3. ولايت پاس
1. وڏيرو ولي داد
2. بادام وڏيري جو پٽ نمبر 1
3. ڌرمينڌر وڏيري جو پٽ نمبر 2
4. الحاج وڏيري جو پٽ نمبر 3
5. سڪيلڌو وڏيري جو پٽ نمبر 4
6. منشي
7. هيبت خان (منشي جو پٽ)
8. وريام
9. نائله
10. غفران الله
11. آفيسر
12. جماندار
13. ملان
14. کدڙو فقير
15. ماستر
ڏيک نمبر پھريون:
منظر: وڏيري وليداد جي اوطاق جو منظر
وڏيري وليداد کي چار پٽ آهن جن مان ٽي پٽ بادام، ڌرمينڌر ۽ الحاج ٻاهرين ملڪن ۾ تعليم حاصل ڪرڻ لاءِ ويل هئا.. اڄ اهي واپس اچي رهيا آهن.
پردو کُلي ٿو
منشي: ايندا اڱڻ عجيب ٿيا نصيب ڪنان
اُهي عجيب چٽيان يا نصيب پٽيان.
(منشي صفائي ڪندي) ديڳيون پچنديون اڄ، ٻڪريون نچنديون اڄ (منشي ڪجهه سوچي) ٻڌ منشي جي ٻڪريون نچنديون ته پڪ سان ڀَتُ هوندو بنا گوشت جي.... پوءِ ڪھڙو مزو ٿيندو؟ ڀلا ٻوٽين بنا ڀَتُ، ڀَتُ ٿورئي آ، اهيو ڀَتُ کائڻو نه ٿيو ڄڻ پوڙهي جو آڱوٺو چوسڻو پيو، سمجهئي نه سمجهئي. سمجهندو ڪر.
ايندا اڱڻ عجيب ٿيا نصيب ڪنان
اُهي عجيب چٽيان يا نصيب پٽيان.
هڪ شخص داخل ٿئي ٿو جيڪو ماستر آهي.
ماستر: اسلام عليڪم منشي!
منشي: وعليڪم سلام ماستر.... اڄ موڪل ڪئي اٿئي ڇا؟
ماستر: نه! موڪل ناهي.... بس ائين ئي اسانجون موڪلون لڳيون پيون آهن.
منشي: چئين سچ ٿو ماستر..... خير ڪيئن اچڻ ٿيو آهي؟
ماستر: ننڍو ڀوتار سڪيلڌو خان حويلي کان ٻاهر ناهي نڪتو ڇا؟
منشي: سڪيلڌو اڃا ستو پيو هوندو ماستر، يا ولايت مان ايندڙ پنھنجي ڀائرن جي انتظار ۾ هوندو!
ماستر: اوهو!! غضب ڪري ڇڏيائين... صفا ماري ڇڏيائين نه ؟
منشي: ڇو ماستر خير ته آهي .....؟
ماستر: ها منشي خير آهي..... ضروري ڪم سان وڃڻو هو.
منشي: ڀوتار سڪيلڌي کان ڳالهه وسري وئي هوندي.... تون ڳڻتي نه ڪر جيئن ئي ننڊ مان اٿيو ته توڏي ٿو موڪليانس.
ماستر: ها منشي اها تنھنجي مھرباني ٿيندي. مان هلان ٿو.
منشي: ماستر تڪڙ ڇا جي لاٿي اٿئي؟.. هڪڙو حساب ته ڀڃي ڏي.
ماستر: حساب!!؟ (ٽھڪ ڏيندي ۽ چپٽي وڄائيندي) حساب هيئن چوندين، هيئن ڀڃندس، چئه تڪڙ ڪر... ڪم سان وڃڻو آهي.
منشي: ماستر ٻن ۾ ٽي وجهي، ٻن سان ونڊ ڪري، باقي بچيل پاڇي انگ ۾ ست وجهي، چار ڪاٽو ڪري، باقي بچيل انگ ۾ نوَ جوڙ ڪري تن کي ٽن سان ضرب ڪري، باقي بچيل انگ کي ٽن سان ونڊ ڪري ٻڌاءِ ته جواب ڇا ٿيندو ۽ باقي گهڻا بچندا؟
ماستر: (هٻڪندي) منشي منجهاءِ نه... هونءَ به مان پهريون درجو پڙهائيندو آهيان ... حساب ناهيان پڙهائيندو.
منشي: ماستر پيسا ڏئي ڀرتي ٿيو آهين، يا ڪوٽا تي ڪهي اچي قوم جي ستياناس پيو ڪرين؟ خير اهيو ٻڌاءِ گاف گڏھ کي گهڻا ٽُٻڪا؟
ماستر: (پريشان ٿيندي) منشي تڪڙو آهيان... گڏهن جي گوءِ تي ٿو وڃان، شرط کٽي اچان ته پوءِ اچي ٻڌايانءِ ٿو، تون اتي ئي بيٺو هُج.. بس مان هيئن ويس هونءَ آيس.
ماستر ٻاهر نڪري وڃي ٿو.
منشي: عالم جي ابي جو ٽنگون ٽيڙيون، ته بندا ڇا ڪندا؟ جي ماسترن جا اهڙا پرڪار رهيا ته پوءِ ائين ئي ٿيندو ته “الا ائين ۾ هوءِ جو ڪتابن ۾ پڙهجي ته هئي سنڌ ۽ سنڌ وارن جي ٻولي.” الوداع اي منهنجي سنڌ الوداع... سمجهئي نه سمجهئي.
وڏيري وليدادجو پٽ سڪيلڌو داخل ٿئي ٿو، هن جي بغل ۾ ڪڪڙ آهي.
سڪيلڌو: منشي مون ڪھڙي پئي ڳالهه ڪئي؟
منشي: ننڍا ڀوتار سڪيلڌا خان اوهان اڃا ڪابه ڳالهه ڪئي ئي ناهي.
سڪيلڌو: اڇا اڇا... ته مون اها پئي ڳالهه ڪئي.... ته ها، اهي جيڪو منھنجو پيلو آهي... ان پيلي جو ڪاڪڙو ڪري پيو آهي... اهڙو ڪو ڊاڪٽر آهي جيڪو ڪڪڙن جا ڪاڪڙا کڻندو هجي.
منشي: هائو ڀوتار سڪيلڌا خان... ڊاڪٽر جهمر مل موجود آهي.
سڪيلڌو: هون....! ته مون ڪھڙي پئي ڳالهه ڪئي، ها ياد آيو.... منشي اهيو پنهنجو.... مون واري بُلٽريءَ جا ڪھڙا حال آهن؟... ٻڌو اٿم ته بلٽري بينر کنيو گهمندو وتي ٿو.
منشي: هائو ڀوتار... توهان وارو بلٽري چڪ پرست گروپ جي ٽڪيٽ تي اليڪشن ۾ بيٺو آهي... پڇ پويان ڏئي وتي ٿو ورڪ ڪندو.
سڪيلڌو: هون... چئبو ته مون اها پئي ڳالهه ڪئي..... ته ها منشي مون ڪھڙي پئي ڳالهه ڪئي؟.... ها ياد آيو ته مون پئي چيو ته اڄ ڪو منھنجو مھمان وغيره ته ڪونه آيو آهي.
منشي: ڀوتار صبح ماستر آيو هئو.... سو گڏهن جي گوءِ تي ويو آهي.... توهان لاءِ اوڏانهن اچڻ جو چئي ويو آهي.
سڪيلڌو: هائو منشي هائو... چئبو اها پئي ڳاله ڪيم.... ته ها مون ڪھڙي پئي ڳالهه ڪئي؟ ها ياد آيو ته اڄ گڏهن جي گوءِ تي وڃڻو آهي.... منشي مان هلان ٿو.
منشي: ڀوتار شرط کٽو ته پوءِ مڙئي راڄ وارن جي ڀارت هجيوَ، توهان جي راڄ وارا ريل سان ٿا ڊُڪن ها! ريل سان.
سڪيلڌو: اهو ڇو منشي؟ ها ته مون ڪھڙي پئي ڳالهه ڪئي؟
منشي: ڀوتار اوهان ڳالهه ڪا به نه پئي ڪئي.... باقي راڄ وارا ريل جي پويان ان لاءِ ڊڪن ٿا جو... جنھن راڄ جي چڱن مڙسن جا بلٽري بينر کنيو ورڪ ڪندا وتن ۽ ڪڪڙن جا ڪاڪڙا ڪرندا هجن.. ان راڄ جي ماڻهن جون منڍيون ڪپيل هونديون آهن، اهي ريل جي پويان ئي ته ڊڪندا آهن. سمجهئي نه سمجهئي؟
سڪيلڌو: ها ته مون اها پئي ڳالهه ڪئي؟ چڱو ٿيو جو ياد ڏياريئي هاڻي هيئن ڪر جو جلدي وڃي ڊاڪٽر جهمر مل کي وٺي اچ ته ڪڪڙ جو ڪاڪڙو کڻايان... ڀڄ جلدي جلدي.
منشي: حاضر سرڪار... اصل ڊاڪٽر جهمرمل کي جهومائيندو وٺي ٿو اچان.
منشي ٻاهر وڃي ٿو.
سڪيلڌو: (ڪڪڙ سان ڳالهائيندي) هاجاوا... مون ڪھڙي پئي ڳالهه ڪئي، ها ياد آيو ته اڄ اُهي کڙهون هڻجان جو، دشمن جي ڪڪڙ جون بڪيون به ڦاٽي پون... ائين نه؟ ها ته مون ڪھڙي پئي ڳالهه ڪئي..... ها ياد آيو..... اڄ ته ڪڪڙن جي ميل نه پر گڏهن جي گوءِ آهي.... ته ها جاوا اڄ اهڙو ڊڪجان اهڙو ڊڪجان. (ڪڪڙ کي ڏسندي) اڙي مون توکي گڏھ سمجهيو تون ته ڪڪڙ آهين ڪڪڙ.
وڏيرو ٻاهران داخل ٿئي ٿو.
وڏيرو: سڪليڌا خان اڄ تنهنجا ڀائر ٿا اچن... اڄ ته بغل مان اهو پيلو، نيلو ۽ جائو ڪڪڙ ڪڍ! ماڻهو ٿئي.
سڪيلڌو: بابا سائين منهنجا ڀائر ٿا اچن، ڦڙڪيون ته ضرور هڻندا نه!؟
وڏيرو: اڙي راڄ کلايا اٿئي، ماڻهو چون ٿا ته، رئيس جو سڪيلڌو به نه سڌريو.
سڪيلڌو: ها برابر بابا برابر.... اهي ماڻهو وري ڪھڙا سڌريل آهن؟ سڄو ڏينهن هُن کي کڙه، هِن کي کڙه، ويٺا ميلون ڪرائين.... باقي سڪيلڌو ٿيو اڻ سڌريل!!
وڏيرو: نڀاڳا ماڻهو سچ ٿا چون... منهنجي مرڻ بعد آخر توکي سڀ ڪم سنڀالڻا آهن... تنهنجا ڀائر ته ولايت پاس آهن.... اهي ڪندا وڏيون نوڪريون.... ڳوٺ ته توکي سنڀالڻو آهي.....
سڪيلڌو: ها بابا... هي ڪڪڙ پالڻ، گويون ڪرائڻ، وڏيرن جو ڪم ته آهي!! پڪا وڏيرا آهيون پڪا.
وڏيرو: تون ڪونه سڌرندين... توسان مٿو هڻڻ... ڄڻ بنا کڙه جي ڪڪڙ ويڙهائڻ آهي.
وڏيرو وليدادگهر اندر وڃي ٿو.
سڪيلڌو: (ڪڪڙ کي) ها منهنجا پھلوان... ايندڙ آچر واري ميل تي.... حڪيم واري ڪڪڙ کي هڪ ڌڪ سان حرام ڪجان.
(هڪ عورت نائله داخل ٿئي ٿي)
سڪليڌو: (غور سان ڏسندي) لڳي ٿو ته اوهان کي مون ڪنھن ميل ۾ ڦڙڪندي ناهي ڏٺو؟ ميل جو ڪو شوق آهي ته واهوا ٿي وڃي... اوهان پنهنجو ڦڙڪڻ پيش ڪيو.. يعني اوهان جو تعارف.
نائله: آءُ نائله... وڏيري وليدادجي دوست غفران الله جي ڌيءُ آهيان... اصل هن ڳوٺ جي ... پر لڏي ڪراچي ويل آهيون. اڄ هت گهمڻ آئي آهيان... وڏيري وليداد جي دعوت تي... ابو ٻاهر آهي.
(سڪيلڌو خوشيءَ وچان نچي ٿو)
سڪليڌو: ها ها نائله؟! خوش آهين نه؟ ها ياد آيو ته مون اهائي پئي ڳالهه ڪئي... ته نائله ڪيئن ننڍي لاءِ چوزن وانگي ڊڪندا کيڏندا هئاسين.
نائله: سڪيلڌا خان.... اهو ننڍپڻ جو زمانو هو... هاڻي زمانو بدلجي ويو آهي.
سڪليڌو: ڇا ته کڙه وهائي ڪڍيئي.... اصل جانو جي پيلي وانگر منهنجي اک به چدو ٿي وئي .... هان... ائين نه؟ مون اها ئي پئي ڳاله ڪئي نه؟
نائله: سڪيلڌا خان.. هنن ڪڪڙن جي دنيا کان ٻاهر نڪري ڏس ته هي دنيا ڪيڏي حسين آهي.... ڇڏ هنن ساهواران کي ته آزاد هوا ۾ پنھنجي زندگي گهارن، رحم کائو ساهوارن تي.
سڪيلڌو: اڇا ته مون اها پئي ڳالهه ڪئي؟ ها ياد آيو.... نائله جيڪڏهن گهوڙو گاھ تي رحم ڪري ۽ نه کائي ته بک مري!! ... اسين جيڪڏهن ڪڪڙن تي رحم کائون ته اسان پاڻ هڪ پاڻي ۾ مري وڃون... مون اها پئي ڳالهه ڪئي.
نائله: سڪليڌا خان توکي خبر آهي ته مان هت ڇو آئي آهيان؟
سڪيلڌو: ها ها.... مون به اها پئي ڳالهه ڪئي ته تون هتي پرايا کير کارڻ آئي آهين، دشمنن جي ڪڪڙن جو کڙهون ڀڃڻ آئي آهين، مون ڪھڙي پئي ڳالهه ڪئي؟ ها ياد آيو ته نائله ميل لاءِ موسم به ٺيڪ آهي، ماحول به ڦڙڪيون پيو هڻي... اچ ته ٻه پاڻي ڪيون... هي سڪيلڌو پر ڇندي لھي ٿو پوي ميدان تي.
گانو:
سڪيلڌو گانو چوي ٿو، نائله ڪجهه وقت ترسي اندر هلي وڃي ٿي، گانو ختم ٿئي ٿو.
سڪيلڌو: او نائله اصل نه ڦڙڪي.. کڙه ئي نه هنيائين.. ها مون ڪھڙي پئي ڳالهه ڪئي؟ ها ياد آيو ته ڪڪڙ ڪو ڪاڪڙو ڪري پيو آهي.
سڪيلڌو: (ڪڪڙ سان ڳالهائيندي) ته ها مون ڇا پئي چيو؟.... ها ياد آيو... ٻڌ... جيڪڏهن هي ميل کٽي ورتئي ته تنھنجي مٿان سر به صدقو... بادامين ۽ پِستن جون ٻوريون گهرائي توکي کارائيندس... ۽ جي ميل هارايئي ته پوءِ ابتي ڪاتي سان ڪُهي.... پاڻ واري بلٽري اڳيان اڇليندومانءِ ... جيڪو وتي ٿو چڪ پرست گروپ جي ورڪ ڪندو.
(منشي ٻاهران داخل ٿئي ٿو)
منشي: ڀوتار سڪيلڌا خان.
سڪيلڌو: ها ته مون ڪھڙي پئي ڳالهه ڪئي؟
منشي: ڀوتار اوهان نه پر مون پئي ڳالهه ڪئي ته... ڊاڪٽر جهمر مل چيو ته منھنجو پاڻ ڪاڪڙو ڪري پيو آهي سو مان پاڻ حڪيم شربت خان کان ڪاڪڙو کڻائڻ وڃان ٿو. اوهان ڪڪڙ اوڏانهن کڻي اچو.
سڪيلڌو: اڇا؟ ته مون اها پئي ڳالهه ڪئي ته ..... منشي ياد آيو ته اڄ گڏهن جي گوءِ آهي....اوڏانهن وڃڻو آهي.... مان هلان ٿو.... ها ته مون ڪھڙي پئي ڳالهه ڪئي.
(سڪيلڌو خان ٻاهر آئوٽ)
منشي: ايندا اڱڻ عجيب ٿيا نصيب ڪنان
اُهي عجيب چٽيان يا نصيب پٽيان. ايندا اڱڻ عجيب.
(وڏيرو وليدادگهر کان ٻاهر داخل ٿئي ٿو.)
وڏيرو: اڙي منشي.... مان وڃان ٿو ايئرپورٽ تي ڇورن کي وٺڻ.. پويان سمورو بندوبست ٿيل هجي.
منشي: سائين اوهان ڪوبه فڪر نه ڪريو..... ڪنھن سان ذڪر به نه ڪريو.
وڏيرو: ها مون کي توتي پَتِ آهي منشي.... ڪم جو ماڻهو واقعي آهين.
منشي: مھرباني ڀوتار.... پر ڀوتار اڄوڪي خوشيءَ جي موقعي تي هڪڙو عرضڙو ڪيان.... جي قبول پوي.
وڏيرو: تنهنجو هر عرض پورو ڪيو ويندو... سواءِ ڏوڪڙ گهرڻ جي... چئه.
منشي: ڀوتار دل ٿي چئي ته اڄ پراڻا رنگ ڏيکار .... اڄ وري ڪو پڪو راڳ ٻڌاءِ.
وڏيرو: منشي.... واقعي واھ جي ڳالهه ڪئي اٿئي... اڄ منهنجي دل به راڳ ڳائڻ لاءِ رقص پئي ڪري.... چڱو هيئن ڪر جو.... اوهُوءَ پراني اباڻي چادر کڻي آ... جيڪا پائي راڳ ڳائيندو هيس.
منشي: ڀوتار اها چادر پاڏي مٿان پئي آهي؟
وڏيرو: پاڏي مٿان!! ڇا پاڏو به راڳ ڳائڻ لڳو آهي ؟ وڃ وڃي لاهي اچينس.
منشي: ڀوتار جي چادر نه ڏي ته پوءِ؟
وڏيرو: اڙي وڃ وڃي سٽ ڏئي لاهي اچينس ڇو ته منھنجو من اڌما ڏئي رهيو آهي....وڃ.
منشي وڃي ٿو.
وڏيرو: الا ڇا ته محفلون مچنديون هيون..... وڃ اهو زمانو ۽ هي زمانو...... اڄ ڪلهه ته پاڏا.... گابا..... گڏھ.... گهوڙا به پرائي ملڪ جي ڌنن تي راڳ ڳائي..... موسيقي جي خدمت پيا ڪن.
منشي چادر کڻي اچي ٿو.
منشي: (چادر وڏيرو کي ڏيندي) ڀوتار اصل نه پيو ڏي... زوري ڇڏائي کڻو آيو آهيان.
وڏيرو: اڙي پاڏي چادر بابت ڇا پئي چيو.
منشي: ڀوتار چيائين پئي ته اڄ ٽي وي تي رڪارڊنگ ڪرائڻي آهي سو چادر پائي اوڏانهن ويندس.
وڏيرو: نڀاڳو.... ڀلي ته اڄ رات سيءَ ۾ مري. ته ها منشي ٻڌ.
وڏيرو چادر ويڙهي راڳ ڳائي ٿو.
وڏيرو: دل ۾ باھ لڳي لڳي آ.
دل ۾ باھ لڳي لڳي آ.
توکي به باھ لڳي آ لڳي آ.... مون کي به باھ لڳي آ لڳي آ
گهر کي به باھ لڳي آلڳي آ.....جر کي به باھ لڳي آ لڳي آ.
دل ۾ به باھ لڳي آ لڳي آ.
وڏيرو پلٽو هڻندي واچ تي نظر وجهي ٿو ۽ راڳ بند ڪري ٿو.
وڏيرو: اڙي جهاز جي اچڻ جو وقت ٿي ويو آهي... تون مون کي راڳ ۾ ڦاسائي بيھي رهيو آهين.... مان هلان ٿو.
وڏيرو تڪڙو ٻاهر نڪري وڃي ٿو.
منشي: واھ وڏيرا وليدادتنهنجو ڳائڻ... ڇا ته شوق رکيو اٿن سبحان الله....
گوشت ڏاڍي دير آ لائي ڙي.
گوشت ڏاڍي دير آ لائي ڙي.
پوليس جماندار ٻاهران داخل ٿئي ٿو.
جماندار: منشي اڄ ڪلهه ڏاڍا راڳ پيو ڳائين؟ خير ته آهي؟
منشي: جماندار! ڪلهه راڳ ته ڪونه ڳايو هيم.... باقي اڄ راڳ ان لاءِ ٿو ڳايان جو وڏيري جا پٽ ولايت پاس ڪري پيا اچن... جماندار اها ولايت ڇا ٿيندي آ؟
جماندار: هڪ لاڪپ مان ٻئي لاڪپ منتقل ٿيڻ کي ولايت چوندا آهن.
منشي: ڀليو آهين ڇا؟ جماندار لاڪپ کي ولايت؟!
جماندار: او هو.. واقعي منشي چُڪ پئجي وئي.... دراصل مون پئي چيو ته هن ملڪ کان ٻي ملڪ وڃي تعليم حاصل ڪبي آهي ته اها ولايت چئبي آهي.
منشي: اڇا...... مون چئبو غلط سمجهيو هو.
جماندار: تو ڇا سمجهيوهو؟
منشي: مون ولايت ماڻهو سمجهيو هئو.... اهو ولايت جيڪو شهر ۾ شربت ۽ ڪڪڙ جو جوس کپائيندو آهي.... مون سمجهيو ته وڏيري جا پٽ اتي پڙهڻ ويا آهن.
جماندار: چئين ته ڪيانس لاڪپ! ڪيانس چالان ڌاڙي جي ڪيس ۾. ڀلا ولايت ڪھڙي تعليم ڏيندو ٻارن کي؟
منشي: هائو جماندار سچ ٿو چوين، ڀلا شربت کپائڻ وارو ڪھڙا اڪ ڪارا ڪندو..... سڄو ڏينهن پيو گهوٽائيندو ٿاڌل.
جماندار: هائو ٻڌو اٿم ته شربت ۾ سيڪرين وجهي ويٺو ٿو هوڪا ڏي... آ ٺهنڊ پائي جاندي اي. چئين ته ڪيانس لاڪپ.
منشي: جماندار خبر ٿي ڪڪڙ جو جوس ڪيئن ٿو ٺاهي؟ ڪڏهن ڏٺو اٿئي؟
جماندار: نه يار مون ڪڏهن به جوس ٺاهيندي نه ڏٺو اٿمانس.
منشي: ميان جماندار خان ڏسندو ڪر.... ڏسندو ڪر.
جماندار: کڻي تون ئي ٻڌاءِ ته ڪڪڙ جو جوس ڪيئن ٿو ٺاهي؟
منشي: مڻ پاڻي ۾ ڏھ ڪلو ساوا مرچ ۽ اڌ سير نشاستو وجهي، رنڌي ڇاڻي مٿان وري ڪڪڙ جا ڪپڙا لاهي، اگهاڙو ڪري ٽنگي ٿو ڇڏيس.
جماندار: هائو..... وڃ وڏو ڏوھ .... منشي چئين ته ڪيانس لاڪپ... لڳي ٿو ملڪ ڦري ناڙ ڪيو اٿن.
منشي: هائو يار.. پروڪي سال مون به وڃي اهيو ڪڪڙ جو جوس پيتو هو... پيئڻ کانپوءِ اچ وڃ هئي منهنجي.. هر اچان... هر وڃان.... هر اچان.... هر وڃان.
جماندار: اها ڇاجي اچ وڃ لاتي اٿئي.. منشي ڪاڏي پيو اچين وڃين؟
منشي: جماندار بدنو هٿ ۾ هيو .. اڳتي پاڻ سمجه.... سمجهئي نه سمجهئي؟
جماندار: صفا سمجهي ويس... چئين ته ڪيانس لاڪپ! هونئن به ڪلهه کان کيسو خالي لڳو پيو آهي.
منشي: جماندار مون پاڻ واري ڇوري کي جهلي ڇڏيو آهي ته ولايت کان اصل شربت ۽ جوس وٺي نه پئجان نه ته حشر خراب ٿيندئي.
جماندار: واھ جي ڳالهه ڪئي اٿئي . منشي تو وارو ڇوڪرو ڪٿي پھتو آهي؟
منشي: يونيورسٽي ۾ پڙهندو آهي.... جماندار پڙهڻ ۾ اصل دل نه لڳيس ... باقي آهي وڏو هوشيار!
جماندار: پوءِ ڇا ۾ هوشيار ٿيو ميان منشي؟
منشي: توهان واري ڪم ۾ هوشيار آهي.
جماندار: اسان واري ڪھڙي ڪم ۾ هوشيار آهي؟
منشي: جماندار سٽون هڻڻ ۾ نه... بابا هُن کان سٽ... هِن کان سٽ... صفا توجهڙا ڪم اٿس... سج لٿو ناهي يونيورسٽي جي روڊ تي ڦر ناهي ٿي... بابا مان ته خرچ ڏيڻ کان ئي بچي پيو آهيان.
جماندار: چئبو ته تو وارو ڇورو يونيورسٽي جو جوڌو آهي، چئين ته ڪيانس لاڪپ.
منشي: جماندار مون وارو ڇورو يونيورسٽي جو جوڌو نه پر گودو اٿئي گودو... جيڪا شيءِ آئي سا گودي ۾ گم! هڪ دفعي ته مان به انهن جي وڪڙ ۾ اچي ويس.
جماندار: اهو ڪيئن منشي؟
منشي: ڇوري سان ملڻ پئي ويس.. سج لھي چڪو هو... خبر ان وقت پئي جڏهن چئن ڄڻن اچي ورايو... چيائون ته ڪڍ ڏوڪڙ نه ته هڻي گولي ميڄالو اڏائي ڇڏينداسونءِ .
جماندار: ضرور تو سڃاتا هوندا؟ نالا کڻ ته ڪيانِ لاڪپ.
منشي: مون نه سڃاتا ڇو ته انهن کي ٻٽون ٻڌل هيون... باقي چيو مانِ ته هيبت خان جو پيءُ آهيان، جنھن کي شينھن سڏيندا آهن.
جماندار: چئبو توواري پٽ هيبت خان کي شينهن سڏيندا آهن؟ پوءِ توکي ڇڏيو هوندن.
منشي: جماندار..بس گهڙي مھل ڪا ڪھڙي... ائين مون وارو ڇورو به ٻٻرن جي جهڳٽي کان ٻاهر نڪري آيو ۽ اچي ڇورن کي دٻ ڪڍيانءِ... پوءِ ته وڏي خاطر توازي ڪيائون.... ٻيلي هئا مھمان نواز.
جماندار: الائي منشي!! جي چوين ته ڪيانِ لاڪپ... خير پوءِ ڇا ٿيو؟
منشي: پوءِ ڳوٺ موٽي آيس... اچي تو سان مليس... تون خوش آهين چاڪ چڱو ڀلو... ٻار ٻچا، ڍور ڍڳا.... پوڙهيون پوڙها.... ڪراڙيون.. ڪراڙا....سڀ خوش اٿئي؟ ها اڇا مان به خوش آهيان.. پر جماندار آيو ڪيئن آهين؟
جماندار: وڏيري ڀَتُ جو سڏ ڏنو هو... ان ڪري آيس.
منشي: جماندار وڃي ڊيوٽي ڪر... هِت ڀَتُ جي آسري ڀينگ ٿي ويندئي.... وڃي ڪو لاڪپ جي سيخن ۾ لڙڪ ته پيٽ ڀرجئي باقي وڏيري جي ڀَتُ جي آسري.. اهي دوڏا... دونالي بندوق جي ڇٽل ڪارتوسن جهڙا ٿي ويندئي.
جماندار: جي ائين آ ته پوءِ اسان جي يارو ياري..... جنھن وقت ڀَتُ تيار ٿي وڃي... وائرليس تي اطلاع ڪجان.... مان لاڪپ سميت پهچي ويندس.
کدڙو فقير اندر داخل ٿئي ٿو ۽ جماندار ٻاهر آئوٽ
منشي: وڃ.. ڀَتُ جي پويان هر ڪو لڳو پيو آهي.... وڏيري وليداد به راڄ ٻُڌايا آهن راڄ... رڳو اڱڻ تي عجيب اچن.
گانو کدڙي فقير جو...
کدڙو آئوٽ،هڪ ملان داخل ٿئي ٿو.
ملان: اسلام عليڪم ورحمته الله و برڪاته هُو
منشي: وعليڪم سلام مولوي صاحب، ڀلي آئين ڀلي، پر آئين ڪيئن؟
ملان: سبحان الله.... منشي رئيس دعوت ڏني آهي... ڏي خبر پاڻ وارا ڀوتار پھتا يا نه؟
منشي: اڃا ته نه پھتا آهن مولوي صاحب... لڳي ٿو ته وڏيري جي ڀَتِ جي آسري ڳوٺ جي سڀني ماڻهن ڪلهاڪون مون وانگي ماني ناهي کاڌي.
ملان: جزاڪ لله جزاڪ لله... اهڙي به ڳالهه ناهي...دراصل رئيس پنھنجي ڇوڪرن جو امتحان وٺڻ لاءِ مون کي گهرايو آهي.
منشي: (کلندي) مولوي تون امتحان وٺندي انهن کان جيڪي ولايت مان پڙهي پيا اچن... تو ڪڏهن ولايت خواب ۾ به ڏٺي آهي؟
ملان: نا معقول! خبيث! سمجهندو ڪر ته مڙئي وڏيري جو زور، ڀلا مون انگريزن جي غير اسلامي ٻولي ڪڏهن پڙهي ٿورئي آهي.. لڳي ٿو ته سعودي واري ڇوڪري کان امتحان وٺڻ لاءِ مون کي گهرايو ويو آهي... الحمدالله الحمدالله.
منشي: مولوي صاحب وڏيري وليداد جي پٽن کان امتحان وٺي ته هاري ڦتوءَ جو پٽ... جيڪو وڏو هوشيار آهي.
ملان: ها منشي واقعي.... سبحان الله.... ڦتوءَ جي پٽ وريام ڪڏهن ڪاپي نه ڪئي آهي.... هوشيار شاگرد هن جڳ جي سونهن اٿئي منشي سونهن، تو وارو هيبت خان ته...
منشي: (جملو ڪٽيندي) مولوي ڳالهه نه پڇ... مون واري ڇوري سڄي زندگي پڙهڻ ۾ وڃائي، پر رهيو ڄٽ جو ڄٽ.. ڀلا ڪاپي ڪري پاس ٿيندا ته ڪھڙا ڦاڙها ماريندا.؟
ملان: واقعي... منشي واقعي... تعليم بلڪل تباھ ٿي رهي آهي.
منشي: مولوي صاحب تو وارو ڇوڪر وڏو هوشيار ٿيندو.... پر ٻڌ يار.... ڪڏهن ٿو پٽ جو طوهر ڪري ڀَتُ کارائين؟
ملان: منشي مان پٽ جو طوهر ڊاڪٽر کان ڪرائيندس.
منشي: (حيرت وچان) ابول.... بابا قيامت آهي ٻيو ڇا؟ مولوي صاحب ڊاڪٽرن ڪڏهن کان حجامڪو ڌنڌو شروع ڪيو آهي؟ ڀلا ڀَتُ سٺو رنڌيندا آهن؟
ملان: منشي ڊاڪٽر ڀَتُ ناهن رنڌيندا، بس رڳو طوهر ڪندا آهن.
منشي: يار واه جي ڳالهه ٻڌائي ڇڏيئي.... آهي تنهنجو واقف ڪو ڊاڪٽر.
ملان: ڇو؟ منشي.
منشي: آهت رکندومانس... ڀلا ٻڌاءِ ته ڪھڙو ڊاڪٽر وار سٺا لاهيندو آهي.... يار وڏا ٿي ويا آهن..... وار ٺھرائي اچانس.
ملان: يار چيومانءِ نه ..... جزاڪ لله.... بابا ڊاڪٽر وار به ناهن لاهيندا..... صرف طوهر ڪندا آهن.
منشي: سمجهيم مولوي صاحب سمجهيم ... مولوي ٻڌ.. يار وڏيري جا پٽ به وڏا هوشيار ٿي ويا هوندا. پڪ سان وڏيري جو ڪونه ڪو پٽ ضرور طوهر ڪرڻ سکي آيو هوندو.... مولوي صلاح ٿو ڏيانءِ ته پنھنجي ڇوڪر جو طوهر وڏيري جي پٽ کان ڪرائجان، ولايت وارو ولايتي طوهر ڪندو.
ملان: ها يار سبحان الله سبحان الله... واه جي صلاح ڏني اٿئي... نامعقول خبيث.... ابليس ڪم جو اٿئي.... ڀلا وڏيري جا ولايتي پٽ ڪڏهن ايندا؟
منشي: وڏيرو چئي پيو ته چئين وڳي جهاز مان لهندا... پنجين وڳي هتي پهچندا. ويو اٿن وڏيرو وٺڻ.
ملان: پوءِ مان اجايو ساجهر آيو آهيان؟ لاحول الله قوت.
منشي: هائو مولوي صاحب.... هن ڀَتِ جو آسرو نه ڪر... ڇو ته جتي ٻڪريون نچن، تتي گوشت بنا ڀَتُ جي ئي هوندو !
ملان: هائو... حلوو ته مٺو... ڀَتُ ته ٻوٽيون.. سبحان الله، چڱو جي بنا ٻوٽين جي ڀَتُ آهي ته وڃي ڪو ساجهر سويل ٽڪر ڀور کائي اچان.
منشي: هائو مولوي سڌو هُجري ۾ هليو وڃ ۽ وڃي ڦڪر جي ماني کائي اچ.... خبر نٿي ته هتي رڳو ماني جو آسرو آهي، وڏيري جا ڪتا به بک وگهي پلاسٽڪ جون ٿيلهيون ٿا کائن.
ملان: ڪتا پلال کائيندي ٻڌاسين.. ڪليون کائيندي اڄ ٿا ٻڌون. الله اڪبر.... ايڏي بک.... جزاڪ الله.
منشي: اڄ ته ٻڌئي نه!؟ مولوي هن مھانگائي واري دور ۾ جتي انسان جو ٻچو ماني ڳڀي لاءِ تڙپي مري ٿو... اتي ڪتا ڪليون نه کائيندا ته ٻيو ڇا کائيندا؟
ملان: لاحول ولله قوت.... منشي وڏيرو صفا سڃو ٿي ويو آهي ڇا؟ جو سندس ڪتا ڪليون ٿا کائن، اڳي ته بسريون کائيندا هئا.
منشي: بسريون ته هاڻي به کائيندا آهن... مون توهان سان ڀوڳ پئي ڪيا.
ملان: سبحان الله... اهڙا ڀوڳ ڪري، هنيانءُ ڦاڙي رکيو هئي... خير مان وڃان ٿو.. ڇوڪرا اچن ته پوءِ ايندس.. خدا حافظ.
مولوي ٻاهر آئوٽ
منشي: الله واهي.... مسيت ٺهي ناهي، انڌن زور رکيو آهي، ڀَتُ اڃا تيار ناهي ٿيو خطابي بنا قميص جي حاضر ٿي چڪا آهن... ايندا اڱڻ عجيب ٿيا نصيب ڪنا........
وڏيري وليدادجو وڏو پٽ بابل جيڪو پاڻ کي بادام سڏائي ٿو ،
هو آمريڪا تعليم حاصل ڪرڻ ويو هئو... انگريزي راڳ جا سُر آلاپيندو داخل ٿئي ٿو.
بادام: لا....او...آ.....اي......اون
منشي: (حيرت وچان ڏسندي) اڙي او گدڙن جي نسل جا انساني روپ ۾ ٻچا، مالڪن موچڙا هنيا اٿئي يا ڪنھن وات ۾ ڀريل ڪوئلا وجهي، تو واري وات سان ڪپڙا استري ڪيا آهن... جو گدڙن وانگي اونايون ڪندو، پرائي اوطاق ۾ ڀڳو ٿو اچين! هي وڏيري وليداد جي اوطاق آهي... پڻهين جي رياست ناهي نڪر هتان نه ته ڪندو سانءِ بُکين ڪتن جي حوالي... جيڪي اڳ ئي ڪليون کائي ڇتا ٿيو ويٺا آهن.
بادام: (منشي کي هٿ ڏيندي) آءُ ايم بادام، بي اي ڊي اي ايم، بادام پي ايڇ ڊي ايف ان انگلش اردو.... انڊر اسٽينڊ، آءِ ايم بادام.
منشي: بادام هجين يا مڱيرو نڪر هتان.. اڙي تون ڪھڙي چُر مان نڪري آيو آهين.
بادام: او سُپروائيزر! آءِ ايم ناٽ مڱيرو، بٽ آءِ ايم مسٽر بادام بي اي ڊي اي ايم، پاسٽ ٽائيم... لانگ ٽائيم اگو ماءِ نيم از بابل... سن آف لينڊ لارڊ وليدادخان يُو نو؟
منشي: (حيرت وچان نھاريندي) بابل.. وڏا ڀوتار توهان آهيو. جي نه ٻڌائين ها ته ويو مانءِ پئي ڪليون کائيندڙ ڪتا ڇوڙڻ... پر اهو بابل مان بادام ڪيئن ٿئين؟
بادام: مسٽر سپروائيزر ان آمريڪا آءِ پرائنگ دي ٿاليم، باءِ نيم آف بابل... بٽ آمريڪي ٽيچر نو سمجهنگ دي بابل.. اينڊ رجسٽر تي لکي ڇڏنگ بادام... تب سي همارا نام بنا هي. بي اي ڊي اي ايم، بادام پي ايڇ ڊي ايف ان انگلش اينڊ اردو.... انڊر اسٽينڊ؟
منشي: او ييس ييس! بس اسٽينڊ... وڃ وڏا ڀوتار وڏي انگريزي سکي آيو آهين.. مون ته اوهان کي اصل سڃاتو ئي ڪونه، مون سمجهيو ته ڪو گورپٽ ڳوڻ مان نڪري آيو آهي.
بادام: نيور مائينڊ، نيور مائينڊ، ڪوئي بات نهين هي.. نائو ٽيل مي ويئر از پاپا؟
منشي: پاپا دوڪان تي ملندا، گهڻا وٺي اچان، شايد بک لڳي اٿوَ.
بادام: او نو سپروائيزر! آءِ سي پاپا وليداد ڪدهر هي؟
منشي: اهو ته ويو آهي، هوائي جهازن جي اڏي تي اوهان کي وٺڻ... ڇو اتي توهان کي نه مليو ڇا؟
بادام: پاپا وليدادناٽ سين ايٽ ايئرپورٽ.
منشي: ابا هاڻي پنھنجي وطن ۾ آيو آهين، ڇڏ انھن جنن واري ٻولي کي... سنڌيءَ ۾ ڳالهاءِ ته ڪجهه سمجهه پوي.
بادام: يو ڊونٽ نو... بٽ آءِ نو.. اردو اينڊ انگلش از انٽرنيشنل زبان... بٽ سنڌي از ڄٽڪي... يو نو ڄٽڪي؟ بٽ سنڌي از ڄٽڪي زبان.
منشي: شاباس پٽ شاباس. ولايت جي تعليم اهيو سيکاريو اٿئي؟ واه پنھنجي زبان ٿي ڄٽڪي ۽ ڌاري !! ڀوتار ڄمڻ وقت مرحيات امان سائنڻ کي چوين ها ته هوءَ توکي انگريزي ۾ لولي ڏي ها.
بادام: يو ڊونٽ وري.. مسٽر سپروائيز.... نائو يو ڪين گو بازار، اينڊ لھسن لي آئو.
منشي: ڇا وڏا ڀوتار؟
بادام: لھسن لھسن.
منشي: ڀانيان ٿو سرائيڪي ٿو ڳالهائي! وڏا ڀوتار وري چئو.
بادام: او انڪل منشي لھسن لھسن.
منشي: ڪير لھسن.. ڪٿون لھسن.. ڪيوين لھسن... اهو به ته ٻڌايو نه.
بادام: اونو منشي، ماڻهو نو لھسن... بٽ لھسن.. لھسن لي آؤ.... لھسن کائي گا.
منشي: اڇا... هاڻي سمجهيم وڏيرا.
بادام: آءِ ايم ناٽ وڊيرا... بٽ آءِ ايم بادام.. بي اي ڊي اي ايم بادام، پي ايڇ ڊي ايف ان انگلش اينڊ اردو.
منشي: ڌوڙ پوي آمريڪا ولايت جي منهن ۾، ٻچي کي هڻي چريو بڻائي رکيو اٿائين، ڀانيان ٿو ڀوتار به ڪم کان ويو.
بادام: واءِ يو اسينڊ ابهي تک؟ جاؤ اور لھسن لي آؤ.. ڪئڪلي ويري ارجنٽ ميل سروس ڪئڪلي.
منشي ٻاهر نڪري وڃي ٿو. مسٽر بادام ساڳيو راڳ ڳائي ٿو.
بادام: او .... آ... لا... اون... او... لا.
نائله داخل ٿئي ٿي، بادام نائله کي ڏسندي.
بادام: او ويري سمارٽ گرل.. هائو آر يو بيوٽي ڪوئين... تم ڪون هو حسينه... آءِ ايم بادام... سن آف وڊيرو وليداد.. يو نو؟
نائله: آءِ نو.. يو آر سن آف سائين وليداد.. آءِ ايم نائله، يوئر پرسنل اسسٽنٽ.
بادام: ماءِ پرسنل اسسٽنٽ؟.. ٿينڪ يو بيوٽي گرل... آؤ هم چلتي هين ڪسي فائيو اسٽار مي چائي پيني.
نائله: جناب هي ڳوٺ آهي، هتي اهي وڏا هوٽل ناهن.
بادام: او ييس... بيوٽي گرل.. هم تم سي ايک بات بولي، امريڪا مي لڙڪا لڙڪي سي ڊائريڪٽ بات ڪرتا هائي.
نائله: چئو جناب.
بادام: يو ول ميرج مي... هم سي تم شادي بنائي گا؟
نائله: جناب اڳتي اڃا وقت پيو آهي.. هڪ ٻئي کي ڏسي جانچي پوءِ فيصلو ڪنداسين.
بادام: او ٿينڪ يو بيوٽي گرل... اٽ از مينس يو آر ايگري فار ميريج وٿ مي... تم هم سي شادي ڪرني پر راضي هو. او گاڊ آءِ ايم ويري ويري هيپي... مس نائله يو ول ڊانس وٿ مي؟ تم اس خوشي ڪي موقعي پي هم سي ڊانسنگ ڪري گا... ڪمان بيوٽي بيبي ڪمان.
گانو: ميوزڪ.
گاني/ ميوزڪ ختم ٿين کانپوءِ
بادام: ويري گڊ گرل... يو نو.. ان ديئر آمريڪا.. وئي هيو سڪس گرل فرينڊ... ٿم ڪو معلوم هي ڪي هم کو
امريڪا مي ڇي لڙڪيان دوست تهين.... هم ني ادهر ايڪ شادي بنايا هي.. يو نو.
نائله: اڇا ته توهان شادي شده آهيو؟
بادام: او ييس آءِ ايم ميرڊ... ماءِ وائفس نيم .. مارٿن لوٿرن.
نائله: اوڪي ماءِ باس... ٻيو حڪم.
بادام: نائو يو ڪين گو.
نائله وڃي ٿي، بادام بريڪ ڊانس ڪري رهيو آهي،
منشي هٿ ۾ لوسڻ کڻي داخل ٿئي ٿو، بادام کي ڊانس ڪندي ڏسندي.
منشي: شايد ڀوتار کي پيٽ ۾ سور يا ولوٽ پيا اٿس، تڏهن ٿو لڇي.
بادام: (لوسڻ کي ڏسندي) او انڪل واٽ از دس؟
منشي: اکيون ڦاڙي ڏس... هي آهي لوسڻ.. جيڪو توهان چيو هو.
بادام: او فولش اولڊ مين.... دس از ناٽ لھسن... يو ڪين اگين اينڊ لي آؤ لھسن.
منشي: ڄٽ جا پٽ لوسڻ ته آهي نه! توکي جوئر ڏسڻ ۾ اچي ٿي ڇا؟
بادام: انڪل منشي... اٽ از ناٽ لھسن... آءِ سي ٽو يو.. لھسن مينس ٿوم لي آؤ.
منشي: منهن ڪارو ٿئي ان لھسن جو... رلائي ماريو اٿائين.
بادام: اوڪي ..اوڪي.
منشي: اها اوڪي وري ڪٿان ملندي؟ سرڪار.
بادام: مسٽر سپروائيزر يو ريميبر. آءِ ايم نو سرڪار بٽ آءِ ايم بادام بي اي ڊي اي ايم بادام.. سن آف وڊيرو وليداد پي ايڇ ڊي ايف ان انگلش. اينڊ اردو.
منشي: سائين اوطاق جي اڱڻ ۾ اوهان جو سامان پيو آهي؟ اهيا اوڪي ان سامان ۾ ته ناهي؟
بادام: او ييس منشي... جو سامان باھر پڙا هي وو ميرا هي تم جاؤ سامان مي سي ڪڙتا لي آؤ.
منشي وڃي ٿو ۽ بوٽ کڻي اچي ٿو.
منشي: سائين وٺو ڪڙتو ۽ پايو.
بادام: او نو منشي، اٽ از شو، يي جوتا هي.. ڪڙتا لي آؤ، يو ڪين گو.
منشي: (ٻاهر ويندي) هي ڪڙتو ناهي!!؟
منشي ٻاهر وڃي ٿو ۽ وهاڻو کڻي اچي ٿو.
منشي: صاحب پڪ سان هي تو وارو ڪڙتو آهي.
بادام: (خفا ٿيندي) دس از ناٽ ڪڙتا، دس از تڪيا.
منشي وري وڃي ٿو ۽ ڇٻو کنيو اچي ٿو.
منشي: صاحب اوهان پنھنجي زبان ۾ چئوس ڪڙتو ۽ اسين چئونس ڇٻو.. هي وٺو ڪڙتو.
بادام: (وار پٽيندي) نو نو ڪڙتا.. دس از شاپنگ بيگ... جاؤ ڪڙتا لي آؤ.
منشي: هان.. هاڻ سمجهيم ته ڀوتار کي لوسڻ کائڻو آهي.
منشي وڃي ٿو ۽ ٿاله کڻي اچي ٿو.
منشي: صاحب اصل ڪڙتي کي ڪن کان جهلي، هتي گهلي آيو آهيانس اچڻ ۾ ضد ٿي ڪيائين.. اچي هي وٺو ڪڙتو ۽ ڪٽي کائو لوسڻ.
بادام: او فولش مين.... ڊفر مين... دس از نوڪڙتا.. اٽ از بگ پليٽ.... يي بڙي ٿالهي هي.
منشي: سائين بابا... کڻي سنڌي ۾ سمجهايو.
بادام: اوڪي اوڪي.. منشي... ڪڙتا مينس پھرياڻ.. يو نو پھرياڻ.
منشي: ائين چئه نه ته پهرياڻ.. باھ لڳي ڪڙتي کي ۽ ڪڙتي پائڻ واري کي... سهڪائي وڌو اٿئين. صاحب توهان به اجايو ڊيگهه پئي ڪئي.
بادام: تم ني سمجها پھرياڻ؟ نائو يو گو اينڊ لي آؤ پھرياڻ.
منشي: پھرياڻ ته حويلي اندر هوندو....
بادام: او آءِ سي... نائو آءِ گو ٽو هوم.. جب پاپا آئي تم مي حاضر هون گا... يو نو آءِ پريزنٽ ايٽ هوم گڊ باءِ.
بادام گهر وڃي ٿو.
منشي: (پنھنجي منهن) گُڏِ باءِ.. بي وقوف آهي ڪو.. باھ به گُڏبي آهي ڇا... ڀانيان ٿو آمريڪا ۾ باھ به گڏيندا هوندا. عجيب ملڪ آهي.
آيا اڱڻ عجيب.. ڪھڙا سو پٽيان
پاڻ کي ڌڪ هڻان... يا روئان ۽ رڙان!!
ڄٽ جي ڄمار هڪ کٽي ٻي مار... ولايت پاس ڪري آيو آهي!!؟ ڄٽ سوئي ڄٽ... بس سائين اهي ڏوڪڙ آهن جو گڏه کي به خان ٿا بڻائين.
وڏيري وليداد جو ٻيو پٽ قابل جيڪو انڊيا پڙهڻ ويو هو،
اهو اچي ٿو جيڪو فلمي دنيا جو عاشق آهي ۽ پاڻ کي ڌرمينڌر سڏائي رهيو آهي.
ڌرمينڌر: (داخل ٿيندي) او ٺاڪر وليداد سنگهه... تنھنجي حويلي جون ديوارون ٻن پيار ڪندڙ دلين کي جدا نٿيون ڪري سگهن.... ها مان عنقريب تنھنجي ننهن سري ديوي سان ملڻ ايندس.
منشي: (ڏسندي ۽ حيرت کائيندي) اڙي او ڏاڪڻ جي ڏاڪي جهڙا، هيءَ پڻهين جي جاءِ ناهي جو وات ڦاڙي ٿو ٽھڪ ڏين.... هي ڏسين ٿو چپٽو، وات ۾ وجهي ڪاڪڙو ڪڍي ڇڏيندوسانءِ.
ڌرمينڌر: منشي.. منشي... مان ڌرمنيڌر آهيان ڌرميندر!
منشي: اڙي در ۾ در آهين، يار دريءِ ۾ در، وڃ وڃي ڪنھن ڪاريگر کي ڳولهه ته ڀِتِ ۾ بيهاري ڇڏيئي... وڏيرو وليداد ماڻهن جو جايون ناهي ٺاهيندو.
ڌرمينڌر: منشي مان ٺاڪر وليدادجو وڏي کان ننڍو پٽ آهيان جيڪو انڊيا پڙهڻ ويو هو،
منشي: (ڀارڪ پائيندي) منهنجا رئيس ننڍا قابل خان! ڀلي آئين.
ڌرمينڌر: منشي مون کي قابل سڏي، منهنجي جذبن کي رام تيري گنگا ميلي وانگي فلاپ ڪري ڇڏيُئي.
منشي: ته پوءِ توهان ڏسيو ته توهان کي ڪھڙي نالي سان پڪاريان.
ڌرمينڌر: واه منشي واه، تو ڪيڏي زبردست ۽ بھترين فلم جو نالو ورتو آهي.. ڪس نام سي پڪارون. آها ها.. اها فلم باڪس آفيس تي سپر هٽ وئي .... پر افسوس جو ڪئميرامين اڃا صحيح نموني سان عڪاسي نه ڪئي.
منشي: پٽ ڳالهه مان ڳالهڙو بنائڻ واري عادت اڃا اٿئي؟ ڏس ننڍ رئيس ڪابل......
ڌرمينڌر: (جملو ڪٽيندي) منيم جي.. منھنجو هاڻي نالو اٿئي ڌرمينڌر.
منشي: (عجب کائيندي) عجيب نالو آهي. در ۾ در!!!
ڌرمينڌر: منشي تون هينئر ائين بيٺو آهين جيئن راجن سپي جي فلم دياوان ۾ ماڌوري ڊڪشٽ در تي بيٺي هئي، ها ماڌوري ڊڪشٽ.
منشي: اڌوري دش ڪش!!؟ واه ڀوتار واه! مان جوا کيڏندو آهيان جو اڌوري دش ڪش ڏيانءِ.
ڌرمينڌر: او منشي تون به مون کي نه سمجهيو.. جيئن قادر خان کي گرودت جي فلم هوشيار ۾ هيرو ۽ هيروئن
سمجهي نه سگهيا.. مون اڌوري دش ڪش نه پر ماڌوري ڊڪشٽ چيو. اهيو انڊين فلم جي اداڪاره جو نالو آهي.. جيئن نالو آهي شتروگهن.
منشي: ڇتي جو روغن... عجيب نالا آهن.. اڌوري دش ڪش... در ۾ در.. خير ننڍا ڀوتار ٻڌايو ته تعليم پوري ڪري ولايت پاس ڪئي اٿوَ يا نه؟
ڌرمينڌر: آ ها ها... بلڪل اهڙي قسم جو سوال ڪامياب فلم ۾ شبانه اعظمي، جتيندر کان ان وقت پڇيو هو، جڏهن شبانه اعظمي بيل گاڏي تي بيهي گانو ڳائي رهي هئي، ڇا تون ڄاڻين ٿو ان فلم جي موسيقي ڪنھن ڏئي هئي؟
منشي: الائي ڇا ٿو چوين... مون کي ناهي خبر.
ڌرمينڌر: مان ٿو توکي ٻڌايان ته ان فلم جي موسيقي ڏني هئي عظيم موسيقار لڪشمي ڪانت پياري لال ۽ هدايتڪار هو بي آر چوپڙا.
منشي: در ۾ در صاحب لڳي ۾ ٿو ته وڏو پڙهي ويو آهين جو تنهنجون ڳالهيون منهنجي سمجهه ۾ نٿيون اچن.
ڌرمينڌر: چاچا منشي تون ساون ڪمار جي هدايتڪاري ۾ ٺھيل فلم کل نايڪا جا ڊائيلاگ ڳالهائي، منھنجو من خوش ڪري ڇڏيوَ.. واه.. ڇا تو سيتاپور جي گيتا ڏٺي آهي.
منشي: ننڍا رئيس پرايون ڄايون ڏسڻ عزت وارن جو ڪم ناهي... باقي سيتا شهر ڏٺو اٿم.. گيتا شهر ڪھڙي هنڌ آهي؟
ڌرمينڌر: (پيسا ڏيندي) جي تو اها فلم ناهي ڏٺي ته اچي هي وٺ پنجاه روپيه ۽ هڪ عدد وي سي پي ۽ فلم کڻي اچ ته گڏجي ڏسون.
منشي: ڇا کڻي اچان ڀوتار مون نه سمجهيو.
ڌرمينڌر: وي سي پي يعنيٰ وڊيو ڪيسٽ پليئر.
منشي: پليئر!!... ڀوتار ڪوڏي ڪوڏي جو پليئهر يا ملهه جو پليئر، مان پوڙهو ماڻهو اهيو پليئر نه کڻي سگهندس.
ڌرمينڌر: او چريا تنھنجا اهي افعال ڏسي هدايتڪار رگهووير تڏهن ته توکي فلم ستم شيوم سندرم ۾ ڪاسٽ نه ڪيو ۽ تنھنجي جاءِ تي امريش پوري کي منشي جو ڪردار ڏنائين.
منشي: مولا بچائي اهڙي تعليم کان.... لڳي ٿو ته مان چريو ٿي ويندس.
ڌرمينڌر: اوڇا ته اداڪاري جو انداز آهي.. بس تو ڪاسٽ ٿي وئين پهلاج نهلاڻي جي ايندڙ فلم تم ملي پيار ملا ۾ جنھن کي پروڊيوس ڪيو آهي، هيمامالني. ڏي خبر ڪٿي آهي بابو ٺاڪر ولي داد.
منشي: وڏيرو اوهان کي وٺڻ ويو آهي... هوائي اڏي تي.. خبر ناهي ته توهان ڪٿان کان نڪري آيا آهيو... ڪنھن جهاز مان ڦٽي ڪيو اٿوَ ڇا؟
ڌرمينڌر: چڱو تون هيئن ڪر جو ڳوٺ جي اوڀر واري دڙي تي بيهي ڏس ته بابو ٺاڪر وليداداچي ٿو يا نه؟ پر ائين ڏسجان.. جيئن غضب فلم ۾ ڌرمينڌر ريکا کي ڏسندو آهي.
منشي: چڱو ڀوتار مان وڃان ٿو.
منشي وڃي ٿو. کدڙو فقير اچي ٿو.
ڌرمينڌر: (کدڙي فقيرکي ڏسندي) آ منهنجي من جي ماڌوري، ويجهو اچ ته توکي پنھنجي اکين ۾ سري ديوي سمجهي سمائي ڇڏيان ۽ دل جي دنيا ۾ ڪرشما ڪري، هٿ جي ريکا ڏسي... جيءَ ۾ جياپرادا وانگي ويهاري، پونم سمجهي پيار ڪريانءِ.. جيئن رسي ويل روينا ٽنڊن، جوش مان جوهي چاولا بڻجي، نيلم جهڙو نخرو ڪري، پوڄا جيئن پوز هڻي، مينا ڪشي وانگي مست ٿي پدمني ڪولا پوري واري پريت جو رڪارڊ ٽوڙيان.
کدڙو: (پاڻ ڇڏائيندي) ڇڏ مئا ماريا... مان خير وٺڻ آئي آهيان، پيار ڪرڻ نه.
ڌرمينڌر: ناراض نه ٿي منهنجي نيلم.. بلڪل تو وانگي فلم گهر ۾ رام گلي ۾ شام ۾ نيلم گوندا کي ائين ئي چيو هو ۽ گوندا نيلم کي پرچائڻ لاءِ گانو چيو هو.. شايد توکي پرچائڻ لاءِ مون کي ساڳيو گانو پاڻ تي پڪچرائيز ڪرائڻو پوندو.
کدڙو: (خفا ٿيندي) ڇڏ ڇتا، مئا شل ڦاٿڙي ٿي مرين! خدا ڪندو شل قبر ۾ ملائڪ اها دهلڙي ڦاڙي وجهندءِ.. رب ڪندو ته مون وانگر تاڙيون وڄائيندو رهندين.. الله ڪندو قيامت جي ڏينهن موت جي کوه ۾ ڊانس ڪندين. مون ٻڌو وڏيري جا پٽ ٿا اچن سو خير وٺڻ آيس.. هتي خير، خير جي ماڳ، الٽو چڪر اچي مٿي ۾ لڳو...... ڀڄ ديواني نه ته هي فلمي عاشق ٻک وجهي خيرو ڪري ڇڏيندءِ.
کدڙو فقيرٻاھر نڪري ٿي وڃي ٿو.
ڌرمينڌر: اُف ڪنھن به فلم ۾ ائين نه ٿيو، جيئن اڄ ٿيو، لڳي ٿو ته اسٽيج وانگي فلم انڊسٽري ۾ به جاھل ۽ اَن ٽرينڊ ماڻھو گھري آيا آھن... جو ڊرامن ۽ فلمن جا موضوع ئي مٽائي ڇڏيا اٿن.
نائله گهران داخل ٿئي ٿي.
ڌرمنيڌر: جي مان نٿو ڀلجان ته اوھان آھيو منيشا ڪوئرالا......
نائله: معاف ڪجو.... منھنجو نالو نائله آھي.. اوھان شايد رئيس وليداد جا فرزند ارجمند آھيو؟
ڌرمينڌر: شايد....! محترمه تبو..... مان ھنڊريڊ پرسنٽ ٺاڪر وليدادجو پٽ ڌرمينڌر آھيان.... فلم بيوي ھوتو ايسي جي ڊائريڪٽر وانگر توکي به شڪ آھي ڇا؟ ته مان ٺاڪر وليدادجو پٽ ناھيان؟
نائله: ائين ناھي.... دراصل مون کي توھان جي لاءِ ئي مقرر ڪيو ويو آھي ته جيئن مان توھان جي خدمت ڪري سگھان.
ڌرمنيڌر: يعنيٰ بابو ٺاڪر وليداد به اھائي چال کيڏي ٿو جيڪا چال فلم شعلي ۾ امجد خان کيڏي ھئي! يقينن توھان ھينئر اسٽيج ڊرامي لمبائي جي ھيروئن وانگر مون سان به ھڪ عدد گانو ڳائينديون... جي بسم الله ون.. ٽو .. ٿري....
گانو: ..........................................................................
گانو ختم ٿيڻ کانپوءِ
نائله: ڌرمينڌر صاحب اوھان کي ڪيئن خبر پئي ته مان گانو ڳائڻ آئي آھيان؟
ڌرمينڌر: آءُ ھر ليکڪ ۽ ھدايتڪار کان واقف آھيان ته ڪھڙا ڪھڙا ليکڪ يا ھدايتڪار گھڻا گانا فلمائيندا آھن. ھينئر توھان يقينن مون کان موڪلائڻ لاءِ اجازت وٺنديون.. ٺيڪ آ توھين وڃو...... ھينئر منھنجي دل جي دنيا جي راڻي ممتا ڪلڪرني اچڻ واري آھي.
نائله: ڇا توھان ان سان شادي ڪئي آھي؟
ڌرمينڌر: ڪئي ڪونھي... باقي شادي ضرور ڪبي... توھان کي ڪو اعتراض ھجي ته ڪئميرامين کي ٻڌائي ڇڏجو... ته جيئن آئندہ شوٽنگ وقت صحيح نموني سان رڪارڊنگ ڪري سگھي.
نائله: معنيٰ ھي به ڪم جو نه رھيو.
نائله گھر ڏانھن آئوٽ،
منشي ٻاھران داخل ٿئي ٿو.
منشي: ننڍا ڀوتار وڏو ڀوتار اڃا نه پيو اچي.... رستو ويران لڳو پيو آھي.
ڌرمنيڌر: سمجهيم.... ته وڏا اداڪار فلم جي سيٽ تي دير سان ئي پھچندا آھن... جيئن اميتاب بچن ڪندو ھو.
منشي: سائين باقي اوھان جو ڀاءُ بابل خان پھتو آھي ۽ حويلي اندر موجود آھي.
ڌرمينڌر: اڇا، معنيٰ بابل به اھائي اٽڪل ڪئي، جيڪا راجيش کنا فلم آواز ۾ راج بير سان ڪندو آھي.. مان به ائين ئي ھلان ٿو جيئن فلم رام لکن ۾ انيل ڪپور ھلندو آھي.
ڌرمينڌر گھر وڃي ٿو
منشي: (پنھنجي منھن) ڀانيان ٿو محنت ڪري پڙھيو آھي، ڊاڪٽر ته ضرور ٿيندو، جي ڊاڪٽر نه ٿيو ته پاڻي کاتي جو سرويئر ته ضرور ٿيندو، نه ته زڪوات جو چيئرمين ته آھي ئي آھي.. واھ ننڍا سائين واھ.. تون واقعي ولايت پاس ڪري آيو آھي... ايندا اڱڻ عجيب... نه آيا اڱڻ... ٿيا نصيب ڀَتُا.
وڏيري وليداد جو ٽيون پٽ جيڪو سعودي عرب ويل ھو،
اھو الحاج عبدالماجد ٻاهران اچي ٿو.
الحاج: اسلام عليڪم ورحمته الله وبرڪاتھُ يا اھللِ قبور.
منشي: وعليڪم اسلام يا اھلل صبور، حاجي صاحب ايڏو ڊگھو سلام.. ڪير آھين؟.. تون به ڀَتُ جو ٻڌي آيو آھيان ڇا؟
الحاج: ھاذا ھُد ھُد پاپلين، مڇي شاڪرين، گوشت ٻاڪرين، الحاج عبدالماجد بن سلطان وليداد بن ڪرڙ خان بن اڪ خان.
منشي: بسم الله بسم الله.... ڀلي آئين ننڍي ۾ ننڍا ڀوتار عبدالماجد، ڏي خبر پڪڙ ۾ آيو آھين ڇا؟
الحاج: والله منشي سچ چوَتُن، توکي ڪيئن خبر پَوَتُن ته مان پڪڙ ۾ اچتُن.
منشي: (الحاج جي پيرن کي ڏسندي) اھيو ان ڪري سمجهيم جو توھان جي ھڪ پير ۾ ھڪ رنگ جو ۽ ٻئي پير ۾ ٻي رنگ جو پادر پاتل آھي ۽ اھا نشاني پڪڙ ۾ ايندڙ حاجي جي ئي آھي ڪيئن؟
الحاج: شڪرانا منشي شڪرانا.... اصل بازار مان پڪڙتن.... سفارو ڪري موڪلتن، اچي توسان ملتن، الحمدالله الحمدالله، ڪيف حالڪ؟
منشي: مان به چوان ته ڀوتار جو منھن اھڙو لڳو پيو آھي، ڄڻ چٻري تي بنڊ ويٺو ھجي. سمجھئي.
الحاج: سمجھتن.. سمجھتن منشي... والله اتان جي پوليس توبھتن توبھتن.
منشي: چڪ ھڻندي آھي ڇا؟ اتان جو پوليس؟
الحاج: دخول من الڊڪتن... اھڙو ڊڪائتن، جو ساڻو ڪري وجھتن تلاجي ۾ بند ڪرتن، ڪراچي ۾ تلاجي جو ڍڪڻ کولتن ۽ پوءِ ٻاھر ڪڍتن، تڏھن ھتي اچتن.
منشي: الحاج صاحب ڪا زيارت وغيرہ به ...............
الحاج: (جملو ڪٽيندي) والله منشي زيارت کي ڏاڍو ڳولتن، پرڪٿي به نه ملتن، ھڪڙي عرب کان زيارت جو پڇتن، موٽ ۾ عرب ٻه ٿڦون وھائي ڪڍتن نيٺ ھڪڙي ملڪي کان پڇتن، ان چيتن ته زيارت ھتان لڏي وڃتن.
منشي: ڀوتار لڳي ٿو ته سعودي عرب ۾ داخل ئي نه ٿيو آھين؟
الحاج: منشي سبحان الله سچ چوَتن، شھر ۾ اندر داخل ٿيتن، پوليس پڪڙتن..سڌو ھيڏانھن موڪلتن، شڪرن شڪرن.
منشي: ھتي تو وارو بابو وڻ پاڏو ٻڌڻ ئي نٿو ڏي، اوھان به اھڙا پڙھي آيا آھيو جو کڻي بس ڪجي.
الحاج: منشي بس نه ڪار ڪرتُن، پيجارو ڪرتُن. باقي بابو.... اھو بيمارتُن ھن جو ميڄالو بيڪارتُن، والله منشي ڪجهه به چوتُن، ان ھاذا ذالڪ زالتن زلتن ٻنھي جھانتن.
منشي: حاجي صاحب ڀلا ڪا سوکڙي، منھنجي لاءِ به آندي اٿئي يا نه؟
الحاج: صُبرن، شڪرن، سوکڙي آڻتن... وي، سي آر آڻتن، ريڊيو به آڻتن.. خريدتُن پر!
منشي: پر ڇا حاجي صاحب.
الحاج: وي سي آر مھانگتن، ريڊيو نه وڄتن، جي وڄتن ته رڳو عربي گانا وڄتن.. ان ڪري نه وٺي اچتن... شڪرن والله منشي.
منشي: ٺھيو ھي به ٺٺينگتن... ڀلا حاجي سڳورا ڪا ڪتل، ڪا تسبي ته مون لاءِ ضروري آندي ھوندئي؟
الحاج: آڻتن منشي آڻتن.. اڳ ۾ خمس ريال مون کي ڏيتن ته پوءِ توکي تسبي ملتن.. والله وڳڻين و گهٽهڙين، نھال الذي نصيرآبادين الماجدين.
منشي: وڃ ھي ته صفا لاھي پاھي بيٺو آھي، اڇا ڪپڙا کيسا خالي، ٻين جي ليکي ملڪ جو والي.. آھي اصل گڏھ گاڏي جي نالي.
الحاج: الحمدالله الحمدالله... شڪرانا منشي شڪرانا
منشي: ڀلا سعودي سٺو ھيو؟
الحاج: سبحان الله سعودي عرب جميلتن، ھڪ دفعي بازار ۾ ملتن، پنھنجي گھر وٺي وڃتن ڏاڍي خدمت ڪرتُن.
منشي: (عجب کائيندي( سعودي توکي پنھنجي گھر وٺي ويو ھو؟
الحاج: نعم منشي نعم... سعودي عرب ماڻھو ڏاڍو سٺتن جميلتن، مھمان نوازتُن.
منشي: ھاڻي سمجهه ۾ آيو ته توھان اصل ۾ ھئا ڪھڙي ھنڌ!؟
الحاج: ڪٿتُن.؟
منشي: قطتن پڇ ذيلتن.. ٻيو ڪو ھيٺ ٿو رئي ٿيتُن... سمجھتن، جي نه سمجھتن ته پوءِ حاجي نه چوائتن.
الحاج: الحمدالله.... منشي والله تون وڏيون شرارتون ڪرتُن.
منشي: مڙئي خيرتُن.. تون خوش تُن؟ مان به خوش تُن.
الحاج: منشي ھتي ٽيپھري جي صلوات ڪھڙي وقت تي پڙھتن، مان صلوات باجماعت پڙھتن.
منشي: ڀوتار توھان ترسو... مان مسجد جي ملان کان سٽ ڏئي پڇي ٿو اچان. سمجھئي نه سمجھئي؟
منشي ٻاھر نڪري وڃي ٿو.
الحاج: (تسبيح پڙھندي) حاجي علم، گاجي گلم، مروڙي ملم.. چاچو چلم، حاجي علم، گاجي گلم.. مروڙي ملم چاچو چلم.
نائله داخل ٿئي ٿي.
الحاج: (نائله کي شوڪارو ھڻندي) اھلن و سھلن يا حبيبي حيا حيا.
نائله: حاجي صاحب توھان ڪنھن سان ملندؤ؟
الحاج: اي النساءَ توکي ڏستن مون کي سعودي يا اچتن.. سڀ ڪجهه وسري وڃتن... تون ڇا پڇتن؟
نائله: اوھان ڪير آھيو؟ ڪنھن سان ملڻ چاھيو ٿا.
الحاج: ھاذا ھُد ھُد پاپلين، مڇي شاڪرين، گوشت ٻاڪرين، الحاج عبدالماجد بن سلطان وليداد بن ڪرڙ خان بن اڪ خان.
نائله: حاجي صاحب! اوھان جا لک احسان جو توھان پنھنجو تعارف ڪرايو... ھاڻي حويلي اندر وڃو ته صفائي واري عورت ھتي ٻھارو ڏيئي وڃي.
الحاج: ٻھارتن! والله سعودي عرب ۾ مان اھيو ڪم ڪرتُن.
نائله: پوءِ ھتي به حاجي صاحب اھيو ڪم ڪريو.
الحاج: نعم.. نعم.. ھتي اندر ويھتن.. توسان ٻکتن.. تون نه ڊڄتن.. مان شريفتن، پر تون ڪيرتُن.
نائله: مان اوھان جي والد صاحب جي دوست غفران الله جي ڌيءُ نائله آھيان.
الحاج: نائله !! تون ڏاڍي وڏي ۽ سھڻي ٿي وڃتن... اسان جڏھن به توھان وٽ اچي رھتن... ته تون تمام ننڍتُن.. ماشاالله.. جميلتن تون مون سان شادي ڪرتُن.
نائله: نه حاجي صاحب.... حاجي سان شادي ڪري مان پنھنجي زندگي عذاب نٿي بڻائي سگھان.
الحاج؛ خيرتن... ڇو شادي نه ڪرتن.
نائله: ان لاءِ حاجي صاحب.. جو حاجي شادي کان پوءِ پنج پنج سال سعودي ۾ رھي ٿا پون... اھيو نٿا سوچين ته پوئتي ھنن جون زالون ڪھڙي ويل ۾ ھونديون.... ھنن جا ٻچا پيءُ جي پيار کان ڪيڏو محروم ھوندا آھن حاجي جي زال ۽ ٻارن جا اندر کاڌل ھوندا آھن.
الحاج: ڏوڪڙ جام موڪلتن.. پوءِ ڇو ڏکتن؟
نائله: ڏوڪڙن سان دنيا جون اصلي خوشيون خريد نٿيون ڪري سگھجن. بحرحال توسان شادي ڪري مان پاڻ کي جھنم ۾ نه اڇلائيندس.
الحاج: قسم آھي مون کي خدا جو ... مان سعودي نه وڃتن.. تون رڳو مون سان شادي ڪرتُن.
نائله: جي اوھان جو اھيو فيصلو رھيو ته پوءِ ان باري ۾ سوچيو ويندو.
نائله ٻاھر آئوٽ
الحاج: (صوفي/ڪرسي تي ويھندي) الحاج عبدالماجد... تلميذ سچ چوتن... مان سعودي نه وڃتن... ھتي شادي ڪري رھي پوتن... منھنجي شادي ٿيتن... زال پاسي ۾ ويھتن.. ٻچا ٿيتن...
الحاج خواب ۾ ھليو وڃي ٿو، ھو خواب ۾ نائله کي ڏسي ٿو،
نائله اچي ٿي، ھو صوفي تان آھستي اٿي ٿو.
الحاج: (نائله جون ٻانھون وٺندي) نائله توکي مون چيو ھو نه.. ته شادي کان پوءِ مان ٻاھر نه ويندس.. پنھنجي ئي ملڪ ۾ رھندس... ھا نائله اڄ ھن ھني مون جي موقعي تي، ھنن پھاڙن جي خاموش پٿرن کي، سر سبز وڻن جي پنن کي، ٿڌڙين ۽ مٺڙين هوائن کي شاھد بڻائي توسان وچن ٿو ڪريان ته آءُ توکي ڇڏي ٻي پاسي نه ويندس.
نائله: سچ.... جي ائين آھي ته پوءِ آءُ توتان قربان ٿي وڃان.
گانو..........................................
گانو ختم ٿئي ٿو... نائله آئوٽ ٿي وڃي ٿي
حاجي صاحب آھستي آھستي ساڳي صوفي تي وڃي
ساڳي پوزيشن ۾ ويھي ٿو. منشي اچي حاجي کي خواب مان جاڳائي ٿو.
منشي: ننڍا ڀوتار الحاج صاحب.... ايڏو اوجاڳو اٿوَ ته گھر وڃي سمھو.
الحاج: (جاڳندي) او منشي تو اسان کي جدا ڪرتُن... زالڪ زالتن رحمتن.
منشي: الحاج صاحب خواب پيا ڏيو ڇا؟
الحاج: ھائو منشي.. سٺو خواب ڏستن... پر افسوستن تو سڄي منصوبي کي خراب ڪرتن... خير صلوات جو پڇي اچتن؟
منشي: ھا، ملان چيو ته اڄ وڏيري وليدادجي اوطاق تي ڀَتُ آھي سو اڄوڪي ٽيپھري ٿيندي ڪونه... سڀاڻي پڙھنداسين.
الحاج: ٺيڪتن مان حويلي ۾ وڃتن.... حاجي علم.. خالي گلم.... مروڙي ملم... چاچو چلم....
الحاج گھر وڃي ٿو، منشي ڳالهائي ٿو.
منشي: ڀانيان ٿو ننڍو رئيس جيل ۾ ھيو، تڏھن ٿو سعودي عرب کي ماڻھو ڪوٺي، بس سائين آھي اميراڻو ٻار... جي ھجي غريب جو پٽ ته سڀ ڪو ٿڪ ٿڪ ڪريس... ھاءِ ڙي ٻه چاپڙا زمانا.
تعليم جو آفيسر، ملان، جماندار ۽ وڏيرو وليداد ٻاھران داخل ٿين ٿا.
وڏيرو: منشي ڏي خبر ڇورا آيا يا نه؟ ايئرپورٽ تي جھازن کي ڏسندي ڏسندي منھنجا دوڏا ئي ساوا ٿي ويا آھن.
منشي: ڀوتار متان مليريا ٿي ھجيوَ ۽ بنا رت چڪاس جي ڪا دوا کاڌي ھجيوَ.. جو ساول ٿي اٿوَ.... دوڏا ساوا ٿيڻ خراب ڪم آھي.
وڏيرو: منشي مٿو نه کاءُ... (مھمانن کي مخاطب ٿيندي) توھان ويھو صاحب! ھا منشي نڀاڳا ڇورا آيا به يا ٽيم ڏئي ڀڃي ويا.
منشي: ڀوتار صحيح سلامت پورا پنا پھتا آھن... آمريڪا وارو پاڏي جي پٺيءَ تي چڙھي پھتو آھي.
وڏيرو: اڙي انڊيا واري.
منشي: سائين اھو ريل جي پويان ڇھه ڇھه پيسا ٻه ٻه پايون ڪندو ٽيشڻ کان ڳوٺ تائين ڏاند پويان ڊڪندو اچي ھتي ساھ پٽيو اٿائين.
وڏيرو: اڙي سعودي وارو ڪھڙي سواري تي پھتو آھي؟
منشي: وڏا ڀوتار سعودي عرب وارو صاحب پنھنجي اباڻي سواري کوتي تي چڙھي ھتي اچي بيھي رھيو..... گڏھ تان لھي ئي نه پيو.. زوري لاٿو اٿمانس.
وڏيرو: ڇا ته تعليم سادگي سيکاري اٿن... وھوا.... وھوا.
منشي: ڀوتار ايندڙ اليڪشن ۾ ايم پي اي جي سيٽ تي ھڪ نه ھڪ کي بيھارجو.
وڏيرو: چڱو چڱو ڊيگهه نه ڪر... وڃ ۽ ڦتوءَ جي پٽ وريام کي وٺي آ، جيڪو ڊاڙون ھڻندو وتي ٿو ته مان ھوشيار آھيان.
منشي: ڀوتار مان ڊيگهه ڇڏي ويڪر ۾ وڃي ٿو ڦتو جي ڇوري کي وٺي اچان. پر خير ته آھي ڀوتار.
وڏيرو: اڙي منشي پنھنجي پٽن سان مقابلو ڪرائڻو آھي.. ڏسان ته اھيو ڄٽ ھاري جو پٽ ڪيئن ٿو منھنجي پٽن کي ماري.. ھي ڏس تعليم جو وڏو آفيسر.. مولوي ۽ پوليس عملدار آيا آھن، امتحان جو فيصلو ڪرڻ.
منشي: ڀوتار تعليم جي آفيسر جي ڳالهه ته سمجهه ۾ آئي ته ھو سوال پڇندو. پر ملان ڇو؟
وڏيرو: ان لاءِ جو ھي مذھبي سوال ڪندو.
منشي: ڀوتار جڏھن مولوي کي پنھنجو استاد سبق پڙھائڻ لاءِ سڏ ڪندو هو ته ھي ملان حجري جي ڇت تي چڙھي ڀڄي ويندو ھو. اھيو ڪھڙا سوال ڪندو... ڀلا جماندار ڇو؟
وڏيرو: قانون جو ماھر آھي... قانوني سوال پڇندو.
منشي: ڀوتار اھيو جماندار اسڪول جي ٻاھران پڙھيو اٿئي؟ جي نه ايڏو ھوشيار ھجي جا ته پوليس ۾ جماندار ٿورئي ھجي ھان.
وڏيرو: چڱو چڱو چوانءِ ٿو تڪڙو وڃ مقابلو ڪرائڻو آھي.
منشي: ڀوتار ماڻھن جي ميل ڪرائڻي اٿوَ ڇا؟ ڏاندن جو گويون ڪرايئي، اڄ ماڻھن جي ميل ٿو ڪرائين..... ڏسڻي پئي. ڀوتار پاڻ واري ڇوري ھيبت خان کي به وٺي اچان.. ڏسان ته ڪھڙي پاڻي ۾ آھي؟
وڏيرو: اڙي وٺي اچينس، ڇا ڪندو تو وارو ڇورو.
منشي ٻاھر وڃي ٿو.
وڏيُرو: آفيسر مون وارا ڇورا مٿي مان ٺڪاءَ ڪڍي ڇڏيندءِ بابا.
آفيسر: رئيس تعليم حاصل ڪرڻ لاءِ سڄو دارو مدار شاگرد تي آھي، رلڻ، بري صحبت ۾ رھڻ، داداگيري ڪرن“ شاگردن جو عمل ناھي، ٻي طرف استاد به علم کي فيض سمجهي علم ڏيندا رھن. ورنه اسانجي تعليم جي تباھي کي ڪوبه بچائي نٿو سگھي.
جماندار: واقعي سچ ٿا چئو... امتحاني سينٽر تي ڊيوٽي دوران خبر پئي ته ڪاپي جو مرض ڪينسر بڻجي چڪو آھي، چيم ته ڪيانِ لاڪپ پر چپ رھيس.
آفيسر: ھا اھيو ان لاءِ جو استاد پنھنجو قرض ۽ شاگرد پنھنجو فرض وساري ويٺا آھن.... بس رڳو ھٿيارن، سفارش ۽ رشوت جي زور تي تعليم ھلي پئي،
وڏيرو: آفيسر نوجوان ٻچا آھن... رت ۾ جوش ته ھوندو نه بابا.
آفيسر: اھيو جوش نه پر بيھوشي آھي رئيس... ڀلا ڪوشنڪوف ۽ قلم جي دوستي ڪيترو وقت ھلندي!؟
وڏيرو: آفيسر ماستر به بابا وتن ٿا تالا کنيو..... شل نه ڪنھن جي بدلي ٿي پوءِ ته اسڪولن، ڪاليجن ۽ يونيورسٽين کي تالا... اھيو حشر ڏسي تڏھن ته پاڻ وارا ڇورا ولايت موڪليا ھئا.
آفيسر: وڏيرا اڃا به ڪي جوان آھن جيڪي علم جو ڏيئو روشن رکندا پيا اچن.... ته جيئن ھي قوم اوندھ مان نڪري نروار ٿئي.
وڏيرو: ھوندو! خير توھان ڪچھري ڪريو، مان چورن کي وٺي ٿو اچان.
وڏيرو گھر اندر آئوٽ.
وڏيري وليداد جي گھر وڃڻ کان پوءِ منشي اچي ٿو، جنھن سان گڏ سندس پٽ
ھيبت خان ۽ ڦتو جو پٽ وريام آھي، داخل ٿين ٿا، وريام ادب وچان سڀني کي ھٿ ڏئي ٿو.
منشي: (پُٽ کي) ھيبت خان اھڙيون کڙھون ھڻجان جو جاوا، پيلا، نيلا ۽ تيلا سڀ تيل ٿيل ھجن.
ھيبت خان: ھيبت خان کان ڪير کٽيندو بابا... جي ڪو کٽي به ويو ته دون تي ريوالور رکي اڳ ڪڍي ويندو مانس.
آفيسر: پنھنجو نالو ٻڌاءِ ۽ ڇا پڙھندو آھين.
ھيبت خان: نالو ته ھيبت خان آھي، يونيورسٽي ۾ شينھن سڏيندا آھن.. ۽ تعليم ته اڃان پڙھون پيا.
منشي: آفيسر صاحب مون وارو ڇورو يونيورسٽيءَ ۾ ڏھن سالن کان پيو پڙھي ۽ ٿوري ٿوري سٽي به ھڻندو آھي.
جماندار: چئين ته ڪيانس لاڪپ.. حڪم ڪر.
آفيسر: اھيو ته تو واري پٽ جي لڇڻن مان ظاھر پيو ٿيئ.
ھيبت خان: مسٽر ھوش سنڀالي ڳالهاءِ، ھيبت خان جھڙي تھري جي ٽڻ مڻ ناھي سھندو، ڀلا ڀاڳ ٿي جو ھتي ھاسٽل ڪونھي، نه ته ڪلاشن ڪن پٽيءَ تي رکي ھلي بند ڪريانءِ ھا.
ملان: نعوذ بالله من ذالڪ افسھم. خبيث خان نامعقول.
آفيسر: شاباس پٽ شاباس... واقعي تون ھاسٽل جو ھيرو ٿو لڳين.
ھيبت خان: ماٺ رھ مسٽر....ھا بابا ڇا جو مقابلو ڪرڻو آھي.. جلدي ڪريو .. مون کي اڄ روڊ تان چندو ڪرڻو آھي.
منشي: ڇورا وري خرچ کٽو اٿئي ڇا؟
ھيبت خان: بابا ائين نه چئه اسين لطيف سائين جي ورسي ملھائينداسين.
آفيسر: ورسي! ڪڏھن ملھائبي.
ھيبت خان: تاريخ مون کي ياد ڪونھي، ٿيندي ڪڏهن ۽ ڪٿي؟ اھا ٻي ڳالهه آھي، باقي ورسي ملھائينداسين ضرور.
منشي: صاحب ڇورو ڪوڙ ٿو ڳالهائي..ھي نڀاڳو جڏھن کٽندو آھي ته ٻه چار ڄڻا پاڻ جھڙا ساڻ ڪري روڊ تان ورسي ملھائڻ جي بھاني وتندو آ چندو وٺندو، مان ته خرچ ڏيڻ کان بچي پيو آھيان.
ھيبت خان: بابا ائين نه چئه! اسين اھڙي ڳالهه چوڻ واري جي زبان ڪاڪڙي سميت ٻاھر ڇڪي ڪڍندا آھيون... تون ابو ٿي پيو آھين، تڏھن زھر جا ڍڪ ڀري بس ٿو ڪيان،
وريام: ھيبت خان ھروڀرو جذباتي نه ٿي.. ڪجهه وڏن جو به خيال رک.
ھيبت خان: اڙي وريام ! تون مون سان ڳالهائين ٿو!؟ جنھن کان يونيورسٽيءَ ۾ تو جھڙا لنگور لڪندا وتندا آھن.
منشي: قرض گھرندو ھوندين تڏھن توکان لڪندا ھوندا منھجا لاڏلا پٽ.
وريام: ھيبت خان ھي ڳوٺ آھي، گولي جي زور تي ماڻھن جو دليون جيتڻ ناممڪن آھي.
ھيبت خان: تون مون کي نه سمجھاءِ.... وڃ ۽ وڃي ڪتابن ۾ منھن ھڻ.
وريام: پر ھيبت خان داداگيري ۽ غنڊا گردي مان ڪجهه به نه ورندئي.
ھيبت خان: چوانءِ ٿو ماٺ ڪر... پنھنجي زبان پاڻ وٽ قابو ڪري رک، نه ته وات واري گولي ھڻي نڙگھٽ اڏائي ڇڏيندومانءِ وريام.
وريام: ھا ھا.. تون مون کي ڇونه گوليون ھڻندين!؟ تنھنجي گولي ڪنھن ڌرتيءَ جي دشمن جو پيچو ڪيو آھي؟ پنھنجا ماري وتو ٿا سورما سڏائيندا.
ھيبت خان: (ريوالور ڪڍندي) بڪواس بند ڪر وريام.
ھيبت خان وريام کي ماري ٿو، منشي ۽ ٻيا ٻنھي کي ڇڏائين ٿا.
منشي: اڙي نٿو چوانءِ ته معتبر ٿي ويو آھين.. ھي ڳوٺ آھي.. ماڻھو موچڙا ھڻي ٻلو بڻائي وجھندئي سوئر.
ھيبت خان: وريام توکي ته مان چڱي طرح ڏسندس.
منشي: چڱو چڱو گھڻي داڦ ھنئي اٿئي... ٽر اکين اڳيان نه ته لاھي موچڙو اھڙي ڪياڙي ڪٽيندوسانءِ جو ماڻھين به توکي سڃاڻي نه سگھندي.
ھيبت خان اکين ۾ شور وجھي وريام کي ڏسندو ٻاھر ھليو وڃي ٿو.
جماندار: منشي حڪم ڪر ته ڪيانس لاڪپ....
ملان: اعوذ بالله من شيطان رجيم.. پناھ ڏي شيطان مردود کان.
آفيسر: پٽ تو جھڙا بردبار ماڻھو دنيا ۾ انسانن جي دلين کي فتح ڪري ،نئون سج اڀاري، سک جا سنيھا کڻي، جيئو ۽ جيئڻ ڏيو جا گس ڏيندا آھن... ھا پٽ فتح تنھنجي قدمن جي غلام آھي.
وريام: سر جيڪڏھن ڇِتو ڪتو چڪ ھني ته ڇا وير وٺڻ لاءِ ڪتي کي چڪ ھڻجي!؟ نه پر ان چڪ جو علاج ڪرائجي.
ملان: جزاڪل الله جزاڪ الله... اھيو ئي عقلمندن جو ڪم آھي.
آفيسر: پٽ تون ڇا پڙھندو آھين؟
وريام: سر ايم اي صحافت ۾ ڪريان پيو.
آفيسر: گُڊ... پٽ تون صحافت جي ڊگري حاصل ڪري، قوم جي ڪھڙي خدمت ڪري سگھين ٿو؟
وريام: سر اسانجي ڳوٺ ۾ اڪثر صحافي، ٺڳي، منافقي، بليڪ ميلنگ جي صحافت ڪري رهيا آهن ۽ هتان جي با اثرن جا ثنا خوان لڳا پيا آهن، هتان جي صحافت چمچا گيريءَ جي بنياد تي ھلي پئي، اڄ ڪلهه صحافي برائين جي جڙ بنجي چڪا آھن... منھنجي منزل آھي ته سچن ۽ بي باڪ صحافين جي سٿ ۾ شامل ٿي ھن نصين ماريل قوم جي زبان بنجي جڳ جھان جاڳائيندو رھان.
آفيسر: اھيو سٺو جذبو آھي، ضروري ناھي ته رڳو نوڪري ڪرڻ جي آس ۾ پڙھجي.
وريام: ھا سر جيئن ويٽنام جي شاعر توئي دين چيو آھي ته ياد رک!
تو وٽ تنھنجو عقل،
تنھنجو علم قوم جون امانتون آھن،
امتحان پاسي ڪري وطن جي ويرين وٽ
ڪرسي ماڻڻ، تنھن کان وڏي بي حيائي، ذلالت ۽ غداري بي ڪانھي
پنھنجي علم ۽ عقل کي
پنھنجي قوم جي ڦٽل نصيب سنوارڻ لاءِ
وقف ڪري ڇڏ.
وڏيرو وليداد پنھنجي پٽ بادام سان گڏ اچي ٿو.
بادام: (آفيسر کي ملندي) آئي ايم مسٽر بادام بي اي ڊي اي ايم بادام، پي ايڇ ڊي ايف ان انگلش اينڊ اردو، اينڊ يو.
آفيسر: آئي ايم ايجوڪيشن آفيسر.
بادام: اوڪي ... اوڪي.
ڌرمينڌر داخل ٿئي ٿو.
ڌرمينڌر: (آفيسر کي ھٿ ڏيندي) غضب فلم ۾ زبردست اداڪاري ڪري فن جي دنيا ۾ تھلڪو مچائيندڙ ڌرمينڌر مون کي چوندا آھن.
ملان: پر پٽ تنھنجو نالو ته قابل خان آھي.
ڌرمينڌر: مولوي صاحب جيئن يوسف خان پنھنجو نالو مٽائي فلمي نالو رکيو دليپ ڪمار... تيئن مون پنھنجي نالي قابل خان کي دٻن ۾ بند ڪري ڌرمينڌر کي نمائش لاءِ پيش ڪيو اٿم.
وڏيرو: پٽ قابل خان... ھي آھي پوليس عملدار.
ڌرمينڌر: (جماندار کي ھٿ ڏيندي) بابي کي گھڻو ئي سمجھايو اٿم ته بابا تنھنجو پٽ ڌرمينڌر آھي قابل خان نه..... پر بابو سائين سدا شيواامرپارڪر وانگر ضد ڪيون فلمون فلاپ پيو ڪرائي.. توھان ئي سمجھايوس.
ڌرمينڌر: چئين ته ڪيانس لاڪپ.
ڌرمينڌر: ائين فلم باپ کي دشمن ۾ ڪيو ويندو آھي.
الحاج داخل ٿئي ٿو.
الحاج: (آفيسر سان ملندي) اسلام عليڪم يا اھلل قبور.... ھاذا ھُد ھُد پاپلين، مڇي شاڪرين، گوشت ٻاڪرين، الحاج عبدالماجد بن سلطان بن ڪرڙ خان بن اڪُ خان، ڪيف ھالڪ؟
آفيسر: تون ٻڌاءِ حاجي صاحب توھانجا حال ڪيئن آھن؟
الحاج: (جماندار کي ھٿ ڏيندي) شڪرن شڪرن.... اسلام عليڪم يا اھلل قبور.... ھاذا ھُد ھُد پاپلين، مڇي شاڪرين، گوشت ٻاڪرين، الحاج عبدالماجد بن سلطان بن ڪرڙ خان بن اڪُ خان، ڪيف ھالڪ يا حبيبي؟
جماندار: حاجي صاحب! منھنجا حال ٿاڻي جي لاڪپ جھڙا لڳا پيا آھن.
الحاج: (مولوي سان ملندي) ڪيف ھالڪ يا استادي..؟؟
ملان: الحمدالله.. الحمدالله.. حال سٺا آھن.
وڏيرو: آفيسر صاحب ! ڀلي ھاڻي ڇورن کان امتحان وٺو.
آفيسر: ٺيڪ آ.... ته سڀ کان اول مسٽر بادام کان سوال...... مسٽر بادام ويئر از رني ڪوٽ؟
بادام: او آفيسر، ديئر از نو رني ڪوٽ... آمريڪا ۾ رني ڪوٽ نھين ھوتا ھائي، ادھر ڊيوڊ ڪوٽ... سني ڪوٽ، جيڪسن ڪوٽ اينڊ ميني ميني نيمس ڪوٽ، نو رني ڪوٽ (پنھنجي ڪوٽ ڏانھن اشارو ڪندي) دس از انڊر ٽيڪر ڪوٽ يو نُوانڊر ٽيڪر؟
آفيسر: يوَر اينسور از رانگ... تنھنجو جواب بلڪل غلط آھي.
بادام: او نو آفيسر... ھز فل نيم از ريگن رانگ.. اس ڪا پورا نام ريگن رانگ ھائي... ھو از ماءِ بيسٽ فرينڊ، ريگن رانگ ھمارا اڇا دوست ھائي.
آفيسر: پٽ وريام تون ٻڌاءِ رني ڪوٽ ڪٿي آھي؟
وريام: سر رني ڪوٽ ايشيا جو وڏي ۾ وڏو قلعو سنڌ صوبي جي ضلعي ڄامشوري ۾ آھي.
آفيسر: گڊ....
جماندار: مارشل لا ۽ ڊيموڪريسي ۾ فرق ڪيا ھائي.
بادام: مارشل لا از ويري بليڪ گرل.... ڊيموڪريسي از ماءِ لوَر فرينڊ.. شي از ويري سمارٽ... آفٽر ون ييئر آءِ ميريج ھم، ڊيموڪريسي سي ھم ايڪ سال بعد هم شادي بنائي گا.
آفيسر: توھان جو ھي سوال به غلط آھي.. پٽ وريام تون ٻڌاءِ ته ڊيموڪريسي يعنيٰ جمھوريت جو مطلب ڇا آھي ۽ مارشل لا ڇا آھي؟
وريام: سر جمھوريت اھڙ ي نظام جو نالو آھي، جنھن نظام ۾ ھر ھڪ ماڻھو کي ڳالهائڻ، لکڻ، پڙھڻ جو ھڪ جيترو حق آھي. ھر ماڻھو پنھنجي راءِ جي آزادي رکي سگھي ٿو.. مطلب ته جمھوريت عوام کان عوام لاءِ ھوندي آھي ۽ مارشل لا بلڪل ان جي ابتڙ نظام آھي.
ملان: اوھان ولايت مان ڪھڙي مذھبي تعليم وٺي آيا آھيو؟
بادام: ماءِ ڪواليفڪيشن از پي ايڇ ڊي ايف ان انگلش اينڊ اردو يو نو؟
آفيسر: پي ايڇ ڊي ته ٻڌي آھي پر اھا ايف ڇا ھي؟
بادام: او ماءِ آفيسر ايف مينس فيل.... يس ڊاڪٽر آف فلاسافي ۾ فيل ھون.
آفيسر: مسٽر بادام اوھان جو امتحان پورو ٿيو... دي اينڊ آف يور ايگزمنيشن..... پٽ قابل تون ٻڌاءِ.
ڌرمينڌر: صاحب ڌرمنيڌر کي قابل چئي ڇو ٿا فلم آنسو بني انگار جي ٽريجڊي سين کي ڪاميڊي ۾ تبديل ڪريو. جي اوھان جو اھو رويو رھيو ته ڌرمينڌر فلمن مان آئوٽ ٿي ويندو.
آفيسر: ٺيڪ آ ڌرمينڌر صاحب... اوھان ٻڌايو ته قاسم بندر ڪٿي آھي؟
ڌرمينڌر: بلڪل اھڙي قسم جو سوال بمل راءِ جي فلم پٿر دل ۾ امريش پوري پنھنجي ننھن کان پڇي، ان کي منجھائي ڇڏيو ھو. بحرحال امريش پوري جي ننھن منجھندي سوال جو جواب ڏنو ھو ته قاسم منھنجو ڪلاس فيلو آھي، باقي بندر جھنگ ۽ چڙيا گھر ۾ جام ھوندا .
منشي: صدقي وڃان در ۾ در صاحب، اصل سوال جي ٺوڙھ تي چڙھي جواب جي چيلهه چٻي ڪري رکي اٿئي.
آفيسر: منشي تو واري ڌرمينڌر صاحب جو جواب بلڪل غلط آھي.
منشي: آفيسر صاحب چڱي طرح نه سمجهيو ھوندئين.
وڏيرو: آفيسر پوءِ پڇ ھن وريام کان ته نڪرنس ٺڪاءَ... منشي! جڏھن قاسم بندر مون ئي ناھي ڏٺو ته ڦتوءَ جي پٽ وريام وري ڪٿي ڏٺو ھوندو!؟
وريام: معاف ڪجو وڏيرا... مان ڄاڻان ٿو ته قاسم بندر ڪراچي ڀرسان ضلعي ٺٽي ۽ صوبي سنڌ ۾ آھي، جنھن کي پورٽ قاسم به چون.
جماندار: ڌرمينڌر صاحب ٻڌايو ته پاڻي پٽ جي لڙائي ڪنھن جي وچ ۾ ۽ ڪٿي لڳي ھئي؟
ڌرمينڌر: راج چوپڙا جي ھندي فلم آنڌي ۽ طوفان جي شوٽنگ وقت امجد خان ۽ اسراڻي وچ ۾ پونا ۽ شملا جي پھاڙن جي چوٽي تي اھا جنگ لڳي ھئي.
آفيسر: اڇا ته پاڻي پٽ جي لڙائي جو اهو قصو آھي!!؟
ڌرمينڌر: ھا سر... جنھن فلم جو ھيرو ھيو، مٿن چڪرورتي ۽ ھيروئن ھئي رتي آگني ھوتري.. موسيقي ترتيب ڏني ھئي بپي لھري ۽ ڊائلاگ لکيا ھئا قادر خان.
جماندار: چئين ته ڪيان سڀن کي لاڪپ! حڪم ڪر.
منشي: ڇا ته ڄانگھي ھنئي اٿائين سوال کي.... پڪ اھيو جواب صحيح ھوندو. ڪيئن وڏيرا!
وڏيرو: ھائو منشي بروبر اصل سوال جا لاھ پٽي رکيائين.
آفيسر: وڏيرا توھان جي فلمي اداڪار پٽ جو اھيو سوال به غلط آھي.
منشي: آفيسر! سوال کي نه سمجهيو ھوندئين... ڪڏھن ڪڏھن ائين به ٿيندو آھي ... تڪڙ نه ڪر آفيسر تڪڙ نه ڪر.
آفيسر: پٽ وريام تون ٻڌاءِ، ھنن ولايت پاس ڪري ايندڙن کي.
وريام: سر پاڻي پٽ جي لڙائي سراج الدين دولا ۽ ظھيرالدين بابر وچ ۾ پاڻي پٽ جي ميدان تي لڳي ھئي.
آفيسر: گڊ.. پٽ گڊ...
منشي: وڃ وڏيرا ڦتو جي پٽ تو واري جائي جي اک کڙھ سان ڪڍي ورتي.
وڏيرو: منشي کائين منھنجو ۽ ڳڻ ڳائين ٿو وريام جا..... تون نمڪ حرام آھين.
جماندار: وڏيرا اوھان پاڻ ۾ لڙائي نه لڙو ورنه مان ٻنھي کي لاڪپ ڪندس.
وڏيرو: اڙي تون چپ ڪر جماندار ڀَتُ کور.
آفيسر: وڏيرا امتحان وٺڻ ڏيو.... ته ھا پٽ انڊيا ۾ تعليم حاصل ڪندي انڊيا جي ڪھڙي شيءِ اوھان کي پسند آئي.
ڌرمينڌر: فلم لوھا۽ اداڪار ڌرمينڌر..... ڇا ته فلم ھئي..... ساندھ پنج سال سئنيمائن ۾ ھلندي رھي.. الائي ڪيتريون گولڊن جوبلي ڪيائين، پروڊيوسر کي ڪروڙين روپين جو فائدو مليو.
جماندار: تو واري پروڊيوسر ٽيڪس پياري يا نه....نه ته چئين ته ڪيانس لاڪپ.
آفيسر: ٺيڪ پٽ ڌرمينڌر تو واقعي امتحان فلمي انداز ۾ ڏنو... اچو حاجي سڳورا ھاڻي وارو آهي توھانجو.
الحاج: اسلام عليڪم يا اھلل قبور.... ھاذا ھُد ھُد پاپلين، مڇي شاڪرين، گوشت ٻاڪرين، الحاج عبدالماجد بن سلطان بن ڪرڙ خان بن اڪُ خان، حاجي علم... گاجي گلم....مروڙي ملم، چاچو چلم آشُو... ھاڻي معلم سوال پڇتن.
ملان: حاجي صاحب توھان ٻڌايو ته پنج وقت نمازن ۾ ڪل رڪعتون گھڻيون آھن.
الحاج: سوال ڏاڍو سٺتن، معلم رڪعتن مديني ۾ نه ملتن، ڏاڍو ڳولتن، پر ماڻھو چَوَتُن ته جھاز ۾ چڙ ھي ٻي ملڪ ۾ وڃتن. افسوستن افسوستن.
آفيسر: پٽ وريام تون ٻڌاءِ ته حاجي سڳورو نماز جي رڪعتن کان واقف ٿئي.
وريام: سر پنجن وقتن جون ٽوٽل 47 رڪعتون آھن.
ملان: الحمدالله... سبحان الله.. حاجي صاحب ٻڌايو ته اضحيٰ ڇو ڪئي ويندي آھي؟
الحاج: والله معلم ڪبير.... سعودي ۾ اضحيٰ نه ڪرتُن ته پوءِ مان ڪيئن سمجھتن.
منشي: حاجي سڳورا سمجھندو ڪر ته اضحيٰ ان لاءِ ڪئي ويندي آھي ته جيئن ان وڏي ڏينھن تي غريب غربو مال وندن ۽ ڏوڪڙن وارن ماڻھن جي ڪٺل ڍور مٿان بيھي ھٿ ٽنگي گوشت وٺن.. بين لفظن ۾ عيد جي ڏينھن به پنن.
وڏيرو: اڙي چريا منشي، ائين ناھي.. اصل ۾ اضحيٰ انھيءِ لاءِ ڪئي ويندي آھي ته ڪنھن جو ڍور سھڻو ۽ قيمتي ھيو... ڏٺئي نه! گذريل اضحيٰ وقت مون واري ڍور جي ڪيترن ماڻھن نيڪي ڪئي؟
منشي: ڀوتار نيڪي ۾ اوھان خوش، ماڻھو گوشت ائين کڻي وياڄڻ ڍور ڪٺو ئي ڪونه ھيوسين.... منھنجي نظر ۾ ته رڳو خالي تڏي تي پئي، سمجھئي وڏيرا.
وڏيرو: ھا ھا سمجهي ويس.
منشي: جي سمجهي ويو آھين ته ھن سال اضحيٰ اوطاق جو در بند ڪري ڪجان ته جيئن اسان به گوشت کائي مزو وٺون.
آفيسر: منشي بابا اضحيٰ جو ٿورن لفظن ۾ مقصد آھي ته انسان پنھنجي سر جو صدقو ڏيئي.. اھو ڍور جيڪو بي عيب ھجي.. ڪيئن مولوي صاحب.
مولوي: برحق، برحق.... الحاج صاحب اوھان سعودي ۾ ڇا ڏٺو؟
الحاج: معلم اُتي جيلتن ڏستن، اتان جي پوليس مون کي بلد جي بازار مان پڪڙتُن، وڏي حالت ڪرتُن، چپل به ھٿ نه اچتن، ھفتو جيل ۾ رکتن، پوءِ سفارو ڪري ھيڏي موڪلتن، اوھان سان ملتن، ڪل خبرتُن، شڪرن شڪرن.
آفيسر: وڏيرا لڳي ٿو ته تو وارا پٽ. دل لائي پڙھي ولايت پاس ڪري آيا آھن.
وڏيرو: ٻيو مذاق آھي ڇا آفيسر!؟ صاحب ٽنھي جي تعليم تي پورا لکين روپيا خرچ ڪيا اٿم، لکين روپيا.
آفيسر: وڏيرا برو نه سمجھو ته اوھان کي ھڪ صلاح ڏيان.
وڏيرو: ھا ھا... توھان صلاح ڏيو.... مان ان تي عمل ڪندس.
آفيسر: رئيس پنھنجي پٽ بادام کي ڏاندن جو جوڙو وٺي ڏي ته وتي ھر ڪاھيندو.
وڏيرو: نه بابا! ھو ته وڏو آفيسر ٿيندو، ڇا آفيسري جي لائق ناھي... ڇا انگريزي نٿو ڳالهائي؟
آفيسر: ابتي انگريزي ٿو ڳالهائي.. رئيس تو وارا ٽئي پٽ، صفا ڪورا ڄٽ اٿئي ڄٽ.... تو وارا لکين روپيا ويا پاڻي ۾.
وڏيرو: وڃ ڌرتي تي پير ئي نٿا کپن.....!!!
منشي: اکين اڳيان ترورا به ضرور ايندا ھوندئي رئيس.
وڏيرو: ھائو منشي ھائو... آفيسر ھاڻي ڇا ڪجي؟
آفيسر: رئيس تڏھن ته چوانءِ ٿو ته بادام ھر ڪاھڻ جي لائق آھي، ڌرمينڌر کي ٻيھر پرائمري اسڪول جي پھرين ڪلاس ۾ ويھارينس،
منشي: الحاج ڇا ڪري آفيسر!؟
آفيسر: الحاج کي موٽ جو حاجي سمجهي ڍور ڍڳي جي سنڀال لاءِ رکو.
منشي: ڀوتار موٽ جي مينھن ضرور ٻڌيسين، موٽ جو حاجي اڄ ٿا ٻڌون.
آفيسر: پٽ وريام تون ميڊل جي لائق آھين... واقعي تو جھڙا ھوشيار ھن جڳ جي سونھن بڻجندا آھن.
وريام: سر اوھانجي مھرباني...... جو نوجوان محنت ۽ لڳن سان تعليم حاصل ڪندو، اھوئي سکن جو سچ اڀاري، معصوم ۽ مجبور دلين کي خوشين جا گيت ڳارائيندو.
آفيسر: پٽ وريام تون وڃين سگھين ٿو.
وريام موڪلائي ٻاھر نڪري وڃي ٿو.
وريام جي نڪري وڃڻ کان پوءِ نائله پيءُ
سان گڏ اچي ٿي.. جيڪي واپس وڃڻ لاءِ تيار ٿي آيا آھن.
وڏيرو: غفران الله ڪيڏانھن سنڀريو پيو وڃين؟
عفران الله: رئيس اسان پنھنجي گھر ڪراچي وڃون پيا.
وڏيرو: پر شادي وارو واعدو وفا نٿو ڪرين ڇا؟
غفران الله: نائله کي تنھنجا پٽ سمجهه ۾ نه آيا.
وڏيرو: ھا نائله ڌيءُ.
نائله: ھا چاچا سائين توھانجي پٽن مان ڪوبه اھڙو پٽ ناھي جيڪو شادي لائق ھجي.. تنھنجا پٽ ڏسڻ ۾ جوان آھن پر ھو اڃا ذھني طور تي ٻار آھن.
بادام: اُو نُو ماءِ سوئيٽ ھارٽ نائله... تم ھم ڪو ڇوڙڪي مت جائو.... ھم تمھاري لئي ھي جيتي ھين.
نائله: بادام اوھان جي ته آمريڪا ۾ شادي ٿيل آھن نه؟ ڇا نالو آھي توھان جي وائيف جو؟
بادام: مارٿن لوٿر نيم از ماءِ امريڪن وائيف.
غفران الله: ٻڌو رئيس ھي توھانجو پٽ آمريڪي عورت سان شادي ڪري چڪو آھي؟
وڏيرو: اڙي ھا!؟
بادام: ييس پاپا.
ڌرمينڌر: او نائله تون ھتان ائين آئوٽ ٿي پئي وڃين جيئن منداڪني فلمي دنيا مان آئوٽ ٿي وئي.. افسوس جو آءُ توکي ڪنھن به فلم ۾ ھيروئن جو رول نٿو ڏياري سگھان.
نائله: ھا ڌرمينڌر توھان کي فلمي دنيا مان ٻاھر نڪرڻ جي فرصت ملي ته اوھان ماڻھو ٿيو نه!؟
الحاج: تلميذن.. تون ھتان نه وڃتن... مان توسان شادي ڪرتُن... قسم رب جو... مان ٻيھر سعودي نه وڃتن.
نائله: حاجي جي واعدي تي جيڪو اعتبار ڪري، اھو ڏينھن ۾ ڏھ دفعا دوکو کائي... بابا ھلو ته ھلون..
غفران الله: چڱو رئيس اسان ھلون ٿا حياتي رھي ته وري ٻيھر ملنداسين.
نائله ۽ پڻھس غفران ٻاھر آئوٽ.
وڏيرو ڪاوڙ ۾ ڳاڙھو ٿي وڃي ٿو.
وڏيرو: ته ھا آفيسر صاحب! چئبو ڦتوءَ ته ھاري جو پٽ، ھنن وڏيري جي پٽن کي ميل ماري ويو!؟ ويو ته اندر به سڙي آ. چڱو توھان جي مھرباني... توھان کي اجازت آ... مان پاڻھي ٿو ھنن کان ٻيھر امتحان وٺان.
جماندار: رئيس چئين ته ڪيانِ لاڪپ.... ويٺا طبلا وڄائن.
آفيسر: چڱو وڏيرا اسين ھلون ٿا.
ملان: اسلام عليڪم ورحمته الله و برڪاته.
مولوي، آفيسر ۽ جماندار نڪري وڃن ٿا.
وڏيرو: اڙي ھيڏي اچو سوئر.. مون کي ھر پاسي کان خوار ڪيو اٿوَ، اڙي غفران جي ڌيءُ به توھان کي پسند نه ڪيو... لکن روپين جي ملڪيت وڃائي ڇڏيوَ... اڙي توھان جي سزا اھا آھي ته اوھان ڪڪڙ بڻجو... ٿيو ڪڪڙ ڪتا پٽ گڏھ جي اولاد جا.
سڪيلڌو ڪڪڙ سميت ٻاھران داخل ٿئي ٿو.
وڏيرو: اڙي سڪيلڌا خان.. او منھنجا ڪوڪڙي ٻچا... تون به ھيڏانھن اچ.
سڪيلڌو: مون ڪھڙي پئي ڳالهه ڪئي؟ ھا ياد آيو ته مون پئي ڳالهه ڪئي.....
وڏيرو: ڳالهيون ته ياد توکي مان ٿو ڏياريان.. ھنن نه پڙھي منھنجي ملڪيت وڃائي ۽ تون ھن جڏي ڪڪڙ جي آسري منھنجي ڀينگ ڪئي. اڙي تون به ھنن سان ٿيءُ ڪڪڙ.
سڪيلڌو: پرواھ ناھي بابا.... جڏھن اسان بغل ۾ ڪڪڙ کنيو وتون ٿا ته ڪڪڙ بڻجڻ ۾ ڪھڙو عيب؟
سڪيلڌو ڪڪڙ بڻجي ٿو.
وڏيرو: اڙي توھان به ڪڪڙ ٿيو ولايت پاس ڪري ايندڙ، منھنجا نافرمان فرزندؤ.
بادام: (ڪڪڙ ٿيندي) او نو پاپا آمريڪا مين ،آدمي ڪڪڙ نھين بنتا ھائي. نو ڪڪڙ ان آمريڪا، بٽ ڪڪڙ از ان دس اوطاق
ڌرمينڌر: (ڪڪڙ ٿيندي) بلڪل راج ڪپور فلمز جي پيشڪش فلم ڪل يوگ ڪي ڪڪڙ ۾ شمي ڪپور ساٿين سميت ڪڪڙ بڻيو ھو. پرواھ ناھي.
الحاج: ( ڪڪڙ ٿيندي) والله جيل ۾ پوليس به ائين ڪرتُن، ھتي بابو به ڪڪڙ ڪري ڇڏتن، جھڪتن الحاج عبدالماجد بن سلطان وليداد بن ڪرڙ خان بن اڪ خان، جھڪتن جھڪتنن!
منشي: سمجهيوَ نه سمجهيوَ.. جي نه سمجهيو اٿوَ ته مان ڪڪڙ بنجي سمجھايانوَ.
منشي ڪنن ۾ هٿ وجهي ڪڪڙ بڻجي ٿو
منشي: ڪڪڙ ڪيئن ٿبو آ، او سائين ڪڪڙ هيئن ٿبو آ
منشيءَ ڪڪڙ جي ٻانگ ڏيئي ٿو ۽ پردو ڪري ٿو.
پڄاڻي