باب ٽيون: “اسلامي طريقي موجب جانچ”
ڪنهن پاڪدامن عورت بالخصوص زال تي بدڪرداري جي تهمت هڻڻ کي قرآن مجيد بدترين جرم قرار ڏنو آهي. بحرحال جيڪو ماڻهو پنهنجي مفادن حاصل ڪرڻ لاءِ عورتن تي بدچلن جي تهمت هڻڻ لاءِ انهن سنگين جرم جو ارتڪاب ڪري ٿو. اهڙي شخص تي سزا جاري ڪرڻ انتهائي مبارڪ قدم آهي ته هر معاملي ۾ جيڪڏهن اسان قران مجيد ۽ احاديث، فقه، اسلامي تعليمات تي عمل ڪنداسين ته هڪڙو اهڙو نمونو (حل) نڪري پوندو جنهن سان اسان جي نسلن جي بقا ٿي پوندي.
قرآن پاڪ ۾ آيل آهي ته؛
” والذين يرمون المحصنٰت ثُم لم ياتو باربعة شعداءُ ثمٰنين جلدة و ولاتقبلوا لهم شهادة ابدا واولئڪ هم الفٰسقون o (النور 4)
ترجمو؛ ”۽ اهي شخص جيڪي پاڪدامن عورتن تي تهمت هڻن ٿا ۽ پوءِ چار گواهه (شاهد اکين ڏٺا) نه ٿا آڻن انهن کي 80 ڪوڙا هڻو. ۽ هميشه لاءِ انهن جي شاهدي به قبول نه ڪيو ۽ اهي فاسقن مان آهن“
قرآن پاڪ ۾ الله تعاليٰ هڪ حل ٻڌايو جڏهن ڪوئي شخص توهان جي پاڪدامن عورتن تي ڪا تهمت هڻي ته انهيءَ کي چئو ته ادا ! ڪا حوش جي ڪالهه ڪر. ڀلا ڪي شاهد تو وٽ آهن جن پنهنجي اکين سان ڏٺو هجي. جيڪڏهن اهو شاهد نه آڻي ته انهيءَ کي تهمت جي عيوض 80 ڪوڙا هڻجن. قاضي جي سامهون ۽ انهيءَ جي هميشه لاءِ شاهدي به قبول نه ڪجي.
ٻئي هنڌ قرآن پاڪ ۾ الله تعاليٰ فرمايو.
”لولا جآءُوُ عليه باربعة شهداءِ فاذ لم ياتوا بالشهداءِ فاولئٰڪ عند الله هم الڪٰذبون o (النور13)
ترجمو؛ ”جيڪڏهن ڪير نه آڻي چار گواهه (شاهد) پوءِ جڏهن اهي گواهه نه آڻن الله تعاليٰ وٽ اهي ڪوڙ اآهن“.
ظاهر ڳالهه آهي جڏهن حقيقت ۾ ڪوئي گناهه ٿيو ئي ناهي ته گواهه ڪا ڏانهن آڻيندو! ذرا غور ڪيو مسلمانو!
ٽئين جڳهه تي قرآن ۾ نبي ڪريم صلي الله عليه وآله وسلم جن کي حڪم ٿيو.
”يا ايهاالذين اٰمنو ان جاءِ ڪم فاسق بنبيا فتنبينوا قوماً بجهالة فتصبحوا عليٰ ما فعلتم نٰدمين o (الحجرات 6)
ترجمو؛ ” جڏهن توهان وٽ ڪو فاسق ڪا خبرکڻي اچي پوءِ جاچ ڪريو متان تڪليف ڏيو ڪن ماڻهن کي اڻ ڄاڻائيءَ سان پوءِ ٿي پيو پنهنجي ڪئي تي پشيمان.
نبي ڪريم صلي الله عليه وآله وسلم جن کي به سوچڻ لاءِ الله تبارڪ وتعاليٰ فرمائين ته پوءِ مسلمانو! توهان ان معاملي ۾ جلدي ڇو ٿا ڪيو. ڇا توهان کي نبي ڪريم صلي الله عليه وآله وسلم جن کان به وڌيڪ ”غيرت“ آهي؟ معاذ الله اي مسلمانو! توهان جي عقلن ۽ اکين تي پيل پردن کي کولڻ لاءِ اهڙا الفاظ ۽ واقعه لکڻا ٿا پون.
“مشڪل گهڙي ۾ ڇا ڪرڻ گهرجي”
الله تعاليٰ جو قانون به اصول ۽ ضوابط سيکاري ٿو. جڏهن به توهان کان ڪوئي ناگوار (نه وڻندڙ) واقعو پيش اچي ته پهرائين ان جي تحقيق ڪئي وڃي. ان لاءِ مديني جي گهوٽ ٻنهي جهانن جو سردار محمد مصطفيٰ صلي الله عليه وآله وسلم جي زندگي اسان لاءِ هڪ بهترين نمونو آهي.
جڏهن نبي ڪريم صلي الله عليه وآله وسلم جن جي لاڏلي گهر واريءَ ام المومنين حضرت بيبي عائشه صديقه رضه تي تهمت لڳي ته حضرت محمد مصطفيٰ صلي الله عليه وآله وسلم جن ڇا ڪيو؟ پهريائين پنهنجي پيارن وڏن وڏن صحابي سڳورن کي جمع (ڪٺو) ڪيو. پوءِ انهن کان مشورو ورتائين ۽ بعد ۾ الله تعاليٰ جي حڪم اچڻ جو انتظار ڪندا رهيا. پنهنجي طرف کان جلد بازي ۾ ڪوئي به فيصلو ڪونه ڪيائون. تيسيتائين بي چين رهندا هئا. جيسيتائين الله تعاليٰ جي طرفان ام المومنين عائشه صديقه رضه جي برآت قرآن پاڪ جي صورت ۾ آئي جنهن کي مسلمان قيامت تائين پڙهندا رهندا.
آيت؛- اِن الذِينَ جَاؤُ بِلاُفڪ عُصبة منڪمo الخ (النور11)
ترجمو؛- ”بيشڪ جن آندو بهتان (ڪوڙ) اهو ٽولو توهان مان آهي. نه ڀانيو انهيءَ کي برو پاڻ لاءِ پر اهو ڀلو آهي. اوهان لاءِ هر هڪ ماڻهو لاءِ آهي انهن مان جيترو ڪيائين گناهه جنهن کنيو وڏو بار انهن مان ان لاءِ عذاب آهي وڏو“ حديث مبارڪه ۾ اچي ٿو ”جنهن ڪنهن مسلمان تي تهمت لڳائي. الله تعاليٰ ان کي دوزخ جي پل تي بيهارنيندو. ايسيتائين جو هو پنهنجي چيل ڳالهه کان صاف سٿرو ٿي ڪري نڪري ان پاڪ ۽ صاف ٿيڻ جا به طريقا آهن.
1. هڪ يان ته اهو شخص معاف ڪري جنهن تي تهمت لڳائي اٿئي.
2. يا پنهنجون نيڪيون ان کي ڏئي ان جون برايون پنهنجي ذمي کڻي دوزخ ۾ وڃي (ٻئي ڳالهيون مشڪل آهن).
جيڪي ماڻهو دنيا ۾ ڪمزور آهن پنهنجو دفاع نه ٿا ڪري سگهن تهمت لڳائڻ واري کان بدلو نه ٿا وٺي سگهن معاملو دنيا ۾ ئي نه ٿو ختم ٿئي. آخرت جو ڏينهن ويجهو آهي. جاتي پيش ٿيندي، حساب ڪتاب ٿيندو، مظلومن کي پورو بدلو ڏنو ويندو.
هڪڙي ٻئي حديث ۾ آهي حضرت محمد مصطفيٰ صلي الله عليه وسلم جن فرمايو” ماڻهوءَ جي ڪوڙي هجڻ لاءِ اهو ڪافي آهي ته اهو جيڪا ڳالهه ٻڌي بغير تحقيق جي ٻين کي چوي“ .
مذڪوره حديث کي سامهون رکي اسان کي پنهنجي عملن جي جانچ پڙتال ڪرڻ گهرجي پنهنجي زبانن کي اهڙين ڳالهين کان بچائڻ گهرجي ۽ ڏسڻ گهرجي ته ڪٿي اسين افواهن پکيڙڻ ۾ شريڪ ناهيو؟
ٻئي حديث ۾ رسول الله صلي الله عليه وسلم جو ارشاد مبارڪ آهي.
”اوهان مان جيڪو شخص انهن برن ڪمن مان ڪو ڪم ڪري وجهي ته الله تعاليٰ جي ڍڪيل ڍڪ ۾ ڍڪيو. پرجيڪڏهن اهو اسان جي سامهون پنهنجو ڍڪ کوليندو ته اسان ان تي قرآن ڪريم جو قانون نافذ ڪنداسين“
(احڪام القرآن للجصاص)
(بشڪريه ماهنامه الحماد).
1. اجائي ڳالهين کان بچڻ گهرجي
ٻئي هنڌ تي قرآن پاڪ ۾ الله تعاليٰ فرمايو آهي.
”اذ تلقونه باَلسِنَتِکُم وتقولون بافواهڪم ماليس لکم به علم و تحسبونه هيناٌo
فَهَوَ عِندَ اللهِ العَظيمُ (النور 15)
ترجمو؛ ”جڏهن توهان هلائڻ لڳا ان کي (يعني ڪوڙ) پنهنجي زبانن سان ۽ چئوپيا پنهنجي واتن سان جنهن جي نه هئي توهان کي حقيقت ۽ سمجهو پيا ان کي هلڪو ۽ اهو آهي الله وٽ وڏو“.
الله تعاليٰ سڀني مسلمانن کي هڪڙو اصول ٿو ٻڌائي ته ڪڏهن ڪڏهن اهڙيون ڳالهيون ٿينديون آهن جدا جن جي حقيقت کان ماڻهو واقف نه هوندا آهن ۽ پوءِ اهي بنا تحقيق جي انهن جي پرچار ڪندا آهن ۽ گمان ڪندا اهن ته اهي هلڪي ڳالهه آهي پر حقيقت ۾ اها ڏاڍي وڏي ۽ ڏکي هوندي آهي انهيءَ ۾ ڪٿي ڪنهنجي تهمت، ڪٿي ڪنهن جي راءِ بهتان ۽ ڪٿي وري ڪوڙ به هوندو آهي. تنهنڪري الله تبارڪ وتعاليٰ جي فرمان جو مفهوم بنا تحقيق جي ڪا به ڳالهه ٻئي تائين نه پهچائيندا ڪريو. ورنه ڪوڙي ڳالهه جي ڪري لڙائيون، فساد ٿي پوندا اهن. جنهن سان امن ۽ امان خراب ٿي پوندو آهي. ۽ اسانجو نسل ان سان متاثر ٿيندو.
2. شاهدن (گواهيءَ) لاءِ چار شاهد ضروري آهن
قرآن پاڪ ۾ الله تعاليٰ شاهدي لاءِ چئن معزز ماڻهن جو شرط لڳايو آهي. ارشاد باري تعاليٰ آهي ته؛
”والذين يرمون ازواجهم ولم يڪن لهم شهدآءِ الا انفسهم فشهادة احدهم اربع شهادٰت بالله انه لمن الصَدقينo (النور6)
ترجمو؛ ”۽ اهي مرد جيڪي پنهنجي زال تي بدڪاري جو الزام تهمت لڳائن ٿا ۽ انهن وٽ پاڻ کانسواءِ ڪوئي شاهد به ڪونهي ته انهن مان ڪنهن هڪ کي چار دفعا ان طرح گواهي ڏيڻي پوندي. ”خدا جو قسم مان ڪوڙ نه ٿو ڳالهايا. مان سچو آهيان“
”الخامسة ان لعنت الله عليه ان ڪان من الڪاذبين o (النور 7)
ترجمو؛ پنجين چڪر ۾ چوندو ”جيڪڏهن مان ڪوڙ ڳالهائڻ وارن مان هجان ته مون تي الله تعاليٰ جي لعنت آهي“
اهڙي طرح فقه جي معتبر ڪتاب ”هدايه“ ۾ به چئن گواهن (شاهدن) جو شرط آهي“.
وهو اشتراط الربعة من الشهداءِ اذ هو مختص بالزنا ءِ (هدايه صفه 579)
ترجمو؛ ”شاهدي ڏيڻ وارا چار شاهد هجن شاهدن ۾ زنا جي شاهدي لاءِ“
3. (زنا ۾ فاسقن جي شاهدي قبول ناهي)
قرآن مجيد ۾ الله تعاليٰ جو ارشاد آهي.
وَلا تقبلوا لهم الشهادت ابدا واولئڪ هم الفاسقون 0 (النور4)
ترجمو؛ ”نه قبول ڪيو شهادت انهن جي هميشه انهيءَ لاءِ ته اهي فاسق آهن“
فقه جي ڪتاب ”هدايه“ ۾ آيل آهي.
”وان شهدوا بذٰلڪ وهم فساق او ظهر انهم فساق لم يحدوا“
(ماخوده هدايه جلد 2 ڪتاب الحدود).
ترجمو؛ ” جيڪڏهن فاسقن زنا جي گواهي ڏني ۽ فاسقن جو فسق ظاهر ٿيو ته حد نه لڳايو“
هي هدايه جيڪو فقه ۾ اعليٰ مرتبي جو ڪتاب آهي انهيءَ جو حوالو جنهن ۾ واضع ۽ صاف لفظن ۾ لکيل آهي. ته فاسق ماڻهو جي گواهي قبول ناهي اسلام ۾ امام شافعي چوي ٿو.
”ان الفاسق ليس من اهل الشهادت فهو ڪا لعبد“
(هدايه جلد 2 ڪتاب الحدود)
ترجمو؛ ” بيشڪ فاسق ماڻهو شهادت جي اهل ناهي پوءِ اهو ٻانهي وانگر آهي.“
”ولهٰذا لا يقبل خبر الڪافر والفاسق الصبي المعتوه والذي اشتدت غفلته“. (ماخوذه نورالانوار صفه 185صفه بيان اقسام السنة).
ترجمو؛ ”نه قبول ڪئي ويندي خبر (ڳالهه) ڪافر جي فاسق جي ٻار جي، معتوه (يعني اڌ چريو جيڪو اڌ پاگل ڳالهه صحيح طرح ياد نه هجي) ان ۾ غفلت جو غالب هجڻ مذڪور آهي“.
هي اصول فقه جي معتبر ڪتاب نوراالانوار جي عبارت انهيءَ جو دليل آهي. ته ڪنهن به عام ماڻهوءَ جي شاهدي قبول نه ڪرڻ گهرجي.
زنا ۾ فاسقن جي شاهدي قبول ناهي
۽ انهن کان ئي گواهي ورتي وڃي. جنهن جو ڪنهن قابل اعتبار مرتبي لاءِ هجڻ ضروري آهي. مثلاٌ؛ ديندار ماڻهو هجي. صوم و صلوات جو پابند هجي. جنهن جي گواهي تي ماڻهن کي يقين هجي جنهن جو (ڪبيره گناهه) وڏن گناهن ۾ شامل هجڻ جو انديشو به نه هجي. مثلا ٌ جواري نه هجي، فاسق فاجر نه هجي، ڪوڙو به نه هجي. بار بار الله جو قسم کڻندڙ نه هجي. مطلب معاشرو جنهن کي خراب ۽ شريعت جنهن کي گناهه چيو اهي انهيءَ ۾ نه هجن انهيءَ جي شاهدي قبول ڪئي وئي.
ڪتابن جا حواله:
1. ولا تقبل شهادت المخنث (فتح القدير ڪتاب الشهادت)
ترجمو؛ ”نه قبول ڪئي ويندي (شاهدي) مخنث) کدڙي جي“
2. ولا من طلعب باطيور (فتح القدير انها)
ترجمو؛ ”ڪبوترن پکين جي شوقين جي گواهي قبول ناهي“
3. لا يستحي عن مثل ذالڪ لا يمنع عن الڪذب فيتهم (ولا تقبل شهادت من يظهر سب اسلف (ڪالصحابة والتابعين. ومنهم ابوحنيفه رحمة الله .......................... اذا اظهر سب واحد من المسلمين تسقط عدالة (فتح القدير ڪتاب الشهادت).
” ۽ جيڪي مشهور گناهه ڪبيرا آهن انهن کان بچيل هجي.
4. ولا ياتي باباً من الڪبائر التي يتعلق بها الحد (فتح القدير ايهاً) (ومنه الحاشته) هي السبع التي ذڪرت في الحديث وهي الاشراڪ بالله الفرار من الزحف، عقوق الوالدين، وقتل النفس بغير حق، ويهمت المئومن، والزنا، والشرب الخمر، وزاد بعضهم؛ اکل الربا، واڪل ما اليتيم (فتح القدير صفه 385)
ترجمو؛ يعني ڪبيرن گناهن جي باب کان نه هجڻ جنهن تي حد لڳل هجي (حاشيه ۾ کلي ٿو) اهي ست (گناهه ڪبيرا)آهن جنهن جو ذڪر حديث نبوي ۾ آهي.
1. الله سان شرڪ ڪرڻ عبادت ۾.
2. ميدان جهاد کان ڀڄڻ خوف جي ڪري.
3. پيءُ ماءُ جي نافرماني ڪرڻ.
4. ناحق قتل ڪرڻ يا مؤمن تي تهمت هڻڻ.
5. زاني.
6. شراب پيئندڙ (بعضن وٽ).
7. وياج کائيندڙ (يتيمن جو مال کائيندڙ).
مذڪوره ڪتابن جي حوالي مان توهان پاڻ فيصلو ڪيو ته وڏيرن سرپئنچن. يا جاگيردارن جي جرگي ۾ اهي شرط رکيل هوندا آهن؟ بلڪه ان جي ابتڙ فاسقن، فاجرن کان گواهي ورتي ويندي آهي.
انهن جي ”جرگي ڪميٽي“ ۾ گواهي چور، زاني، ڊاڪو، ڦراڊي فاسقن جي شاهدي قبول ڪونهي. فقه ان جي سختي سان منع ڪري ٿو. پر هي ڪميٽي وارا جاهل انهن بدمعاشن جي گواهي قبول ڪن ٿا. حرام خور وڏيرا سرپئنچ انهن ڪمن جي پٺيان حوصله افزائي ڪن ٿا.
پنهنجي گندي ذهن مطابق فيصله ڪري خون معاف ڪري ڇڏيندا آهن. بدلي ۾ نياڻيون عيوض ۾ ڏيڻ لاءِ زور ڀريندا آهن. ”ڪري هڪڙو ڀري ٻيو“ اهو ڪٿان جو انصاف آهي. جنهن ماڻهو گناهه ڪيو آهي ته سزا به ان ماڻهوءَ کي ملي نه ڪي نه ان جي نياڻي کي، ۽ زال، ڀيڻ ڪهڙو ڏوهه ڪيو؟ جنهن کي توهان انهن ظالمن جي حوالي ڪيون ٿا. جرگا ڪميٽيءَ وارو! هڪ ڏينهن الله تعاليٰ جي درٻار ۾ حاضر ٿيڻو اٿوَ جڏهن مظلوم نياڻي توهان کي پڇا ڪنديون مون کي ڪهڙي ڏوهه ۾ ڏنو ويو؟
ٿورو سوچو! مسلمانو! جوش ۾ اچي ڪري بي گناهه عورتن کي قتل ڪرڻ ڇڏي ڏيو. صرف اهو الزام توهان عورتن تي ڪونه ٿا ڏيو بلڪه پنهنجي پاڻ تي ٿا لڳايو. توهان جيڪڏهن پنهنجي پاڻ کي غيرت مند پاڪ صاف سمجهو ٿا ۽ يقين به اٿوَ ته پوءِ قرآن مجيد جي هن آيت کي ڇو ٿا وساريو جيڪا الله تعاليٰ نازل ڪئي آهي.
الخبيثت للخبيثين والخبيثون للخبيثت والطيبت للطيبين و الطيبون للطيبٰت اولٰئڪ مُبَرؤنَ مما يقولون لهم مغفرة و رزق ڪريم. (النور 26)
ترجمو؛ ” بڇڙيون آهن بڇڙن لاءِ ۽ بڇڙا بڇڙين لاءِ ۽ چڱيون آهن چڱن لاءِ ۽ چڱا چڱين لاءِ اهي آجا آهن ان کان جيڪي کين چون ٿا انهن لاءِ بخشش ۽ روزي عزت واري آهي“
فيصلو توهان ڪيو هن آيت ڪريم ۾ ٻڌايل آهي ته بدڪردار عورت بدڪردار (مرد) لاءِ آهي ٺيڪ پاڪدامن عورت ئي نيڪ ۽ صالح مرد کي ملندي. توهان پاڻ پنهنجي سيني تي هٿ رکي ڏسو توهان پاڻ ڪيترا نيڪ ۽ ايماندار آهيو؟
حــل:
هاڻي ڏسجي ان مسئلي کي حل ڪئين ڪجي انهيءَ لاءِ شريعت مطهره ۾ چند اصول رکيل آهن. ڪنهن به ”خبر“ ۾ ٻه احتمال هوندا اهن هڪ سچ جو ٻيو ڪوڙ جو.
نبي ڪريم صلي الله عليه وآله وسلم جن کي ۽ مسلمان امت کي اهو قرآن پاڪ ۾ حڪم فرمايل آهي ته
”يا ايها الذين اٰمنو ان جاءَڪم فاسق بنباء فتبينوا....... (للحجرات6)
ترجمو؛ ”اي ايمان وارو! جڏهن اچي توهان وٽ ڪو فاسق خبر کڻي فتبينوا. پوءِ سوچو، غور ڪريو. متان تڪليف ڏيو ڪن ماڻهن کي اڻ ڄاڻائيءَ سان پوءِ ٿي پئو پنهنجي ڪئي تي پيشيمان“
تشريح؛ ”جڏهن توهان بنا ڪنهن سوچ ۽ حقيقت ڄاڻڻ جي پنهنجي گهر وارين عورتن جو قتل ڪندو ۽ بعد ۾ جڏهن توهان کي حقيقت جي خبر پوندي ۽ توهان ”خون“ به ڪري چڪا هوندا ته پوءِ آيت مطابق توهان پيشيمان ٿي پوندا ته جيڪر مان جلدي نه ڪيا هان ته ايڏو وڏو نقصان نه ٿئي هان. بعد جي پيشيماني ۽ پڇتاءُ کان پهرائين جي سوچ ڀلي. پر جيڪڏهن ڳالهه شڪ ۽ بهتان آهي ته انهيءَ کي حل ڪرڻ لاءِ کوڙ سارا اپاءَ آهن.
جيڪڏهن شڪ آهي ته حد نه لڳندي
عام طور تي ڏٺو ويو آهي ته ”ڪارو ڪاري“ جا ڪجهه ”قتل“ شڪ ۽ شبهي جيڪري ڪيا وڃن ٿا. جنهن جو ذڪر ٽي. وي، اخبار رسالن ذريعي توهان تائين خبرون پهچن ٿيون.
جيڪڏهن توهان کي ڪو ڪنهن جي بدڪرداري جي ڪا خبر ڏيئي ته ان کي بهتر آهي ته پهريائين سوچ ۽ عقلمندي سان حل ڪجي نه ته تڪڙ ڪري ڪنهن جي جان ضايع ڪجي.
ٻنهي جهانن جي سردار تي ڪلمو پڙهيو آهي اسان مسلمان آهيون ۽ اهو يقين به رکون ٿا ته انهيءَ جي تعليم ۾ ئي ٻنهي جهانن جون ڀلايون سمايل آهن.
حضور عليه السلام جن فرمايو.
ترجمو؛ ”شهبات جي ڪري حد نه لڳايو ۽ ڇڏي ڏيو حد لڳائڻ کي“
ان الزهرهري قال ادفعو الحدود بڪل الشبهادت (في تخريج احاديث هدايه حدود)
ترجمو؛ ”زهري رضه کان رواي آهي. ”شڪ ۽ شبهات جيڪري حد نه لڳايو“
نا بالغ ۽ چريي ٻار تي حد نه لڳندي
جيڪڏهن ڪنهن نا بالغ ٻار ۽ مجنون (چريو) ڪنهن عورت سان زنا ڪئي. تڏهن به حد نه لڳندي ڇو ته مجنون ۽ ٻار تي شريعت جو اطلاق نه ٿو ٿئي.
فقه ۾ آيل آهي.
اذا زنيٰ صبي او مجنون بامراة عاقلة بالغة فلا حد علي الصبي والمجنون بالاجماع ولا تحد المرات ايضا. (حاشيه ڪنز ڪتاب الحدود)
ترجمو؛ ”جيڪڏهن زنا ڪئي ٻار نابالغ يا چرئي عورت بالغ، سان پوءِ حد نه هڻبي ٻار ۽ چرئي تي ۽ عورت تي انهيءَ تي سمورن فقيهن جو متفق فصلو آهي“ اهڙيءَ طرح هدايه ۾
حواله؛ واذ زنيٰ الصبي او المجنون بامراة طاوعته فلا حد عليه ولا عليها)
(هدايه ج – ڪتاب الحدود)
اخبارن ۾ ڪڏهن ڪڏهن اهڙا واقعات به ايندا آهن ته ڪنهن جانور سان ڇوڪري يا ماڻهو کي ڪارو ڪيو ويو. اهو ڪڏهن ڪڏهن ٿيندو آهي. بنسبت عورتن کي تنهنڪري دليلن ۽ عبارتن ڳولڻ وقت هي عبارت به نظر مان گذري ان کي به توهان جي نظر ڪيون ٿا.
حواله؛ ومن وطي بهيمة فلا حد عليه (هدايه جلد 2 في الحدود)
ترجمو؛ ”جنهن ماڻهو ڪنهن جانور سان بدفعلي ڪئي ته ان تي ڪائي حد ناهي“
مٿي گذري چڪو ته نا بالغ ڇوڪري جي زنا تي حد نه لڳندي مفتي تقي عثماني صاحب جن جي تقرير مان ورتل هي لائنون به ڪتاب ۾ شامل ڪرڻ جهڙيون آهن.
Zina is Zina Loible to Hadd if it is commited by a man who is an adult is not insane with a women to whom he is not and does supect, him self to be married (see 5(b) (a).
هي حد زنا آرڊينس جي دفعه 5A ۾ زنا جي تعريف ڪئي وئي آهي. مذڪوره لائنن جو سادن لفطن ۾ اهو مطلب آهي ته جيڪڏهن ڪو بالغ مرد ڪنهن عورت سان زنا ڪري جڏهن ته ان عورت کي پنهنجي نڪاح ۾ هجڻ جو شبه به نه هجي ته اها زنا موجب حد ٿيندي.“
هتي مرد سان گڏ Adult يعني بالغ جو لفظ موجود آهي مگر عورت سان نه آهي. جنهن جو وجهه واضع آهي ته زنا ڪرڻ وارو مرد جيڪڏهن بالغ نه هجي ته ان تي حد جاري نه ٿي سگهندي (مٿي عربي عبارت ۾ واضع آهي) پر جيڪڏهن ڪوئي بالغ مرد ڪنهن به عورت سان زنا ڪري ته چاهي اها عورت بالغ يا نا بالغ ٻنهي صورتن ۾ مرد تي حد جاري ٿيندي عورت سان بالغ هجڻ جي شرط انهيءَ نه لڳايو ويو. ڇو ته زيادتي چاهي بالغ عورت سان ٿي هجي يا نابالغ ٻنهي صورتن ۾ زيادتي ڪرڻ واري کي سزا (حد) جاري ڪئي وڃي. انهيءَ لاءِ نا بالغ ٻارڙين سان ٿيڻ واريون زيادتين تي به حد (سزا) جاري ٿي سگهي ٿي.
ان موضوع تي امام بخاري صحيح البخاري ۾ هڪ باب قائم ڪيو آهي ته باب لا يرجم المجنون المجنونة.........
باقي هي جدا ڳالهه آهي ته نا بالغ کي زناٰ ڪرڻ تي ڪنهن راضي ڪيو؟ انهيءَ کي ته زنا جا باري ۾ شعور ڪونه هيو. ظاهر ڳالهه آهي عورت کي اها ضرورت ڇو پئي جو هڪ نابالغ کان اهوڙو عمل ڪرائڻ تي راضي ٿي؟ انهيءَ جو جواب بلڪل صاف ۽ واضع آهي.
(1) نياڻين کي گهرن ۾ ويهارڻ نڪاح ڪرڻ ۾ دير ڪرڻ.
(2) ڏاج ۽ مناسب رشتن جي ڳولا ۽ بندوبست نه هجڻ جا
بهانا نياڻين جي جواني ڳارڻ.
(3) تعليم جي بهاني نو جوان ڇوڪرين جي عمر برباد ڪرڻ.
(4) دفترن ۾ آزاد ماحول ۾ نوڪري ڪرڻ جو ڪهڙو ضرور آهي؟
(5) انجنيئر، مينيجر گرل، سيل گرل، بزنس وومين ٿيڻ جو
ڪهڙو ضرور آهي؟
(6) ڪيتري ئي اعليٰ تعليم حاصل ڪرڻ کانپوءِ سنڀالڻو
ته گهر ۽ ٻچا آهن.
(7) وڏيرن، جاگيردارن جي ڪوٺن ۾ ستيون ٿيل مظلوم عورتون جن کي ملڪيت جي حصي ڏيڻ کان بچڻ لاءِ شادي نه ڪرائڻ
(8) قرآن سان شادي ڪرائڻ.
اهي سمورا سبب آهن عورتن جو ناجائز طريقي سان جنسي تعلقات رکڻ جو عورتن کي شادي جهڙي حق کان پري رکڻ انهيءَ جي حقوق سان خيانت ڪرڻ آهي. جنهن جو حساب انهيءَ جي پاليندڙن کان ورتو ويندو قيامت جو ڏينهن.
حمل واري عورت کي قتل نه ڪبو نه ئي حد لڳندي جيسين وضع حمل ٿئي.
حمل چئبو آهي پيٽ سان هجڻ مرد جو تخم (ٻج) عورت جي رحم ۾ جيڪو نسل تيار ٿيندو آهي. جيڪو اڳتي هلي قدرتي طور تي انساني شڪل اختيار ڪري ٿو. ۽ اهو ماءُ جي پيٽ ۾ مرد ۽ عورت جي ٻج ملي ڪري هڪڙي اهڙي وجود کي جنم ڏين ٿا. جنهن کي قدرت جي حسين تخليق چئجي. انهيءَ ٻار جو پيٽ ۾ هجڻ کي (حمل) چئبو آهي.
تنهنڪري اسلامي تعليم مطابق پيٽ واري عورت تي حد نه لڳندي. جيئن هيٺ ڏنل واقعي ۾ آيل آهي.
1. علامه اقبال (مرحوم) جي مجلس ۾ هڪ ڏينهن هي واقعو نقل ڪيو ويو ته ”مديني منوره ۾ مسجد نبوي صلي الله عليه وآله وسلم ۾ هڪ ٻليءَ ٻچا ڄڻڻ لڳي صحابه ڪرام مسجد ۾ گندگي جي خيال سان ٻلي کي ماري ڪڍهڻ چاهين پيا. حضور صلي الله عليه وآله وسلم جن فرمايو ” ان کي نه مارو هاڻي هي ماءُ بڻجي وئي آهي“ علامه اقبال رحه ان کي ٻڌي دير تائين روئڻ لڳا ۽ بار بار پڇين پيا ”حضور نے کیا فرمایا؟ ۽ پوءِ ورجائي رهيا هئا. ”اسے مارو نہیں یہ ماں بن گئی ہے“۔
2. اهڙي طرح گذريل صفحن تي آيل حضرت غامديه رضه جو واقعو جيڪا پاڻ کي پيش ڪرڻ آئي هئي نبي پاڪ صلي الله عليه وآله وسلم جن موٽائي ڇڏيو ته ”تون ماءُ بڻجڻ واري اهين تو تي سزا جاري نه ٿو ڪري سگهان جڏهن ٻار پيدا ٿئي ان کي تنهنجي کير جي ضرورت نه رهي تڏهن موٽ وٽ اچجان ان وقت سزا جاري ڪئي ويندي“
مسلمانو! غور ڪيو! اسلامي تعليمات ۾ هڪ ٻلي کي مارڻ جي منع ان ڪري ٿيو جو هوءَ ماءُ بڻجڻ واري هئي. توهان ته اشرف المخلوقات کي خون ۾ رنگي ڇڏيو ٿا. ڪهڙي قسم جا مسلمان آهيو؟ دل ۾ ذري برابر به انسانيت ڪانه اٿو.
نبي ڪريم صلي الله عليه وآله وسلم جي تعليمات ۾ آهي ارشاد فرمايائون.
من عن انس قال سُئل النبي صلي الله عليه وآله وسلم عن الڪَبائر فقال الاشراڪ باالله و عقوق الوالدين وقتل النفس وشهادة الزور (بخاري جلد 1 صفه 363)
ترجمو؛ ”حضرت انس فرمائن ٿا. حضور صلي الله عليه وسلم جن کان پڇيو ويو ته سائين (ڪبائر) وڏا گناهه ڪهڙا آهن؟ پاڻ فرامايائون ”الله تعاليٰ سان عبادت ۾ ڪنهن کي شريڪ ڪرڻ، ماءُ پيءُ جي نا فرماني ڪرڻ، بي گناهه قتل ڪرڻ، ڪوڙي شاهدي (گواهي) ڏيڻ.
اهي سڀئي گناهه ڪبيرن ۾ شامل آهن. ۽ اسان جا مسلمان ڀائر قتل ڪندي ڪو گناهه نه ٿا سمجهن، ماءُ پيءُ جي نافرماني ۽ قتل، ڪوڙي شاهدي، پيرن فقيرن، جهنڊن، قبرن کي مشڪل ڪشا ۽ حاجت روان سمجهڻ،
• حواله؛ فاذا زنت الحامل لم تحد حتيٰ تضع حملها. (قدوري ڪتاب الحدود)
• واذا زنت الحامل لم تحد حتيٰ تضح حملها ڪيلا يوديٰ اليٰ هلاڪ الولد وهو نفس محترمة. (هدايه جلد 2 ڪتاب الحدود)
ترجمو: ”جڏهن زاني عورت پيٽ واري ٿئي ته انهيءَ تي حد نه لڳائبي جيڪڏهن حد لڳائبي هلاڪ ٿي ويندو نفس محترم“ لان في التاخير صيانة الولد عن ايضاع.
ترجمو؛ ”(هدايه واري) امام ابو حنفي جو قول نقل ڪيو آهي) ته جيڪا حمل واري عورت کي ڍر ڪرڻ جو حڪم آهي ته بچائڻ آهي ٻار جي ضايع ٿيڻ کان.
اڳتي هدايه واري لکي ٿو ته جيڪڏهن پيٽ واري عورت کي قتل ڪبو يا حد لڳائبي ته ان جي پيٽ وارو ٻار ضايع ٿي پوندو ۽ انهيءَ جو ڪهڙو قصور جيڪو پنهنجي جاءِ تي هڪڙي قسم جو نفس عزت وارو آهي بقول عبارت جي يعني بي قصور آهي“.
مٿي ڏنل حوالن جي مطابق ۽ حضرت غامديه رضه جي قصي مان اهو ثابت ٿيويو ته ڳوڙها هاري (حمل واري) عورت تي حد نه لڳائبي.
ڏسو! شريعت پاڪ ۾ ڪيتري حد تائين احتياط آهي ۽ اسان جي ”جرڳي ڪيمٽي“ جي فيصلي ۾ ايتري قدر احتياط آهي؟ ڪوڙ ۽ لالچ جي بنياد تي ”ڪارو ڪاري“ ڪري ماريندڙ ڀليَل مسلمانو! پرائي ٽيڪر تي پنهنجي گهر کي باهه ڏيڻ وارو! ڪجهه سوچ سمجهه مان ڪم وٺبو آهي.
جڏهن گناهه هڪ ڪيو ته سزا ۾ عيوض نياڻي ڇو. ڪٿان جو انصاف آهي؟
مارچ مهيني جي آخري تاريخ جي اخبار ۾ هڪ خبر پڙهي دل ڏاڍي غمگين ٿي ۽ ساٿين سان بحت به ٿيو ته ادا اهي ڪٿان جو انصاف آهي ته جرم هڪڙو ماڻهو ڪري سزا وري ويچاريءَ نياڻي کي ملي.
خبر هئي 7 سالن جي نياڻي جو 45 سالن جي ماڻهو سان نڪاح ٿيو. ڇوڪريءَ خبر ٻڌندي بيهوش ٿي پئي ۽ ان جي ماءُ به بيهوش ٿي پئي ۽ گهوٽي تا هٿيارن جي فائرنگ ڪندا ڪنوار کي کڻي ويا. وڌيڪ تفصيل ۾ لکيل هيو ته 9 سال اڳ ۾ ڪارو ڪري ماريو ويو هيو اها ڇوڪري ان جي پيءُ جي ڪاري عيوض ۾ڏني وئي هئي.“
اصولن سزا ان کي ملي جنهن گناهه ڪيو آهي انهيءَ جي نياڻي يا ڀيڻ ڪهڙو ڏوهه ڪيو آهي. عيوض ۾ ويندڙ نياڻين سان جانورن کي به بدتر سلوڪ ڪيو وڃي ٿو. ڄڻ ڪنهن انسان جو ٻچو ناهي بلڪه ڪنهن جانور جو ٻچو هجي.
خدارا! الله واحد قهار کان ڊڄو هڪ ڏينهن ان جي درٻار ۾ پيش ٿيڻو آهي. هڪ ڏينهن مرڻو آهي. هڪ ڏينهن حساب ڪتاب جو ڏينهن مقرر آهي. ان لاءِ ته ضرور ڪجهه نيڪيون کڻي هلو. مظلومن جي زندگين سان مذاق ڪرڻ ڇڏي ويو. ڪنهن مظلومن جي آهه نه لڳي پوي.
زنا جي قسمن مان هڪڙو قسم زنا بالجبر به ٿئي ٿو ٻيو زنا بالرضا.
(1) زنا بالجبر (2) زنا بالرضا.
زنا بالجبر
ٻئي نمبر تي زنا بالجبر جي معنيٰ ڏاڍ ”زبردستي“ ڪنهن مظلوم عورت (ناري) سان ڏاڍائي، طاقت جي زور تي ان جي عزت لٽي وڃي ٿي. ان ۾ ان عورت جو ڪو به قصور ڪونه هوندو آهي پر ان جي باجوجود به ان کي قتل ڪيو ويندو آهي. ڀلا چند بدمعاش ماڻهن جي اڳيان هڪ ڪمزور بي بس ناري ڇا ٿي ڪري سگهي؟
جيڪا عورت زنا بالجبر جي قهر کان گذري ٿي اها عصابي اعتبار جي ڀڃي ڀُري پئي ٿي. ايتري قدر خوف سان هوندي آهي جو ان جا زبان بند ٿي ويندي آهي. اسان وٽ غير ملڪي دولت سان هلندڙ اين جي اوز اهڙو ماحول پيدا ڪن ٿا. اهڙين مظلوم مجبور عورتن کي اشتهار بڻائي ڇڏين ٿا. ”مختاران مائي“واضع مثال آهي. جنهن گذريل ڏينهن کي ڪير به نه ٿو ڄاڻي. اڄ يورپ آمريڪا جا اخبارن، رسالن ۾ ان جي تصوير پهرين صفحن تي شايع ڪئي وڃي ٿي، جيڪا اسان جي اسلامي جمهوري ملڪ جي جڳ هنسائي جو ذريعو بڻجي ٿي. صرف مختاران مائي جي ڪيس (واقعي) مان اين جي اوز ڪيتري ڪمائي ڪئي آهي ان جو حساب ناهي. اهڙن واقعن جي آڙ ۾ اولهه ۽ غير ملڪي ميڊيا ”حدود آرڊيننس“کي ختم ڪرائڻ تي زور لڳائن ٿا. جنسي آزادي کي عورت جو حق قرار ڏئي رهيا آهن.
هاڻي ڏسجي ته زنا بالجبر جي شريعت ۾ ڪهڙي درجي تي سزا مقرر آهي. حقيقت ۾ زنا بالجبر زنا بالرضا کان به وڌيڪ جرم آهي. ۽ ان جي سزا به ايتري قدر سخت هئڻ گهرجي جيتري قدر جرم سخت آهي. زنا بالجبر ۾ اهو به ڏسڻو آهي ته زنا بالجير ڪرڻ وارا گهڻا ماڻهو آهن يا ٿورا يا هڪ آهي. اهڙي طرح ان جي سزا به اهڙي حالت ۽ قسم جي هئڻ گهرجي.
زنا بالجبر ۾ عورت کي سزا نه ملندي
عام طرح ڏٺو ويو آهي ته عوام ۽ خاص ڪجهه غلط پروبڳنڊا ۾ مبتلا اهن ته زنا بالجبر ۾ عورت کي به سزا ملندي آهي پر حقيقت ۾ ائين ڪونهي. يا وري ائين به چون ٿا حدود جي نالي تي مولوين عورتن کي زبردستي اهڙو قانون مڙيو آهي. جيئن ”حدود آرڊيننس“ جي تحت جي چيو وڃي پيو ته ”جيڪڏهن ڪنهن مظلوم عورت ڪنهن مرد جي خلاف زنا بالجبر جو مقدمو درج ڪرائي ته ان کان مطالبو ڪيو ويندو ه هوءَ چار گواهه پيش ڪري. ۽ جڏهن اها گواهه پيش نه ٿي ڪري سگهي ته الٽو ان کي گرفتار ڪري جيل ۾ بند ڪيو ويندو.
جيڪڏهن مذڪوره معيار تي پورو لڌو وڃي چار گواهه ملي وڃن ت زنا بالجبر جي ملزم کي سنگساري جي ذريعي سزا ۽ موت يا تسوٰ جي عبرت ناڪ سزا ملي ويندي آهي.
مولانا تقي عثماني صاحب جن ”حدود ترمیمی بل کیا ہے“ تقرير ۾ بيان ڪيو آهي. ”واقعہ یہ ہے کہ میں خود پہلے وفاقی شرعی عدالت میں جج کی حیثت ہے پہر 17 سال تک سپریم کورٹ کی شرعت ایپلٹ بئنچ کے رکن کی حیثیت مقدمات کی براہ راست سماعت کرتا رہا ہوں اتنے طویل عرصے میں میرے علم میں کوئی ایک مقدمہ بھی ایسا نہیں آیا جس میں زنا بالجبر کی کس مظلومہ کو اس بنا پر سزا دی گئی ہو کہ وہ چار گواہ پیش نہیں کر سکتی۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔ لیکن اسی کہ ساتھ دفعہ 10 (3)“ زنا بالجبر موجب تعزیر کے لیئے رکھی گئی تھی جس میں چار گواھوں کی شرط نہیں تھی۔ بلکہ اس میں جرم کا ثبوت کسی ایک گواھ، طبی معائنے اور کیمیاوی تجربہ کار کی رپورٹ سے بھی ہو جاتا تھا۔ چناچہ زنا بالجبر کے پیشہ مجرم اسی دفعہ کے تحت ہمیشہ سزایاب ہوتے رہے ہیں“
لہٰذا حدود آرڈیننس میں ایسی کوئی بات نہیں ہے جس کی رو سے زنا بالجبر کا شکار ہونے والی عورت کو چار گواھ پيش نہیں نہ کرنے کا بنا پر الٹا سزایاب کیا جا سکے“۔ (صفحہ 199 (حقوق نسواں بل)
هي ته هئي ڳالهه مفتي محمد تقي عثماني سابق سپريم ڪورٽ شريعت ايپلٽ بئنچ جي ڳالهه جنهن پنهنجي موجوده عهدي دوران ڪا به اهڙي سزا نه ڏني يا ڏياري جنهن ۾ مظلوم عورت کي ڳواهن جي نه هجڻ ڪري سزا ڏني وئي هجي.
هاڻي اچو ته ڏسو رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم جن جي تعليم مان اسان کي ڪهڙو سبق ملي ٿو ”حضرت وائل بن حجر رضي الله تعاليٰ عنه روايت ڪري ٿو ته حضور عليه السلام جي زماني ۾ هڪ عورت نماز پڙهڻ جي ارادي سان نڪتي رستي ۾ هڪ شخص ان سان زبردستي زنا ڪئي. ان عورت شور مچايو ته اهو ڀڄي ويو بعد ۾ ان شخص اعتراف ڪيو ته ان عورت سان زنا بالجبر ڪيو آهي. ان تي آنحضرت صلي الله عليه وآله وسلم حد جاري فرمائي ۽ عورت تي حد جاري نه ڪئي“ (جيڪڏهن عورت اعتراف جرم ڪري ٿي ته ان تي رجم ٿيندو) راقم اهڙي طرح ٻئي حديث ۾ آهي ته ”هڪ شخص حضور عليه السلام جن وٽ فرياد کڻي آيو ته اسانجي وچ۾ ڪتاب الله جي روشني ۾ فيصلو فرمايو“ ٻئي شخص چيو ته منهنجو پٽ ان جي گهر ۾ مزدوري ڪندو هيو ان هن جي گهرواريءَ سان زنا ڪئي مان هن کي سو ٻڪريون ڏنيون ۽ هڪ غلام ڏنو. پوءِ مان اهل علم کان پڇيو ته منهنجو پٽ هتي سو ڪوڙن جي سزا هڪ سال جلا وطني ۽ هُن جي زال تي سنگسار ڪرڻ جي سزا. بس حضور عليه السلام ارشاد فرمايو ته ”مون کي قسم آهي ان ذات اقدس جو جنهن جي قبضي ۾ منهنجي جان آهي مان ضرور توهان جي وچ۾ ڪتاب الله جي روشني ۾ فيصلو ڪندس سو ٻڪريون ۽ غلام تون کي واپس ڪيون وڃن ۽ تنهنجي پٽ تي سو ڪوڙن جي سزا ۽ جلاوطني لازم آهي. (۽ پوءِ پاڻ ويجهو ويٺل صحابي کي فرمايو) اي انيس! صبح جو ان عورت وٽ وڃ ۽ ان کان پڇ جيڪڏهن اها اعتراف جرم ڪري ته ان تي رجم ڪيو. (انيس چوي ٿو) ان عورت اعتراف جرم ڪيو ۽ ان کي رجم ڪيو ويو.
(ماخوذ صحيحي بخاري باب اعتراف بالزني (2).
مزڪوره حديث ۾ اهو ثابت ٿي ويو ته جيڪڏهن مجرم کي حد (سزا) ڏني وڃي ته پيسا نه وٺبا ۽ نه وري ڪو عوض (ڇٽي) ورتي ويندي. ڏسو! حضور عليه السلام جن چٽي ورتل موٽائي ڇڏي. ۽ اسان جي ”جرگي“ ڪميٽيءَ جو فيصلو ڪندڙ ڪامورا عيوض ۾ نياڻيون به وٺن ٿا ۽ ڏنڊ به وٺن ٿا.
(1) قرآن پاڪ جي چند آيتن جو مفهوم آهي ته ”۽ جنهن غير اسلامي قانون گهريو (پسند) ڪيو (اهو قانون) ان کان هرگز قبول نه ڪيو ويندو (آل عمران85).
(2) ”۽ جيڪي الله جي نازل ڪيل احڪامن جي موافق فيصله نه ڪن سو اهي ماڻهو ڪافر آهن“ (سورة المائده 44).
(3) ”۽ جيڪي ماڻهو الله جي نازل ڪيل (احڪامن) جي مطابق فيصلو نه ڪن سو اهي ماڻهو فاسق آهن“(سورة المائده 47).
عورتن جي حمايت حاصل ڪرڻ لاءِ زنا بالجبر جي مسئلي کي خوب کنيو ويو آهي. عورتن کي اهو تاثر ڏيڻ جي ڪوشش ڪئي آهي ته جيڪڏهن ڪو مرد زبردستي ڪنهن عورت جي عصمت دري ڪري. تڏهن به عورت کي سو ڪوڙن جي سزا برداش ڪرڻي پوندي. هي چٽي مخالطه آرائي آهي.
جبر ۽ ڏاڍ سان جيڪڏهن ڪنهن شخص کي ان فعل جو مرتڪب (ڪرڻ) تي مجبور ڪيو ويو ته اهو نه مجرم آهي نه سزا جو مستحق. خود قرآن ڪريم جي سورت نور ۾ انهن عورتن جي معافيءَ جو اعلان ڪيو ويو جن کي بدڪرداري لاءِ مجبور ڪيو ويو هجي.
”وَمَن يکر هُن فَاِن اللهَ مِن بَعدِ اِکراَ هِهِن غَفُور رَحِيم “ (النور 33)
ترجمو؛ ۽ جيڪو مجبور ڪندو انهن کي پوءِ بيشڪ الله تعاليٰ انهن جي مجبوريءَ بعد بخشڻهار مهربان آهي“
ان کان علاوه حديث جي ڪتابن ۾ ايندو آهي ته ”هڪ شخص اوندهه ۾ هڪ عورت کي پڪڙي ان سان بدڪاري ڪئي عورت جي شور مچائڻ تي ماڻهو آيا ۽ زاني پڪڙيو ويو. نبي صلي الله عليه وسلم جن ان تي رجم ڪرايو ۽ عورت کي ڇڏي ڏنو“
هن سان واضع ٿي ويو ته جنهن عورت سان زبردستي ٿي هجي ان کي سزا نه ملندي. البته جنهن ان سان زبردستي ڪئي آهي ان جي باري ۾ زنا جي اها حد جيڪا ”سورت نور“ ۾ بيان ڪيل آهي. ڏني ويندي.
حضور عليه السلام سنگساري جي حد (زنا بالرضا) رضا مندي سان ڪيل زنا واري تي جاري فرمائي. اها ئي زنا بالجبر جي مرتڪب تي جاري فرمائي. شريعت حدود ۾ جاتي سزائون سخت رکيون آهن اتي ان تي نفاد جون شرطيون به انتهائي سخت آهن.
زنا بالجبر جي درخواست آڻيندڙ خاتون کي صرف ان وقت قذف جي سزا ٿي سگهي ٿي جڏهن عدالت تي اها ڳالهه ثابت ٿي وڃي ته ان ڪوڙو الزام لڳايو آهي.
مطلب ته زنا بالجبر ۾ عورت تي ڪائي سزا ناهي بلڪه زنا بالرضا جا اها ئي سزا آهي جيڪا سزا قرآن ۾ ذڪر ٿيل آهي.
قومي اسيمبلي ۾ منظور ڪيل تحفظ خواتين
بل جو مختصر جائزو
مختصر عنوان ۽ آغاز نقاد
(1) هي ايڪٽ قانون فوجداري ترميمي (خواتين جو تحفظ) ايڪٽ 2002ع جي نالي سان تعلق رکي ٿو.
(2) هي (في الفور يعني جلدي ناقد العمل ٿيندو.
جرم:- 375 زنا بالجبر
ڪنهن مرد کي زنا بالجبر جو ڪندڙ چيو وڃي ڪنهن عورت سان هيٺين حالتن ۾ جماع ڪري.
اول؛ انهيءَ عورت جي مرضيءَ جي خلاف.
دوم؛ انهيءَ جي رضامندي جي بغير.
سوم؛ ڪنهن خوف (ڀوءَ) ڏئي ڪري رضا مندي سان زنا ڪري.
چهارم؛ ان جي رضا منديءَ سان يا بغير رضا منديءَ جي جڏهن ته اها ڇوڪري 16 سالن کان گهٽ عمر جي هجي.
تشريح؛ زنا بالجبر جي جرم لاءِ مطلوب جماع جي تعين لاءِ دخول ڪافي آهي“
376: زنا بالجبر جي لاءِ سزا.
(1) جڏهن ڪوئي ماڻهو زنا بالجبر جو مرتڪب ٿئي ٿو انهيءَ کي سزائي موت يا ڪنهن هڪ قسم جي سزائي قيد جيڪا گهٽ ۾ گهٽ پنج سال يا وڌم ۾ وڌ 25 پنجويهن سالن تائين ٿي سگهي ٿي ۽ جرمانو به ورتو ويندو.
(2) جڏهن زنا بالجبر جا مرتڪب (ڪندڙ جمع) ٻن کان وڌيڪ ماڻهن پاڻ ۾ تائيد ۽ رضا مندي سان ڪيو ته انهن مان هر هڪ شخص کي سزائي موت يا عمر قيد جي سزا ڏني ويندي.
مجموعه قانون ۾ نئي دفعه شامل ڪئي ويندي. يعني 493 ڪنهن شخص جو فريب (دوڪي) سان جائز نڪاح جو يقين ڏئي ڪري هم بستري (جماع) ڪرڻ. ته اهڙي شخص لاءِ 25 سالن تائين سخت قيد ڏني ويندي ۽ جرماني جو به متسجب ٿيندو. (ماخوذ؛ تحفظ حقوق نسوا ن بل کيا ہے).
مذڪوره عبارتون پاڪستان جي عورتن ۾ تازي قانون مطابق نافذ العمل آهن جيڪي ”تحفظ حقوق نسواب بل“ نالي سان ٺهيو آهي. جنهن کي ترجمو ڪري قارئين جي سامهون پيش ڪيوسين.
پاڪستان جي قانون مطابق زنا بالجبر ڪندڙ شخص کي مختلف قسمن جون سزائون ڏئي سگهجن ٿيون اهو ڪورٽ جي جج تي موقوق آهي ته اهو انهيءَ کي سزائي موت ڏئي ٿو. يا گهٽ ۾ گهٽ پنج (5) سال قيد يا وڌ (25) پنجويهن سالن تائين قيد ۾ رکي ٿو ۽ جرماني طور رقم وٺي ٿو.
مطلب ته قرآني قانون جي ابتڙ قرآني قانون ۾ زنا بالجبر ۽ زنا بالرضا جي مجرمن کي سنگسار ڪبو يا سو 100 ڪوڙا هڻبا. مطلب ته اها سزا سڌو قرآن ۽ نبي جي طريقي جي خلاف آهي اسلامي ملڪ ۾ اسلام جي خلاف قانون انگريزن جا ٺاهيل قانون اڄ تائين اسان جي عورتن ۾ نافذ آهن ۽ اهي قابل استعمال ۽ معتبر حيثيت رکن ٿا باقي اسلامي قانون (دقيانوسي انتها پسندي) جو درس ڏيندڙ سمجهو ۽ خيال ڪيو وڃي ٿو.
مٿي ذڪر ٿيل زنا بالجبر جون جيڪي نمبر ڏنل آهن اهي سڀئي صورتون زنا بالجبر جي حڪم ۾ آهن ۽ انهيءَ جي سزا اها ئي ٿيندي آهي جيڪا زنا بالرضا لاءِ مقرر ٿيل آهي. پاڪستاني ڪورٽ اهو جج کي حق ڏنو آهي ته اهو ڪهڙي به سزا ڏئي سگهي ٿو. حدود الله ۾ ترميم جو حق الله تعاليٰ پنهنجي محبوب پيغمبر کي ڪو نه ڏنو پر پاڪستاني قانون اهو حق جج صاحب کي ڏيئي ڇڏيو آهي. افسوس! هڪ اسلامي ملڪ ۾ اسلام سان ايڏي ناجائزي.
حد قذف 496 هه زنا جي ڪوڙي الزام جي سزا
جيڪو به شخص ڪنهن شخص جي خلاف زنا ڪو ڪوڙو الزام هڻي يا گواهي (شاهدي) ڏي ته ان کي وڌ ۾ وڌ پنجن سالن لاءِ قيد ۽ وڌ ۾ وڌ 10 هزارروپيه جرماني جو مستوجب ٿيندو.
بشرطه؛ عدالت جو پرزائيڊنگ آفيسر مجموعه ضابطه فوجداري 1898ع جي (دفعه 203 جي شڪايت خارج ڪري ۽ مجرم کي پنهنجو اظهار خيال (وجوه) بيان ڪرڻ جو موقعو ڏيندو. جيڪڏهن جج مطمئن ٿي ته ان دفعه جي هيٺ جرم ڪيو ويو آهي ۽ وڌيڪ ثبوت جي ضرورت نه پوندي ۽ جلدي فيصلو ٻڌائڻ لاءِ ڪاروائي عمل ۾ آڻيندو”
(ترجمو ڪيل تحفظ حقوق نسواب بل:88).
وضاحت؛ دفعه 203 ۾ ”تزڪيه شهود“ کان مراد ڪنهن گواهه جي ساک جي باري ۾ تسليءَ جي لاءِ عدالت جي طرفان اختيار ڪيل تحقيقات جو طريقي ڪار آهي“.
قرآن پاڪ ۾ الله تعاليٰ زنا جي تهمت هڻندڙ لاءِ 80 ڪوڙا مقرر ڪئي آهي ۽ پاڪستاني قانون مطابق وڌ ۾ وڌ 5 سال يا 10 هزار روپيه جرمانو. الله تبارڪ وتعاليٰ جي قانون جي بلڪل خلاف شل الله پاڪ پاڪستان جي حڪمرانن کي سمجهه ۽ هدايت ڏئي ته سامراج قوتن جي چنگل کان پنهنجي جان ڇڏائين ٻين سڀني درن کي ڇڏي الله تبارڪ وتعاليٰ جو در پڪڙين ته ٻنهي جهانن جو ڀلو ٿيندن. حڪمران به انهيءَ مسئلي ۾ سنجيدگيءَ سان ڪو نه ٿا ڪو لاءِ عمل ٺاهين جيڪو به ويٺو آهي ڪرسي تي انهيءَ کي صرف ۽ صرف پنهنجي ڪرسي جي ڪشادگي جو فڪر آهي ۽ آمريڪا سرڪار جي خوش ڪرڻ جو فڪر آهي پوءِ ڀلي قوم ۽ ملڪ ڪهڙي به عذاب جي زندگي بسر ڪن ڪير مئو ڪير بچو حڪمرانن کي اهو معلوم ڪرڻ جي واندڪائي ئي ڪونهي اليڪشن جي دور ۾ ووٽ وٺڻ لاءِ پنجن. ڏهن سالن جو عذرخواهيون رهيل ياد اينديون آهن زندهه انسان ڪهڙي عذاب ۾ آهن ڪرسي کانپوءِ اهو پڇڻ ئي ڪونه ايندا آهن. وڃي ڪراچي ، اسلام آباد جي روشنين ۾ گهر اَڏي ويهن ٿا. غريبن جي گهرن ۾ چلهه ٻري ٿي يا نه اها خبر لهڻ وساري ويهن ٿا. غريبن جي ووٽن تي ئي ته ڪرسين تي ويٺا آهن.