حصو اٺون
ھيج مان هل هوت ڏي ڇڏ هور[1] هول
وھہ وندر 2 ۾ ڪيم وِرچي ڏي وڙول 3
من 4 طلب شيئا سڻي جي ڪي طلب
جَدَ 5 وَ جَدَ آھي لڌو منجهہ ڦول ڳول
وَ 6 هُوَ مَعڪُمُ ساڻ تو سڀ جاءِ ۾
آھہ منجهہ اَنفُسَ 7 ٻھر پؤ ڪيم رول
نحن 8 اَقرب سنڌ بند کان اوڏڙو
پوءِ م ڏوري ڏور تون منجهہ ڏک ڏول
ماراَيتُ 9 الشَّيء اِلا اللهُ فيـہ
قَبَلـﮧ 10 ڇڏ بعدہ ڇڏ اڳّ پول
ڪُلُ 11 شَيء شَيء سڀ ۾ ٿيو ثبوت
ڏس ڪماھي 12 منجهہ ڏسڻ سڀ ٿوڪ ٽول
نانـﮧ ڪو موجود ٻيو مقصود گل
منجهہ صفت ۽ ذات ريءَ حق لاھہ ڀول
________________________________________
(148) 1- خيال 2- ووڙ پڇا ڳاڇا 3- ڳولا 4- جنھن طلب ڪئي ٽول جي 5- ڪوشش وٺندو تہ لهندو 6- هو خدا اوھان سان گڏ آھي 7- وجود ۾ 8- اسين زور ويجها آھيون 9- جو ٽول ڏسان ٿو ان ۾ خدا آھي 10- اڳ 11- سڀڪو ٽول 12- جئن تہ اهو آھي 13- شيء
(149)
ٿي طلب ۾ چست طالب ٿي مَ چِلِھہ [2]
سامهون وڃ سَٽَ2ڪري سَرڙاٽ3 راٽُ سِلُّهه
ڪين اُڇلي نير کي ڏاڍو سنئون
سينڱ توڻي هوئي سچي جي آھي ڦِلهه4
ڇڏ تعلق5 ڀروسا سڀ ڇڙت6 ٿي
آھي دنيا گپ گارو ڳِرڻِ 7 ڳلَهه
سامھي رک سير تي مڪري مَ لاڙِ
ھيڏي هوڏي چڙھہ مليڙا لسَّ لِلهه8
گل ٽڙئو کُليو ڪري تئن بوءِ باس
جئن پوي ٿي ماٽ 9 تنھنتي ساٽ 10 وِلَّھہ 11
__________________
(149) 1- سست 2- جلدي 3- تکو 4- گهٽ چاڙھہ واري 5- لاڳاپا 6- آزاد 7- ڌاڻ 8- ڊڄي 9- ملڪ 10- سنهو مينھن 11- ٿڌ
(150)
وهٽ جنھن تي ناھہ لازم چڙهڻ ٻيلهه1
آھہ تا انتي مصيبت ظلم ٽيلهه
چوڳ وجهئو ٿا پکي ڦاھي وٺن
ڏش شڪاري ڪئن ٿا پُر2 ڪن پنھنجا ٿيلهه
ڪئن ٽڪي هڪ جاءِ جمعيتي ڪري
جنھن کي کينھي جئن اچن هر طرف ٺيلھہ 3
ٿا ٿين سوڙھا سپاھي سڀ اُتي
جت وڃيو سردار ڪن مانڊاڻ ميلهه
ڇُڙت سونھا ٿا وڃن سٽيو سگها
پوءِ4 پون منزل ڪنا اَڻ ڄاڻ ليلهه5
گل چُونڊڻ سهکا نہ آهن گل ادا
جي ڇنن تن کي لڳن ڪنڊن جا سيلهه
___________________
(150) 1- جوڙ 2- ڀرين 3- ٿڏا 4- پٺ تي 5- ليلهر
(151)
ٿا پون ڦاھي ۾ ڦاسيو چوڳ تي کَڙھيل1 چلهه2
ٿين ٿا سوگها پنجوڙن ۾ مرون نر ماد ٻلهه3
نين ٿا ڪوٺيو ڪنين کي قرب مان ڪارون ڪيو
ڪي وڃڻ سان ٿيڙا واصل ويئي ڪني جي چَڙھہ چلھہ 4
اکر هڪ جهڙا لکڻ ۾ پلّ پلّھہ ڪيا ڌار ھي
لام سنھڙو پل گهڙيءَ جا ٿيا ٿلھي سين قوم پلهه
پيٽ بکيو وقت جنھن ڍايا وتن اڱرا سڀئي
ٿيا بکيا تنھن وير ٿيا جنھن وقت ڀرجي پيٽ ڏلهه
حال هٿ ڪيو هوش وارن سڀ ڇڏي ايندو ويو
وقت وٺ قابو ڪري گل ڪٿ سڀا اڄ ڪاٿي ڪلهه
__________________
(151) 1- پوڙھا 2-جوان 3- ٻٺڙا 4- عمر
(152)
ڌڻي منھنجا ڪر مون سان پنھنجو ڪرم
تہ رهجي تنھنجي لطف سان سڀ ڀرم[3]
عيبن آھي مونکي اُگهاڙو ڪيو
ڍڪين تون تہ ڍڪجي اُگهاڙن شرم
وڃايم مڙيوئي حال احوال مفت
پنھنجو ڄام ڄاڻي ٻجهي ڄم2 ڄرم3
عمر ويئي ڏوهن ۽ پاپن ۾ سڀ
رھيو ڪو نہ پاڇي ڌڻيءَ ري ڌرم
موليٰ مهر سان معاف ڪر سڀ گناه
مدائن4 جو مونکي ٿو ماري مرم
هڻي گل انھي شرم ڪيو شرمندو
وھائي اکين مان ٿو پاڻي گرم
_____________
(152) لڄ پت 2- خاندان 3- درجو 4- گناهن
(153)
هل هوش رک هلڻ ۾ کڻ ڌيان ساڻ دم
ڪر تات رب جي ڇڏ سڀ ڪرت ڪار ڪم
دم جو اچي وڃي ٿو اي تنھنجو خرچ آهه
خرچي م ٿيءُ خوش تون پوءِ ڏس متان ڪرين غم
هن ھاج ۾ پيو هن ھارئا مَ ٿئي هلاڪ
ڇا تنھن جي عمر آھي ڇا تنھنجو آھہ ڄم
ڏس ڪٿ آھي سليمان[4] مرسل سندس بہ تخت
ڪيڏانھن ويو سڪندر2 ۽ فيلقوس3 جم4
ويا سڀ نبيّ مرسل توڻي اولو5 العزم
ڏس تارهئو آھي ڪٿ بيبي حوا ۽ آدم
ساٿي ويا ڇڏي سڀ توکي رھايو ننڊ
ڇڏ ننڊ وڃ پئي تن وٺ راھہ رند تي رم 6
ٿي ڇُڙت ڇوھہ مان ڇُلُ وھہ ڪيم ڪرم فرصت
گل گوش رک سخن کي غافل مَ ڳهر ۾ ڳم
________________
(153) 1- حضرت سليمان 2-3-4- بادشاهن جا نالا 5- وڏا 6- هل
(154)
آھي سِرُّ ذاتي الف لام[5] ميم
خزانو صفاتي الف لام ميم
احد اَلَفُ مُلُڪُ و مَلڪُ ميم لام
وجود صفاتي الف لام ميم
اَچي راز احمد جي اُت ڪيو ظهور
پھري پوش ڀاتي الف لام ميم
ڳجهارت ڏني وحي قرآن ۾
چئي لفظ واتي الف لام ميم
کليو باغ معنيٰ ۽ صورت ۾ خوب
گل مقطعاتي الف لام ميم
آھي گل هڪو حوف پن پن جدا
ٽڙئل ڏينھن راتي الف لام ميم
_____________
(154) الف لام ميم اھي اکر قرآن شريف جي ٻي سورت بقر جي اول ۾ آهن، جن کي مقطعاتي اکر چوندا آهن. اھڙا مقطعاتي اکر قرآن شريف جي ٻين سورتن ۾ بہ آهن. انھن اکرن جي معنيٰ جناب حضرت محمد رسول صلي الله عليـﮧ وسلم جن کان سواءِ ٻئي ڪنھن کي بہ معلوم نہ آھي. عالم چون ٿا تہ انھن اکرن جو تفسير باقي سڄي سورت ۾ آھي.
_____________
(155)
آءُ دلبر دوست تا گڏجي ڪريون ڪي ڳالھيون
ڳالھيون سي جي الم ساڻ ساھہ سانڀي[6] پاليون
اکيون تنھنجي ديد لي دائم سَيُمنڊَ جان سڪ ڀريون
وِير2 ڀرئي پٽ پسائن آلڙڻ3 ۾ آليون
ويڻ ويچارا وِڪُوڻڻ4 واھہ ماکي کير کنڊ
محب موڙا تنھنجا ماڻا مِلڪ منھنجيون ماليون
چشم پلٿي باز تنھنجا، هَٿِ کنيو ڀالا ڀوُن
چوُر ٿا ڪن چت چرين جا چست چايو چاليون 5
نيو جهپي 6 جهڙپي هنيون گل جو تنھنجي مک لعل گل
دل نيئيي دلبر لٽي لائي لبن کي لاليون
_____________
(155) 1- لڪائي 2- پاڻي جو چڙھہ 3- پاڻي سان ڀرڻ 4- ڪؤڙا 5- رمزون 6- ڦري
(156)
صبر ڏي يا رب منھنجا ڏي مونکي توفيق1 تون
چؤطرف حرص2 و هوائن3 ويڙھي وٺتو آھہ مون
جيڪي ويو گذري سو ويو جيڪي آھہ ٿيندو گذر
سالڪن4 سمجهي چيو اي آھہ دنيا ڏينھن ڏون
پاڻ مھٽيو پاڻ مھٽين تيل ڪيو سرمان وجهي
ڪم نہ ايندءِ اي ادا اي جا ڪرين ٿو ٽوُن ۽ ڦون5
انگ ازلي6 آھہ قادر ٿو پري ۽ نا ٽري
جي ڪري ڪو هونءَ هوُن توڻي ڪري ڪو ھيئن هوُن
گل تہ چيتو7 جاءِ ڪر سڀ ۾ تون چيٺي ڏس چڱيان8
ٻولي ٻي سڻ نانھہ ڪا سڀڪو ٿو ٻولي تونھين تون
______________
(156) 1- ماٺ 2- لالچ 3- لوڀ 4- رستو سڃاڻندڙ فقير 5- آڪڙ 6- اصل جو 7- خيال 8- چڱيون
(157)
پنڃڻو منجهہ نار[7] ٻولي تونھين تونھين تونھين تون
طنبور منجهہ تار ٻولي تونھين تونھين تونھين تون
حاجي منجهہ عرفات چئي لبيڪ2 ۽ سعدي3 کي
گبُر منجهہ گرنار ٻولي تونھين تونھين تونھين تون
مفتي ۽ قاضي پڙهن ٿا وعظ وجهّن ڊپ ڊاءُ
شيخ ثوري4 پار ٻولي تونھين تونھين تونھين تون
هوش وارو هوش سان منجهہ عشق حق جي ٿيو فنا
پَٽ هڻيو دستار5 ٻولي تونھين تونھين تونھين تون
پاڻي ثابت پاڻ ڪيو منجهہ بحر ٿو موجون ڪري
ڄيرو ڄڀّي لار6 ٻولي تونھين تونھين تونھين تون
خاڪ منجهہ فڪرت7 هڄي ويئي ماٺ ٿي تنھنکي نصيت
واؤ منجهہ وڻڪار ٻولي تونھين تونھين تونھين تون
گل ٿيو منجهہ باغ پنهجي حسن ۾ مخمور لعل
ڀوري8 منجهہ بازار ٻولي تونھين تونھين تونھين تون
__________________
(157) 1- شيخ صفيعان ثوري رحمة الله عليه وڏو خائف ۽ ڪامل بزرگ ٿي گذريو آھي. خدا جي خوف ۾ سدائين پيو رئندو هو. هڪ ڀيري حج ٿي ويو واٽ تي هڪ بدوي، چيس تہ پوءِ اھڙا گناه ڇو ٿو ڪرين، جو ھيئن روئي ٻين کي بہ خفي ٿو ڪرين. بزرگ جواب ڏنس تہ ادا مون گناھہ تہ ڪونہ ڪيو آھي، پر رڳو گناه جو خيال بہ دل تي ڪونہ آيو اٿم، پر خدا جي خوف کان ڊڄان ٿو، جو منھنجو مرشد جنھن چاليھہ ورھہ ماڻھن کي فيض ڏنو ۽ ٻہ ورھہ ڪعبة الله جي خدمت ڪئي، سو پڇاڙيءَ ۾ ڪافر ٿي مئو. ان حال کان ڊڄان ٿو، پڇاڙي منھنجي بہ الاجي ڪئن ٿيندي؟
1- تند 2- حاضر آھيان 3- تنھنجي مدد ٿو ڪيان 4- نالو هڪ عالم بزرگ جو 5- پڳ 6- ساھہ جي نبض 7- انتظار 8- بلبل
__________________
(158)
طالب ادا اُٿ ڳول حق آءٌ ٿو چڱيان توکي چوان
تنھنجو آھي توڪول [8] حق آءٌ ٿو چڱيان توکي چوان
ڇڏ شرڪُ شڪُ جو توکي پيو، منجهہ پاڻ ٿو ڳولين ٻيو
ڇڏ وسوا2 پوءِ ڦول حق، آءٌ ٿو چڱيان توکي چوان
تون اصل ڏس تا ڇا هئين ڪنھن نا ٻڌين ڪنھن نا سئين
ڇڏ ڪوڙ چؤ سچ ٻول حق، آءٌ ٿو چڱيان توکي چوان
توکان آھي ويجهو توکي جو پيو آھي تنھنجي پُکي3
ناحق مَ پنھنجو رول حق، آءٌ ٿو چڱيان توکي چوان
گل وزن واڌو ڪيم ڪَر، کوٽو پھ نا رک هوش سر
پورو برابر تول حق، آءٌ ٿو چڱيان توکي چوان
________________
(158) 1- وٽ 2- اجايا خيال 3- ڀاڱي
(159)
از ڀريا سڄڻ کڻي ٻئي نيڻ
ڏس رحم سان وجهہ م ٽھڙيون1 ٽيڻ2
مَحو محبت ڪيا مڙيئي مائٽ
سڪ تنھنجي وساريا سڀ سيڻ3
نہ وڻي ماءُ پيءُ مٺن مستن
نا ڀِرن4 ڀاڳ ساڻ ڀائي ڀيڻ
ڦِٺ چڱي تنھنجي واه شابس کان
واه تنھن کان وڻن گهڻو ٿا ويڻ
دوست تو ٻاجهہ سور ٿئڙا ساڙ
وِکُ5 ٿيا وھہ ولهن کي خوشيون کيڻ
ساڻ گل آھہ گڏ ڪنڊو لوڙا
مَندَ6 ماکيءَ جي ساڻ گڏيا ميڻ
_________________
(159) 1- غصو 2- گهور 3- ويجها عزيز 4- گڏجن 5- زهر 6- لعاب
(160)
دل هڻي ڪي ٻهل[9] ٻارا تنھنجي ٻاڻ 2
رات ڏينھن تَنَ ۾ تنھنينجي تانگهہ تاڻ
آھيان عيبن ڀريو، ڪرتن3 ڪچو
رحم ڪر مون تي سڃاڻي پنھنجو پاڻ
ڪوجهو4 جي ڪوڙو آھيان تو لڙ5 لڳو
لڄ6 ڀريا لالن مَ مونکي لاءِ لاڻ7
جي اٽو آڻين ٿا ڪم کاڄ ۾
ٿا ڪتب لائين ڇاڻيو تـﮧ ۽ ڇاڻ
منڃ کي سٽيو ڪٽيو انوڙيون وٽيو
ٿا ڀڃيو جوڙن رسا ۽ واجهہ ڏاڻ
ٿا وجهن گهوڙن تي هنّان ٺاھيو
پوءِ اُٺن تي پاکڙا جوڙيو پلاڻ
جت وهن اُٺ جاءِ، تنھنکي چون جهوڪ
جت ٻَجهن گهوڙا ُنھي کي چون ٺاڻ
جت بيھن گهوڙا گهڻا ڪُڙھہ ان کي چون
جت رڍن ٻڪرين جا ڌڻ اُنکي وٿاڻ
مينهون ڳويون جت چريو سھڙن اچيو
جاءِ، اُنکي ڀاڳيا ڪوٺين ڀاڻ
پاٽيون چوٿائيون ٽويا ڀريو
ڪٿ چون ٿا ماپ ڪاٿي اُنکي ماڻ
گل آھي هڪ گل ٻيا ڦل سو هزار
سڀڪو پنھنجي نانءُ ٽڙي پنھنجي ٽاڻ8
_________________
(160) 1- وڏا ڦٽ 2- پيچ يا محبت 3- ڪم 4- بڇڙو يا گنهگار 5- پٺيءَ 6- لڄ رکندڙ 7- ڪس 8- وڏائي
(161)
خوب ناھي پوک کي پاڙان پٽڻ
ڦر ڪچو ڀترن ۽ ٺڪرن سان سٽڻ
جوار جي مٺ تي ڪتي اڀري شُرو
ڪڻڪ کي ڪتيءَ اندر گهُرجي ڇٽڻ
جت ٻڙو هڪڙو زيادہ ٿو جڙي
سٽ نيئي پنھنجو اُتي گهرجي مٽڻ
ٿانءَ کي کاڌي پڄاڻان ٿبو سُنَتَ
ساڻ اَشهد [10] ساڻئي چيٺي چٽڻ
جي پوي ڀرجي ڪپو گيـﮧ تيل سان
سُرت2 سان گهُرجي سگهو اُڻ کي ڏٽڻ3
نانـﮧ سڀ سودي ۾ کٽيو ۽ ڇيهو
ڪٿ آھي ھارڻ ڪٿي آھي کٽڻ
جنھن کي سريو جيڪي دنيا دين مان
آھہ سھڻو سينڌ ساڃيءَ ۾ وٽڻ4
پنهجي مٽ مائٽ ڀرائي ڀاءُ کي
لوڙهه5 تي بيھي جُنبي جوڙي لٽڻ
جن کي پورو ٿو پگهار پلي پئي
ڪفر ٿيو اُن لاءِ پوءِ ڪم ۾ ڪَٽَڻ6
راند ۾ ڇوڪر ابا هوشيار ٿي
آھہ مڙسي کينهون ڏوران جهٽڻ
سامهون صف جنگ مڙسن جي گهڙي
پوءِ نہ لازم گل دري پٺ تي هٽڻ
______________
(161) 1- ڏسڻي آڱر 2- خبرداريءَ 3- بند ڪرڻ4- ورھائڻ 5- تربت 6- سستي ڪرڻ