سنڌ جي هاري اڳواڻ قاضي فيض محمد جي ياد ۾ 36هين ورسي تقريب

سنڌ گريجوئيٽس ايسوسيئيشن مورو برانچ طرفان تاريخ 14 آڪٽوبر 2018ع آچر ڏينهن صبح جو 10 وڳي سگا آفيس مورو ۾ سنڌ ادبي سنگت جي سهڪار سان سنڌ جي ناليواري سياستدان، هاري اڳواڻ، اديب، وڪيل ۽ فن موسيقي جي ڄاڻون ساهتي علائقي جي نامور شخصيت مرحوم قاضي فيض محمد جي 36 هين ورسي تقريب ملهائي وئي. ڪاروائي هلائيندي اشرف سولن ي پروگرام جي صدارت لاءِ پورهيت اڳواڻ ڪامريڊ سڪندر ڪورائي کي سڏايو جڏهن ته مهمان خاص پروفيسر افتخار احمد ٻگهيو، سگا صدر مورو اسلم عباسي ۽ ساس ضلع رابطا سيڪريٽري اظفر سعيد ميمڻ کي اسٽيج تي ويهاريو ويو. آجياڻي تقرير ڪندي ساس مورو سيڪريٽري ۽ ڪاروباري ڪاميٽي سگا اسد سولنگي چيو ته اڄ اسان سنڌ جي ناليواري مهان شخصيت قاضي فيض محمد جي 36 هين ورسي تقريب ملهائي رهيا آهيون جيڪو بريصغير جو تمام وڏو مهان ماڻهو ٿي گذريو آهي. هُن چيو ته سماج ۾ ٽن طبقن جا ماڻهو رهن ٿا. هڪڙا وڏا ماڻهو يعني وڏو ڪلاس ٻيا وچ ٿرا ماڻهو يعني مڊل ڪلاس ۽ ٽيان غريب ۽ پورهيت يعني پيڙهيل ڪلاس. معاشري ۾ چڱ ڀلائي ۽ بهتري وارو ڪردار مڊل ڪلاس کي ادا ڪرڻ گهرجي. پر ورهاڱي بعد سنڌ مان مڊل ڪلاس جي لڏپلاڻ ٿي ۽ افسوس ان بعد ٺهندڙ مڊل ڪلاس 1970ع کان پوءِ اهم ڪردار ادا نه ڪيو، پر قاضي فيض محمد سنڌ جو سچو، همدرد، هڏڏوکي ۽ پورهيتن جو دوست، وطن پرست انسان هو جنهن پنهنجي عملي زندگي گذاري ۽ ڪردار ادا ڪيو. اڄ به سنڌ کيس عزت جي نگاھ سان ڏسي ٿي. سيد امداد محمد شاھ ۽ قاضي فيض محمد سنڌ جا اڏول ڪردار آهن. ان بعد شاعر ۽ ايڊووڪيٽ مصطفيٰ ڇڄڙي ڳالهائيندي چيو ته قاضي فيض محمد کي مون ننڍپڻ ۾ موري جي وڪيل جان محمد سرهئي وٽ ايندي ڏٺو هو ۽ هو هڪ اديب ڏاهو انسان هو. سگا موري جي جنرل سيڪريٽري وزير فرهاد ڳالهائيندي چيو ته قاضي صاحب اصول پرست ۽ سنڌ دوست رهيو سياست ۾ هميشه حق ۽ سچ جو ساٿ ڏنو ۽ پاڻ شيخ مجيب رحمان سان پڻ گڏ رهيو. هن چيو ته هن وقت به سنڌ کي اهڙن ڪردارن جي سخت ضرورت آهي، جيڪي عملي زندگي گذارين، قاضي فيض محمد، سائين جي ايم سيد جي فڪر جو پڻ پوئلڳ هو ۽ هارين جي حقن لاءِ پڻ جدوجهد ڪيائين. هن چيو ته قاضي فيض محمد گهڻ رخي شخصيت جو مالڪ هيو. پاڻ وڏو قانوندان، موسيقي جو ڄاڻو هو. راڳ ۾ سندس استاد خان صاحب الله ڏنو خان نوناري هو، هي هارين جي جدوجهد لاءِ اوڙي پاڙي جي وڏيرن جي عتاب هيٺ رهيو ۽ هن جلاوطني به اختيار ڪئي. ان بعد نوجوان وڪيل امداد حيدر سولنگي خطاب ڪندي چيو ته قاضي فيض محمد هڪ نامور سياستدان هئڻ سان گڏوگڏ هارين ۽ پورهيتن جي حقن لاءِ پڻ جدوجهد ڪئي هن حيدر بخش جتوئي سان گڏجي سنڌ هاري ڪاميٽي جو بنياد رکيو ۽ هارين جي حقن لاءِ جدوجهد ڪئي. هن چيو ته سنڌ جي اندر تمام ٿورا ماڻهو ملن ٿا. جن جو سنڌ دوستي ۾ عملي ڪردار رهيو آهي. تقريب ۾ مهمان خاص اسلم عباسي قاضي صاحب جي زندگي تي ڳالهائيندي چيو ته سندس جنم 23 نومبر 1908ع تي هالاڻي جي ڳوٺ ۾ ٿيو، ابتدائي تعليم هالاڻي ۾ ئي ورتائين ان بعد خيرپور ميرس ۽ نوشهروفيروز جي هاءِ اسڪول ۾ تعليم پرايائين. 1929ع ۾ ميٽرڪ پاس ڪيائين. 1935ع ۾ بي ايس پاس ڪئي، سن 1940ع علي ڳڙھ يونيورسٽي ۾ ايل ايل بي پاس ڪري نوابشاھ ۾ وڪالت ڪرڻ لڳو. جتي هن ننڍي کنڊ جي نامور شخصيت جواهر لال نهرو، مهاتما گانڌي، سڀاش چندر بوش، حسرت موهاني، مولانا عبدالڪلام آزاد، خان عبدالغفار خان ۽ ٻين سان ملاقاتون ڪيون. سندس ذڪر سائين جي ايم سيد پنهنجي ڪتاب جنم گذاريم جن سين ۾ ڪيو آهي. 1928ع ڌاري سائيمن ڪميشن خلاف جدوجهد ۾ ساٿين سان پڻ گڏ رهيو، علامه آءِ آءِ قاضي جو سندس زندگي تي وڏو اثر هو پاڻ خاڪسار تحريڪ ۾ پڻ شامل رهيو. 1943ع ۾ مسلم ليگ ۾ شامل ٿيو. 1948ع ۾ هاري ڪاميٽي جا بنياد رکيا. پاڻ ايوبي مارشلا، ون يونٽ جدوجهد ۾ اڳيان رهيو، شيخ مجيب الرحمان جي عوامي ليگ ۾ نائب صدر جي عهدي تي رهيو. هن ڪيترائي ڪتاب لکيا جن ۾ ٻاويهه سو ٻاويهه شاهڪار ڪتاب ليکيو وڃي ٿو. پاڻ ڪيترائي چڪر قومي ڪم ڪندي جيل ۾ پڻ رهيو آخرڪار 74 سالن جي ڀرپور ڪامياب زندگي گذارڻ بعد 13 آڪٽوبر 1982ع ڌاري وفات ڪيائين. سندس آخري آرام گاھ اباڻي قبرستان شهر هالاڻي ۾ آهي. هي سنڌ جو عظيم انسان هو. ان کان پوءِ اظفر سعيد ميمڻ پڻ قاضي صاحب جي زندگي تي ڳالهائيندي چيو ته سندس خاندان سان اسان جي وڏڙن جا ويجها تعلقات رهيا آهن. پاڻ هڪ عظيم سياستدان، هاري اڳواڻ، اديب ٿي گذريو آهي. اڄ جي دور ۾ اهڙن شخصيتن جي زندگي نوجوان نسل لاءِ اتساھ جو رستو ڏيکاري ٿي. ان کان پوءِ مهمان خاص پروفيسر افتخار احمد ٻگهيي ڳالهائيندي چيو ته قاضي فيض محمد هڪ بهترين وڪيل هو. هن چيو ته اسان جو ڳوٺ گچيري جي ڀرسان آهي. منهنجي والد جي زمين جو ڪيس هلندڙ هو. قاضي صاحب اسان جو وڪيل هو. بابا تمام غريب ماڻهو هو. ڪورٽ ۾ شنوائيءَ تي پهچڻ لاءِ ريل رستي بابا ويندو هو ۽ ٿرڊ ڪلاس جي ٽڪيٽ وٺندو هو. قاضي صاحب وڪيل هوندي به پاڻ ٿرڊ ڪلاس ۾ سفر ڪندو هو. هن چيو ته اسان سان ڪيس جي فيءَ ۾ رعايت ڪندو هو ۽ ڪيترن ئي غريب، مسڪين، پورهيتن ۽ هارين جي مدد ڪندو هو. هُو بهترين انسان هو. اڄ سگا مورو کيس ياد ڪري سٺي روايت قائم ڪئي آهي.
آخر ۾ صدارتي تقرير ڪندي پورهيت اڳواڻ ۽ سنڌي ادبي سنگت شاخ موري جي اڳوڻي سيڪريٽري ڪامريڊ سڪندر ڪورائي چيو ته سگا مورو کي جس آهي جنهن اڄوڪو هي پروگرام منقعد ڪري ماضي جي شاندار شخصيت بابت نوجوانن کي ڄاڻ ڏني آهي. قاضي صاحب پنهنجي زندگي مظلوم ۽ بي پهچ طبقي لاءِ جدوجهد ڪندي گذاري. اسان کي گهرجي ته هن وقت سماج ۾ اهڙن عظيم انسانن جي ڏنل گس تي هلي سنڌ جي ماڻهن جي خدمت ڪيون اڄ اسان کي قاضي صاحب جي جدوجهد مان تمام گهڻو اتساھ مليو آهي. سگا ساٿي ۽ موري جي ادبي سنگت جي دوستن هي پروگرام منقعد ڪري هڪ سٺي روايت قائم ڪئي آهي. اميد آهي ته اسان جي هنن ساٿين سان اڄ جو نوجوان شامل ٿي سماج ۾ پنهنجو ڀرپور ڪردار نڀائيندو. آخر ۾ آيل مهمانن کي ريفريشمينٽ ڪرائي وئي. اهڙي طرح هي شاندار ۽ پروقار تقريب پنهنجي پڄاڻي تي پهتي جنهن ۾ موري شهر جي سگا ساٿين، علمي، ادبي، سياسي سماجي شخصيتن ۽ ورڪرن وڏي انگ ۾ شرڪت ڪئي.

مختلف موضوع

سنڌ گريجوئيٽس ايسوسيئيشن مورو (مختصر تاريخ)