باب چوٿون: سنڌ جي معلومات
پنجاب کان پوءِ سنڌ پاڪستان جو ٻيو نمبر وڏو صوبو آهي. جنھن ۾ ڪيترائي ننڍا وڏا شھر ۽ ڳوٺ آباد آهن.
ڪراچي سنڌ جي گاديءَ جو هنڌ آهي.
قائدِ اعظم جو مقبرو ڪراچيءَ ۾ آهي.
سنڌ جو وڏو وزير ۽ ٻيا وڏا عملدار ڪراچيءَ ۾ رهن ٿا.
سنڌ اسيمبلي ۽ سنڌ سيڪريٽريٽ جون عمارتون ڪراچيءَ ۾ موجود آهن
سنڌ جو وڏو اهم دريا ” سنڌو دريا“ آهي
سنڌ جي مشھور ڍنڍن ۾ ”ڪينجهر“، ”هالاڻي“ ۽ ”منڇر“ آهن.
سنڌ جي آبھوا گرم آهي، ٿر جو ريگستان جو علائقو سنڌ ۾ اچي ٿو. وڏن شھرن ۾ ڪراچي، سکر، حيدرآباد، ميرپورخاص، لاڙڪاڻو، خيرپور ۽ نوابشاھہ آهن.
سنڌ جي ثقافت جو اهڃاڻ سنڌي ٽوپي، اجرڪ، رليون، کيس، ۽ جنڊيءَ جو سامان سنڌي علم ۽ ادب آهن. ڊسمبر جي مھيني جي پھرين هفتي جي آچر تي سنڌي ثقافت جو ڏهاڙو سنڌ سان گڏ موجودہ وقت پوريءَ دنيا جي وڏن ملڪن ۾ موجود سنڌي قوم ملھائي رهي آهي، جيئن آمريڪا، لنڊن، ڪئناڊا، دبئي ۽ ٻيا ملڪ آهن.
سانا (سنڌي ايسوسيئيشن آف نارٿ آمريڪا) هڪ سرگرم سنڌي گروپ آهي، جنھن جون گڏجاڻيون آمريڪا ۽ ڪئناڊا ۾ ٿين ٿيون، جتي سڀ گڏجي سنڌي ثقافت، علم ۽ ادب جي پٺڀرائي ڪن ٿا.
انگلينڊ ۾ ”ورلڊ سنڌي ڪانگريس جون گڏجاڻيون ٿين ٿيون، جنھن ۾ سنڌي ماڻھو شرڪت ڪن ٿا، سنڌ جي مسئلن تي ڳالھہ ٻولھہ ٿئي ٿي، ثقافتي ڏهاڙا ملھائين ٿا.
ثقافت جو ڏينھن گڏيل عرب امارات ۾ خاص طور دبئي ۾ اهتمام سان ملھايو وڃي ٿو.
سنڌ جي شھر حيدرآباد جو اصل نالو ”نيرون ڪوٽ“ هو جنھن کي پوءِ حيدرآباد سڏيو ويو. غلام شاھہ ڪلھوڙي حڪمران هن شھر جو بنياد 1768ع ۾ رکيو.
حيدرآباد جون راتيون ٿڌيون وڻندڙ ۽ ڏينھن گرم آهن.
يونيورسٽين جو شھر ڄامشورو حيدرآباد جي ويجهو آهي. ڄامشورو ۾ سنڌ يونيورسٽي، مھراڻ انجنيئرنگ يونيورسٽي ۽ (لمس) لياقت ميڊيڪل يونيورسٽي موجود آهن.
سنڌو دريا کي ”دريا مھراڻ“ بہ سڏيو ويندو آهي. سنڌ جو هيءُ قديم دريا 2700 ڪلوميٽر جي ڊيگهہ رکي ٿو.
سنڌ جو شھر ميرپورخاص پوريءَ دنيا ۾ انب جي ميوي جي ڪري گهڻو مشھور آهي.
سنڌ جي ميون ۾ انب پوريءَ دنيا ۾ ايڪسپورٽ ٿيئي ٿو، ميرپور جو سنڌڙي انب پوريءَ دنيا ۾ مقبول آهي.
سنڌڙيءَ کان سواءِ ٻيا پڻ ڪيترائي انبن جا قسم سنڌ ۾ عام جام آهن. جي پڻ کائڻ ۾ لذيذ ۽ اهم آهن، جيئن ”لنگڙو“، ”ڪليڪٽر“، ” دُسيري“، ”چوسو“، ”انور رتول“، ”بيگن پلي“ ”ديسي“ ۽ ٻيا آهن.
سنڌ جو پھريون گورنر 1947ع کان پوءِ غلام حسين هدايت ﷲ هو.
سنڌ جو پھريون نقشو 1870ع ۾ ڇاپيو ويو.
سنڌ ۾ سنڌي ٻوليءَ ۾ ڪيتريون ئي اخبارون روزاني ۽ ڪجهہ ماهوار رسالا ڇپجن ٿا. اخبارن ۾ سنڌ جي ئي حالتن بابت وڌيڪ خبرچار هجي ٿي. اهڙين اخبارن ۾ ”هلال پاڪستان“ ”ڪاوش“، ”عبرت“، ”سوڀ“، ”سنڌ ايڪسپريس“ ”پنھنجي اخبار“ ۽ ٻيون آهن.
اهي اخبارون انٽرنيٽ تي پڻ پوري دنيا ۾ پڙهڻ لاءِ موجود آهن.
سنڌ ۾ اليڪٽرانڪ ميڊيا جي هن دور ۾ چند اهم ٽي وي چئنلز ”ڪي ٽي اين“ ”ڪشش“، ”ڌرتي“ ”ٽائيم“، ”آواز“ ۽ ”مھراڻ“ کانسواءِ ڪافي يوٽيوب چئنلز پڻ موجود آهن. جن تان ادبي ۽ تفريح جا پروگرام پيش ڪيا وڃن ٿا.