لوڪ ادب، لساني ۽ ادبي تحقيق

گلشڪر (اصلوڪو)

ڪتاب ”گلشڪر“ اوهان اڳيان پيش ڪجي ٿو. هي پهاڪن جو ڪتاب ديوان ڪيولرام سلامتراءِ آڏواڻي جو لکيل آهي جنهن جو پهريون ايڊيشن ورهاڱي کان اڳ 1905ع ۾ ڇپيو.
Title Cover of book گلشڪر (اصلوڪو)

ڏسڻي

1. اُڻندو اُها، جا ڪوريءَ جي من ۾ هوندي.
2. اَبَ جو ڏنو ڪهڙي ڪم، جاسين رَبُ نه ڏيئي.
3. اندر اڇو نه ڪري، ڌُئي ٿو ڌاڳا.
4. اندر ٻِڏ ٻَهُون، ٻاهر آٽڻ اَنّ جو.
5. انڌي وڃي ملتان لڌو.
6. اهو ڪر، جو مينهن وسندي ڪم اچيئي.
7. اُستاد جي مار سنوار آهي.
8. اَنَ پَلي ذات ڀَلي.
9. اَڻُ گهُريو ماءُ به پٽ کي ببو نه ڏئي.
10. اڄاڻ کي مِصِري تهڙي ڦٽڪي.
11. اڻ سرنديءَ سڀڪو ٽري، کرو ڪو سرنديءَ ٽَري.
12. اَهاري، وهنواري، ٽيون گهوٽ مُهاري، لڄا ڪري ته هاري
13. آهِر کٽي اوبِڻي، رن وڃائي رَنبو.
14. انڌي اڳيان آهِري، ڪَرَ تئو ٽنگيو آهه.
15. اَنڌ ڌُنڌُ نگري، چَرٻَٽُ راجا؛ ٽڪي سير ڀاڄي، ٽڪي سير کاڄا
16. اوهو سون به گهوريو، جو ڪن ڇني.
17. اَڪن کان آما گُهري، ٻَٻُرن کان ٻير.
18. اٽي ۾ لوڻ.
19. اَهر جي وڏائي، ڪُني پاٽ اُتي آئي.
20. آمون، ڏهه گامون.
21. انڌو کڏ تي چڙهي هنگي، چي؛ مون کي ڪو نه ٿو ڏسي.
22. اُٺ جي چاڙهيءَ کي به لعنت لاهيءَ کي به لعنت.
23. انڌن جو وهانءُ، منڊا نچن، ٽنڊا پاين ڦيريون.
24. اُڻائي به ويئي تڻائي به ويئي، وري ڪپهه جي ڪپهه.
25. اُٺ جي وات ۾ زيرو.
26. اُٺ پٺيان گهنڊڻي.
27. انڌن آندو ٻلن چٽيو.
28. انڌي جي جوءِ جو واهي الله.
29. اُڀرندي تاءُ جنهن نه ڪيو، سو الهندي ڇا ڪندو؟
30. اڌ ڇڏي سڄيءَ پٺيان ڊوڙي، تنهن جو اڌ به وڃي.
31. اڱر ڄاڻن لهرُ ڄاڻي.
32. انڌا رکن روزا، تڏهن ڏينهن به ٿين وڏا.
33. اُها زبان اُس ۾ وهاري، اُها زبان ڇانوَ ۾ وهاري.
34. اڳي به اَنُ هو، پوءِ به ٿيو اَن. ڪانو ۽ پن، ويو وچون ئي نڪري.
35. اڌارو ڏجي تنهن کي، جنهن کان گُهرجي نه، اڌارو وٺجي تنهن کان، جو گُهري نه.
36. اَن جو واپار هس مان ڇلو، ڇلي مان هس ڪري.
37. آرهڙ جي تتي ڏينهن، سانوڻ جي وسندي مينهن، سياري جي آڌي رات، شال نه ٿئي هنگڻ تات.
38. اُٺ پوڙهو ٿيو، ته به مُٽڻ نه سکيو.
39. اُڀ ۾ ٿڪ اڇلائيندو، تنهن کي منهن ۾ پوندي.
40. اڻ پڙهيا پڙهين اڳيان ڀريون ڍوئيندا.
41. اياڻو چوي سياڻو ويڃائي.
42. اُٺان مينهان دا ڪيها ميلا، او چرن پٽ، ته او چرن ٻيلا.
43. اُٺ جي وات ۾ لوڻ وجهه ته به رڙي، کنڊ وجهه ته به رڙي.
44. اگهه کٽيو کائجي، وٽ کٽيو نه کائجي.
45. انبان ٻور، ڪَلالان لاها.
46. اڳياڙي تڏهين سُرهي، جڏهن پڇاڙي سُرهي.
47. انڌ وَٺُ، منڊِ، وَٽُ، پر ننڍ وَٺُ.
48. اُکرن ۾ مٿا وجهن، سي مُهرن کان نه ڊڄن.
49. اُٺ پنهنجي مٽ ۾ ترڪي.
50. اٺ جي چوري پکي ۾ ڇا لڪندي؟
51. آئي ٽانڊي کي بورچاڻي ٿي ويٺي.
52. اُٺ کي لاڻو، گهوڙي کي داڻو، مرد کي ناڻو، محبوب کي ماڻو.
53. اڳين پاڻي، پوين چِڪَ.
54. انڌو هاٿي لشڪر جو زيانُ.
55. اَهُر جي آسري جهنگ نه چنائون.
56. اُڀ ڦاٽي کي به ڪڏهن اڳڙي پوي.
57. انبن جون سڪون به ڪي انبڙين مان لهن.
58. اُٺ چڙهئي به ڪڏهن نانگ کائي.
59. آپ سکي ته جڳ سکي.
60. اگهه ۽ ڳڀ جي سڌ الله کي.
61. انڌو ۽ اڻ سونهون هڪجهڙا.
62. اُٺ ٻڍو ته به ٻه ڪنواٺ لهي.
63. اڃان مينهون جهنگ ۾ ڌوئي ڌريائون رڇ.
64. بادشاهين پوندي معاملي ڄٽي ڪير ويچاري؟
65. بکئي کي بصر سان روٽي رکيائي، سيري کان سواد ۾ ڏيڍي سوائي.
66. بندي جي من ۾ هڪڙي، صاحب جي من ۾ ٻي.
67. بي عقل جي بلا دور.
68. بي عقل دوست کان داناءُ دشمن چڱو.
69. باسڻ هڪڙو کڻي، ٺڪر گهڻن کي ڏئي.
70. بک وچان اُگهڙ ياد نه آهي.
71. بک بڇڙو ٽول، دانا ديوانا ڪري.
72. بڇڙو ڪتو ڌڻي پڻائي.
73. ٻلي کائيندي ڪين ساري، هنگندي ساري.
74. ٻارهن ٻوڙي ٻانڀڻي، چوڏهن ٻوڙي چمار، جي تون اهڙو ڪامي، ته به گهر ڌوٻي جو ٽار.
75. ٻه ڀائر ٽيون ليکو.
76. ٻاهران چکي مکي، اندران بڙ بڙ دکي.
77. ٻليءَ شير پڙهايا، ڦير ٻلي ڪون کاوڻ آيا.
78. ٻه گدرا هڪڙيءَ مٺ ۾ نه ماپن.
79. ٻن ٻيڙين تي پير رکي، تنهن جون ڄنگهون ڦاٽن.
80. ٻڪريءَ کي ساس جي، ڪاسائيءَ کي ماس جي.
81. ٻڪري جنهن وڻ سان ٻَجهي، سو وڻ چَري.
82. ٻليءَ کي خواب ۾ به ڇِڇِڙ.
83. ٻاٻُل آچاري، پر ڪو مڃي.
84. ڀڳو گهڙو ڍَون ڍَون ڪري.
85. ڀڳيءَ سان ئي ڀير، جاسين رتو راس ٿئي.
86. ڀنگڙي سلطان، هيري موتيان دي کاڻ، نه جيوڻ ڪا آسرا، نه مرڻ دي ڪاڻ.
87. ڀنگان چيز ٻڏن، لنڊي رووي ڪڻڪ ڪُون.
88. ڀنگ جهنگ ۾ پاڻي، ملڪ ۾ آباداني.
89. ڀاڙي ۽ مسواڙ جو ڪئت ڪو نه آهي.
90. ڀينر ڀنڀوران جي ڀڳيون سي ڇٽيون.
91. ڀنگي ڀائر ٻه صوفي ست هزار، ماري مُتهرن سان ڌڙ ڪيائون ڌار، پيئي لوڪ پچار ته هي پِڙُ ڀنگين کٽيو.
92. ڀنگي دي جوءِ سهاڳڻ، آفيمي دي جوءِ رووي، ڪئفي دي جوءِ اِينوين آکي، ماريا هت نه هووي.
93. ڀرئي اُٺ تان وڃڻي لٿي، ته به چڱي.
94. ڀڄ چريا مست آيئي.
95. ڀڄندڙن جي اگ ۾ لڪندڙن جي پوءِ ۾.
96. ڀُلي ڀاڻَ آئي، سا به نه ڀلي.
97. ڀڳڙن کاڌي هٿ ڌوتا پيا آهن.
98. ڀريءَ ڇنيءَ کان ڀيري ڇنو چڱو.
99. توڙي وڃي روم، ته به هي نصيبان اڳرو، مٿان ٿوم، لکيي لوح قلم ۾.
100. تڪڙي ڪتي انڌا گُلِر ڄڻي.
101. تڪڙو ماڻهو ٻه ڀيرا هنگي.
102. تڪيا سڀ تڪيام، تو ري تڪيو نانھ ڪو.
103. تنهن جي مرڻ جو ارمان کائجي، جنهن جي جيئڻ مان فائدو هئي.
104. تاڙي هڪ هٿي نه وڄي، ٻه هٿي وڄي.
105. تماڪُو تاڻي جنين وڌو جان ۾، انهن کي آڻي حُورون ڏيندا هنجن ۾.
106. تيل ساهنگو هو، ته جيڪر گدڙن پڇ مکيا.
107. تَوَڻِ جو تڪرار سان، سڏ جنهن کي هوءِ. منجي اُتي جوءِ، وڃي تنهن کي وسري.
108. تڪڙ ۽ طمع ڇا ڏجي؟
109. تِرَ جي گُٿي سوَ چوٽون کائي.
110. ٿوري کٽئي گهڻي برڪت.
111. ٿوري گرهين گهڻو کائجي.
112. ٿڌو گهڙو پاڻ کي ڇانوَ ۾ رکائي.
113. ٿورو ڏسي ارهو نه ٿجي، گهڻو ڏسي سرهو نه ٿجي.
114. ٽٽونءَ کي ٽارو، تازيءَ کي اِشارو.
115. ٺلهو چڙو وڄي گهڻو.
116. نِڙِ ڪَجي ٺڪائو ڪجي، اڳلو نه ڀڄي ته پاڻ ڀڄجي.
117. ٺونٺ لڳي ساهيڙي ڀڳي.
118. پرائيءَ ڌيءَ تان کارڪ به چڱي.
119. پڇندڙ نه منجهندڙ.
120. پنهنجي ڪئي جو نڪو ويڄ، نڪو طبيب.
121. پاڻي ۽ باهه ٿورا نه ڄاڻجن.
122. پاڻيءَ کان اڳي ڪپڙا نه لاهجن.
123. پيادي مان هسوار، هسوارن مان پيادا.
124. پنهنجي ڌنئري کي کٽو ڪو نه چوي.
125. پرڻ چوي ڏونگهي کي وڃ ٽِه ٽُنگا.
126. پنڻ وچان پڙهڻ ياد نه آهي.
127. پيٽ ڀريو ته منهن ڪاري سهي.
128. پُٽ ڪُپُٽ پينگهي ۾ پڌرو.
129. پاڻُ نه پلي سسئي، لوڪان متيون ڏئي.
130. پاڻي پي نه ذات پڇجي.
131. پنهنجي پير تي پاڻ ڪهاڙو ٿو هڻي.
132. پلاءُ رحمت الله عليھ جي، هڪيو حاضر هوءِ. ريڙهي هڻجي پيٽ ۾، مر پيٽ ڦاٽي پوءِ.
133. پرائي دهلين احمق نچي.
134. پرائي پٽ کي چمئي، گِگ ڀرجي وات.
135. پلا ڇڏي پاٻي ڪو کُٽل کڳا کائي.
136. پاڻ نه پاري ڪتا ڌاري.
137. پَت نَهَن تي پاڻي آهي.
138. پاهڻ ڪنئرا هئا ته هوند گدڙن کائي ڇڏيا.
139. پيٽُ ڀَرِ، پٺي لَڏِ.
140. پير کان به ويساه ڀلو آهي.
141. پٽيندي ئي پيٽ کي ويو ڄمارو ڄٽ، هو جو مٿي کٽ سو پڻ پٽي پيٽ کي.
142. پٽ پراڻو ته به ڪو جنڊ جو نائو.
143. پنهنجي ٿوري، گڏهه کي به پيرين پئجي.
144. پرائي ماڙي ڏسي پنهنجو ڀُنگو نه ڊاهجي.
145. پريو مڙس پَي نه ڪجي، وڃائجي نه وهي.
146. پنهنجي گهر ۾ ٻلي به شينهن، پنهنجي ڏر تي گدڙ به شينهن.
147. پاپ جي مايا پراڇت ۾ وڃي.
148. پلو سيري کان به ڀلو، سيري ۾ نه ساءُ، پلو گوڏا کوڙي کاءُ.
149. پائجي ته وڏي ڍيران پائجي.
150. پوءِ ڍائي کان قرض نه کڻجي، توڙي لک لُٽائي.
151. پرائي آس ڪني جي لاس.
152. پَهَيرُ چور ٿئي، ته واهي ڪيترو وهي.
153. پڙهڻ، ترڻ، تير هڻڻ، چوٿين سواري، ننڍي هوندي نه سکيو، وڏي خواري.
154. پراڻي ڳوٿري، بربلا ٽڪا،
155. پُٽُ تي گذار ته سگهوئي پيءُ ٿيندين.
156. پيٽ ٻه ٻانهون چنتا ناهين.
157. پنئين مڱئين گهر هلي ته کھ اُڌاري واٽ.
158. پڙهي پاڻ نه ڄاڻي ماري کتابي.
159. ڦڙيءَ ڦڙيءَ تلاءُ.
160. ڦرندي گهرندي نامردان دي، مردان دي هي هڪ.
161. ڦِٽ بجو ڪج، پر گيھ ذرو ڏج.
162. ڦَرَ کان اڳي ڄَرَ نه ڪڍجي.
163. ڦورو نه ڦولهي، شال سنئين پوي صراف کي.
164. ڦُلهِيرَ ۾ ٿو ڦوڪون ڏئي.
165. ڦاڙهو جاتي کائي، تاتي اوجهه ڏئي.
166. جهڙي ڪرڻي تهڙي ڀرڻي.
167. جنهن ساس ڏنو آهي سو گراس به ڏيندو.
168. جڏهن ٻورا ٿي سبيا، تڏهن اُٺن ٿي رنو.
169. جو واءُ جبل اڏائين، تنهن جي اڳيان ڪپھ ڇا آهي؟
170. جيڪي هوندو ڀاڳ ۾، سو وهي پوندو پاڳ ۾.
171. جهڙا عاشق عيد ۾، تهڙا منجهه مقام.
172. جنهن ڪاڻ اڳي هلي بيهجي، تنهن سان گڏيو ڇو نه وڃجي.
173. جنهن جي ويلا تنهن جي رکيا.
174. جنهين سندي مَنَهين تنهين جو اَچار.
175. جاڏي وڃي واگهو، تاڏي پاڻي تانگهو.
176. جُڙيءَ کي جَسُ.
177. جنهين جي هيڪار، ڪيائين ڪوڙي ٿي، تنهين تي ٻيهار، سچيءَ ساک نه وسهان.
178. جيڪي لکيو منجهه ازل، تنهن کي ڪير وجهي جهل.
179. جنهن جي واٽ نه وڃجي، تنهن جو پنڌ به نه پڇجي.
180. جاسين ڍائو مٿو کنهي، تاسين بکئي جو مٿو وڃي.
181. جاسين للو لٺ کڻي، تاسين ڪره وساڻي.
182. جن جي پليءَ ۾ داڻا، سي چريائي سياڻا.
183. جوا جي هارڻ واري جو اڌ منهن ڪارو، ۽ کٽڻ واري جو سڄو منهن ڪارو.
184. جيڏي رات، تيڏو سپنو.
185. جاڏي پوي جهار، تاڏي ڳوڙهو نه هڻي.
186. جنهن کي ساهه کنئين ڪل ڪا نه پوي، تنهن کي سور ڪيهو سلجي؟ جو سنڌي سمجهي ڪين ڪي، تنهن سان هندي ڇو هلجي؟
187. جنهن جو ڪم اُهو ڪري، ٻيو ڪري ته گهاٽو ڀري.
188. جر نئيس، پر جيڏي نه نئيس.
189. جي پوندا سوڙهين، تن لڳندا سيلهه.
190. جاتي وڻ ناهي، تاتي ڪانڊيرو به درخت.
191. جَو ڍيري، گڏهه رکوال.
192. جيڪي ڏسي ڄار، سو جي ڏسي ميو ته ڦاٽي مري.
193. جاتي پاڻي، تاتي پاڻ.
194. جيڪا ڌاريان ٻڪري، تنهن لمندا ڪن.
195. جواريءَ ميٺي هار.
196. جاتي کير تاتي کنڊ، جاتي جهڻ تاتي لوڻ.
197. جڏهن ڏند هئا تڏهن حلوو نه هو. جڏهن حلوو آهي، تڏهن ڏند نه آهن.
198. جي جبل سان مٿو هنئين نيٺ مٿو ڀڄي.
199. جڳ مڙيوئي جوابازي، ڪن کٽي، ڪن هاري.
200. جي وسي چيٽ، ته ان نه ماپي کيٽ.
201. جنڊ به وار، بٺ به وار.
202. جيئرو ته ڪک جو، مئو ته لک جو.
203. جي نه وڃجي پاڻ، ته نينهن نياپي نه ٿئي.
204. جي هيئي ناڻو ته گهم لاڙڪاڻو، جي نه هيئي ناڻو ته وت ويڳاڻو.
205. جي جڏهن ڀڳا، سي تڏهن ڇٽا.
206. جھڙي ڀت، تهڙو چِٽُ.
207. جھڙي نيت، تهڙي مراد.
208. جيڪي کوهه ۾ هوندو، سو اَهَه ۾ پوندو.
209. جيڪي ڪُنيءَ ۾ هوندو، سو پاٽ ۾ پوندو.
210. جھڙا روح تهڙا ختما.
211. جهڙا ڪانوَ تهڙا ٻچا.
212. جيڏا اُٺ، تيڏا لوڏا.
213. جي جڏهن چڙهيا، سي تڏهن سوار.
214. جيڏو پٽ، تيڏي بکيا.
215. جهڙي سٺ تهڙيون ٽي ويهون.
216. جا مڙسي مڙسن ۾،سا مارئي ۾ ناهي.
217. جاتي پڄي نه سگهجي، تاتي ڀڄڻ ڪم وريام جو.
218. جيءُ خوش، ته جهان خوش.
219. جا بندي کي بارُ، سا صاحب کي سُٿري.
220. ڄڱر ۽ ڄار، اگهه مڙيئي هڪڙي.
221. ڄٽ بکيو موري کائي، موري بک گهڻيري لائي.
222. ڄٽ جي ڄمار اڍائي کٿا.
223. ڄاڻي وڇونءَ جون منڊ به نه، هٿ وجهي نانگن ۾.
224. ڄڀ جي ترڪڻ کان پير جو ترڪڻ چڱو آهي.
225. ڄٽ جي ڄمار، ملوڪ جي رات.
226. جهونا ڪپڙا ٻوڍا ڍور، تسڪا ناڻا لي گيا چور.
227. چيريءَ آهر پير ڊگهيرجي.
228. چڱو جن لکيو، مندو سي نه پسن، توڙي رڻ رهن، ته به کنڊون کائن کير سان.
229. چاڪر، چياڪر.
230. چرئي کان پڇيائون: ڪي چڱو آهين؟ چي ويران وير وڌ.
231. چريا چرين گڏيا، ادا عيد مبارڪ.
232. چرين ڪهڙا چت، مئن ڪهڙا معاملا.
233. چريءَ جو چوڙو، ڪڏهن ٽنگ ۾، ڪڏهن ٻانهن ۾.
234. چري ڦٺ ۾ به خوش.
235. چوري نه موري، موري ته به گهوري.
236. چڱو ڪر، چڱو ٿئيئي.
237. چوڻو نه اُوڻو.
238. چاڪريءَ چور، نيوالي حاضر.
239. چڱا سي، جن جا پويان چڱا.
240. چاڪيءَ ڏاند وڃايو، گهمي گهاڻي ڌاري.
241. ڇتي ڪتي جي دوا ڀتر.
242. ڇڏ منڊو واريءَ ۾.
243. حمائتڻ گڏهه عراقيءَ کي لتون هڻي.
244. خون کٿوري ڳجها نه رهن.
245. دريا ڀر تي ڇوڪر ڪڏي، اڄ نه ٻڏي سڀان ٻڏي.
246. دم درميان، الله مهربان.
247. دال روٽيءَ کاڌي ڌن کٽي، ته کٽڻ ڏي.
248. دل کوٽي ته عذر گهڻا.
249. دائيءَ کان ڪو پيٽ ڳجهو آهي.
250. دولت نهن کان ماس وڇوڙي.
251. دل ڪاريءَ کان منهن ڪارو چڱو آهي.
252. دولتمندن جا ڏاند ويامن.
253. ڌاتوري ڌاري، جي ڪجي ڪار ڪماند جي؛ ته به اصل انهيءَ پار جو ڏينا ڏيکاري.
254. ڌڪو کڻجي ڀاءُ لڳ، شاهدي ڏجي الله لڳ.
255. ڌڻيءَ ري ڌڻ سڃو، ڌڻ ري سڃي واڙ.
256. ڌن رک ڌوڙ ۾، ته چمڪاٽ ڏئي نور ۾.
257. ڏاهو ڪانءُ کائي گونهن، ڀوري بُربلي کائي شڪر.
258. ڏاهو ڪانءُ ٻه ڄنگهو ڦاسي.
259. ڏُڌو کير ٿڻن ۾ نه پوي.
260. ڏيڻ سڀ چڱو، بڇڙي هڪڙي گار؛ وٺن سڀ بڇڙو، چڱي هڪڙي دل.
261. ڏيئي کي پٺ ۾ اوندهه.
262. ڏيتا نهين، چي پورا تول.
263. ڏنڀجي گڏهه، سور ٿئي ساٽيءَ کي.
264. ڏاندان ڳاههُ مردان ڌُڪا، زالان، ساهه، پنڌ وچ سُڪا، گهوڙا ضبط ڪنان وڃ لڪا.
265. ڏُچَرُ گهوڙو، سُچَر زال ٻئي ٻن پيا.
266. ڏکڻ مينهن نه وسڻا وسي ته ٻوڙي، ڪانئر ڌڪ نه هڻڻان هڻي ته جهوري.
267. ڏني جو پٽ ڇٽو.
268. ڏُٻري ڍور کي مڇر گهڻا.
269. ڏيڻ، ڏيهه ڇڏڻ، ڏيهي ڇڏڻ ٽيئي اهنجا.
270. ڏياريءَ جو ڏيئو ڏٺو، ننڍو وڏو چڀڙ مٺو.
271. ڏٺو سڀ وسار، اڻ ڏٺي کي ياد ڪر.
272. ڏاندَ چڙهي ٿي ڏک ڏسي.
273. ڏُٿ نه کُٽو، ڏوٿي کُٽا.
274. ڏِس ڪاڻيءَ کان اک ڪاڻي چڱي.
275. ڏائڻ هلي مڙدا، ڪڍڻ، مڙدن، ڪپڙا به لاهي ورتس.
276. ڊڄ تنهين جي ڊاءُ، جنهن جي وائيءَ ۾ ور گهڻا.
277. ڊني واڻئي لاڀ نه مور.
278. رڪ جا چڻا آنڊا ڦاڙن.
279. راکي رام، ته ماري ڪير؟
280. رڙا ڪين رجهن، توڙي ٻارڻ ٻرن ٻهِ پُڙا.
281. رهي رهوجين، بهي باهوجين، ڪتي ڪنئريجن جي.
282. راڻي سا، جا راءِ کي وڻي.
283. رڍ اڳيان رباب، وڄائيندي وره ٿيا.
284. راجا ڪري سو نياءُ، ڍارو پوي سو داءُ.
285. رن پٽ کي لڳي ڀاڳ، ته ڏي جواري ڀت کي داڳ.
286. رات ٿوري، ساٺ گهڻا.
287. رن چشڪي هري، رکي آرت وار.
288. راءِ ري گهران گيهه جهلجي پانڌ ۾.
289. رن پٽ ريڍار، ڪان هڻي بنڊ ۾.
290. رِڻيءَ ۽ رائر جو سڏ جنهين کي هوءِ، مَنجي اُتي جوءِ، وڃي تنهن کي وسري.
291. روزن پٺيان عيدون، عيدن پٺيان روزا.
292. رتُ ڏسي رُمي هڻجي.
293. جيري لاءِ ٻڪري به ڪجهي.
294. زالان ڌاوڻ، مردان کاوڻ.
295. سورائتڻ سور اڻ سورائت سان اوريو، هن جو ڀنجهر نه ڀُريو، هوءَ وڃي ٿي وهلور، پرايائين پور، اڳي کان به اڳرو.
296. سنگ تاري ڪسنگ ٻوڙي.
297. سچ جي ٻيڙي لڏي لڏي پر ٻڏي ڪين.
298. سکڻي ڪني گهڻو اُڀامي.
299. سَتي ٿي سيڏائي، لَنڊي ٿي کائي:
300. سِرُ ڏجي، پر سُر نه ڏجي.
301. سڪن گڏ آلا ٻرن.
302. سوٽي هئي ساڻ، ته گڏهه گوهي نه ڪري.
303. سون پرکجي ڪسوٽيءَ، رپو پرکجي باهه، ماڻهو تڏهن پرکجي، جڏهن ڪي ڳالهاءِ.
304. سر کان پوءِ سج اُڀري ته واهه نه ته ڇٽو.
305. سَپهوُ نه وسهوُ، وسهوُ نه مُسهوُ.
306. سرمو سڀڪو پائي، پر اک اک جو ڦير آهي.
307. سنت سنت سڀڪو چوي سنت سمنڊان پار، اَنَلُ پکي ڪو هڪڙو ٻيا پکن ڪوٽ هزار.
308. ستين لنگهڻين ڪتو به حلال آهي.
309. سڄن پيٽان وڍيا، وڍين پيٽان سڄا.
310. سيرو کاڌو پاتل ڦاٽي.
311. سو چور ئي نه آهي جو پنهنجو جوڻيت نه سڃاڻي.
312. سپتيو ماڻهو پرائي مال ۾ ڀائيوار.
313. سچ سير، ڪاري ٻڪري، اڇو کير.
314. سُڪ تُور کان ٻُڏ تُور چڱو.
315. سياري جي سوَڙ سڀڪو پاڻ ڏي سيري.
316. سڄڻ سڄي ٻانهن ڏئي ته سڄي نه ڳيهجي.
317. سچ مرچان، ڪوڙ ڳڙ، پير پيسا، جوءِ گُر ُ.
318. سياري ۾ سي ئي چڱا جن گهڻي باهه، اونهاري ۾ به سيئي چڱا جن گهڻي ڇاهه.
319. سياري به سي ئي چڱا جن کي آهه، اونهاري به سي ئي چڱا جن کي ڪي آهه.
320. سڳا سي ئي سيڻ، جنين پکا اوڏڙا.
321. سلو سو، جو انگورين ڀلو.
322. سوڙهي سياندري وهنوار نه ڪجي.
323. سڙئي گهوڙي ۽ پٽيل ماڻهوءَ مان ڪين ٿئي.
324. سؤ ڪري سينگار، ته به کودڙيءَ پُٽ کودڙو.
325. سهڻا ٽوهه به پَٽَن ۾ آهن.
326. سڀڪا ٻڪري پنهنجي پائي ٽنگجي.
327. سڃا عاشق ڀيٽو دي آچار.
328. ستي لڪڙن کان موٽي، ته ڪتن هاب ٿئي.
329. سَٻَر سان سينءَ، ڪبي ڪئن، چوندو جئن، ٿيندي تئن.
330. سي اڍائي، سي ساڍا ٻه.
331. سوناري جو سؤ ڌڪن، لوهر جو هڪڙو ڌڪ.
332. سياڻي اڳيان رئڻ، اکين جو زيان.
333. سُتي شينهن کي آڱر نه ڏجي.
334. سڀڪو پنهنجي هٽيءَ جو هو ڪو ڏئي.
335. سڪو ڪاٺ ٻه پاسا ڀڃي.
336. ست ڪئا کائي، ٻلي حج چڙهي.
337. شڪر ڪر صحيح، ته توئي سان تُوه ٿئي.
338. شينهن اڳيان لڪڙي اڇلڻ سولي، پر وري کڻڻ اولي آهي.
339. شينهن نه ڏيکيا ته ڏيک ٻلاڙا، چور نه ڏيکيا ته ڏيک سونارا.
340. صبر جنين سينڱ، تير نه گسي تن جو.
341. صبر وڏو ٽول آهي.
342. صلاحين شينهن ٻجهن، ڪم ڪرهين نه ٿئي.
343. ظلم قائم آهي، ڪندڙ قائم نه آهي.
344. عقل ري ارمان، گهڻا کائيندين جيئڙا.
345. عيسيٰ، نه موسيٰ، وڏا پير پيسا.
346. عقل آهيرن جو ڌريون ئي ويو، مڱائن هڪڙو پرڻائن ٻيو.
347. علت وڃي، عادت نه وڃي.
348. غريب جي جوءِ، سڀني جي ڀاڄائي.
349. قرض ڪوڙه جو ٽڪو آهي.
350. قاضي، ڄاڻي، قيامت ڄاڻي.
351. ڪتيم سڀ ڄمار، پاندي پوري ڪين ٿي.
352. ڪکان ڪوڙي باهه، غلامان دوستي، يار نه ڪجي ڏوم، پيادا پوستي.
353. ڪتي جا ڏند، گڏهه جو ماس.
354. ڪنين ماضي من ۾، ڪنين استقبال، حيف تنين جي حال، جن وساريو حال کي.
355. ڪڏهن ڀريءَ ۾، ڪڏهن ڀاڪر ۾.
356. ڪارو وهي ڪمري گڏ، ته ورن نه مٽائي ته عادت مٽائي.
357. ڪهڻي سڀڪو ڪهي، پر کرو ڪو وهڻيءَ رهي.
358. ڪتيءَ کي ڪنهن اُماڙ ڏنو هو، سا تارا ڏسي ٿي ڊني.
359. ڪتي جو پڇ ٻارهن مهينا نڙ ۾ پائي رک، ته به ڏنگوئي رهندو.
360. ڪتو ڇا ڄاڻي ڪڻڪ جي مانيءَ مان.
361. ڪالهوڻي ڪالهه گئي، اڄ پڻ ڏينهن ٻيو، جنهن ۾ ماڻ پيو، سا راهه رهندي ڪيترو.
362. ڪنيءَ رن جا ٻار، ٿورا تئن چڱا.
363. ڪري سو پائي، فقير کنڊ کائي.
364. ڪهي سا رهي، ٻولي ٻاروچن جي.
365. ڪوسا ناوي، ٿڌا کاوي، ته ويج پاس نه جاوي.
366. ڪر چڱائي ڄٽ سان، ته ڦيري هڻيئي پٽ سان.
367. ڪنڌيون پار، قنڌارون پار.
368. ڪچيءَ ڪنا نه وريا، پڪيءَ ڇا ورندا.
369. ڪک هيٺ لک پيو آهي.
370. ڪوڙو کائجي، مٺي جي لالچ تي.
371. ڪوئي مري ڪوئي جيوي، شُتريا گهول پتاشا پيوي.
372. ڪڃريءَ جو يار، بهريءَ جو شڪار، سدا خوار.
373. ڪشيي نه ڪمان، پڙيئي نه ضمان، ٽپيئي نه کوها، رهيئي نه جوا.
374. ڪميڻو ڪپڙا ڪري ڏسي پنهنجو ڏيل، ڏسي پنهنجي ڏيل کي ڊوڙائي دليل، ته مون جهڙو ملڪن ۾ آهي قدر قليل؛ اڳيان گڏيس اصيل، تڏهن رايون ويس وسري.
375. ڪاڻي وسوڙي، چي مڙسم ويو اک کي.
376. ڪم قُوَت، آڪڙ بهت، مار کاوڻ ڪي نشاني.
377. ڪوڙ ڄمار جي ڪتر آهي.
378. ڪاڻيءَ جي وهانو ۾ سنگٽ به گهڻا.
379. ڪم هيڻ کيتي ڪري، بَلدُ مري، يا ٽوٽا پڙي.
380. ڪتي جو ڪارو منهن، رٻ اوتري جي اوتري.
381. ڪڏهن ماٽي مٽ تي، ڪڏهن ماٽيءَ مٿان مٽ.
382. ڪتو به کاڌو، ڪک به نه ڀري.
383. ڪني آڱر وڍي چڱي.
384. ڪوڙي سڄڻ کان سچو ويري به چڱو.
385. ڪٿي چور سڃا، ڪٿي ڍور سڃا.
386. ڪنهن جو اگهي ڪوڙ، ڪنهن جو سچ به سُهمن گاڏئون؛ ڪنهن جي ماني ڪري نه مور ڪنهن جا ٽڪر به ٽيڻان ڪري. سُهمون يعني ڇڙٻون، ٽڪر يعني مانيءَ ڀور.
387. ڪڏهن ڳاڙهو گهوٽ، ڪڏهن مڙه مقام ۾؛ واريءَ سندو ڪوٽ، اَڏيو اڏبو ڪيترو.
388. ڪانياري ٻلي ڪوئي جي جوءِ.
389. ڪک جو چور، سو لک جو چور.
390. ڪتو ۽ ڪپاٽ ٽوڙهي سان ٽپائجي، ساڌو ۽ سپاٽ، وهارجي وچ ۾.
391. ڪڻڪ ڪڍي بهه کي باهه ڏي.
392. ڪوري پلوين ن پائجي.
393. ڪوري کڏ کڻي، پر پاڻ پوي.
394. ڪم پوي، ڪل پوي.
395. ڪُوڙي جي ڳالهه کڏ جي ڊوڙ.
396. ڪنگر ۾ ڪڪڙا، پڙي مبارڪ.
397. ڪڍي ڪاڍارا، ڏئي اُڌارا.
398. ڪم پرين سڀڪو آهي، چم پرين ڪو نه آهي.
399. ڪوسو پاڻي ڪک نه ساڙي.
400. ڪاڏي ڪوري، ڪاڏي ترار؟
401. ڪچي وزيران، ٿئي ٺُڙڪو ٺَڪر.
402. کير جو کانيَلُ جهڻ کي ڦوڪي پِيئي.
403. کاڻي کچڻي، اونڌو طباق.
404. کُٿي ڏاڙهي هٿ نه اچي.
405. کيتي سِرَ سيتي.
406. کاڌي کي کامن، ڄاڙيون ڄاموٽن جون.
407. کُٽو واڻيو ڪاڳر ساري.
408. کوه جي مٽي کوهه کي لڳي.
409. کَرُ ماڻهو وڻ ٻاٻرو ٻنهين ڏينهن کُٽن.
410. کير ۾ مُوري وجهي ٿو.
411. کَڏَ چي جيءُ سَڏَ.
412. کير ۽ کنڊ، نور ۾ نور، جواڻي ۽ مايا، پور ۾ پور، پنڌ ۽ بار، سور ۾ سور.
413. کڻ کلو، ٿيئي ڀلو.
414. کٽيو کائي مڙس جو، چي جيئي ابو.
415. کٽيو توتان گهوريو، وڃائج نه مور.
416. گذر گئي گذ ران، ڪيا جهوپڙي، ڪيا ميدان.
417. گذري ڪوُن ڦر ياد نه ڪرڻا، جا گذري سا چوکي.
418. گڏي اڏجي، يا لڏي ڇڏجي.
419. گولاڙو ڳيان پچي.
420. گدڙ گدڙ جي ڪوڪ تي نه اونائي ته ڪوڙهيو ٿئي.
421. گڏهه پنهنجي ساوڻي هينگن ۾ وڃائي.
422. گدڙ ڊاک نه پڄ سگهي، آکي ٿوُ ڪوڙي. ناچو نچ نه ڄاڻندا آکي ڀون سوڙهي.
423. گابي وانگي چٽ ته چٽيانءِ.
424. ڪِن ڪِنَ سان نه ڌوپي، نيٺ پاڻيءَ سان ڌوپي.
425. گَهَگيرو گهوڙو ۽ پيٽيرو ماڻهو مهل ۾ ڪم نه اچن.
426. گَھُ پيھَ ٺڪرن مان پاڻي سڪائي.
427. گڏهه کي به ڪو گج پائجي.
428. گڏهه کي به ڪڏهن گابو ڄائو آهي.
429. گڏهه جو ڇا وس جو ٻيڙيءَ ۾ نه چڙهندو.
430. گيهه پوندي به ڪو مٿو سڙي.
431. گرمي ڇڏي جهڻ ڪنگر سان، سردي ڇڏي زر ڪنگر سان.
432. گنجي جي مٿي ۾ جُون نه ليک.
433. گدرو ڪري ڪاتيءَ تي ته به گدرو جوکو، جي ڪاتي ڪري گدري تي به گدري جوکو.
434. گُگِرُ گُگِرُ پنڊا اڙايا.
435. گنجو کنهڻ کان نه رهي.
436. ڳوٺ سئين، سا وهانوَ سئين.
437. ڳڙ سان مري ته زهر ڇو ڏجيس.
438. ڳالهين سنديون ڳالهيون، ٽَڪي سندا موٺَ.
439. ڳڙ ڄاڻي، ڳڙ جي ڳوٿري ڄائي.
440. گهڻن زالين گهر نه هلي، گهڻين ڏاندين هر نه هلي.
441. گهٽو ڌاريم اُن کي هٿان چري ڪپاهه.
442. گهر جو پير چلهه جو مارنگ.
443. گهوڙا ۽ پَٽُ، مُلا ۽ ڀَتُ؛ هو ڪشيا تا رسيا، هو نيان تا چٽُ.
444. گهوٽ ماءُ کان به اهنر ماءُ تڪڙي.
445. گهڻي کاڌي کان گهڻو ڏٺو چڱو آهي.
446. گهر ۾ کڏ هئي ته ٻُهر ٻاهر ڇو اُڇلجي.
447. گهر ۾ به گهر کائڻو، ٻاهر به گهر کائڻو.
448. گهوٽ ڪنوار راضي ته ڪوه ڪندو قاضي؟
449. گهڻي کٽئي کان مور ڍار نه آهي.
450. گهر ۾ غرقي به مس اٿس، دم هڻي ٿو ٺوڙهيءَ جو.
451. گهڻ پيٽاري بگري، کائي ويئي جهار.
452. گهڻن کي ثمر، هڪڙي کي ڀري.
453. گهڻن کنئي ڇپر کڄي.
454. لوچ ته لهين لعل کي، ڏور ته پوئي ڏس.
455. لڇمي وڃي، تڏهن لڇڻ به وڃن.
456. لچان چوران پت نه ڪائي؛ توڙي هوون سڳي ڀائي.
457. لک کٽيا ڏومڻيءَ، جو ڏوم سلامت آيا.
458. لنگهي لاٿي لوئي، ته ڪيا ڪريگا ڪوئي.
459. لنگهن پنهنجو وهانءُ.
460. لکئي منجان لِک، نڪو لاهي نڪو پائي.
461. لنگهو چڙي مڱن کان اُهي ئي مڱ.
462. لوڀ سڀنين پاپن جي پاڙ.
463. لوڀيءَ سندي راڄ ۾ ٺوڳي مري نه بک.
464. لکيون لوهارن کي چڏن ۾ چڻنگون.
465. لوڻ وجهي ڀت ڀائيوار ٿيو.
466. لوڀ ڇڏ ته سون مٺن سان ورهائين.
467. لهي لوهه به نه، چي منهنجو نالو سون ٻائي.
468. لکين ليلائون چنيسر جي راڄ ۾.
469. لتر کي چڪر پهچي.
470. ماڻهو ٻٽيهه لڇڻو، موچڙو ڇٽيھ لڇڻو.
471. موتيو اُتي مار، جاتي پاڻي هجي تار.
472. مڙس جو پاهون سان ميڙي آڻڻ، زال جو سوئيءَ سان کوٽي ڪڍڻ.
473. ماءُ ڄڻيندي پٽڙي، ڀاڳ نه ڏيندي ونڊ.
474. مڱن ڏانڊي، ڪارڙي ٽانڊي، مڱ پچي، ڪارڙو مچي، مڱ لُئو، ڪارڙو مُئو.
475. مغلن اڳيان فارسي وسري وڃي.
476. مور چڱو، پر پير ڏنگا.
477. مڌ پيوڻ، ذات پرکڻ.
478. مارڻ واري کان رکڻ وارو ويجهو آهي.
479. موڳو پنهنجي مانيءَ مان پيٽ ڀري کائي، وڃي ويهه مجلس ۾ ته سڀني سُهائي؛ چريو ڳالهائي ته به بختاور بودلو.
480. مالڪ وڃن ٻيڙيءَ چڙهيا، شاهد گهوتا کائيندا.
481. مَر ُسين سُڄاڻا، ٻئي ڄنگهون ڪاٺ ۾، کُھِ سين اڄاڻا، هنيون هندوري لوڏ جي.
482. مرسان مرسان، پر ڊڀ نه چرسان.
483. ماڻهو سڀ چڱا، پر ڪي ڪن سان ڪي ڪن سان.
484. ماچي ته ناچي.
485. ماڻهو سڀ نه سهڻا، پکي سڀ نه هنجهه، ڪنهن ڪنهن ماڻهوءَ منجهه اچي بوءِ بهار جي.
486. مروان موت ملوڪان شڪار، يا مڇيءَ موت ميئي شڪار.
487. موا پَر، پٽجن هيل.
488. مُئا آهن جيئرن جي وس.
489. محبتي مڙن، ته ٽنهين لوڪن لک پوي.
490. مُنهنَ ڪونئري ڳٽا پٽائي.
491. مُڙيا، سي جُڙيا.
492. ملڪ صاحب دا وسي، ڪوئي رووي ڪوئي هسي.
493. مينهن ڍائي هوري هلي، رڍ ڍائي ٺينگ ڏئي.
494. منهن ڏسي تلڪ ڏجي.
495. ماديءَ ڪڪڙ به ڪڏهن ٻانگ ڏني.
496. مئي کي مارڻ سوره جي گلا.
497. ماءُ مري رُکي، سُڪي، ڌيءُ دا نالا ڏهي.
498. ماريءَ جي گهر هڏن جو ڍير.
499. ميهر مينهن مان نڪتو، وَڇِن ڪهڙي پارت.
500. مارئي کان پڏايو چڱو آهي.
501. موتِن جي پرک مان ڇا ڄاڻي شيشھ گر.
502. مِلَڪ ۾ ڏيڍ کجور، ميان ليٽي باغ ۾.
503. ميون ڳور لائق، بيبي سيج لائق.
504. مُلو مُئو، مُهابو لٿو.
505. ميان جي مڏي، ٻه ڏندڻ ٽين تڏي.
506. مئا به ڪڏهن مسڻ مان موٽيا آهن.
507. ننهن سان ڇڄي، ته ڪاتي ڇو وجهجي؟
508. نه ڪنهن کي عقل منجهايو آهي، نه ڪنهن کي سونهن سڪايو آهي.
509. نه ڏي، نه ڏکوءِ.
510. ناڻو نَرَ چُٽو ڪري.
511. ناڻو جهڙي تاوَ سان گهرجي، تهڙي تاوَ سان نڪري.
512. نڪي پاراتن ۾ نڪي منجهه دعا، انگ اڳيئي لکيا پاڙڻ پوءِ پيا.
513. نئن به تکي، ڳڙ به مٺو.
514. ننڍي وات مان وڏو ويڻ نه ڪڍجي.
515. نه ڪنهن جي کٿي کي هٿ لاءِ، نه پنهنجو پَٽُ پُڻاءِ.
516. ناڻو سو جو ڳنڍ، ٻاڻي سا جا ڪنٺ.
517. نه ڪتي، نه ڪوريءَ جي ڪاڻ ڪڍي.
518. نانگ ريجهائڻ سولو، پر کرو ڪو ڳوهه ريجهائي.
519. نيچ نوڪري، اُتم کيتي، وڌنت واپار.
520. ننڍي مري نه مايڙي، ٻُڍي مري نه جوءِ، ڪنتُ چوڙلي نا مري، مت جهڻڪ وهيڻي هوءِ.
521. نڪي دٻگرن مال ميڙيو، نڪي سُرهيا بک موا.
522. نون ميهارن مينهون ڌاريون، لاهي دونهيون ٻاريون.
523. نئين سناسڻ چيلهه ۾ جٽائون.
524. نانءُ چڙهيو واپاري کٽي کائي، نانءُ چڙهيو چور ڦاهي اچي.
525. نچڻ هلي ته گهونگهٽ ڪهڙو؟
526. ناڻو ڏجي آڪرو، ته گيهه ڇو وٺجي ٻاڪرو.
527. واڳ ڌڻين جي هٿ، آءٌ ڪا پاڻ وهيڻي.
528. ويئي سڱن کي، ڪن به وڍائي آئي.
529. ويهي ويهي مڙس ڪري، سا وَهي ڇو وڃائي.
530. وِهي درياءَ جي ڀر تي، وجهي واڳوءَ سان وير.
531. واڱڻ هڪڙن کي وائي هڪڙن کي پيچي.
532. واتون خرار کاڄن، نڪون ڪڻو به نه کاڄي.
533. واهَڻَ جو واڻيو، تهڙو ڍوري جو پاتِڻِي.
534. ويري ھڪڙو به گھڻو، سڄڻ ھزار به ٿورا.
535. ونڊ کائيئي سک پائيئي.
536. وڻجن ٻير، کائون ڊاکون، تن گهرن جون ڪهڙيون ساکون؟
537. وير وير واڌائي به ورچي.
538. وڇ کير ڏئي، ته مينهن ڇو ڌارجي؟
539. وهندي پير ٻوڙ به چڱي، بيٺل تار به نه چڱي.
540. وِهُ وڻجي، سو وه مان کائي.
541. وسي ته به ڏٻري گسي، نه وسي ته به ڏٻري گسي.
542. هر هر هورائي، وڃڻ در دوسن جي.
543. هاسي ڪَرَه جي ماسي.
544. هڙ به گاسو، لوڪ به تماشو.
545. هڪڙو چوي ٻيو مڃي، تنهن جو پورهيو ڌڻي نه ڀڃي.
546. هٿ جنين جو هيئن، پهرين پتڻ سي لنگهيندا.
547. هنجهن سان حرص ڪري اُڏاڻي چِڙي، چڻو هوس چهنب ۾، سو به پِيُس ڪري.
548. هنر واري جو هنر کپي، بي هنر جي جند کپي.
549. هڙ ۾ تماڪ ته جهنگ مڙيوئي دائريو.
550. هڙ سکڻي لوڏ گهڻي.
551. هٿ جي ڪنگڻ لاءِ ڪهڙي آرسي.
552. هو ساڻ نه نيندا، هيءَ ڏاند چڙهندي.
553. هو سَوڙَ پاند به نه ڏين، هيءَ وچ سمهندي.
554. هنڱ سهانگي ته به ڪا ٻاٽ ۾ گهوربي.
555. هارئي کان پيتو ڀلو آهي.
556. هڻ ڌڻيءَ کي، ته سکي نُهَن.
557. هنجهه نه ميرو وت، جاسين جيئين ڏينهڙا، جيءُ نه جنجل گهت، سِر تا سَرَ ڪيترا.
558. هَٺ سهائيندو کائجي، لوڪ سهائيندو پهرجي.
559. هيڻي کي نه هڻي، سو هٿن ۾ لهي.
560. هاٿيءَ جا ڏند کائڻ جا هڪڙا، ڏيکارڻ جا ٻيا.
561. هڻن ڪين حمير کائي پاٽ پلاو جي.
562. هنڌ ڏسي هاسي ڪجي.
563. هڪڙو هٿ کير ۾، ٻيو هٿ نير ۾.
564. هرڻي اڳي نچڻي، ويتر پيس گهنڊڻي.
565. هٿن سان هاجون ڪري، پيرن سان کڏو کڻي.
566. هيانو تتي کان کُڙي تتي چڱي.
567. هڪ سج، ٻه پاڇا.
568. هسڻو جوڳي، پڏڻي نار، گد ڪهي هي ٻيئي مار.
569. يار به تيلي، سينڌ به ميلي.
570. ياد جنين کي يار، سي ياد هميشھ يار کي.