لوڪ ادب، لساني ۽ ادبي تحقيق

سَرسوَتِي تهذيب ۽ اڇڙو ٿر

”اڇڙو ٿر، جيڪو سرسوتي تهذيب جي سُونهن ۽ قدامت جي ساک ڀري ٿو. جتان جون سُڪل سُوندڪيون، سِپيون، ڪچ ڪوڏيون، ڊوڻا ۽ ٺوٺ ٺڪريون، پنهنجي پنهنجي قدامت جي زبان ۽ تاريخ رکن ٿيون. جن کي ٻُڌڻ وارا ڪن، پڙهڻ واريون اکيون ۽ سمجھڻ واريون کوپڙيون کپن. محترم مشڪور ڦلڪاري صاحب جي حساس ڪنن اتان جون ٻوليون ٻُڌيون، اکين اتان جون لکيتون ۽ لڪيرون پڙهيون ۽ سندس دل ۽ دماغ انهن جون آتم ڪهاڻيون ٻڌڻ سان گڏ سمجهيون ۽ فيصلو ڪري ٻُڌايو آهي، ته سرسوتي تهذيب ۽ اڇڙي ٿر جي تاريخ ۽ ڪَٿا ڪيتري قديم ۽ ڪيتري پُراڻي آهي؟ هي تهذيب ڪيئن وجود ۾ آئي؟ ۽ ڪيئن اُڄڙي ويئي؟ ان کي چئبو آهي، ڪنهن به عظيم محقق جي محنت ۽ تحقيق جو ڪمال!“. فاضل محقق پنهنجي هن تحقيقي ڪتاب کي، ٻن ڀاڱن ۾ تقسيم ڪري ترتيب ڏنو آهي. پهريين ڀاڱي جو عنوان آهي ”سرسوتي تهذيب“ ۽ ٻئي ڀاڱي جو عنوان آهي ”اڇڙو ٿر“
Title Cover of book سَرسوَتِي تهذيب ۽ اڇڙو ٿر

ڏوتڙ

ڏوتڙ
پاريننگر کان ڪجهه فاصلي تي هاڪڙي جي ڇوڙ وٽ سانگاه جي تلاءَ وٽ هڪ بندرگاه جا آثار موجود آهن ، جن کي ڏوتڙ سڏيو وڃي ٿو. اصل ۾ اهي آثار به پاريننگر سان لاڳاپيل آهن. هتي هاڪڙي جي مٺي پاڻي تي بندر يا پتڻ موجود هو، جنهن تي دريائي واپاري پنهنجو سامان آڻيندا هئا، ۽ پوءِ اهو سامان سامونڊي کاري تي ٺهيل بندر ذريعي سامونڊي غورابن ۾ ڏيساور جي ملڪن ڏانهن ويندو هو. انهي ٻه طرفي واپار ذريعي هي شهر ماضي جو وڏو ۽ خوشحال شهر هو. هتي هندو ۽ جين ڌرم کان سواءِ پارسي مذهب وارن جي عبادتگاهن جا به آثار ملن ٿا. جنهن سان هن شهر جي بين الاقوامي اهميت جو پتو پوي ٿو. هتي جين ڌرم جو هڪ قديم مندر موجود آهي. هن ماڳ کي به سرسوتي تهذيب جي جين مت مڃيندڙ ماڻهن جي مرڪزي شهر پاريننگر جي هڪ حصي طور ڳڻي سگهجي ٿو.