سفرناما

دلبرﷺ جي ديس ۾

ڪتاب ”دلبر ﷺ جي ديس ۾“ مڪي ۽ مديني جو سفرنامو آهي،مولوي محمد يامين لکي ٿو؛ ”جيئن ته، ”دلبرﷺ جي ديس ۾“ هڪ مذهبي رنگ ۾ لکيل تاليف آهي تنهن ڪري انهي ٿري لهجي ۾ خشڪ واريءَ تي ديار حبيب جو داستان، تيز وڏ ڦڙي مينهن وارو وسڪارو ڪندي محسوس ٿئي ٿو ته، پرينءَ جي پار جي هُٻڪار ۽ سرور ڀري سُرهاڻ هيءَ ڪتاب پڙهندي هتي محسوس ٿئي پئي! سبحان الله!

Title Cover of book Dilbar jy Des Mein

زمانه جاهليت ۽ عربن جي حالت

نبي پاڪ حضرت محمد مصطفيٰ احمد مجتبيٰﷺ جي بعثت نبوت کان اڳ واري دور کي زمانه جاهليت جي نالي سان سڏيو وڃي ٿو. ان وقت جو هر تاريخدان لکي ٿو ته عربن ۾ هر برائي عام هئي. قانون ۽ حڪمراني نالي ڪا شيءِ نه هئي. جيڪو ڏاڍو سو پاڏو، جنهن جي لٺ تنهنجو سڀ وارو دستور جاري هو.
عرب نهايت مغرور، متڪبر، هٺيلا ۽ سرڪش هئا. هميشه آزاد رهيا ۽ آزاد ئي رهڻ چاهيندا هئا. هر قبيلي جو سردار جدا جدا هوندو هو. هر هڪ قبيلو ٻي قبيلي جي اطاعت ڪرڻ لاءِ ڪنهن به صورت ۾ تيار نه هو. هٺ ۽ وڏائي جو هي عالم هو ته ذرا ذرا ڳالهه تي قبيلا ٽڪرجي پوندا هئا. مهينن جا مهينا بلڪ سالن جا سال لڙائي جو سلسلو جاري رهندو هو. سوين اهڙيون لڙايون هيون جيڪي بلاوجهه گلي ۾ وڌيون ويون. جڏهن ته هر قبيلو پاڻ کي ٻين کان برتر بهتر ۽ ذي عزت سمجهندو هو. ان ڪري ڳالهه ڳالهه تي جنگ ڇڙي ويندي هئي. ايتري قدر جنگ ڇڙي ويندي هئي جو هزارن جي قتل بعد به بمشڪل بند ٿيندي هئي. اهڙي بي سود قسم جون بي سود هيٺيون جنگيون گهڻو مشهور آهن.