سڄي غلامي عورتن کي گهر ۾ واڙڻ ۾ آهي

اوائلي حڪمرانين ۽ طاقتن ۾ جنهن جي تفريق ئي اصل طاقت جو نظريو آهي. صنفي تفريق ئي طاقت جو وڏي ۾ وڏو هٿيار آهي. ۽ اهڙي طاقت جو سڌو سنئون واسطو، طبقاتي جوڙجڪ ۽ طاقت جي ڍانچن ۾ سمايل آهي. مردن جي برعڪس عورتن جي طاقت ان جي اضافي پيداواري صلاحيت يا ذاتي ملڪيت ۾ لڪيل نه آهي. بلڪه ان جي طاقت جا ذريعا ان جي صنفي زرخيزي، پيداواري صلاحيت ۽ هن جي سماجي طاقت ۽ پنهنجي وجود جو بچاءُ ۽ تهذيبن کي هلائڻ، صنفي ڏاهپ ۽ مضبوط سماجي وجود جو هئڻ ۾ آهي. اهڙن عنصرن تي ئي عورت جي طاقت سماج ۾ اُڻيل ۽ طئي ٿيل آهي. عورت جي سماجي حيثيت، دراصل عورت جي ناتي ئي آهي نه ڪي، ڪنهن اضافي پيداوار جي صلاحيت ڪري. تهذيبن ۽ سماجي اؤسر ۾ اُهي ڪهڙيون خصوصيتون آهن. جن هن سماج ۾ طاقت جي رشتن جا ڪي ناڪاري ۽ هاڪاري اثرن کان مٿانهان هجن؟ طاقت جي مروج اختيارين، عورتن جي پيداواري صلاحيت، صنفي زرخيزي ۽ صلاحيت کي گهر ۾ قيد ڪري. جنسي غلام بڻائي ڇڏيو. ۽ نتيجي ۾ مرد جي حڪمراني، طاقت ۽ ان جي اظهار جو (عورت کي قيد ڪري) ڪيئن ڪري سگهجي ٿو. عورتن کي گهرن ۾ قيد ڪري کين “گهر ڌياڻيون” ڪري کين غلام بڻائي ڇڏجي! گهرڌياڻي يا کين گهرن تائين محدود ڪرڻ اوائلي غلاميءَ جي هڪ شڪل آهي. جنهن کي “هائوس وائيفيڪيشن” سڏجي ٿو. دراصل مرداڻي طاقت عورت جي اڳوڻي مادي حالت، “ديوي” ، “ماءُ” جي ڪردار مان بدلائي هڪ “گهر ڌياڻي” جي روپ ۾ هڪ وڏي ۽ ڊگهي ڏاڪي به ڏاڪي عمل ۾ سندس ڪردار کان محروم ڪيو ويو آهي. صنفي تفريق جا ٻه نتيجا نڪتا. هڪ ان سماج کي غلاميءَ لاءِ کولي ڇڏيو، ٻيو ، غلاميءَ جي ٻين شڪلين کي به “هائوس وائيفيڪيشن” جي عمل ذريعي لاڳو ڪيو. جڏهن، صنفي تفريق، پنهنجي عروج تي پهتي ته مرد ۽ عورت جي طاقت جي رشتي تائين محدود نه رهي پر طاقت جي رشتن کان به مٿانهون رياستي ۽ حڪمراني اختياريءَ جي حد تائين پنهنجي جديد شڪل ۾ سماجي تاڃي پيٽي ۾ پوئيل هئي. جڏهن به طاقت جي ورڇ/پنهنجي جديديت جي عروج تي پهتي. هائوس وائيفيڪيشن ان عمل ۾ سرڪاري درجو اختيار ڪري ورتو، “هائوس وائيفيڪيشن” يا گهرڌياڻي بڻائڻ رڳو هڪ غلاميءَ جي شڪل نه آهي. ان جي نوعيت حياتياتي بناوٽ جي شڪل يا نوعيت آهي. اصل حقيقت ۾ اهو هڪ سماجي عمل آهي. جنهن جي ذريعي نه رڳو عورتن پر سڄي سماج کي نشانو بڻائجي ٿو. جنهن مان ئي غلامي، زبردستي، بي عزتيون، ذلالتون، مظلوميتون، روڄ راڙا، پٽڪا ماتم، ٿڪ بجا، پيڙائي، مظلوميت، درد، عذاب ، پٽڪار، عيب ۽ تشدد جنم وٺن ٿا. “گهر ڌياڻي بڻائڻ”، ان غلاميءَ جي سماجي عمل جو حصو آهي، جنهن کي ڪنهن به اخلاقي ۽ آزاديءَ جي قدرن اندر ڪنهن به صورت ۾ قبول نٿو ڪري سگهجي. گهرڌياڻيءَ جي عمل جون پاڙون غلاميءَ ۾ کتل آهن. اها صدين جي مڙهيل غلامي آهي، جنهن مان ٻين غلامين جنم ورتو آهي. جنهن جو بنياد، ڪوڙي شرم ۽ حياءَ، اخلاقي ڍونگن جي نالي ۾ جاري رکيو ويو آهي. گهرڌياڻي ۽ عورتن کي گهرن ۾ قيد ڪرڻ دراصل اها غلامي آهي، جنهن ٻين غلامين کي جنم ڏنو آهي. هينئر ته غلاميءَ سرڪاري درجو اختيار ڪري ورتو آهي. گهرڌياڻي ۽ عورتن کي گهرن ۾ محدود ڪرڻ، ان سرڪاري ڪارگذاريءَ جوئي نتيجو آهي. جنهن ان کي اخلاقيات ۽ غير اخلاقيات جي درجي ۾ بدلائي ڇڏيو آهي. متحرڪ تهذيبون، اهڙين درجي بندين ۽ حالتن جو ڇيد ڪنديون آهن. تهذيبن کي جيڪڏهن قائم رکڻو آهي، پنهنجي بالادستيءَ کي هر صورت ۾ يا زبردستي/زيردستيءَ ۾ رکڻو آهي. عورتن کي گهرڌياڻيون بڻائڻ، گهرن تائين محدود ڪرڻ، ان جي هڪ واضح شڪل آهي، جيڪا طاقت، مردانگيءَ ۾ سمايل آهي، جتان عورت گهر ۾ قيد ٿئي ٿي. سماج ۾ عورتن جو گهرن تائين محدود ٿيڻ، ڪو فطرتي نتيجو نه هو. بلڪه طاقت جو استعمال جو. هر طاقت، آزادي ۽ برابريءَ جي اصولن جي نفي ڪندي آهي. طاقت جيڪڏهن مٿين قوتن ۽ اصولن جي پوئواري ڪري ته سندس پنهنجو وجود برقرار رکي نه سگهندي. طاقت ۽ صنف سماج ۾ هڪجهڙو وجود رکن ٿا. اهوئي سبب آهي ته حڪمراني ۽ طبقاتي رياستن ۾ نوجوانن جي طاقت، وقت جي پد رشاهي حڪمرانيءَ پوڙهن جي ڏاهپ ۽ سماج کي شڪست نه ڏيئي سگهي. حڪمران طبقن کين ڪمزور بنائي کين فوج ۾ ڀرتي ڪري جنگين جو بک بڻائي ڇڏيو. نوجوان ۽ ٻار به رياست جي ان فڪر، سياسي پروپيگنڊه حڪمت عملي، سازشن ۽ سياسي حڪمن جي ور چڙهي ويا. جنهن ۾ عورت اڳ ۾ ئي غلام هئي. نوجوان پڻو، صنفي غلاميءَ وانگر، هڪ سماجي حقيقت بڻجي پيو. اهو سمجهڻ گهرجي ته اهو عمل ڪو فطرتي نتيجن عيوض نه پر هڪ منظم طاقت جي اختيارن جي عورتن جي خلاف استعمال ٿيو. عورتون فطرتي طرح ۽ پنهنجي مادراڻي صلاحيتن عيوض، تاريخي طرح برابريءَ ۽ فطرت جي ويجهي تاڃي پيٽي ۾ پويل هونديون آهن، جن وٽ ڏاڍ، جبر، زبردستي ۽ استحصال جي پنهنجي شفيق طبيعت آهر، گنجائش ئي نه هوندي آهي. ان جي برعڪس پدراڻو سماج، مادراڻي سماج جي جڳهه ئي نه والاري سگهي ها. جيڪڏهن عورتن کي سياسي / معاشي شڪست نه ڏئي سگهي ها. عورت جي سماجي ۽ مادي حالتن ۽ ان جي طاقت (ماءُ-ديوي) واري حيثيت کي هڪ حڪمت عمليءَ تحت ٽوڙيو ويو. اهڙو عمل ڪو آسان نه هو. ان جا مکيه ڪارڻ هيٺيان هئا: مردن جي مردانگي، سماجن کي طاقت جي شفافيت ۽ رياست بڻائڻ ۾ هڪ اهم ڪردار ادا ڪيو. مردن جي طاقت کي پوڄي، کين خدا ٺاهيو ويو. جنهن مان بعد ۾ مختلف حڪمرانن ۽ عوام جي طبقن جنم ورتو. جن استحصال ۽ قتل عام ڪيا. عورتن کي زيردست بڻائڻ ۾ مردانگي هڪ وڏو اهم عنصر آهي. رياستي طاقت، قومي رياست جو وجود ۾ اچڻ جي نتيجي ۾، رياست، پنهنجي صنفي ۽ مرداڻي طاقت عيوض، عورتن کي پورهئي ۾ ڌڪي قومي رياست جي تخليق ۾ ،جنگين ۽ جنگي پڻي ۽ فاشي فسطائيت ۽ قومي سوچ ۾ واڌارو آندو. طاقت جي ثقافت، طبقاتي تفريق، شخصيت پرستيءَ ، عورت جي غلاميءَ ۾ واڌارو آندو. صنف پرستي ڪوڙي قومپرستيءَ وانگر هڪ نظريو آهي. جنهن ۾ عظمت ۽ طاقت جو اظهار لڪيل آهي ۽ ان جو اظهار ٿئي ٿو. ان ئي عمل مان جديد قومون ٺهن ٿيون. طاقت ور مرد لاءِ ،عورت فقط هڪ مخالف صنف ۽ فقط صنف آهي. طاقت جڏهن پنهنجي عروج تي پهتي، تڏهن جديد قومي رياست جو وجود آيو. طاقت جڏهن عورت کي پورهئي جو ذريعو بڻايو، ته ان کي ڪوڙي قومپرستي، قومي ۽ فوجي نظريي، عظمت جي نظرين سان جوڙي ڳنڍيو ويو. صنف رڳو هڪ حياتياتي عمل نه آهي. پر غالب مرد، ان تي پنهنجو عورت کي زيردست ڪري پنهنجا مفاد حاصل ڪري ٿو. اهو ساڳيو عمل آهي، جنهن ۾ عورتون مردن هٿان گهرن تائين محدود ٿي “هائوس وائيفيڪيشن” جي عمل جو دانسته/غير دانسته (ڄاڻي واڻي يا اڻ ڄاڻائي) حصو ٿيون آهن. اهوئي عمل آهي، جنهن ۾ عورتون پهريان مردن هٿان قيد ٿيون. غلام ٿيون، ان کان پوءِ ئي مردن جي غلامي ممڪن ٿي سگهي. عورتن ۽ مردن جي غلامي هڪ ٻئي سان ڳنڍيل ۽ هڪٻئي مان ڦٽي نڪتل آهي. عورتن جي غلامي، دنيا جي ٻين غلامين جي مقابلي ۾ هڪ خاص قسم جي غلامي آهي. جديد سماجن ۾ جهڙو ڪم عورتن کي صنعتي پورهئي مان گهٽ اجرت ڏيڻ، کين معمولي پورهئي عيوض، حڪومتي، اختيارن، قانونن ۽ ڍانچن کي مضبوط ڪري ڪنٽرول ڪيو ويو آهي. رياستي حڪمرانن، جنگيون ڦرلٽ ۽ ڦرمار ڪري، مرداڻي پيداواري عمل جو بنياد رکيو آهي. عورتن جي اصلي ڪردار، پيداواري صلاحيت، پرامن زندگي، گهر جي سارسنڀال، ٻارن جي پالنا ۽ تهذيبي ڪردار کي نظرانداز ڪري، ان جي مقابلي ۾ مرداڻي پيداوار ڦرلٽ، جنگين جهڙي ڏاڍ ۽ استحصال جي سماج جو بنياد رکيو ويو. عورتن جي غلامي ۽ قيدي واري حيثيت بدلجي، جنگي، پدراڻي، مرداڻي، جنگي سماج جو پايو وجود ۾ آيو. ٿي سگهي ٿو ته اهڙيون ڪجهه جنگيون قومي سوچن، بيٺڪي نظام ، عالمي وار خلاف پنهنجي نوعيت ۾ مزاحمتي هجن. پر گهڻي ڀاڱي جنگيون، تباهين، ڦرلٽ، بالادستي قائم ڪرڻ، تباهيون آڻڻ ۽ سماج تي ناڪاري اثر ڇڏيا. نتيجي ۾ جبر، استحصال ڏاڍ جهڙوڪ، سماج اوسر تي ان ڇڏيا فطري ۽ اندروني مسئلا پيدا ڪيا. ايستائين جو خاندان ۾ تلوار ۽ ڀالا ۽ مضبوط جنگي هٿ بهادريءَ ۽ بالادستيءَ جا اڄ به اهڃاڻ سمجهيا وڃن ٿا. سماج ۾ مٿيان ۽ هيٺيان طبقا بنا ڪنهن فرق جي تلوار ۽ طاقت جي نشي ۾ ڌت ٿي ويا. جنگي ۽ استحصالي ثقافت جهڙو جنگي سماج جا اوزار ٿي پيا. ائين ڏسندي ڏسندي، عورتن جي عظمت ۽ ڪردار تخليقي صلاحيت، پيداواري طاقت ،مردن جي طاقت ۽ حڪمراني ۾ قيد ٿي ويئي. مردن ڪهڙا اوزار استعمال ڪيا؟ جنهن جي وسيلي ان مرداڻي طاقت، عورت جي پيداواري صلاحيت کي قيد ڪيو. اها، درحقيقت مرداڻي طاقت ئي هئي، جنهن عورتن کي گهرن ۾ قيد ڪري، عورتن کان معيشت کسي ڇڏي. ائين، ان عمل ذريعي عورتن جو قيد ٿيڻ اڻ ٽر هو. جنهن کي اڄ اسين هائوس وائيفيڪيشن جو عمل سڏيون ٿا. سنڌي سماج کي ان عمل کي ڪاپاري ڌڪ هڻي، عورتن کي آزاد ڪرڻو پوندو ته جيئن هو مادراڻي سماج وانگر پنهنجو ڪو عملي معاشي، سياسي ۽ سماجي ڪردار ادا ڪري سگهن.

تاريخ، فلسفو ۽ سياست

عورتن جي آزادي