لوڪ ادب، لساني ۽ ادبي تحقيق

سَرسوَتِي تهذيب ۽ اڇڙو ٿر

”اڇڙو ٿر، جيڪو سرسوتي تهذيب جي سُونهن ۽ قدامت جي ساک ڀري ٿو. جتان جون سُڪل سُوندڪيون، سِپيون، ڪچ ڪوڏيون، ڊوڻا ۽ ٺوٺ ٺڪريون، پنهنجي پنهنجي قدامت جي زبان ۽ تاريخ رکن ٿيون. جن کي ٻُڌڻ وارا ڪن، پڙهڻ واريون اکيون ۽ سمجھڻ واريون کوپڙيون کپن. محترم مشڪور ڦلڪاري صاحب جي حساس ڪنن اتان جون ٻوليون ٻُڌيون، اکين اتان جون لکيتون ۽ لڪيرون پڙهيون ۽ سندس دل ۽ دماغ انهن جون آتم ڪهاڻيون ٻڌڻ سان گڏ سمجهيون ۽ فيصلو ڪري ٻُڌايو آهي، ته سرسوتي تهذيب ۽ اڇڙي ٿر جي تاريخ ۽ ڪَٿا ڪيتري قديم ۽ ڪيتري پُراڻي آهي؟ هي تهذيب ڪيئن وجود ۾ آئي؟ ۽ ڪيئن اُڄڙي ويئي؟ ان کي چئبو آهي، ڪنهن به عظيم محقق جي محنت ۽ تحقيق جو ڪمال!“. فاضل محقق پنهنجي هن تحقيقي ڪتاب کي، ٻن ڀاڱن ۾ تقسيم ڪري ترتيب ڏنو آهي. پهريين ڀاڱي جو عنوان آهي ”سرسوتي تهذيب“ ۽ ٻئي ڀاڱي جو عنوان آهي ”اڇڙو ٿر“
Title Cover of book سَرسوَتِي تهذيب ۽ اڇڙو ٿر

ڪاهو جو دڙو

ڪاهو جو دڙو
هي دڙو1897ع ميرپور خاص کان نوابشاه ريلوي لائين وڇائڻ جي دوران برطانوي دور ۾ ظاهر ٿيو.سر جان جيڪب هن جي کوٽائي ڪرائي. جنهن مان ٻڌ جو اسٽوپا ۽ ننڍڙِي شيشي ۾ بند خاڪ به هٿ آئي. هتان ٻڌ جا مجسما، ٺڪر جا ٿانو به هٿ آيا، شروعات ۾ هي دڙو ٽن ميلن تائين پکڙيل هو . سرڪاري رڪارڊ ۾ هن دڙي جي ايراضي 32 ايڪڙ آهي. پر هن وقت 7 ايڪڙن تي وڃي رهيو آهي. هن دڙي مان کوٽائي دوران لڌل شيون به ملڪ جي مختلف عجائب گهرن ۾ رکيل آهن. جن کي مڪمل طرح ڏسڻ ۽ صحيح تحقيقات ڪرڻ لاءِ محققن کي ڏاکڙا ڏسڻا پوندا. هي قديم ماڳ به سرسوتي جي آخري وهڪري هاڪڙي جي ڀر ۾ موجود آهي. انهي ڪري هن قديم ماڳ کي به سرسوتي تهذيب جي ماڳ طور ڳڻي سگهجي ٿو.