نظريه اسلامستان
پيٽر: اڄ مملڪتِ خداداد اسلامستان کي قائم ٿئي ڏهه سال پورا ٿيا آهن. اسلامستان جي تصور، نظريه ۽ تاريخ بابت سوين ۽ هزارين ڪتاب لکجي چڪا آهن، پر نيويارڪ ٽائيمز جا پڙهندڙ اسلامستان جي ڪهاڻي توهان جي واتان ٻُڌڻ چاهين ٿا؟
قائدِاسلام: اڄ جنهن بهشت جي ٽُڪري، کي اسين دولت خداداد اسلامستان چئون ٿا، سو1980ع کان اڳ هڪ اونداهو ۽ ويران رِڻ پَٽ هوندو هو، جنهن ۾ گهڻي ڀاڱي جانور ۽ بلائون رهنديون هيون.
پيٽر: اڇا!
قائدِ اسلام: جي. فقط ايڪڙ ٻيڪڙ هنڌن تي ڪي قديم غيرمهذب وحشي قبيلا رهندا هئا. ڪٿي ڪٿي ننڍڙا ڳوٺ به هئا، جن کي وحشي ماڻهُو پنهنجا شهر سڏيندا هئا. پوک لاءِ ته ٺهيو، پر پيئڻ لاءِ به پاڻي ڪونه ملندو هو. تنهن ڪري پوک جو نالو نشان به ڪونه هو.
پيٽر: واقعي! پر معاف ڪجو...
قائدِ اسلام: توهان کي حيرت ٿي آهي، واقعي آهي به حيرت جهڙي ڳالهه. اسلامستان جي ههڙن عاليشان جرڪندڙ شهرن ۽ شاندار ٻنين کي ڏسي ڪير اعتبار ڪندو ته هيءُ ساڳيو اهو ويران رِڻُ پٽ آهي. جنهن ۾ ٿورا سال اڳ گدڙ اونايون ڏيندا هئا. اسلامستان جي حيرت انگيز ترقي هن صديءَ جو سڀ کان وڏو واقعو آهي.
پيٽر: توهان بجا فرمايو ٿا، پر مون کان شايد ڪٿي سمجهڻ ۾ ڪا غلطي ٿي آهي. ڇا توهان واقعي چيو ته هتي اڳ رڳو رِڻُ هو؟
قائدِ اسلام: جي بلڪل.
پيٽر: ۽ هتي رڳو جهنگلي ماڻهُو رهندا هئا؟
قائدِ اسلام: بلڪل.
پيٽر: ۽ ... ۽ هتي پاڻي به ڪونه هو ۽ شهر به ڪونه هئا؟
قائدِ اسلام: اصل نه. مثال طور اسلامستان جو هيءُ تخت گاهه دهلي جديد، جنهن تي سڄي ايشيا فخر ڪري ٿي، سو ۽ هوڏانهن نئون لکنؤ، الهه آباد ثاني ۽ نئون آگرو، اهي سڀ اڳي گمنام ڳوٺڙا هئا...
پيٽر: پر اهي ته جڳ مشهور تاريخي شهر قاهره، بغداد، دمشق ۽ بيت المقدس آهن، جن تي اوهان نوان نالا رکيا آهن!
قائدِ اسلام: ٿي سگهي ٿو ته مقامي جهنگلي پنهنجن اڳوڻن ڳوٺڙن کي شايد قاهره وغيره جهڙن کِل جهڙن نالن سان سڏيندا هجن.
پيٽر: انهن جا نالا هاڻي برابر ٻيا آهن، پر اهي اسلامستان کان اڳ به سڄيءَ دُنِيا ۾ مشهور شهر هئا.
قائدِ اسلام: اها اسلامستان جي دشمنن جي پروپيگنڊا آهي. اڳ هتي ڪوبه شهر ڪونه هو.
پيٽر: اڇا! ڀلا توهان چيو ته هتي پاڻي ڪونه هو. اسان پڙهيو آهي ته هن علائقي ۾ هزارين سالن کان نيل، فرات ۽ دجله جهڙيون زبردست نديون وهنديون آهن. اُهي ڪيڏانهن ويون؟
قائدِ اسلام: معاف ڪجو مون کي، قديم جاگرافيءَ سان ايتري گهري دلچسپي ڪانهي. ٿي سگهي ٿو ته هتي اسلامستان کان اڳ ڪي برساتي نيون وغيره وهنديون هجن، جن جا اهڙا واهيات نالا هجن. بهرحال هينئر اسان ئي عظيم الشان درياهه وهايا آهن. يعني نئين گنگا، نئين جمنا ۽ نوتوان ندي، جا هن خاڪسار جي نالي پٺيان سڏجي ٿي.
پيٽر: منهنجي خيال ۾ اها اڳي نيل ندي سڏبي هئي؟
قائدِ اسلام: مون اڳ ئي عرض ڪيو آهي ته اڳي هتي ڪابه ندي ڪانه هئي.
پيٽر: جيڪڏهن آءٌ ڪا غلط ڳالهه ڪريان ته مون کي معاف ڪجو. بهرحال، آءٌ فقط وضاحت چاهيان ٿو. تاريخ ۾ اسان اهو پڙهيو آهي، ته جنهن علائقي جو نالو اسلامستان رکيو ويو آهي، سو عراق، شام، مصر ۽ فلسطين جي مشهور ملڪن کي گڏي هڪڙو ملڪ بڻايو ويو آهي. انهيءَ اتحاد جي تحريڪ عرب اڳواڻن صدر ناصر، صدر سادات، ڪرنل معمر القذافي، ياسر عرفات ۽ ٻين عرب اڳواڻن جي اڳواڻيءَ هيٺ هلائي وئي ۽ هڪ لمبي جدوجهد کانپوءِ فلسطين کي آزاد ڪرائي هڪ يڪي عرب رياست ٺاهي ويئي. جنهن تي پوءِ اوهان بِهار مان آيل مهاجرن اسلامستان نالو رکيو.
قائدِ اسلام: (مُرڪي) منهنجي خيال ۾ في الحال ايتريون غلط بيانيون ڪافي آهن. دنيا کي خبر آهي ته اسلامستان1980ع ۾ ٺهيو. ان کان اڳ هتي ڪجهه به ڪونه هو. ناصر، سادات ۽ ٻيا مقامي ماڻهو، جن جا عجيب نالا توهان ورتا، اهي ايڏيون وڏيون ڳالهيون سوچي به نٿي سگهيا. تاريخ گواهه آهي ته جڳ مشهور اسلامي مفڪر حضرت وهي وهانوي اسلامستان جو خواب ڏٺو. حضرت ظريف جبلپوريءَ ان جو تصور پيش ڪيو. حضرت نقش فرياديءَ ان تصور جي تصوير چِٽي. حضرت بيانبازي ان جي حمايت ۾ تقرير جا شعلا ڀڙڪايا. حضرت ترت تماشائيءَ ان جي حمايت ۾ مظاهرن جو انتظام ڪيو ۽ پنج لک اردو پرستن هن حقير فقير جي اڳواڻيءَ هيٺ مشرقي پاڪستان مان هجرت ڪري اچي اسلامستان بڻايو.
پيٽر: اڇا!.... خير وڏي ڪمال جي ڳالهه آهي جو توهان عربن جهڙي سرڪش قوم جي اڳواڻي حاصل ڪري سگهيا آهيو.
قائدِ اسلام: پيٽر صاحب! معاف ڪجو، توهان اسلامستان جي قانون جي زد ۾ اچي رهيا آهيو. توهان کي معلوم هجي ته اسلامستان ۾ “عرب” ۽ “قوم” جا لفظ ممنون ٺهرايا ويا آهن... پر خوشقسمتيءَ سان اسان کي پاڪستان تي قبضو ڪرڻ... منهنجو مطلب آهي ان کي پاڪ بنائڻ جو وسيع تجربو هو.
پيٽر: جي ها! پاڪستان تي قبضي ڪرڻ ۾ واقعي توهان جي ماڻهن ڪمال ڪيو.
قائدِ اسلام: اها اوهان جي زره نوازي آهي! بهرحال، اسان کي مشرقي پاڪستان ۾ اسان جي مظلوميت واري ڳالهه ڪم آئي. مقامي جاهل وحشي اسان جي مظلوميت جا قصا ٻُڌي چڪر ۾ اچي ويا، ۽ اسان کي پاڻ وٽ اچي پناهه وٺڻ جي دعوت ڏنائون. ڄٽن پنهنجي وڌيڪ معتبري ڏيکارڻ ۽ اسان تي رُعبُ وجهڻ لاءِ اسان جون دعوتون ۽ مهمانيون ڪيون. پنهنجا گهر ۽ ڳوٺ اسان کي رهڻ لاءِ ڏنائون. پوءِ توهان پاڻ سمجهي سگهو ٿا.
پيٽر: جي ها! توهان ٻن سالن اندر پنجاهه لک ٿي ويا.
قائدِ اسلام: جي ها. هر ڪنهن پنهنجا مائٽ عزيز ۽ واقف گهرايا... پر پوءِ به ڪافي محنت ڪرڻي پئي. مقامي ڄٽن جي خوشامد ۽ تعريف جا درياهه واهڻا پيا. کين اردودانيءَ جا سرٽيفڪيٽ ڏيڻا پيا. رڍ جهڙن ڊڄڻن ماڻهن کي بگهڙن، چيتن، شينهن، هاٿين ۽ گينڊن جا رُعبدار لقب ڏيڻا پيا. مطلب ته ڇا ڇا نه ڪرڻو پيو! نيٺ خدا جي فضل و ڪرم سان ڪوششون ثاب پيون ۽ مقامي جاهل پاڻ ۾ اهڙو وڙهي پيا جو لاچار ملڪ جي سالميت، بقا ۽ سندس نظرياتي سرحدن جي حفاظت لاءِ حڪومت جو سڄو بار اسان کي کڻڻو پيو.
پيٽر: معاف ڪجو اهي نظرياتي سرحدون ڇا آهن؟
قائدِ اسلام: اها اسان جي سياسي ۽ نظرياتي ايجاد آهي. جنهن جو راز فاش ڪرڻ في الحال ملڪي مصلحتن جي خلاف آهي.
پيٽر: جناب قائدِ اسلام، آءٌ، منهنجي اخبار ۽ ان جا پڙهندڙ اوهان جي هن حقيقت افروز انٽرويوءَ لاءِ توهان جا بيحد ٿورائتا آهن. هاڻي مهرباني ڪري هڪ ٻئي مسئلي تي ڪجهه روشني وجهندا. هتي جي مقامي ماڻهن کان ٻُڌجي ٿو ته کين ڪي شڪايتون آهن. سندن چوڻ آهي ته سندن زمينون، ڌنڌا، ٻولي ۽ ثقافتون کسيا ويا آهن؟
قائدِ اسلام: اها يهودين ۽ سندن شرپسند ايجنٽن جي پروپيگنڊا آهي. سرزمين اسلامستان خدائي امانت آهي، جيڪا سنڀال لاءِ ڪجهه وقت مقامي ماڻهن جي حوالي هئي. هندستان مان اسان مهاجرن جي اچڻ بعد اها امانت صحيح وارثن کي ڪليمن تي ڏني ويئي، ۽ مقامي ماڻهن کي امانت جي ڳري بار کان آجو ڪيو ويو. اسلامستان جي حڪومت قومي اتحاد، استحڪام، اسلامي عدل ۽ انقلابي سُڌارن جي علمبردار آهي. حڪومت جي نظر ۾ مقامي ۽ مهاجرن جو فرق رکندڙ غدار آهن. اسلامستان جا سڀ باشندا هڪجهڙا آهن، سڀ مهاجر آهن. انهيءَ قومي مقصد خاطر ئي مقامي ماڻهن کي سندن مال ملڪيت ۽ گهرن کان آجو ڪري، ڳوٺن شهرن مان ڪڍي صحرائن ڏانهن موڪليو ويو آهي، ته جيئن اهي به مهاجر سڏائڻ جا هڪجهڙا حقدار ٿي سگهن، چنانچه هو وڏي فخر وچان پاڻ کي نوان سنڌي سڏائين پيا.
ٻوليءَ بابت ڪنهن به قسم جو فرق، زيادتي، مجبوري يا پابندي ڪانهي. هر ڪو آزاديءَ سان اردو ڳالهائي لکي پڙهي سگهي ٿو. مقامي ماڻهن کي تازو مشاعرن ۾ شامل ٿيڻ ۽ شعراءِ ڪرام کي داد ڏيڻ جو به حق ڏنو ويو آهي. اردو بابت ڪابه زبردستي ڪانهي. جيڪو اردو نٿو ڳالهائي سگهي، تنهن کي تازن لساني اصلاحن ۾ چپ رهڻ جو مڪمل حق ڏنو ويو آهي. اردو نه ڳالهائي سگهڻ جي ڏوهه ۾ جيڪي مجرم سزائون ڪاٽي رهيا آهن، تن سڀني جون سزائون اڌو اڌ گهٽائڻ جو مون تازو اعلان ڪيو آهي. جن جون اڌ سزائون پوريون ٿيون تن کي آزاد ڪيو ويو آهي.
جيتري قدر مقامي جاهلن جي عربي لهجي ۾ ڳالهائڻ تي قانوني بندش جو تعلق آهي، ته تجرباتي طور ڇهن مهينن لاءِ رات جو 12 وڳي کانپوءِ صبح جو 5 وڳي تائين پنهنجي گهر ۾ مقامي عربي لهجي ۾ ڳالهائڻ وارن تي ڪوبه قدم نه کنيو ويندو. توقع آهي ته انهيءَ عرصي اندر هو ايتري اردو سِکي وٺندا جو گهرن ۾ نظريه اسلامستان ۽ ملڪي قانونن جي ڀڃڪڙي ڪرڻ کان بچي پوندا.
جيتري قدر نوڪرين جو تعلق آهي، ان سلسلي ۾ ڪوبه فرق روا نه رکيو ويو آهي. اسلامستان هڪ ترقي پذير معاشري کي جنم ڏنو آهي، جنهن ۾ هر شخص پنهنجي صلاحيتن جو جوهر ڏيکاري گڏيل خوشحاليءَ ۾ هڪ جهڙو ڀائيوار ٿي سگهي ٿو.
نوان مهاجر عرف سابق مقامي ماڻهُو باوجود علمي طرح پوئتي هئڻ جي نهايت اعليٰ صلاحيتن ۽ لياقتن جا مالڪ آهن، جن جي اظهار جو کين ڀرپور موقعو ڏنو ويو آهي. مثال طور: سابق مقامي ماڻهُو بهترين ميزبان، اعليٰ درجي جا شتربان، باڪمال ڪاٺير، هوشيار گڏهيون چاريندڙ... ۽ سڀ کان وڏي ڳالهه ته لائق ۽ فرمانبردار ڪُڙم جا وَيري آهن. تنهن ڪري اهي ڌنڌا ملڪ جي سابق مقامي ماڻهن لاءِ مخصوص ڪيا ويا آهن. جيڪڏهن هڪ طرف نوان مهاجر عرف سابق مقامي ماڻهُو اصلي مهاجرن لاءِ مخصوص ڪيل چند ڌنڌا ملڪ جي سابق مقامي ماڻهن لاءِ مخصوص ڪيا ويا آهن. جيڪڏهن هڪ طرف نوان مهاجر عرف سابق مقامي ماڻهو اصلي مهاجرن لاءِ مخصوص ڪيل چند ڌنڌا نٿا ڪري سگهن. ته ٻئي پاسي اصلي مهاجر به نون مهاجرن يا سابق مقامي ماڻهن لاءِ مخصوص ٿيل ڌنڌن ۾ هٿ وجهي نٿا سگهن. مثال طور: ڪوبه مقامي ماڻهُو سرڪاري ملازم، واپاري، وڪيل، ڊاڪٽر، آبادگار، مل مزدور، اخبار نويس، گورنر، وزير يا صدر وغيره جا چند مخصوص ڌنڌا قانوني طور نٿو ڪري سگهي، ته ساڳئي وقت اصلي مهاجر وري ڪاٺيرن، گڏهيون چاريندڙن ۽ بار ڍوئيندڙن، ڪُڙم جي ويرين جي پيشن ۽ ڪاروبارن ۾ دست اندازي نٿا ڪري سگهن. مطلب ته اسلامستان جي فلسفه مساوات ۽ اسلامي عدل کي پوريءَ ريت نافذ ڪيو ويو آهي ته جيئن هرڪو پنهنجي پيداشي صلاحيتن کان ڪم وٺي اسلامستان جي مملڪت خداداد کي گل و گلزار بنائي.
پيٽر: مقامي ماڻهن جو چوڻ آهي ته جيتوڻيڪ قرآن اسان جي عربي ٻوليءَ ۾ لٿو. اسلام جو پيغمبر اسان منجهان هو. اسلام پهريائين اسان وٽ آيو ۽ اسان ئي اهو دُنِيا ۾ ڦهلايو. اسلام جا مقدس شهر اسان جي ملڪ ۾ آهن، ته به اسلامستان جي حڪومت ۾ اسان کي مسلمان نٿو ليکيو وڃي؟
قائدِ اسلام: ممڪن آهي ته ڪي مقامي شرپسند ۽ يهودي ايجنٽ انهيءَ يهودي پروپيگنڊا کي ڦهلائيندا هجن. انهيءَ پروپيگنڊا جو جواب اسان جي پريس ۽ ريڊيو وغيره بار بار ڏيئي چڪا آهن، تڏهن به آءٌ هڪ دفعو وري به دُنِيا اڳيان وضاحت ڪرڻ لاءِ تيار آهيان. پهرين ڳالهه ته عربيءَ نالي دُنِيا ۾ ڪابه ٻولي ڪانهي...
پيٽر: جي!؟
قائدِ اسلام: مون عرض ڪيو ته عربيءَ نالي دُنِيا ۾ ڪابه ٻولي ڪانهي. لکنؤ جي آسپاس جي هڪ ديهاتي علائقن جا ماڻهو اردو ڳالهائڻ ۾ ‘اري بهئي، اري بهئي’ جو تڪيه ڪلام گهڻو استعمال ڪندا آهن. انهيءَ تڪيه ڪلام سبب سندن اردو لهجي کي ‘اري بهئي’ لهجو سڏيو ويندو آهي، جو لفظ پوءِ ڪثرت سان استعمال ٿيڻ سبب بگڙجندو بگڙجندو اربي يا عربي لهجو ٿي پيو. اها آهي حقيقت، جنهن کي يهودي پروپيگنڊا بازن ڦيرائي هڪ ٻولي بڻائي وڌو آهي.
پيٽر: اڇا!.... پر... پر.... پيغمبر اسلام کي به ته شايد رسول عربي سڏيو ويندو آهي. اسان پڙهيو آهي ته پاڻ عرب شهر مڪيءَ ۾ ڄاوا ۽ مديني ۾ رهيا. اهي شهر به ته عرب شهر آهن نه....
قائدِ اسلام: اوهان شايد اردو پريس جي تازي تحقيقات جو گهٽ مطالعو ڪيو آهي. ان تازي تحقيقات مطابق مڪو ۽ مدينو دراصل اَوڌ جي پهاڙي علائقي جا ٻه قديم شهر هئا. جتي پاڻ سڳورا تولد ٿيا ۽ رهيا. ممڪن آهي ته هتي جي مقامي وحشي قبيلن انهن شهرن جي هاڪ ٻُڌي، پنهنجي رڻ پٽ جي بستين تي به اها نالا لکيا هجن. باقي رهيو رسول پاڪ کي غير اردو علائقي جو باشندو سڏڻ جو سوال، سو جناب پيٽر صاحب، ڪوبه مسلمان ۽ اسلامستان جو اصلي مهاجر باشندو رسول پاڪ جي شان ۾ اها گستاخي ۽ توهين هرگز برداشت نه ڪري سگهندو. اسان ناموس رسول تان سِر ڪٽائڻ وارا غلام اهڙين ذليل تهمتن هڻڻ واري جي زبان تارونءَ کان ڇڪي ڪپي ڇڏيندا آهيون....
پيٽر: معاف ڪجو، مون کي پنهنجي اڻ ڄاڻائيءَ تي بيحد ندامت ۽ شرم آهي. اميد ته توهان منهنجي جهالت کي نظرانداز ۽ معاف ڪندؤ...
قائدِ اسلام: جناب اسين مهذب ۽ شائسته قوم آهيون. اسان توهان کي نه، پر شرپسندن ۽ يهودي ايجنٽن کي مجرم سمجهون ٿا. هونئن به نقل ڪفر، ڪفر نه باشد.
پيٽر: ڀلا خير، ٻيو نه ته به هتي جا ماڻهُو اصل کان وٺي مسلمان ته آهن نه....
قائدِ اسلام: پيٽر صاحب توهان به واقعي ڪمال ٿا ڪريو! جڏهن اڃا هتي نظريه اسلامستان ۽ مملڪت اسلامستان ئي ڪونه ٺهيا هئا. اڃا اسان هجرت ڪري هتي آباد ئي ڪونه هئاسين، ته پوءِ هتي اسلام ڪٿان آيو، جو هتي جا ماڻهُو اصل کان مسلمان هجن؟
پيٽر: جناب قائد اسلام مون کي خبر نٿي پوي ته ڪهڙو سوال پڇان ڪهڙو نه پڇان! اسان ماڻهُو ڪيترا نه اڻ ڄاڻ آهيون!.... ڀلا هاڻ جڏهن اسلامستان ٺهيو آهي ۽ توهان خيرن سان هجرت فرمائي هتي تشريف فرما ٿيا آهيو، تڏهن ته ڀلا هو مسلمان چئبا نه؟
قائدِ اسلام: جناب هاڻ توهان خود مون کي حيرت ۾ ٿا وجهو! توهان جي ملڪ آمريڪا ۾ سوين سالن جي گڏ رهڻ کانپوءِ به گهڻا ريڊ انڊين وحشي ۽ گهڻا ڪارا شيدي بدلجي مهذب گورا نه ٿي سگهيا آهن. ان جي ڀيٽ ۾ اسان وٽ رڳو گذريل ڏهن سالن جي قليل عرصي ۾ سوين مقامي وحشي پورا مسلمان تسليم ٿي چڪا آهن. هزارين وحشين کي اڌ مسلمان ۽ انهن کان ٽيڻن کي پاءُ مسلمان جون سَندون ملي چڪيون آهن.
پيٽر: پاءُ مسلمان؟ سَندون؟
قائدِ اسلام: ظاهر آهي ته هرڪو لَلُو پنجُو ته مسلمان ٿي نٿو سگهي! تنهن کانسواءِ جي ڪنهن ۾ کڻي اهڙيون لياقتون هجن به، ته به ماڻهُو هڪڙي ڏينهن ۾ ته مسلمانيءَ جو سڄو ڪورس پاس ڪري ڪونه سگهندو.
پيٽر: اڇا! واقعي.... بجا فرمايو ٿا. ڀلا مسلمانيءَ جي ڪورس ۾ ڪهڙا ڪهڙا ڪم شامل آهن؟
قائدِ اسلام: اهو ڪورس هرو ڀرو ايڏو لمبو چوڙهو ڪونهي. بس اردو ٻولي ۽ ادب لکنوي انداز بيان، ٻوليءَ جي ثقافت، مغل درٻارين جي تهذيب تي مڪمل عبور ۽ قدرت هجڻ کپي. مثال طور: جيڪو مقامي ماڻهو عرف نئون مهاجر پان ٺاهڻ جا 72 طريقا، فرشي سلام جا 63 قسم، چوڙيدار پاجامن جون 32 طرزون، نڙيءَ مان اردو اُچار ڪڍڻ جا 163 نمونا، ٺمري ۽ دادري جا 420 پَلٽا، مني پور ناچ جون 117 ڦيريون پائڻ سکي وڃي ٿو. تنهن کي اسين هڪدم پاءُ مسلمان ڪريون ٿا ۽ باقاعدي کيس اهڙي سَند ملي ٿي. مڪمل مسلمان ٿيڻ جو ڪورس البت ڪجهه وڏيرڙو ۽ ڪجهه وڌيڪ ڏکيرڙو آهي، پر ڪو واقعي ذهين ۽ محنتي ماڻهُو ڏهاڪو کن سال لڳاتار محنت ۽ جانفشاني ڪري ته ڪو سبب ناهي جو کيس ڪاميابي نصيب نه ٿئي. هيستائين سڄا سارا 203 ماڻهُو مسلمانيءَ جو فل ڪورس پاس ڪري مسلمان سڏائڻ جو مڪمل حق حاصل ڪري چڪا آهن. بهرحال سڀ ڪجهه ماڻهوءَ جي محنت ۽ ڪوشش جو ڪم آهي.
پيٽر: برابر، هاڻي ڀلا آئيندي جي پروگرام تي ڪجهه روشني وجهندا؟
قائدِ اسلام: اسان جي آئيندي جو پروگرام سڄيءَ دُنِيا کي معلوم آهي – انسان ذات کي متحد ۽ منظم ڪرڻ، انسانيت جو شان بلند ڪرڻ ۽ اسلامي تهذيب کي عام ڪرڻ.
پيٽر: انهيءَ سلسلي ۾ ڪي ٺوس قدم؟
قائدِ اسلام: اسان دُنِيا جي ڪيترن ملڪن لاءِ نظريا تيار ڪري ورتا آهن. ڪن لاءِ ڪري رهيا آهيون. مثال طور: نظريه ايران ۽ نظريه افغانستان تيار ٿي چڪا آهن. انهن ٻنهي نظرين جا خواب به ڏسجي چڪا آهن ۽ تصور به پيش ٿي ويا آهن. هاڻ رڳو آخري منزل وڃي رهي آهي يعني مظلوم ۽ ڦُريل لُٽيل مهاجرن جي هجرت جي. سو عنقريب پاڪستان ۾ رهندڙ اسان جا ماڻهُو پنهنجي هم وطنن سان فساد شروع ڪرڻ وارا آهن. انشاءَ الله تعاليٰ سال اندر خونريز دنگا شروع ٿي ويندا ۽ اسان جا ‘ڦُريل لُٽيل مظلوم’ جا قافلا رٿيل ملڪن ڏانهن هجرت شروع ڪندا.
پيٽر: اتحاد به هميشه جي دستور موجب....
قائدِ اسلام: جي ها! بس ڪِليم، جاين ۽ زمين جون الاٽمينٽون، نظريه افغانستان ۽ ايران جو پرچار، نظرياتي سرحدن جي حفاظت ۽ نيٺ سڄي ملڪ جي ذمي واري کڻڻ.
پيٽر: جي ها، مون سمجهيو... ڀلا روس ۽ آمريڪا بابت توهان جا ڪهڙا خيال آهن؟
قائدِ اسلام: چڱو ٿيو جو ياد ڏياريو. توهان کي مبارڪ هجي جو نظريه آمريڪا به تيار ٿي چڪو آهي، بلڪه ان تي عمل به ٿي چڪو آهي. توهان قائد آمريڪا جناب فساد الله آبادي جو واشنگٽن ۾ ڏنل ڪلهوڪو پريس بيان پڙهيو آهي؟
پيٽر: اهو صاحب انهن 5 هزار بِهاري مهاجرن مان ته ناهي، جيڪي آمريڪا سرڪار آمريڪا ۾ اچڻ ڏنا هئا...
قائدِ اسلام: جي ها، فرمايو اٿن ته آمريڪا کي ريڊ انڊين شيدين سان اندروني ۽ ڪيوبا، ميڪسيڪو ۽ ڪئناڊا مان ٻاهريون خطرو آهي. اڌ لک مهاجر آمريڪي پنهنجي خون جي آخري قطري تائين آمريڪا جي نظرياتي سرحدن جي حفاظت ڪندا ۽ غدارن، وطن دشمنن ۽ ڌارين جي ايجنٽن جي پاڙ پٽي ڇڏيندا.
پيٽر: چئبو ته نظريه آمريڪا به ٺهي ويو ۽ قائدِ آمريڪا به بنجي ويو!... تمام سُٺو. مون کي خبر ئي ڪانه پئي ته هيترو سارو ڪم ٿي ويو!
قائدِ اسلام: توهان کي اڃا گهڻيون خبرون ناهن، پيٽر صاحب! مثال طور: توهان کي خبر آهي، ته توهان اڄوڪي ڏينهن ۾ ڇا ٿي ويا آهيو؟
پيٽر: جي نه!؟
قائدِ اسلام: توهان جو نالو اڄ صرف جناب پيٽر هئز لهرٽ آهي. سڀاڻي کان اسلامستان جي سموري پريس، ريڊيو ۽ ٽيليويزن توهان کي توهان جي نئين نالي ۽ لقب سان ياد ڪندا. اڄ کانپوءِ توهان جو سڄو نالو آهي- رئيس الانصار، شيرِ آمريڪا، حڪيم الامم، دانائي مغرب، حضرت بطرس النيويارڪي دامه اقباله!.... ڪيڏانهن ڪيڏانهن؟
پيٽر: معاف ڪجو! مون کي مٿي ۾ چڪر اچي ويو آهي.... آءٌ هلان ٿو...
قائدِ اسلام: ترسو! ترسو! اڃا منهنجو ڪلام ڪٿي ٻُڌو اَٿوَ؟ ترسو! اڙي! حضرت پطرس کي روڪيو!.......
(نيويارڪ ٽائمز تاريخ1 جولاءِ 1990ع تان ورتل)
(ماهوار سهڻي 1972ع)