لوڪ ادب، لساني ۽ ادبي تحقيق

سنڌي جاتيءَ کي سنڌي پھاڪن جي سوغات

سنڌ سلامت ڊجيٽل بوڪ ايڊيشن سلسلي جو نئون ڪتاب ”سنڌي جاتيءَ کي سنڌي پهاڪن جي سوغات“ اوهان اڳيان پيش آهي. پهاڪن کي گڏ ڪندڙ ”چيتنرام بولچند ٽھلراماڻي“ آهي.
ھيءُ ڪتاب، ۱۹۸۳ع ڌاري انڊيا ۾ ڇپيو. جيڪو ھت اڻ لڀ ھيو. ان جو ھڪڙو ڇاپي نسخو، ھن وقت قاسميه لائبرري ڪنڊيارو ۾ موجود آھي. سائين ڊاڪٽر محمد ادريس سومرو السندي صاحب جن کان ان جي فوٽو اسٽيٽ ڪاپي سائين انجنيئر عبدالوهاب سهتو صاحب کي موصول ٿي آھي، جنهن ڪمپوز ڪاپي سنڌ سلامت ڪتاب گهر لاءِ پڻ موڪلي آهي.
Title Cover of book سنڌي جاتيءَ کي سنڌي پھاڪن جي سوغات

مھاڳ

ھي ۴۵۰ کان مٿي پھاڪن ۽ سنڌي چوڻين جو ڪتاب، جو توھان اڳيان آھي، سو اڄ کان ۵۰ – ۶۰ سالن کان اڳ سنڌي گھرن ۾ عام طور رھڻي ڪھڻي ۽ ٻارن کي نصيحت طور ٿورڙن اکرن ۾ ھدايتن جو گڏيل سڏيل مجموعو آھي جو مون پنھنجي ماتا شريمتي پيرند ٻائي سپتري شري مدنداس نوتاڻي (ڀرين ساھتي) جنھن منھنجي پتا ديوان بولچند ڪيولرام ٽھلراماڻي (ٽلٽي، تعلق سيوھڻ) سان لائون لڌيون. ان جي مکاروند مان ٻڌل ننڍي ھوندي جي يادگيرين مان جيئن جيئن دل تي تري آيا، قلم بند ڪيا آھن. ماتا جي سشيل ڪفايت ۽ قنائت واري ھئي ۽ نام واري ھئي. چولي ڇڏڻ کان گھڻو اڳ پنھنجي ٻارن خواھ ٻين دنيوي ڳالھين مان موھ ڪڍي ڇڏيو ھوائين. نام ۾ جڙي رھڻ سبب اندر ۾ خوب سوجھي ھئس. ايتري قدر جو چولي ڇڏڻ جو سميه ويجھو ڄاڻي پنھنجي ننھن شاميءَ (منھنجي ڌرمپتنيءَ) کي ڪوٺي چيائين ته ھاڻي منھنجو ٽائيم اچي ويو آھي ۽ تون پاڙيسرين کي ڪوٺي پاڻ ڀيڙو ڪر. جنھن ڪرناڻين ۽ ڪرٽراڻين کي سڏي گھر آندو پوءِ ماتا جي اٿي پلٿي ماري انھن پاڙيوارن جي سامھون گنگا جل ۽ تلسيءَ جو ڏل ورتائي پنھنجو چرنو تياڳ ڪيو. اھڙيءَ ماتا کي مان وار وار نمسڪار ٿو ڪيان.
ڀريا ۽ ٽلٽي، ٻئي علم جو مرڪز ھيا ۽ ٻنھي جي ڳوٺن جي ديوانن جو پاڻ ۾ عزازت جو ناتو ھيو ۽ ٻولي خواھ علم جي گھرائيءَ سبب ڄڻ ته تاڃي پيٽي ھڪ ٿي ويا ھوا.
ھي پھاڪا ۽ عام چوڻيون، الف بي جي ڏنل فھرست سميت ۲۹-۱-۱۹۸۰ع تائين مڪمل ٿي ويا ھئا. پر ڇپائڻ جو امر اڃا ڪو نه ٿيو ھو.
ھنن پھاڪن ۾ ڪجھ پھاڪا، اڄ ڪالھ جي زماني جا به آھن. انھن لاءِ مان پنھنجي ڪڪيءَ (ڀائٽيءَ) موھني سپتري سرڳواسي مربي ڀاءُ کيراجمل جي، جو آڀاري آھيان.
ھي ڪتاب شايد اڃا اڻ ڇپيل رھجي وڃي ھا جو گذريل ۱۲ – ۱۵ مھينن ۾ چار دفعا موتمار بيمارين جو شڪار ٿي ٽي دفعا اسپتال ۾ داخل ٿيو آھيان ۽ ھر دفعي ڊاڪٽرن جو چوڻ ھو ته نئين حياتي وٺي موٽيو آھيان.
پوئين بيماري جنھن مان ۱۰-۱-۱۹۸۳ع کان ۹-۲-۱۹۸۳ع تائين اسپتال ۾ داخل ھوس ۽ پيٽ جو ۱۱ انچ ڊگھو چير ڏيئي، پيٽ جو آپريشن ٿيو.
جيئرو موٽڻ محال ھو. منھنجي ڪڪي پشپا سمورو وقت ڏينھن ۽ رات اسپتال ۾ رھي، منھجي ماتا روپ بڻجي، آسيس ۽ پرارٿنائون ۽ شيراتن ڪري ايشور ڪرپا سان مونکي نئين زندگي ملي آھي. مان کيس ھاڻ پنھنجي ماتا جي روپ ۾ پسان ڀو.
مان پنھنجي پٽ ۽ ننھن دليپ ۽ گوپيءَ جو ۽ گھر جي سڀني ڀاتين جو گھڻو شڪرگذار آھيان، جن وقت به وقت مون کي پورو سھڪار پئي ڏنو آھي.
ھن ڪتاب جي ڇپائڻ جو شونق ۽ ھمٿ ڏيارڻ ۾ منھنجي ننڍي ڀرائا شري رامچند بولچند ٽھلراماڻيءَ جو تمام وڏو ھٿ آھي، جنھن جي تاڪيد ۽ ھمٿائڻ سبب ھي ڪتاب اڄ توھان جي ھٿن ۾ آھي. ھن ڪتاب جي ڇپائڻ جي تڪليف به ھن پاڻ تي ھموار ڪئي آھي، جنھن لاءِ جس جو ڀاڳي آھي.

چيتن بولچند ٽھلراماڻي
۱۷ مارچ ۱۹۸۳ع