شاعري

چنڊ ڳليون

’چنڊ ڳليون‘، شيخ اياز 244 ترائيلن جو مجموعو آهي. ڪتاب جي مهاڳ ۾ اياز ڄاڻايو آهي تہ ”ترائيل، فرينچ شاعريءَ جي صنف آهي ... اسان ترائيل جو فارم، اردوءَ تان ورتو آهي. ... مون کي اردو ترائيل جو ترنم پسند آيو آهي، جيڪو فرينچ ۽ انگريزي ترائيل وانگر نہ آهي، اُن جو فارم ساڳيو آهي، پر ترنم ۾ زمين آسمان جو فرق آهي. ترائيل جا تجربا اردو يا سنڌي ادب ۾ مان پهريون ڀيرو نہ ڪري رهيو آهيان، پر اردو ۽ سنڌي ترائيل رڳو ’فاعلاتن فعلاتن فعالتن فعلن‘ ۽ غالباً ’مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن‘ جي وزن تي جوڙيو ويو آهي. مون ان ۾ تجرباتي طور ٻيا وزن بہ پھريون ڀيرو ڪم آندا آهن ۽ گهاڙيٽن کي به ڪڏهن ڪڏهن ڦيرايو آهي.“
  • 4.5/5.0
  • 437
  • 248
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • شيخ اياز
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book چنڊ ڳليون

6

ڳالهڙيون تنهنجو ائين سونَ لَڙهين جان آهن،
پو به ڀانيان ٿو لِڪائين پَئي هيرا ڪيئي!
آزمائن ٿيون پيون ڪيرِ ڪِٿي بيٺا هِن،
سوچَ جا گهُنج سندءِ نِرڙ مٿان ٿا باهِن،
آنءُ ڀانيان ٿو اڃا مون کي ٿا کوٽڻ چاهن،
اصل جا ڳالهه هُئي ڇو نه پَڌر سا پيئي،
ٻولڙيءَ منجهه اِشارا پيا ڪاڏي ڪاهن؟
ڳالهڙيون تنهنجون ائين سون لڙهين جان آهن!

--------

رات مون ساڻ اگر جاڳين تون
چنڊ جي ناوَ ۾ تاريان توکي.
دور آڪاس سڄو جهاڳين تون
‘نانهه’ سان نينهن وري واڳين تون
جڳّ کي جوٺ چئي تياڳين تون،
گيت جي جيت ڏياريان توکي
ڏات مون ساڻ اگر واڳين تون!
رات مون ساڻ اگر جاڳين تون!

--------

تون پِپون جهولَ ڀري نينگرڙي
دور ڪيڏانهن وڃين ٿي پيئي؟
گجّ تي ڀرت ڀري نينگرڙي
وانڍ ۾ سانجهه ڪَري نينگرڙي
۽ چِڀڙَ چار تَري نينگررڙي
اَڄّ جيڏانهن وڃي ٿي پيئي
پنڌ سو آهه پَري نينگري،
تون پِپون جهولَ ڀري نينگرڙي


--------

گيت برسات جيان ڪالهه گگن ڳايا ها
انت کان پارِ صدائن مان هليو آيو هوس.
ٻيو ته مايا هو ڀلا گيت به سڀ مايا ها؟
هو ٽهوڪا جي ڇِڪي مورڻيون آيا ها؟
۽ تتي ڏينهن ۾ روهيڙا رڳو ڇايا ها
جن جي هيٺان مان گهٽائن مان هليو آيو هوس؟
ساٿِ سانوڻ ۾ هُو سَرتيون نه هيون، سايا ها؟
گيت برسات جيان ڪالهه گگن ڳايا ها.

--------

هيرَ ۾ ڪا ڳالهڙي پيئي هَلي
ڪيئن چئجي ڪير؟ پاڇا ٿا اچن.
ٿي اڱڻ ۾ چاندني توڙي اَلي،
آ سِرنهن خاموش، خوشبو ٿي سَلي،
وارَ کولي، ڳُجههّ ۾ پنهنجي ڳلي،
هو کٿوريءَ جئن الا ڇا ٿا اچن!
جهومندا ڪارين گهٽائن جئن، بَلي!
ڪيئن چئجي ڪير؟ پاڇا ٿا اچن!

--------

هَر تصور کي بنا ڏوهه اُجاڙي ويئينءَ
تون ته هر چيزَ کي ويران ڪَري، وئي آهين!
چاندني سَروَ صنوبر تي پڇاڙي ويئينءَ!
چَنڊَ کي دور گهٽا ۾ ڪٿي تاڙي ويئينءَ
گُل ته زنجير هيا پو به لتاڙي ويئينءَ
هر تبسم کي بيابان ڪري وئي آهين
تو ٻُڌايو به نه ڪنهن جي پئي پاڙي ويئينءَ!
هَر تصور کي بنا ڏوهه اُجاڙي ويئين!

--------

عشق جي لاءِ جوانيءَ جي ضرورت آهي؟
عشق پيريءَ ۾ اڳي کان به چڱو ٿيندو آ
مُنهن انڌيري ۾ ڪَئي چنڊ محبت آهي
چنڊ ناريل مٿان صرف صداقت آهي
پو به نيرو ٿو چِڪي پيار ۾ حيرت آهي
ٿو چوي ڪيرُ ته پيريءَ ۾ بُرو ٿيندو آ
عمر سان عشق ۾ ڏس ڪيڏي نفاست آهي
عشق جي لاءِ جوانيءَ جي ضرورت آهي؟

--------

ڇڻي، ڪڏهن به ڇَڻي، عشق گُل جيان آهي
اَچين، اَچين نه اَچين، دَر ته ٻوٽجي ويو آ!
اڳي جيان نه هِتي ڪا به آجيان آهي
ندي اُئين ئي اڳي جئن رَوان دوان آهي
اُنهيءَ تي بَڙ جو هيو سوکَڙو اڃان آهي
اگرچه هاڻ اڳوڻو ڪَپر ٻُڏِي ويو آ
نه ڳولِ گهاٽ اَڳيون، سير ۾ ڪٿان آهي!
ڇَڻي، ڪڏهن به ڇڻي، عشق گُل جيان آهي.
چَنڊَ! ڪنهن توکي چيو آنءُ لَڏَڻ چاهيان ٿو؟
ڇا نه گُل مَهر مٿان چاندني پياري آهي!

--------

چَنڊَ! ڪنهن توکي چيو ڏيهه ڇڏڻ چاهيان ٿو؟
تنهنجي نگريءَ ۾ نئين وانڍ اَڏڻ چاهيان ٿو،
سَڏَ پولار ۾ ڪنهن لاءِ سَڏڻ چاهيان ٿو،
ٿي وَسي ماڪ مٿان راتڙي پياري آهي!
نئن جيان گيت گهٽائن ۾ گڏڻ چاهيان ٿو
چَنڊَ! ڪنهن توکي چيو آنءُ لَڏڻ چاهيان ٿو؟

--------

نه آئينءَ، نه آئينءَ، نه آئينءَ تون
اَلا! چاندني رات گُذري وَئي!
نه گُل مَهرَ ٿِي ڳلِ لڳائينءَ تون
نه رابيل سان جيءُ لائينءَ تون
نه اڳ جئن ٿَري ڳيچ ڳائينءَ تون
وَري ٻي به برسات گُذري وئي
ڪٿي مورڻيون ٿي ڇُپائينءَ تون
نه آئينءَ، نه آئينءَ، نه آئينءَ تون!

--------

تون آءُ، هلي آءُ، هلي آءُ، هلي آءُ!
ٿيون چَنڊَ ڳليون روز سندءِ پيرَ نهارن.
تون نانهه ته ٿو چَنڊ جيان روز چِڪي گهاءُ!
تون نانهه ته هر رات ٿڌا ساهه ڀري واءُ!
تون نانهه، سڳنڌون نه ڏَيِن ڪالهه جيان ساءُ!
ڦولارجي وَڻ ٿا پيا چَؤڦير نهارِن
ڇالاءِ وئي آنهه کسي چنڊ ڳِلين چاءُ؟
تون آءُ، هلي آءُ، هلي آءُ، هلي آءُ!

--------

تو لاءِ ٽِڙيا گُل ته ٿيون ڪيئي سُڳنڌون،
ٿيو ڄاڻُ ڀنڀرڪو تون ڀَلي آءُ، ڀَلي آءُ!
تولاءِ پره – هير ڏِسي ٿي پئي واٽون،
تولاءِ گلابن تان تَڪِن ماڪ جون بُوندُون،
رابيلَ پُڇن ٿا ته ڪٿي ديرِ ڪئي تون؟
آهي ڪوئي بيتاب هلي آءُ، هَلي آءُ!
ڏِسُ ٻانهون وڌائن ٿيون پيون باک جون ريکُون
تو لاءِ ٽِڙيا گُل ته ٿيون ڪيئي سُڳنڌون!


--------

هزار رنگَ سندءِ ڪائنات آ سائين!
حياتِي سانجَهه لٿي جئن سَمنڊ ۾ ٻيڙي!
خبر نه آهه ته ڇا ۾ نجات ٿو ڀانئين!
جڏهن گلاب ڦُٽن، ٿو هوائون هِرکائين،
اُنهن جي خوشبو کي ٿو دور دور ڦهلائين،
اُها وڃي ٿي جِئين ڪا گُهمنڊ ۾ ٻيڙي
سَرءُ جي ڪُنّ ۾ تون نيٺ پَنّ ڦيرائين!
هزار رنگ سندءِ ڪائنات آ سائين!


--------

سارَ کي سِٽّ ٿيڻ لاءِ ڪيئي سالَ کَپن،
سِٽَ ڪنهن سَمنڊ مان ڇوليءَ جيان اُڀري ٿي اچي!
جيءَ جهنجهوڙ کپن ۽ ڪيئي جنجال کَپن،
مَٽّ موکيءَ جا کُلن، مَڌ جا ڀَلا ڀالَ کَپن،
شاعريءَ لاءِ نوان نينهَن – مَهيوال کپن،
سِٽّ سُهڻيءَ جيان درياهه مان اُڀري ٿي اچي!
سِيرَ ۾ ڪيئي ڪَتيون، جوتِ جا ڪَٺمالِ کپن،
سار کي سِٽَ ٿيڻ لاءِ ڪيئي سالَ کَپن!

--------

عيد آئي ته وَري ياد سندءِ آئي آ
تو سَوا چَنڊ اڪيلو ٿو لڳي ڄڻ مون کي!
ڪيڏي قالين جيان هيٺان ڇٻر سائي آ!
موٽرون، شور، مگر پيهه ۾ تنهائي آ،
تون ڪٿي انهه پرين؟ اکّ ڦرِي ڏائي آ
ويجهو تنهنجو ڪٿي پيرو ٿو لڳي ڄڻ مونکي!
مان ئي اَرهو ٿو لڳان ڪيتري سرهائي آ!
عيد آئي ته وَري ياد سندءِ آئي آ!

--------

ڪا خبر نانهه ته ڪنهن وقت چئي موت ته “هَلُ!”
ڪُوچَ نَقارو ڪڏهن نيٺ ته وَڄڻو آهي!
پِيهه ۾ موتُ اَچي ۽ چئي، “ٽولا ڇَڏ، ٽَلُ!”
“تون رُڳو نانهن، زمانو ته ڀَلئون تي آ ڀَلُ”
مان نه ڄاڻان ته ٿوڪنهن وقت کُٽي هِت اَنَ جل!
جاءِ ڪا نانهه جتي موت کان ڀڄڻو آهي.
آ غنيمت جو حياتيءَ جو مليو آ ٻيو پَلُ
ڪا خبر نانهه ته ڪنهن وقت چئي موت ته “هلُ”!

--------

ٿي ٿئي، شام، ڪَجل پائي اَکيون ڪاريُون ڪَن،
ڳيچ ڳائن ٿيون ته گهر ٿو نه لڳي گهَر وانگر!
ٿِي مَٿا ميڙ ته ٿيون ناچُ سَکيون ساريون ڪَن،
لَڄّ لاهي پوءِ اها سوچ پيون ڪُنواريون ڪَن،
‘راتڙيون ڪيئن پراڻيون ٿيون نيون ناريون ڪن’
سجّ جي لِيڪ سان سر ٿو نه لڳي سَر وانگر!
ڪيترو مَن کي پيون پنهنجي ککيءَ کاريون ڪَن!
ٿي ٿئي شام، ڪَجل پائي اکيون ڪاريون ڪَن.

--------

مون چتائي جو ڏٺا ڦَٽ پُراڻا تُنهنجا،
تُنهنجي نفرت کان سوا تِن جو سبب ڪو نه هيو.
ڦَٽّ هِي نيٺِ ڇُٽن ڪيئن اياڻا تُنهنجا!
هاءِ نفرت ۾ گهِريل سارا گهَراڻا تُنهنجا!
پيار کان وَنءُ ٿا وڃن جيءَ جڳاڻا تُنهنجا،
تنهنجو نفرت کانسواءِ ٻيو ڪوئي رَبُ ڪو نه هُيو
ٿيون صديون، پوءِ به شعلا نه وساڻا تُنهنجا.
مون چتائي جو ڏٺا ڦٽَ پُراڻا تنهنجا.

--------

خدا جي راهه ۾ ڏِس ڪيتريون ڳِليون آهن،
اگرچه آنءُ رُڳو شاهراهه ورتي آ!
خدا جي راهه ۾ ڪيئي سَکيون مِليون آهن
گهڙا سِرن تي رکي ٽورَ سان ٽِليون آهن،
قدم قدم تي ڏِسِي ڪَنڊِ کي کِليُون آهن
لهولَهان گل و گلزار جيئن ڌرتي آ
اُنهن ڏٺو نه ڪٿي ڪيترو ڇِليون آهن!
خُدا جي راهه ۾ ڏِس ڪيتريون ڳِليون آهن!

--------

خدا جي چونڊ نه ڪَر، پاڻُ ڇا نه ٿي پيارو؟
خدا سان عشق اِئين، جيئن رقص خنجر تي!
ٻُڏي ويام سڀيئي، ڪِٿي ڪِٿي تارو
ڏِئي ٿو ڏيکُ، ته ڏيکارجي پيو چارو،
خدا جي راهه جيان نانهه ڪوئي نيتارو،
لهولهان ٿا وڃن پيرَ اُن مٿان پَرتي،
هَلين ته آءُ ڳچيءَ ۾ ڪَري ڪڏهن ڳارو،
خُدا جي چونڊ نه ڪَر، پاڻ ڇا نه ٿي پيارو!

--------

ڪڏهن ته شام کي آغوش منجهه آڻي ڏس،
شفق جو رنگ لبِ يار جيئن ٿي ويو آ!
سَڏي ٿو ڏُور، هَليو هَل، ڀُلي نه ڀاڻي ڏس!
ڪڏهن ته پاڻ پَري کان پَري اُماڻي ڏس!
‘اياز’ رنگ رَليون چار ڏينهن ماڻي ڏِسُ!
مگر سٽاءُ سڄو، ڄار جِيئن ٿي ويو آ
مَڇيءَ جيان پيو تڙڦين، ڪَنڌيءَ تي هاڻي ڏِس!
ڪڏهن ته شام کي آغوش منجهه آڻي ڏِس!

--------

نه ٻوڙ نِيرَ ۾ ڪَپڙا ڀُلي نه چَنڊ پوي
ته هيءَ ڪير سندس خاندان مان آهي؟،
بَسنت هِيرَ، مٿان ماڪ ٿي، پَئي برسَي،
اَسُر اڃان نه ٿيو آه، ننڊ آ پاڙي،
لڳي هَوا ته متان ڳوٺ ۾ ڍنڍورو ڏي،
‘اُٿو، ڏسو هي پَريان آسمان مان آهي،’
اِنهيءَ طرح ته ڳُجهي ڳالهڙي پئي ڦهلي!
نه ٻوڙ نِيرَ ۾ ڪَپڙا، ڀُلي نه چَنڊ پوي!

--------

ڪڏهن ته آءُ سندءِ آرسي ته آهيان مان!
پَساءِ پاڻُ اِنهيءَ ۾ ڪڏهن تون چنڊَ جيان!
اُداس کوهه جيان تيرگي ته ناهيان مان،
ڏئِي ڇلانگ نديءَ وانگيان ٿو ڪاهيان مان
سوين ستارا پيو پاڻَ سان وِرهايان مان
اچين ته پاڻَ پَسايان مان ساري مَنڊَ جيان!
وري سُجاڳ ٿي هر لَهر سان نباهيان مان
ڪڏهن ته آءُ سندءِ آرسي ته آهيان مان.


--------

اچو، پٿر کي تراشيون، ڪَيون وري ظاهر
صديون ٿيون، ڪا هتي مورتي ڇُپي وئي آ
ڏسو! اننت – ڏياٽيون، ٻَري پيو مندر،
اچو ته پِنڊ پَهڻ ٿِي، لڳي پئي هوُ بِرُ!
اچو ڪَلا ٿِي انهيءَ تي ڪَري جڏهن جِهرمِر،
تڏهن لڳي ٿو ته ڪا ڪامِڻي سُتي پئي آ!
اَچو پٿر مان انهيءَ کي ڇِڪي اچون ٻاهر!
اچو، پٿر کي تراشيون، ڪَيون وري ظاهر!


--------

خبر اَٿي ته ٻه چوٽيون جڏهن ڪرين پيئي،
تڏهن ائين ٿو لڳي نانگ ڪَن پيا لهرا!
پرينءَ جي پارِ جڏهن پَنڌ تون وڃين پيئي،
ائين لڳي ٿو ته تون واءُ جئن گهلين پيئي،
هوا کان تيزُ ڇَپر تان جڏهن ڇُلين پيئي،
تڏهن ته ڪو به رکي ڪو نه ٿو سگهي پَهرا!
اِئين سماج جا زنجير ڇو ڇنين پيئي.
خبر اَٿي ته ٻه چوٽيون جڏهن ڪرين پيئي،


--------

چَري! هي عشق جو اِقرار ايترو جَلدي،
اَڃان اَڻي ته سندس ڪانه آ کُتِي دل ۾!
اَڙي! هِي پيار جو اظهار ايترو جَلدي!
دلين جِي ٿِي نه خريدار ايترو جَلدي!
اکيون اِئين نه ڪجن چار، ايترو جَلدي!
اڃا ته ڇيتِ رُڳو آهه ڪا ڇُتِي دل ۾،
ڪيو ٿي ويڄ جو ويچار ايترو جَلدي!
چَري! هي عشق جو اِقرار ايترو جلدي.

--------

هِيرَ ۾ ڪا ڳالهڙي پيئي هَلي،
ڪيئن چئجي ڪيرِ! پاڇا ٿا اَچن
ٿي اڱڻ ۾ چاندني توڙي اَلي،
آ سِرنهن خاموش، خوشبو ٿي سَلي،
وار کولي، ڳُجهه ۾ پنهنجي ڳَلي
هو کٿوريءَ جئن الا ڇا ٿا اَچن،
جهُومندا ڪارن گهٽائن جئن، بَلي!
ڪيئن چئجي ڪير! پاڇا اچن.

--------

ڇا ڪوئي گُل ٿو نمودار ٿئي مقصد سان؟
ڇا شفق ٿي ڏئي پيغام به ڪوئي ڪنهن کي؟
گل تي پوپٽ ٿو ڪڏهن ڦيرا ڏئي مقصد سان؟
رنگ و بو مان ٿو ڪڏهن سُرڪ پِئي مقصد سان؟
حُسن ٻي لاءِ ٿو ڪنهن وقت جِئي مقصد سان؟
حُسن آ عشق جو انعام، ملي ٿو جنهن کي
تنهنجو اُن ساڻ نه ٿو پيارُ ٿئي مقصد سان؟
ڇا ڪوئي گُل ٿو نمودار ٿئي مقصد سان؟

--------

سيءَ جي رات، پَئي باهه ٻَري سِگرِيءَ ۾،
آءُ، هَٿ سيڪِ، سُڀان تائين هجون يا نه هجون!
يارِ جو گرم بدن ڇا نه وڻي ٿو سيءَ ۾!
هئن مِلي يا نه مِلي پيارُ حياتيءَ ٻيءَ ۾،
ڪجهه ته ڳالهاءِ پرين جو به اِچيئي جيءَ ۾
تون ڇڏي ڇيڪِ، سُڀان تائين هجون يا نه هجون!
ائن نه چئجانءِ ڪڏهن ڪجهه به نه آ ڌرتيءَ ۾!
سيءَ جي رات، پيئي باهه ٻَري سکريءَ ۾.

--------

سرِنهن ڦُلار ۾ آهي، اڃا نه ايندينءَ تون!
شفق زمين تي پيلاڻ ٿي وئي تنهنجي
هوا خمار ۾ آهي اڃا نه ايندينءَ تون؟
بدن اُڏارن ۾ آهي، اڃا نه ايندينءَ تون؟
تڏهن کان پيار ۾ آهي، اڃا نه ايندينءَ تون؟
جڏهن کان ساهه ۾ سرهاڻ ٿي وئي تنهنجي،
اُفق نهار ۾ آهي، اڃا نه ايندينءَ تون!
سرنهن ڦُلار ۾ آهي، اڃا نه ايندينءَ تون!

--------