهڻ کانسواءِ نفعي جو ڪاروبار ٿي ئي نٿو سگهي. ائين اهڙن سماجن ۾، عورتن جي غلامي اڻٽر ٿي پوي ٿي. ان ڳالهه کي سمجهڻ گهرجي. سرمائيداري نظام جو پيار ۽ محبت ۽ رواداري سان ڪو واسطو نه آهي. کيس نفعي، نجي ملڪيت، خود غرضي، لالچ، جنسي ۽ معاشي تفريق، خدا جي جڳهه تي خدائي نظام جو ورد، قومي رياستون قائم ڪرڻ، عورتن کي مشين ۽ اوزار سمجهڻ، کيس اجرتن کان محروم رکڻ ۽ بنا اجرت پورهئي واري صورتحال ۾، حقيقي قسم جو پيار ۽ محبت ڪهڙي هوندي.؟ سرمائيداريءَ ۾، ماڻهن جي فڪري ۽ جذباتي ۽ ذهني اوسر ئي محدود ٿي وڃي ٿي. ڄڻ ته سندن ذهنن کي فتح ڪيو ويو هجي. سماج جي اهڙي نموني رضاڪاراڻي طور هٿيار ڦٽي ڪرڻ، جسمن ۽ فن کي اگهاڙپ سان ڀيٽڻ، فحاشيءَ کي آزادي سمجهڻ لڳي ٿو. جسم جي نمائش کي گوشت جو ڪاروبار ڪري سمجهيو وڃي ٿو. سرمائيداري رياستون هينئر جمهوري اصولن جون نفي ڪري، هڪ قسم جون بادشاهتون بڻجي ويون آهن. تنهن ڪري ان خلاف ويڙهه، گهڻ طرفي ثقافتي، معاشي ۽ فڪري نوعيت جي هئڻ گهرجي ۽ لازم هئڻ گهرجي. صنعتي ڦرلٽ مان نجات، غلاميءَ کان آزادي ۽ برابريءَ جي حاصلات، شروعاتي فتح حاصل ٿيندي. پاڪستان جي سياسي ۽ آمريت جي تاريخ، سرمائيدار دنيا جي بالادستي قائم ڪرڻ ۾ هڪ وڏو ڪردار ادا ڪندي رهي آهي. ملڪ کي سرمائيدار ادارن ۽ رياستن وٽ گروي رکڻ، غلام بڻائي رکڻ، حڪمران ۽ طبقن جي ڦرلٽ ۽ جنگين وسيلي دولت ڪمائي جاوا ڪرڻ ۽ باقي مخلوق کي ذهني، معاشي ۽ سماجي، ۽ فڪري غلام بڻائي، کين سرمائيداري سرشتي ۾ ڦاسائي قيد رکيو آهي. فڪري طرح پاڪستان جي سماجي بيهڪ جهڙوڪ عجائب گهرن ۾ قيد جانور ڏسندڙن جهڙي ٿي ويئي آهي. سماجي عمل غلاميءَ جي زنجيرن کي مضبوط ڪري ڇڏيو آهي. ڪوڙي ميڊيا، فلم، آرٽ، پروپيگنڊه، اسلام، جهاد، ٻه قومي نظريو ۽ ڪوڙن تبديلين جي نعرن، عوام جي ذهنن تي جذباتي ڪيفيت ۽ ڏاهپ تي جهڙوڪ سڌي سنئين بمباري ڪئي هجي. ان ذهني ڪيفيت مان آزاد ڪري، عورتن ۽ وسيع عوام کي طبقاتي، قومي ۽ عالمي ڦرلٽ جي نظام مان نجات ڏيارڻي پوندي.