باب پهريون
1. پهريان ڇهه ڪانسونينٽس
انگريزي لفظن ۾ ٻڌجڻ ۾ ايندڙ آوازن کي پٽمئن جي شارٽ هئنڊ ۾ هيٺئين نموني ورهايو ويو آهي:
24 ڪانسونينٽس، 12 واولز، ۽ چار ڊفٿانگ.
هرهڪ آواز لاءِ شارٽ هئنڊ جي نشاني آهي.
پهرين ڇهن ڪانسونينٽس کي هيٺ ويندڙ Downward سڌين لڪيرن Straight strokes سان ظاهر ڪبو آهي.
ڪتاب ۾ نشاني ساڻ ڏنل تير ان رخ يا طرف کي ظاهر Direction ٿو ڪري، جنهن ۾ اهو اسٽروڪ لکيو ويو آهي. ياد رهي ته اهي اسٽروڪ ان رخ يا طرف کان علاوه ٻئي رخ يا طرف ۾ نه لکيا ويندا.
نوٽ: اهي ڪانسونينٽس جوڙو ٺاهين ٿا، جيئن پِي ۽ بي، ٽِي ۽ ڊِي، چي ۽ جي. هر جوڙي ۾ هلڪو آواز هلڪي اسٽروڪ سان ۽ لاڳاپيل ڀاري Heavy آواز ڀاري يا گهري اسٽروڪ سان ظاهر ٿيندو آهي.
2. واول اي
واولز کي ظاهر ڪرڻ لاءِ ٽٻڪا (Dots) ۽ ليڪون (Dashes) آهن، جيڪي اسٽروڪس سان گڏ لڳايون وينديون آهن. جڏهن واول ڪانسونينٽ کان اڳ ايندو آهي ته اهو اسٽروڪ جي کاٻي پاسي يا اڳ Before رکيو ويندو آهي؛ جڏهن واول ڪانسونينٽ کان پوءِ اچي ته ان کي اسٽروڪ کان پوءِ ان جي ساڄي پاسي رکيو ويندو آهي.
ڊگھي واول اي کي گھري ٽٻڪي (heavy dot) سان ظاهر ڪبو آهي.
لفظ لکندي پهرئين ڪانسونينٽ لکبو آهي ۽ پوءِ واول جي نشاني لڳائبي آهي. لفظ جي شڪل يعني آئوٽ لائين Outline جي هيٺيان لڳايون ويندڙ ٻه هلڪيون ڊئشون اهو ظاهر ٿيون ڪن ته ان لفظ کي لانگ هئنڊ يا ٽائيپ ڪندي ڪئپيٽل اکرن ۾ لکبو.
نوٽ: اسٽروڪ جي ٽن جاين تي واولز جون نشانيون لڳايون وينديون آهن، يعني شروع Beginning، وچ Middle، ۽ آخر end، يا پهرئين، ٻي ۽ ٽين جاءِ تي. لانگ واول اي لاءِ هيوي ڊاٽ کي وچ تي لڳايو ويندو آهي، ۽ ان ڪري انکي سيڪنڊ پليس واول Second Place Vowel سڏبو آهي.
3. ڪانسونينٽس کي ڳنڍڻ Joining of Consonants
ٻن يا ٻن کان وڌيڪ ڪانسونينٽس کي ڳنڍي لکڻ مهل پين مٿي نه کڻبي يعني هٿ جي هڪڙي موومينٽ سان لکبو، جيئن لانگ هئنڊ ۾ ڪبو آهي. جتي پهريون ختم ٿئي، اتان ٻيو شروع ڪجي. اسٽروڪن کي پنهنجي رخ Direction ۾ لکيو وڃي. نوٽ ڪريو ته پهريون اسٽروڪ لائين تي رهندو.
4. ننڍو واول اي
ننڍي واول اي کي هلڪي ٽٻڪي سان ظاهر ڪبو آهي. اهو به سيڪنڊ پليس وارو واول آهي.
5. عام لفظن لاءِ شارٽ فارمس Short forms
بار بار استعمال ۾ ايندڙ لفظن جھڙوڪ Be, it, the, to کي شارٽ هئنڊ ۾ اڪيلي Single نشانيءَ سان ظاهر ڪبو آهي. اهي شارٽ فارمس تيز لکت ۾ مدد ڏيندا آهن، تن کي چڱي طرح ياد ڪيو وڃي.
6. فريزنگ Phrasing
تڪڙي لکڻ ۾ مدد طور، شارٽ هئنڊ ۾ لفظ اڪثر ڪري گڏي لکيا ويندا آهن. ان عمل کي فريزنگ چون ٿا. آئوٽ لائين کي صرف انوقت ڳنڍي لکبو، جڏهن اهي آسانيءَ ۽ فطري نموني سان پاڻ ۾ ڳنڍجي سگھن، جيئن هن ڪتاب ۾ ڏنل مثالن ۾ ڏيکاريو ويو آهي. فريزنگ ۾ پهريون لفظ پنهنجي نارمل جاءِ Position تي رهندو.
(ب) ڪنهن لفظ جي آخر ۾ لڳايل هڪ ننڍي اڙي small tick دَ يا دِي the کي ظاهر ٿي ڪري. ان ٽڪ کي مٿي يا هيٺ ڏانهن لکي سگھجي ٿو، پر ضروري آهي ته ڪنڊ ننڍي ٺهي ۽ ان جو نمونو هڪجھڙو هجي.
7. بيهڪ جون نشانيون Punctuation
شارٽ هئنڊ ۾ هيٺيون خاص بيهڪ جون نشانيون آهن:
فل اسٽاپ ، سوال ، عجب ، هائفن ، ڊئش، ڏنگيون ،
ايڪسرسائيز 1
• ڪتاب ۾ ڏنل مشق کي ايترا ڀيرا پڙهو، جيسيتائين اوهان روانيءَ سان نه پڙهي سگھو.
• جيڪو آئوٽ لائين پڙهڻ ۾ ڏکيو لڳي، ان کي لکڻ جي مشق ڪريو. لکندي ان لفظ کي چوندا به رهو.
• وري ٻيهر ايڪسرسائيز کي پڙهو.
• هر جملي کي اوسيتائين ڪاپي ڪريو، جيسيتائين، اهو تيزيءَ سان نه لکي سگھجي.
• ڊڪٽيشن ذريعي جملن کي لکو
• لکيل مواد کي پڙهي ڏسو. غلطين جو اندازو ڪريو ۽ انهن جي ٻيهر مشق ڪريو.