دنيا ۾ ڪي مشهور جبل
اتر کر حرا سے سوءِ قوم آیا،
اک نسخوء کیمیا ساتھ لایا۔
(5) جبل صفا و مروه اهي ٻئي جبل مڪي پاڪ ۾ ڪعبي کي متصل آهن. اهي ٻئي جبل بي بي هاجره جي ڪري گهڻو مشهور آهن. جو بي بي صاحبه پنهنجي ٻچڙي معصوم اسماعيل عليھ السلام جي لاءِ بيوسي ۽ مجبوري ۾ پاڻي لاءِ ڊوڙي هئي. الله پاڪ کي بي بي صاحبه جي اها ڊوڙڻ واري ادا وڻي ويئي. قيامت تائين هر حاجي ۽ عمري ڪندڙ لاءِ اها ڊوڙ فرض ڪئي ويئي آهي. ڪوه صفا اهو جبل آهي جت نبي آخرالزمان اهل مڪي کان پنهنجي صداقت ۽ امانتداري جو يڪراءِ ووٽ ورتو هو ۽ سندس تابعداري ڪرڻ ۾ دنيا و آخرت ۾ ڪاميابي جو اعلان ڪيو هو. (6)جبل ابوقبيس اهو جبل هڪ عرب ابو قبيس قريشي جي ٻڪرين جي واڙ هئي ڪفار مڪي رسول پاڪ کان معجزو گهريو ته اي محمدﷺ مٿي جيڪو چنڊ بيٺو آهي انهي کي جيڪڏهن تون ٻه ٽڪرا ڪري ڏيکارين ته پوءِ اسان توکي مڃون ته تون واقعي خدا جو نبي آهين. پاڻ ڀلارن فرمايو ته چند ته ٻه ٽڪر ٿي منهنجي نبوت جي شاهدي ڏيندو. مگر توهان پنهنجي ضديت ۽ هٺ جي ڪري مون کي مڃيندا ڪو نه؟ ائين چئي پاڻ ڀلارن چنڊ کي پنهنجي شهادت واري آڱر سان اشارو ڪيو. چنڊ ٻه ٽڪر ٿي ويو. هڪ ٽڪر لهي اچي ڪلمو شهادت پڙهي. شاهدي ڏني ته واقعي هي محمدﷺ الله جو نبي آهي ۽ وري واپس وڃي ملي ويو. ڪافرن مڃڻ جي بجاءِ چوڻ لڳا ته اي محمدﷺ تون ته وڏو جادوگر آهين جو تنهنجو جادو آسمان تي به ڪم ڪري ٿو. حالانڪ اهو جادو نه هو بلڪ نبيﷺ جو معجزو هو. هي اُهو ئي جبل آهي، جنهن تي پاڻ ڀلارا چڙهي چنڊ کي اشارو ڪيو هو. جبل ثور هي غار ثور جي ڪري جڳ مشهور جبل آهي. جنهن ۾ هدايت جو سج ۽ هدايت جو چنڊ ٻئي گڏ ٽي ڏينهن لوڪان لڪي رهيا هئا. دنيا ۾ اسلام جي پکڙڻ لاءِ هي غار بنيادي حيثيت رکي ٿي. هجرت و نصرت جي اصطلاح اتان شروع ٿي. اسلامي سال جي شروعات به اتان ئي ٿي. غار ثور جيترو زميني مفاصلي ۾ بلند آهي. اوتروئي اسلامي تاريخ ۾ سندس مرتبو بلند و بالا آهي. وڌيڪ تفصيل هجرت واري سفر ۾ ايندو.