ڪتاب ٽن حصن تي مشتمل آھي، پھرين حصي ۾ سنڌي موسيقي ۽ ان جي اوسر بابت عزيز بلوچ، اين ميري شمل، ايلسا قاضي، ڊاڪٽر نبي بخش بلوچ ۽ ٻين جا تحقيقي مضمون ۽ مقالا شامل آھن. ٻي حصي ۾ سنڌ جي مختلف سازن جي باري ۾ ڊاڪٽر نبي بخش بلوچ جا مضمون آھن. ٽئين حصي ۾ سنڌ جي مشھور راڳين، موسيقارن ۽ فنڪارن جي باري ۾ ڄاڻ ڏني وئي آھي.
هي ڪتاب نامور شاعر ۽ اديب شاعر شمشير الحيدريءَ جي ٻن ننڍن ڪتابن: ’سنڌيءَ ۾ آزاد نظم جي اوسر‘ ۽ ’جديد شاعريءَ جو اڀياس‘ تي مشتمل آهي. هن ڪتاب جو پھريون ڀاڱو ’سنڌيءَ ۾ آزاد نظم جي اوسر‘ ستن بابن تي مشتمل آهي، جنھن ۾ جديد شاعري، سنڌي شاعريءَ جو مزاج، آزاد نظم جو تاريخي پسمنظر، آزاد نظم اردو ۾، غزل کان آزاد نظم تائين، آزاد نظم جو فن ۽ سنڌي آزاد نظم جو مستقبل جھڙا موضوع شامل آهن. ڪتاب جي ٻئي ڀاڱي ’جديد شاعريءَ جو اڀياس‘ ۾ سنڌوءَ جي ساک، سنڌيءَ ۾ رومانوي شاعري، سنڌي ۾ جمالياتي شاعري، سنڌي ۾ رزميہ شاعري، سنڌيءَ ۾ مزاحيہ شاعريءَ تي بحث ڪيو ويو آهي.
ھن ڪتاب جا مضمون گهڻو ڪري لطيف سائينءَ جي شاعريءَ ۽ ان مان مليل سبقن تي لکيل آھن. ڪتاب ۾ شاھ عبدالڪريم بلڙي واري، صوفي شاھ عنايت، ڀٽائيءَ جي ڪلام، جشن لطيف سميت مختلف موضوع شامل آھن. ڀٽائيءَ جي فطرت شناس نگاھن سنڌ جي ماحول کي سينگارڻ ۽ سنوارڻ ۾ حد ڪري ڇڏي آھي ۽ ھي ڪتاب انھن ڳالھين کي نروار ڪري ٿو.
سنڌ جي پاڻيءَ تي پنجاب پاران راتاھي جي ڪھاڻي پراڻي آھي. ڪالا باغ ڊيم ٺاھي سنڌوءَ جي پاڻيءَ کي روڪڻ جي پنجاب جي خواھش پراڻي آھي. سنڌ ھر دور ۾ ان جي مخالفت ڪئي آھي ۽ ان تي سياسي تحريڪون پڻ ھليون آھن. سنڌ جي ھر باشعور شخص کي ان موضوع کي سمجهڻ ۽ ڪيس کي جذبات بجاءِ ٽيڪنيڪل ۽ تاريخي ثبوتن ۽ دليلن سان پيش ڪرڻ گهرجي. ان لاءِ ضروري آھي تہ اسان پھريان پاڻي جي معاملي ۽ ڪالاباغ ڊيم جي مسئلي کي سمجهون. ھن ڪتاب ۾ جي ايم سيد، شير محمد بلوچ، حافظ محمد صديق ميمڻ، قاضي عبدالمجيد، ابرار قاضي ۽ ٻين جا لکيل مضمون ۽ مقالا پڙھي ڪالاباغ ڊيم جي اڏاوت کي دفن ڪرڻ گهرجي.
ھن ڪتاب ۾ لڳ ڀڳ ھڪ صديءَ جي سنڌي رسالن جي تاريخ سمايل آھي. ھي ڪتاب تحقيق ۽ لائبريري سائنس جي اصولن مطابق لکيو ويو آھي. ڪتاب ڇھن بابن ۾ ورھايل آھي جنھن ۾رسالي جي وصف ۽ مختصر تاريخ، ورھاڱي کان اڳ نڪتل رسالا، ورھاڱي کان پوءِ نڪتل رسالا بحث جو موضوع آھن. ان کانسواءِ ڪتابي سلسلن تي مختصر روشني وڌل آھي، تعليمي ادارن پاران ڪڍيل مخزنن جي فھرست ۽ ھندستان مان نڪتل رسالن جي الف ب وار فھرست پڻ ڏني وئي آھي.
گذريل ستن ڏينھن ۾ وڌيڪ پڙھيا ويندڙ ڪتاب
گذريل سَتَن ڏينھن دؤران ھنن ليکڪن جا ڪتاب وڌيڪ پڙھيا ويا
