لوڪ ادب، لساني ۽ ادبي تحقيق

سَرسوَتِي تهذيب ۽ اڇڙو ٿر

”اڇڙو ٿر، جيڪو سرسوتي تهذيب جي سُونهن ۽ قدامت جي ساک ڀري ٿو. جتان جون سُڪل سُوندڪيون، سِپيون، ڪچ ڪوڏيون، ڊوڻا ۽ ٺوٺ ٺڪريون، پنهنجي پنهنجي قدامت جي زبان ۽ تاريخ رکن ٿيون. جن کي ٻُڌڻ وارا ڪن، پڙهڻ واريون اکيون ۽ سمجھڻ واريون کوپڙيون کپن. محترم مشڪور ڦلڪاري صاحب جي حساس ڪنن اتان جون ٻوليون ٻُڌيون، اکين اتان جون لکيتون ۽ لڪيرون پڙهيون ۽ سندس دل ۽ دماغ انهن جون آتم ڪهاڻيون ٻڌڻ سان گڏ سمجهيون ۽ فيصلو ڪري ٻُڌايو آهي، ته سرسوتي تهذيب ۽ اڇڙي ٿر جي تاريخ ۽ ڪَٿا ڪيتري قديم ۽ ڪيتري پُراڻي آهي؟ هي تهذيب ڪيئن وجود ۾ آئي؟ ۽ ڪيئن اُڄڙي ويئي؟ ان کي چئبو آهي، ڪنهن به عظيم محقق جي محنت ۽ تحقيق جو ڪمال!“. فاضل محقق پنهنجي هن تحقيقي ڪتاب کي، ٻن ڀاڱن ۾ تقسيم ڪري ترتيب ڏنو آهي. پهريين ڀاڱي جو عنوان آهي ”سرسوتي تهذيب“ ۽ ٻئي ڀاڱي جو عنوان آهي ”اڇڙو ٿر“
Title Cover of book سَرسوَتِي تهذيب ۽ اڇڙو ٿر

اڇڙو ٿر سنڌ جي تاريخ جي آئيني ۾

اڇڙو ٿر سنڌ جي تاريخ جي آئيني ۾
سرسوتي تهذيب بابت قديم ڪتابن ۾موجود مواد ، تازين جيالاجي جي رپورٽن ، تحقيقي سلسلي ۾ ڪولمبو پلان جي نقشن، سرسوتي تهذيب بابت مختلف ويب سائيٽن تي موجود ڄاڻ ، ذاتي مشاهدن ۽ سنڌ ۾ سرسوتي تهذيب جي قديم ماڳن۽ آثارن مان مليل نشانين جي روشني ۾ هن لڪل تهذيب جا ڪجهه نشان ڳولڻ ۽ راءِ قائم ڪرڻ بعد ، هاڻي اچو ته هن تهذيب جي جاگرافيائي اهميت ، هتان جي سماجي ۽ سياسي حالتن بابت سنڌ جي تاريخن ۾ هن علائقي بابت لکيل احوال جي روشني ۾ ڪجهه نتيجا اخذ ڪريون. جيئن سرسوتي تهذيب بابت مڪمل تاريخي جائزو وٺڻ جو مقصد ڪجهه قدر پورو ٿئي. هونئن ته پوري سرسوتي تهذيب بابت مڪمل ڄاڻ حاصل ڪرڻ جو ڪم بين الاقوامي تحقيقي ادارا ئي ڪري سگهن ٿا. پر نه هئڻ جي جاءِ تي وس آهر سرسوتي تهذيب جي هڪ ننڍڙي حصي اڇڙو ٿر بابت مڪمل ڄاڻ ڏيڻ جي ڪوشش ڪجي ٿي.