10
دنيا جي هر خطي ۾ ملڪ جي اخبارن جو پنهنجو پنهنجو مزاج آهي. ملڪ ته ٺهيو پر سنڌ ۾ اردو، انگريزي ۽ سنڌي اخبارن جون جدا جدا خبرون! سنڌي اخبارن ۾ ڌاڙيلن، وڏيرن ۽ پوليس جون مارون، ماڻهن سان ڏاڍايون ۽ وري پنجاب طرفان وڌيڪ واهه کوٽڻ ۽ ڊئم ٻڌڻ جون خبرون_ اردو اخبارن ۾ وري نائين زيرو، بيت الحمزه، جمال الدين عاليه ۽ انور مقصود سان شامون_ وري انگريزي اخبارن جون پنهنجون خبرون چي، راڻي باغيچي جي شينهڻ جي طبيعت سخت خراب ٿي پئي آهي. سندس ننڍڙي ٻچڙي شينهن ٻن ڏينهن کان کائڻ ڇڏي ڏنو آهي. خبر سان گڏ شينهڻ ۽ پونگڙي جو رنگين فوٽو. ٻئي ڏينهن ان تي زبردست ايڊيٽوريل_ ڪالمن ۾ ڪائوسجي جي ڀُٽن تي وٺ وٺان_ چي ڀُٽن اسان سان ظلم ڪري ڇڏيو آهي.
پاڻ وٽ پاڪستان ۾ ٻه دفعا اخبارون نِڪرَن يعني صبح ۽ شام، ڪڏهن ڪڏهن اسپيشل بولٽن نڪرن، يورپ ۽ جپان ۾ ڏينهن ۾ چار پنج دفعا اخبارون شايع ٿين. پر آمريڪا جي ڪن شهرن ۾ ڏينهن ۾ ڏهه ڏهه ڀيرا اخبارون ڇپجن، ۽ ماڻهو اهي خريد ڪري پڙهن، مطلب ته اٽليءَ جي سؤ صفحن کان مٿي جي اخبار مان چند خبرون پڙهي گرما گرم پيزا ۽ ماني کائي کير پي ٿوري دير اٽلين ٽي ويءَ تي ميوزڪ ٻڌي، يا ائين کڻي چئجي ته رڙيون ۽ رانڀاٽ ٻڌي ٽي وي کڻي بند ڪيم، ۽ وڃي بيڊ تي آرامي ٿياسين.
صُبح سوير دستور مطابق مِنا قرآن شريف جو دؤر پورو ڪيو ته ٻاهر واڪ تي وياسين، جت سمنڊ جي ڪپرن تي ۽ وينس جي گهٽين ۾ ويهه منٽ کن واڪ ڪري هڪ شاپ تان انگريزي اخبار خريد ڪري، ڪمري تي اچي تيار ٿي سامان ٻاهر رکي، ڊائيننگ ٽيبل تي رکيل بيشمار ڊِشِن مان صرف هڪ پيزا جو ٽڪرو، جوس ۽ ڪافي کڻي، جدا هڪ ڪنڊ ۾ ويهي کائي پي اچي پنهنجي بس جي ٻاهران بيٺاسين. جت جدا جدا ملڪن جا ماڻهو ۽ سندن جدا جدا ٻوليون ٻڌي ڪجهه ڪجهه لفظ بنا معنيٰ جي ياد ٿيندا ويا، ۽ پنهنجي مُنهن انهن کي ورجائي مزي سان گڏ کِل به ٿيندي هئي، ڳالهه سمجهه ۾ ويهندي هئي. نور ۽ ونود به پهتا ته بس ۾ چڙهياسين. بس هلڻ لڳي ته اسان جي گائيڊ به ٻولڻ شروع ڪيو ۽ ٻڌايو ته پاڻ هڪ تمام قديم تاريخي جڳهه آسيسي Assisi ڏسي، پوءِ روم هلنداسين. سڄي اٽليءَ جا شهر، جنهن ۾:
1_ روم
2_ آسيسي
3_ وينس
4_ پيسا ٽاوَر
5_ فلورينس
6_ويرونا
7_ويٽيڪان
8_ ڪئپري_ هزارن سالن کان قائم آهن. دنيا جون لاهيون چاڙهيون ته قومن، ملڪن ۽ شهرن تي اچن ٿيون، پر پاڻ وٽ ڪيترا قديم شهر، جن جو تاريخ ۾ ته ذڪر آهي، پر انهن جو حقيقت ۾ يا ته ڪو وجود ئي ڪونهي، يا اسان وٽ هاڻ صرف کنڊرن جي شڪل ۾ باقي آهن. جيئن مثال طور:
1_ موهن جو دڙو
2_ ڪاهوءَ جو دڙو
3_ محمد طور
4_ الور
5_ ڀنڀور
6_ ديول
7_ شاهه بندر
8_ برهمڻ آباد
9_ منصورا
10_ جناني
11_ محفوظة
مطلب ته سنڌ اندر ڪيترائي شهر آهن، جن مان مون چند جو ذڪر ڪيو آهي، پر اٽلي ۽ اٽليءَ جا شهر هزارن سالن کان قائم ۽ دائم آهن. جن کي ڏسيو ۽ جن بابت پڙهيو ماڻهو حيران ٿيو وڃي، ته هي محل_ گرجائون ٽاوَر يا پُليون قبل مسيح يا هزارن سالن کان قائم دائم، انهي اوج عظمت سان ڪنڌ اُچو ڪريو بيٺا آهن؛ ۽ پنهنجي ملڪن هندستان يا پاڪستان ۾ ڪوبه اهڙو ماڳ، مڪان ساڳيئن حالت ۾ قائم دائم نه آهي. جڏهن ته دنيا جون وڏيون ۽ ڊگهيون جنگيون به يورپ جي سرزمين تي لڙيون ويون، پر جنگين ۽ جهيڙن دؤران به انهن پنهنجي مذهبي ۽ قومي يادگارن کي تباهه ۽ برباد نه ڪيو آهي. پر پاڻ اهڙن ماڳن کي سنڀالي نه سگهياسين. ٻيو ته ٺهيو پر پاڻ پنهنجي پراڻي زبان يعني موهن جي دڙي مان لڌل صورتخطيءَ کي به اڄ تائين پڙهي نه سگهيا آهيون. ڇو ته پاڻ پنهنجو رڪارڊ محفوظ نه ڪلهه ڪيو، نه اڄ ڪري رهيا آهيون؛ ۽ تاريخ اسان کان پنهنجو حساب برابر ڪندي انهيءَ جو انتقام وٺي رهي آهي.
اسان ٻن دلين واري، دنيا جي واحد ماڻهو آگيٽو ڪولي جي ملڪ اٽليءَ جي قديم شهر آسيسي ڏانهن وڃي رهيا آهيون، ۽ اسان جي گائيڊ اسان کي ٻڌايو ته بهتر ٿيندو ته توهان لنچ آسيسي ۾ ڪجو؛ ڇو ته آسيسي پهچون پوءِ ٻه ٽِي ڪلاڪ اُت ڏسون وائسون ۽ پوءِ روم پهچون، سو بهتر ٿيندو ته لنچ اُت ڪجو. اسان چيو ته اُت پهچي پوءِ فيصلو ڪبو ته لنچ ڪٿي ڪجي.
آسيسي چڱو موچارو شهر هو شهر ڀرسان هڪ ٽڪريءَ ته جڳ مشهور گرجا هئي، جنهن کي ڏسڻ لاءِ سڄو ڏينهن سياحن جي رش لڳي پئي آهي. گرجا جي هيٺان ڪئين دُڪان ۽ هوٽلون هُيون، جن تي ماڻهو وڏي تعداد ۾ خريد فروخت ڪري رهيا هئا. سياحن جي بسن سان گڏوگڏ ڪيتريون ڪارون به بيٺل آهن. اسان هيٺ لهڻ شرط سئنڊوچ ۽ چانهه کائي پِي، پوءِ اندر داخل ٿياسين.
آسيسي (Assisi) شهر اٽليءَ جي امبريا زون جو اهو شهر آهي، جتي سال جا ڏهه مهينا پوري دنيا مان ايندڙ ماڻهن ۽ خصوصا سياحن جي تمام گهڻي رش هوندي آهي. هتي شام جي وقت ڪجهه ماٺار ٿئي ٿي. پر ترت ئي ٽڪريءَ تي آباد هن شهر جون رات واريون رونقون پنهنجن سمورن رنگن سان ماحول کي معطر ۽ مخمور ڪريو ڇڏين.
شهر جي جاءِ وقوع، توڙي سندس سونهن ۽ سوڀيا جو سهرو اٽليءَ جي پريميئر سينٽ، سينٽ فرانسز Saint Francis جي سر تي سونهي ٿو، جنهن لاءِ هتي جا ماڻهو سندس دائمي طور شڪر گذار آهن. فرانسِسِڪَنَ حڪمران گهراڻي جو پايو وجهندڙ پڻ اهو ئي سينٽ فرانسز هو.
سينٽ فرانسز جو تعمير ڪرايل وڏو چرچ، جنهن کي هتي باسيليڪا ڊي سين فرانسيسڪو (Basilica di san Francesco) سڏيندا آهن، پوري امبريا زون ۾ سڀ کان وڌيڪ ڪمال جي واحد مثال طور موجود آهي. ۽ هن چرچ طرفان ان سان لڳ هڪڙي شاندار آرٽ گئلري تعمير ڪئي وئي آهي. هن گئلريءَ ۾ پوري دنيا مان آندرل انمول فني شاهڪارن جو زبردست مجموعو موجود آهي. هيءَ گئلري سن 1228ع ۾ ٺهڻ شروع ٿي. سينيٽ فرانسز جي وفات کان ٻه سال پوءِ، هن گئلريءَ لاءِ سڄي يورپ مان تمام گهڻا عطيات گڏ ٿيا.
لوئر چرچ، باسيليڪا وارن چرچن ۾ پراڻو آهي. هن چرچ جي پيچيده فرش ۽ زير زمين چيمبر ۾ اوندهه ۽ سوڙهه سبب خوف جو تاثر پيدا ٿئي ٿو. هتي جي راهبن کي خاڪي رنگ جون چادرون ويڙهيل آهن. خاموشي اختيار ڪرڻ هتي جو رواج آهي، ۽ فوٽو ڇڪڻ جي به منع ٿيل آهي.
سينٽ فرانسز هڪڙي ڪرپٽ يعني تهه خاني ۾ مدفون آهي، جيڪو سن 1818ع ۾ منظر عام تي آندو ويو. هن چرچ جي تقريباّ هر موزون جڳهه تي فريسڪو پلَستر ۾ تصويرون ٺاهيون ويون آهن. انهن تصويرن جي ٺهڻ وارو عرصو تقريباّ هڪڙي پوري صديءَ تي مشتمل آهي.
ريلوي اسٽيشن شهر جي ڏکڻ ۾ پنجن ڪلوميٽرن جي مفاصلي تي آهي، جتان هر اڌ ڪلاڪ ۾ شهر لاءِ بسون هلن ٿيون. ٽوئرسٽ آفيس ڪميون 12 تي ٺهيل پلازه ۾ قائم آهي.
هتي سِسِتيون هوٽلون هيٺ ڄاڻائجن ٿيون:
1_ اٽاليا
2_ لاروڪا
3_ اَينفِٽِيٽنر رومانو
هتي ٽُئرسٽ هاسٽلون پڻ آهن جهڙوڪ: ڪاساڊيل، ٽرزاريو وغيره_ تنهن کانسواءِ موناسٽريءَ ڏانهن ويندڙ روڊ تي هڪڙي ڪيمپ سائيٽ ۽ هڪڙي غير سرڪاري يوٿ هاسٽل پڻ آهي.
کائڻ پيئڻ وارن هوٽلن ۾ اِل ڀوزو رومانو، لاروڪا، پالوٽا ۽ بيوڪاسينفرانسڪو وغيره شامل آهن. سڀني کان سٺي ريسٽورانٽ موناسي آهي، پر البت اها مهانگي آهي.
اسان هاڻ آسيسي کي خدا حافظ چئي روم ولايت لاءِ روانا ٿياسين. روم منهنجو اڳ ڏٺل ڪونه هو، ۽ پهريون دفعو وڃي رهيو هوس. سو چاهيم ٿي ته روم ڏسڻ کان اڳ روم بابت ڪافي ڪجهه پڙهجي ۽ معلوم ڪجي، ته جيئن روم جا تاريخي ماڳ مڪان رهجي نه وڃن. سو انگلينڊ مان هڪ مڪمل ڪتاب اٽلي بابت خريد ڪيو هوم، جنهن کي پڙهندو، نوٽس وٺندو رهيس. اسان وٽ روم گهمڻ لاءِ صرف ٻه ڏينهن ۽ ٻه راتيون هيون.
پر آئون سمجهان ٿو ته روم کي گهمڻ لاءِ هڪ سال به گهٽ آهي، ۽ ائين اسان جي هيءَ بس اٽليءَ جي موٽروي تان رمي ويئي روم ڏانهن.