باب نائون
اي) جنهن ڊائريڪشن ۾ سرڪل کي لکبوآهي، تنهن نموني لکجندڙ ننڍو لوپ ايس ۽ ٽي جي گڏيل آواز کي ظاهر ٿو ڪري.
بي) لفظ جي آخر ۾ ايس ٽي لوپ نه رڳو هلڪي يعني ايس ٽي جي آواز کي پر ڀاري آواز زيڊ ڊي zd کي به ظاهر ڪري ٿو.
لوپ کان پوءِ به آخر ۾ سرڪل ڳنڍي لکي سگھجي ٿو.
سي) ايس ٽي جو لوپ لفظ وچ ۾ به ڪم آڻي سگھجي ٿو.
29. ايس ٽي آر لوپ
لفظ جي آخر ۾ ايندڙ ايس ٽي آر ster جي آواز کي ظاهر ڪرڻ لاءِ وڏو لوپ لکبو آهي. جنهن جي سائيز ڪانسونينٽ جي ٽن حصن جيتري هوندي آهي. ايس ٽي آر جو لوپ کي لفظ جي شروع ۾ نه لڳائبو آهي.
30. سيس Ses سرڪل
اي) لفظ جي آخر ۾ ايندڙ ses يا sez کي ظاهر ڪرڻ لاءِ وڏو سرڪل هڻبو آهي. هن کي ننڍي سرڪل وانگيان لکبو آهي.
بي) لفظ جي وچ ۾ ايندڙ ses جي آواز کي به وڏي سرڪل سان ظاهر ڪبو آهي.
سي) ٻن s’s جي وچ ۾ ننڍي واول ايٖ کان سواءِ ٻين واولن يا ڊفٿانگن کي وڏي سرڪل اندر لکبو آهي.
31.ايس ڊبليويا سوي Sw سرڪل
اي) لفظ جي شروع ۾ ايندڙ ايس ڊبليو يعني سوي Sway جي آواز کي وڏي سرڪل سان ظاهر ڪبو آهي. هن کي به ننڍي سرڪل وانگيان لکبو آهي. هن کي سوي سرڪل چوندا آهن.
بي) فريزن Phrases ۾ سوي سرڪل لفظن as we کي ظاهر ڪندو آهي.
سي) فريزنگ ۾ پهرئين لفظ جي آخرين ۽ ٻي لفظ جي شروعاتي ايس کي گڏيل طور ظاهر ڪرڻ لاءِ به وڏو سرڪل استمال ڪيو ويندو آهي.
32. واول کي ظاهر ڪرڻ
اي) لفظ جي شروع ۾ ايندڙ سرڪل يا لوپ پهريائين پڙهبو آهي. جڏهن لفظ جي شروعات واول سان ٿئي ته اسان کي اسٽروڪ ايس لکڻ گھرجي ته جئين شروعاتي واول جي موجودگي پڌري ڪري سگھجي.
بي) لفظ جي آخر ۾ لڳندڙ سرڪل يا لوپ به آخر ۾ ئي پڙهبو آهي. جڏهن لفظ جي پڄاڻي واول سان ٿئي ته انهيءَ آخري واول کي ظاهر ڪرڻ لاءِ سرڪل يا لوپ جو استعمال ڇڏي، اسٽروڪ ايس لکجي.
سي) ايس ۽ ٽي جي وچ ۾ اگر واول اچي وڃي ته ان صورت ۾ ايس ٽي جو لوپ استعمال نه ڪيو وڃي.
(مٿين اصولن کي لاڳو ڪرڻ جي نتيجي ۾) آئوٽ لائين مان واول جي هئڻ يا غير موجودگيءَ جي خبر پوي ٿي.
ڊي) جيئن ته سرڪل يا لوپ جي ڀر ۾ واول کي لکڻ جي جاءِ نه هوندي آهي، تنهن ڪري جڏهن لفظ رڳو هڪ ايس يا ٻن ايس ايس يا ايس ٽي يا ايس ڊي تي مشتمل هجي ته ان صورت ۾ سرڪل يا لوپ جي جاءِ اسٽروڪ استعمال ڪيو وڃي.
نوٽ: لفظن ۾ ٻڌڻ ۾ ايندڙ مڙني ڪانسونينٽن کي پٽمئن جي شارٽ هئنڊ ۾ ظاهر ڪيو ويندو آهي. شارٽ فارمن کان سواءِ ٻيا سڀ لفظ مڪمل طرح لکيا ويندا آهن. پٽمئن جي شارٽ هئنڊ کي آساني سان پڙهي سگھڻ جو اهو ئي بنيادي سبب آهي.
جئين اسان اڳتي وڌنداسون، تيئن مختصر ڪري لکڻ جا حربا abbreviating devices اسان کي ان لائق بنائيندا ته لفظن ۾ ايندڙ مڙني ڪانسونينٽن کي پڙهڻ جوڳو، مختصر ۽ تيز ترين ظاهرڪري سگھون. لفظن جا آئوٽ لائين ايترا پڌرا هوندا آهن، جو انهن ۾ واولن جون نشانيون لڳائڻ غير ضروري هوندو آهي. ڇو ته انهن کي بغير واول جي نشانين جي به پڙهي سگھجي ٿو.
ڪانسونينٽن کي مڪمل نموني ظاهر ڪرڻ سان گڏ، اسان اهو به بندوبست ٿا ڪريون ته هر مختصر ڪندڙ حربي ساڻ واول جي هئڻ يا غير موجودگي ظاهر ٿئي. تيز رفتار شارٽ هئنڊ لکندڙن جي پسند ڪيل ڳالهه آهي پوزيشن رائيٽنگ. ان ڪري ان حقيقت تي حيران نه ٿجي ته هي سسٽم پڙهڻ جوڳو آهي.
هاڻي کان اسان سواءِ ضروري واول نشانين جي، مشقن ۾ واول استعمال نه ڪنداسون. لکيل شي کي ورائي پڙهڻ ۾ پيش ايندڙ ڪنهن ڏکيائي جي پيش نظر اسان ضروري هنڌن تي واول جون نشانيون هڻنداسون.