قسط 1
هن جو چهرو به ٿورو هندواڻو هو ۽ هوءَ پنهنجي ماءُ جيان سدائين ساڙهي پائيندي هئي. اکيون جهڪائي ڳالهائيندي هئي، ڪافي لڄ شرم سان رهندي هئي. هونئن ڏسڻ ۾ ڪا وڌيڪ سهڻي به ڪانه هئي، ڏٻري، سانوري پر سندس اکين ۾ ڪا ڳالهه ضرور هئي، جو ڏسڻ وارن کي هن ڏانهن ٻيهر ڏسڻ تي مجبور ڪندي هئي، ۽ ٻيهر ڏسڻ تي وري پهرين کان به وڌيڪ سٺي لڳندي هئي. هن جا اداس چپ هر وقت سڏڪا ڀريندي محسوس ٿيندا هئا ۽ اکيون ترس کائڻ تي مجبور ڪنديون هيون. هن کي ڏسندي دل چوندي هئي ته جيڪر هڪ اڌ هٿ هڻي وٺجيس، ۽ پوءِ ٻچڪر ڏئي پيار ڪري وٺجيس. هوءَ پنهنجي ماءُ ”صوفيه مندرال“ سان يارهن سالن جي هئي جو گڏ بمبئيءَ آئي هئي. منگلور جي ڪنهن ڏورانهين مسيحي وستيءَ کان، جتي ٽن سالن کان ڏڪر پئي پيو، ڏاڍي غربت هئي ۽ مائٽن ۾ به مهر ڪانه هئي، پيءُ به سندس ٻالجتيءَ ۾ ئي مري ويو هو. هن جي ماءُ پهرين بورچياڻي هئي ۽ ٻهارا به ٺاهيندي هئي. هاڻي هن جي ماءُ مري وئي هئي، ۽ هاڻي هوءَ پاڻ بورچياڻي هئي.
ماڻس رڌپچاءَ جي ڪمن ۾ کيس اهڙو ماهر ڪري ڇڏيو هو جو هوءَ هاڻي هر قسم جا کاڌا پچائي سگهندي هئي. ۽ پنهنجي سٺي سلوڪ سبب جتي ويندي هئي، پنهنجي مالڪن جي دل لٽي وٺندي هئي. پر ان سان ڇا ٿو ٿئي! هڪ سٺي بورچيءَ کي عام گهرن ۾ ستر رپين کان وڌيڪ پگهار نه ملندي آهي. بس سٺ ۽ ستر جي وچ ۾ ئي کيس ڪم ملندو هو. ظاهر آهي، اها رقم تمام گهٽ هئي.
پنهنجي ئي گهر ۾ هوءَ ڇهن درجن تائين پڙهي هئي، البت سندس پيءُ جيئرو هجي ها ته شايد ميٽرڪ تائين پڙهي وٺي ها، ۽ ممڪن هو ته کيس ڪو سٺو مڙسالو به ملي وڃي ها. هاڻي ته خير هوءَ اهڙين ڳالهين متعلق گهٽ سوچيندي هئي، پر جيڪو ڪجهه سوچيندي هئي، ان ۾ سڀ کان وڏو مسئلو اهو هو ته هن جو دماغ ڪجهه هڪ سوچيندو هو ته سندس بدن ڪجهه ٻيو سوچيندو هو، جوانيءَ ۾ گهڻو ڪري ائين ئي ٿيندو آهي.
هن کي مهيني ۾ چار ڀيرا اڌ ڏينهن جي موڪل ملندي هئي، ۽ هوءَ ان موڪل جي دوران سدائين پنهنجي ساهيڙي ”رسنا“ کي، جا هن وانگر منگلور جي ڪنهن ٻئي ڳوٺ منجهان آئي هئي، ساڻ ڪري ڪنهن سينيما ۾ گهڙي ويندي هئي. رسنا ڪڻڪ رنگي، قد جي ڊينڊي، متاري پر تڪڙي ڇوڪري هئي، هن کي بمبئيءَ آئي هڪ سال به نه گذريو هو ان ڪري هوءَ اڃان تائين ڳنوارڻ، وات ڦاٽوڙي، ڄٽي ۽ ڪجهه ڪجهه بيوقوف به هئي، شهري رنگ ڍنگ اڃان هن کي ڪونه ٿي آيا، پر لڳو ٿي ته اچي ويندس، بمبئيءَ جو شهر گهڻو ڪجهه سيکاري ڇڏيندو آهي.
پر جڏهن کان ”ماهم ڪريڪ“ تي سمنڊ ڪناري ڪارنيوال لڳو هو، شوڀا سينيما وڃڻ ڇڏي ڏنو هو، ۽ شوڀا سان گڏ رسنا به… ڪارڻ ”لالي“ هو، ۽ اهو به سچ هو ته رڳو شوڀا ۽ رسنا ئي نه پر باندري، کار، سانتاڪروز، ماهم ۽ اوري پري جو ڪيتريون ئي ڪرسچين ڇوڪريون، آيائون، نرسون ۽ ٽائيپسٽ ڇوڪريون هن تي فدا هيون.
عورتن کي سنڀالڻ لالي کي ڏاڍو ايندو هو، سندس نراڙ تي عجب جا نشان سدائين رهندا هئا، سندس مرڪ به موهيندڙ هئي، جنهن تي عورتن به دليون به لٽائي ويهنديون هيون، وري ڪپڙا به سٺا پائيندو هو، جيڪي هن جي ڊگهي قد تي اڃان به سهڻا پيا لڳندا هئا. هن جو جسم ڀريل ۽ طاقتور هو، خاڪي رنگ جا چمڪندڙ جوتا، جن تي هلڪي خاڪي رنگ جي پينٽ، مٿان وري گهري ڳاڙهي رنگ جي جرسي پائي، ڊگهي اسٽول تي بيهي، ڪارنيوال جي ٻاهران، مسز هوشنگ ٻائيءَ جي بوٿ (دڪان) جي اڳيان، جڏهن هوڪو ڏئي، بجليءَ جي چيڪلي تي چڙهڻ جو شوق ڏيارڻ لاءِ ماڻهن کي گڏ ڪندو هو ته سندس دلچسپ لطيفن ۽ جملي بازي ٻڌڻ لاءِ ماڻهن جا ميڙ لڳي ويندا هئا، جن ۾ گهڻو تعداد ڇوڪرين جو ئي هوندو هو. ۽ ان کان به وڌيڪ هيٺين طبقي جون ڇوڪريون…. اڪثر انهن ڇوڪرين سان گڏ ايندڙ عاشق، ڀائر يا سندن مڙس، لاليءَ کي ڏسي گهڻي ڀاڱي بيزاريءَ جو اظهار ڪندا هئا، پر ڇوڪريون انهن جي ٿوري به پرواه نه ڪنديون هيون، ۽ پرواه ته لاليءَ کي به نه هئي. هن جو مضبوط ۽ دنبو جسم ڏسي ساڻس وڙهڻ جي به ڪنهن کي همٿ ڪانه ٿيندي هئي، ۽ لالي به حالتون ڏسي پوءِ ڪنهن ۾ هٿ وجهندو هو. ڪڏهن کلي پوندو، ڪڏهن وڏائيءَ کان منهن ڦيري ڇڏيندو، ڪڏهن اسٽول تان لهي پاڻ ئي ڇوڪرين جي هٿن مان رپيا وٺي مسز هوشنگ ٻائيءَ جي بُوٿ تان ٽڪيٽ خريد ڪري گراهڪن کي ڏيندو هو، ڪنهن هڪ سان مذاق ڪندو ته ٻئي سان سنجيدگيءَ وچان نمستي، ۽ ٽئين سان وري آداب عرض. ڪنهن سڃاڻڻ واري کي اک ڀڳائين ته ڪنهن گهٻرايل ڇوڪريءَ جي پٺيءَ تي شفقت وچان ٿپڪي ڏئي، نهايت نرميءَ سان دروازو ٽپائي اندر ڌڪي ڇڏيندو هو، هڪ اهڙي موهيندڙ مرڪ ۽ هٿ جي ڇهاءَ سان … جو سندس مرداڻو ڇهاءَ جيڪر ڪيترين ئي ڇوڪرين کان، وڏي ڄمار تائين نه وسري سگهي، ايتري قدر جو مسٽر جهمبولا يا جسونت سنگهه يا مراري بابوءَ جي رنڌڻن ۾ … باسڻ ڌوئيندي به اڪثر انهن ڇوڪريءَ کي، لالي جي اها موهيندڙ مرڪ سدائين پئي هيانءَ تي هُرندي هوندي.
هو بمبئي واسي نه لڳندو هو، ’ستارن جي پويان ڪنهن دنيا مان آيو هوندو. اربيلي جوانيءَ ۾ سرشار …‘ رومانوي خوابن ۾ گرفتار … ڪيتريون ئي نوڪري ڪندڙ ڇوڪريون، هن لاءِ هميشه ائين ئي سوچينديون هيون.
شوڀا به ائين سوچيندي هئي، پر فرق اهو هو ته ٻين ڇوڪرين جيان اڄ تائين هن جي اها همٿ ڪانه ٿي هئي ته لاليءَ سان اکيون ملائي ڳالهائي سگهي، يا ٻين ڇوڪرين وانگر ان تي ڪو چنچل جملو هڻي وٺي، ۽ وري موٽ ۾ هن جي ٻٽي معنيٰ واري جملي ٻڌڻ لاءِ تيار رهي. لاليءَ کي پنهنجي ويجهو ڏسي، شوڀا اڃان به پاڻ سوڙهو ڪري وٺندي هئي، سندس مُک تي لڄ جون لهرون ڊوڙڻ لڳنديون، اکيون ٻوٽجڻ لڳنديون هيس ۽ ساهه کڻڻ به مشڪل ٿي پوندو هوس ۽ دل ايتري زور سان ڌڙڪندي هئس جو ان جو آواز ناممڪن آهي ته لاليءَ جي ڪنن تي نه پهچندو هجي. هوءَ پنهنجي دل جي دَهِڪَي تي سدائين پريشان ٿيندي هئي. جنهن ڏينهن لاليءَ کيس ٽڪيٽ ڏيندي، رسنا سان گڏ ڀيڙ ۾ سندس چيلهه وٽ هٿ هڻي، کيس اندر ڌڪي ڇڏيو هو، اها پياري حرڪت ته شوڀا ڪڏهن به وساري نه ٿي سگهي، هوءَ چاهي پئي ته؛ ’جيڪر ڪارنيوال مان ٻاهر نڪري وڃي ته جيئن لالي وري کيس ڌڪو ڏئي گيٽ جي اندر موڪلي وٺي، پر اهو ممڪن نه هو، دنيا ڇا چوندي.‘
مسز هوشنگ ٻائي، لاليءَ جي مقبوليت جو پورو پورو فائدو، پنهنجي بوٿ تي ٽڪيٽ وڪڻڻ لاءِ وٺندي هئي، وري لاليءَ تي ڪڙي نظر به رکندي آهي، ۽ ڪنهن خاص ڇوڪريءَ سان ملڻ جلڻ کي پسند ئي نه ڪندي آهي، پر لالي به ڏاڍو مغرور هو. ڪڏهن ڪڏهن سندس مزاج ۾ بيزاري به هوندي هئي، حالانڪ بارڪر (گراهڪن کي واڪا ڪري سڏيندڙ) کي پنهنجي بيزاريءَ جي اظهار جي اجازت ڪانه آهي، ڇاڪاڻ ته بارڪر جو ڪم ٻاهر بيهي پنهنجي پنهنجي بوٿ لاءِ ماڻهن کي ڪٺو ڪري، انهن کي ٽڪيٽ خريدڻ جي ترغيب ڏيڻ هوندو آهي، پر لالي هوڪو اهڙي ته ڍار سان ڏيندو هو جو ماڻهو به تمام جلدي ڪٺا ٿي ويندا هئا، ۽ ايترا ته وڻندڙ لطيفا ٻڌائيندو هو، ايتريون ته ٽڪيٽون وڪڻائيندو هو، جو چئي کڻي چپ ڪر… وري ڇوڪرين ۾ به ايترو مشهور هو جو سندس مغروري، ڌَنَڪ سان ڳالهائڻ يا سندس مزاج جي بيزاري به وڏيءَ دل سان برداشت ڪئي ويندي هئي، ۽ اها آزادي ڪنهن ٻئي، ماڻهن جي ميڙ گڏ ڪندڙ کي حاصل نه هئي، حالانڪ ڪارنيوال ۾ مختلف تماشن تي مقرر هڪ درجن کان وڌيڪ بارڪر موجود هئا، جيڪي پنهنجي پنهنجي بوٿ لاءِ رات ڏينهن پيا رڙندا هئا، پر جيڪا مقبوليت لاليءَ کي حاصل هئي، اها ڪنهن ٻئي هوڪي ڏيڻ واري جي نصيب ۾ ڪانه هئي.