پاڪستان جي صورتحال
فيبروري 2020ع تي ھڪڙو شاگرد جيڪو ايران کان ڪراچي واپس ٿيو ھو، جنھن کي ڪرونا جي ٽيسٽ مثبت ٿي. 18 مارچ 2020ع تي ملڪ جي مڙني صوبن مان ڪووڊ-19 جا مثبت ڪيس اچڻ لڳا، ۽ 17 جون 2020ع تائين ملڪ جي ھر ضلعي مان ڪووڊ-19 جا مثبت ڪيس رپورٽ ٿيا. پاڪستان ايشيا ۾ ٽئين نمبر تي ڪووڊ-19 جا وڌ ۾ وڌ ڪيس رپورٽ ڪيا آھن. ان کانپوءِ انڊيا ۽ ايران ڏکڻ ايشيا ۾ ٻئين نمبر تي ۽ دنيا ۾ ٻارھين نمبر تي مثبت ڪيس رپورٽ ڪيا آھن. ان جي باوجود پاڪستان ۾ موت جي شرح گھٽ آھي. جيئن دنيا ۾ 19 جولاءِ 2020ع تائين موت جي شرح 4.1% آھي. پر پاڪستان ۾ 2.12% آھي. 14 جون 2020ع تي پاڪستان ۾ وڌ ۾ وڌ 6825 ڪيس رپورٽ ٿيا. پر ان کانپوءِ مثبت ڪيسن جو تعداد گھٽجڻ لڳو، 3 جولاءِ 2020ع تي 8929 ڪيس صحتياب ٿيا جيڪي مثبت ڪيسن جو 50% آھي، ۽ 9 جولاءِ 2020ع تائين 60% تي پھتي. 23 جولاءِ 2020ع تائين تقريباّ 266،000 مثبت ڪيس رپورٽ ٿيا، جنھن مان 208،000 صحتياب ٿي ويا، ۽ 5600 ماڻھو موت جو شڪار ٿيا. سنڌ 114،000 ڪيس رپورٽ ڪيا، پر پنجاب ۾ 2090 ماڻھو موت جو شڪار ٿيا.
24 مارچ 2020ع تي ايران جي بارڊر کان تافتان کان آيل 640 زائرين کي سکر جي ليبر ڪالونيءَ ۾ ڏھن ڏينهن جي لاءِ ڪورنٽائين ڪيو ويو جن جي حالت تمام خراب ھئي. 25 مارچ 2020ع تي مڪمل طور ٽريفڪ کي شھر ۾،ضلع اندر ۽ صوبي کان صوبي تائين بند ڪيو ويو ۽ ان کان سواءِ عام جاين تي ۽ پرائيويٽ جاين تي مڪمل طور مجموعن تي پابندي لڳائي وئي. 28 مارچ 2020 ع تي چين جي فائونڊيشن چائينزبلينيئر جيڪ ما ۽ علي بابا گروپ طرفان ٻيو ھوائي جھاز ڪراچي ۾ ورتو ويو. جنھن ۾ 50 ھزار ٽيسٽنگ ڪٽس، فيس ماسڪ، وينٽيليٽر ۽ PPEs تقريباً 67 ملين جي ماليت جا مھيا ڪيا ويا.
پنجاب حڪومت 10 بلين جو رليف پڪيج، 2.5 ملين خاندانن لاءِ روزانو بنياد تي مزدوري ڪندڙن لاءِ اعلان ڪيو. ھاڻي مقامي سطح تي وائرس جو ڦھلاءُ شروع ٿي ويو.
پاڪستان انجنيئرنگ ڪائونسل طرفان اين، اي، ڊي (NED) يونيورسٽي جي مدد سان وينٽيليٽر ٺاھيو ويو.
31 مئي 2020 ع تي ملڪ ۾ 82 ٺيڪ ٿي ويا. 26 کي موت جي گھري ننڊ ۾سمھاري ڇڏيو ۽ 174 نوان ڪيس رپورٽ ٿيا.
1 اپريل 2020 ع تي 2291 تائين انگ پھچي ويو. 7 اپريل 2020ع تائين 45 ماڻھو موت جو شڪار ٿيا.
14 اپريل 2020 ع وڌيڪ ٻن ھفتن جي لاءِ لاڪ ڊائون کي وڌايو ويو.
16 اپريل 2020 ع تائين وائرس% 58 مقامي آبادي تائين ڦھلجي ويو.
وفاقي حڪومت ھڪ دفعو ٻيهر لاڪ ڊائون ۾ وڌيڪ 9 مئي 2020ع تائين اضافو ڪيو.
19 مئي 2020ع تي حيدرآباد ۾ 64 سال جي پوڙھي جو ڪامياب علاج پلازما ٿراپي ذريعي ڪيو ويو
21 مئي 2020ع تائين پاڪستان ۾ مثبت ڪرونا 19 جو تعداد 48 ھزارن تي پھچي ويو ۽ فوت ٿيندڙن جو تعداد 1 ھزار سترھن تائين پھتو.
ان دوران پاڪستان جي ائير لائين فلائيٽ 8303 22 مئي 2020ع ڪراچي ۾ ڪري پئي جنھن ۾ 97 ماڻھو مري ويا.
رائيونڊ لاھوراندر دين اسلام جي وڏي ۾ وڏو تبليغي جماعتي اجتماع ٿيندو آهي جنھن جي لاءِ اسڪالر بربرامطلف جو چوڻ آهي ته 2 ملين ماڻھوگڏ ٿيندا آھن.
ان ڪرونا 19 جي صورتحال ۾ 539 ڪرونا 19 جي مثبت ٽيسٽن جو تعلق تبليغي جماعت جي دين جي خدمت ڪندڙ بزرگن مان ٿيو. پنجاب جي اسپيشل برانچ مطابق 70 کان 80 ھزار ماڻھو سڄي ملڪ مان ۽ 3 ھزار ماڻھو دنيا جي 40 ملڪن مان ھن اجتماع ۾شريڪ ٿيا.
رائيونڊ لاھور جي سينٽر کي ڪورنٽائين ڪيو ويو پنجاب جي 36 ضلعن ۾ 10263 بزرگن کي ڪورنٽائين ڪيو ويو. ايستائين جو حيدرآباد ۾ 38 تبليغي جماعت جا بزرگ ڪرونا 19 جا مثبت سامھون آيا.
20 مارچ 2020ع تي فلسطين جي اندر ٻه ماڻھو ڪرونا ۾ مثبت آيا جيڪي پاڪستان کان سفر ڪري مصر کان غزا پھتا.
28 مارچ 2020ع تي پاڪستان جو اسڪوائش رانديگر اعظم خان لنڊن ۾ ڪرونا 19 سبب لاڏاڻو ڪري ويو.
وفاقي حڪومت طرفان 30 جنوري تي پي آئي اي پنھنجو فلائيٽون چين ۽ پاڪستان وچ ۾ معطل ڪري ڇڏيون. پي آئي اي اسلام آباد، ڪراچي، لاھور ۽ پشاور ايئر پورٽ تي اسڪريننگ ٽيسٽ شروع ڪئي وئي جيڪي ماڻھو چين کان آيا پئي ان کانسواءِ ڪراچي ۾ جيڪي ملڪ اندر فلائيٽ ھليون پئي انھن جي به اسڪريننگ ڪئي وئي.
13 مئي 2020ع تي ملڪ جي صدر مملڪت عارف علوي عوام کي صلاح ڏني ته وڏين گڏجاڻين ۾ ھڪٻئي کي ھٿ ڏيڻ کان پاسو ڪن ۽ ان کان سواءِ جيڪڏھن اوھان محسوس ڪريو ته زڪام يا ڪرونا جون علامتون ظاھر ٿيون آھن ته وڌيڪ ڌيان ڏيو.
پاڪستان بين الاقوامي فلائيٽ کي مڪمل بند ڪري ڇڏيو.
13 مارچ 2020ع تي نيشنل سيڪيورٽي ڪائونسل جي گڏجاڻي وزير اعظم عمران خان جي صدارت ۾ فيصلو ڪيو ويو ته سڀ اسڪول ۽ يونيورسٽيون 5 اپريل 2020ع تائين بند ڪيون وڃن، ڪلاسز آن لائين ھلايا وڃن.
وفاقي حڪومت پاران، سنڌ حڪومت کي 10 ملين جي گرانٽ ، مريضن جي خاندانن کي راشن ڏيڻ لاءِ ورلڊ بئنڪ جي ترقياتي پروگرام مان ڏنا ويا.
23 مارچ 2020ع تي قومي ڏينھن کي بنا مجموعي ۽ ملٽري پريڊ کانسواءِ ملھايو ويو.
25 مارچ 2020ع تي قومي اسيمبلي جو اسپيڪر گڏجاڻي پارليامينٽ جي اھم اڳواڻ ۽ سينٽ ميمبر جي ھن وبا جي تي بحث ڪرايو ويو.
31 مارچ 2020ع تي ھن ايمرجنسي کي منھن ڏيڻ جي لاءِ 10 بلين جو اضافي معاشي پيڪيج ڏنو ويو.
پاڪستان ۽ چين SINO Pharma ڪمپني سان گڏجي ڪووڊ جي ويڪسين جو ٽرائل اپريل 2020ع ۾ شروع ڪيو، جيڪو مڪمل ٿي ويو آھي.
24 مارچ 2020ع تي چيف آرمي اسٽاف جنرل ملٽري جي ميڊيڪل ڪور کي حڪم ڪيو ته سڄي ملڪ ۾، پنھنجا ذريعا استعمال ڪري ھن وبا سان وڙهو.
اسٽيٽ بينڪ آف پاڪستان پنھنجي بيان ۾ چيو ته سڀني بئنڪن مان ڪرونا 19 جي وائرس کان پاڪ رقم ملندي ۽ سمورين بئنڪن کي ھدايت ڪئي جيڪي پيسا، اسپتالن ۽ ڪلينڪس کان اچن انھن جي به ڪورنٽائين ڪئي وڃي.،،
26 مارچ 2020ع تي پاڪستان فيصلو ڪيو ته ھن وبا کي منھن ڏيڻ لاءِ 3.5 بلين جا قرض ورتا ويندا. وزيراعظم جي صلاحڪار حفيظ شيخ پريس ڪانفرنس ۾ ٻڌايو ته ورلڊ بئنڪ ۽ ايشين ترقياتي بئنڪ قرضن کي وڌايو ويو آهي.،،
27 مارچ 2020ع وزيراعظم نوجوانن جي ,, ڪرونا جي بچاءِ جي ٽائيگر فورس ٺاھڻ جو اعلان ڪيو.،،
وفاقي حڪومت 29 مارچ 2020ع تي فيصلو ڪيو ته وڏا روڊ کليل رهندا ته کاڌ خوراڪ ۽ ٻين شين جي کوٽ نه پيدا ٿئي. ان سان گڏ مال گاڏين جي آمدورفت وڌائي وئي.
وزيراعظم صوبائي حڪومتن کي ھدايتون جاري ڪيون ته ذخيرہ انداز ۽ منافعي خور تي سختي سان ايڪشن کنيو وڃي.
30 مارچ 2020ع تي سپريم ڪورٽ طرفان حڪومت کي چيو ويوته حڪومت اھڙو حڪم جاري ڪري ته جيڪي قيدين تي ڪيس ھلندڙ آھن انھن کي آزاد. ڪيو وڃي.
30 مارچ 2020ع تي وفاقي حڪومت جي وزير ظفر مرزا چيو ته جيڪو اسڪالر ،سائنسدان، ٽيڪنشن، سامان ٺاھيندڙ ڪووڊ 19 جي جنگ ۾ گورنمينٽ کي مدد ڪندا ته ان کي حڪومت طرفان فنڊ مھيا ڪيا ويندا.
وفاقي وزير فهميده مرزا چيو ته جيڪو رانديگر ڪووڊ مثبت ٿيندو، ان جي علاج جو خرچ حڪومت ڀريندي.
وزيراعظم جي اسپيشل صلاحڪار فردوس عاشق اعواڻ 1 اپريل 2020ع تي اعلان ڪيو تي جيڪي صحافي، غير محفوظ علائقن ۽ ڪورنٽائين سينٽرن جي رپورٽنگ ڪندا، انھن کي بچاءَ جو سامان فراھم ڪيو ويندو. ھن اھو به ميڊيا کي ٻڌايو ته حڪومت COVID19 CARE جي نالي سان آن لائين لنڪ جوڙي آهي. اھو به چيو ته صحافين جي مدد لاءِ احساس ايمرجنسي ڪيش پروگرام ۾ انھن صحافين کي رجسٽر ڪيو ويندو، جيڪي ڪووڊ مثبت ھوندا.
اسد عمر وفاقي وزير پلاننگ ۽ ڊيولپمينٽ چيو ته وبا کي ڦھلڻ کان بچڻ لاءِ، لاڪ ڊائون کي 14 اپريل 2020ع تائين وڌايو ويو آھي.
پاڪستان ميڊيڪل ايسوسيئيشن ۽ پاڪستان بار ايسوسيئشن گورنمنٽ کي وارننگ ڏني ته جيڪڏھن لاڪ ڊائون کي ختم ڪيو ته ملڪ ۾ ڪووڊ جي ڪيسن جو ڪوڪو ٺوڪجي ويندو.
وزيراعظم طرفان ,1.2 ٽريلين جو معاشي پيڪيج جاري ڪيو ويو. گھٽ آمدني وارن گروپن خاص ڪري مزدورن کي 150 بلين ڏنا ويا. 280 بلين ڪڻڪ وٺڻ لاءِ رکيا ويا. زراعت ۽ ننڍين فيڪٽرين جي لاءِ فنڊ ڏنا ويا. پيٽرول ،گئس ۽ بجلي جي بلن ۾ صارفين کي رعايت ڏني وئي. حڪومت طرفان احساس پروگرام تحت غريبن ۾5.2 ملين ورھايا ويا، بعد ۾ ان ۾ اڃا به واڌارو ڪيو ويو. اسپيشل معاوضو ڊاڪٽرن ۽ پيراميڊيڪل جي لاءِ منظور ڪيو ويو ته جيڪو ڊاڪٽر يا پيرا ميڊيڪل اسٽاف ڪرونا جي ڪري فوت ٿيندو ان کي شھيد جو رتبو ڏنو ويندو.ان خاندان کي شھيد وارو معاوضو ڏنو ويندو.
31 مارچ 2020ع تي وفاقي ڪابينه طرفان ھڪ دفعو ٻيھر معاوضي تي وري نظرثاني ڪري 100 بلين جي سپليمينٽري ڪووڊ جي ايمرجنسي گرانٽ ڏني وئي. ان کانسواءِ 12 ملين غريب خاندانن جي لاءِ ڪفالت پروگرام تحت 12 ھزار ڏنا ويا. ھن پروگرام جي ھلڻ سان 1.77 ملين ماڻھو 22 بلين 4 سئو ۽ 66 روپيه کڻي چڪا آھن. اڄ جڏھن ھي سٽون لکي رھيو آھيان ته پاڪستان ۾ 9 آگسٽ 2020ع تائين ڪووڊ۱۹ جا 284,121مثبت ٿي چڪا آھن. انھن مان 260,248 صحتياب ٿي چڪا آھن. بدقسمتي سان 6082 لاڏاڻو ڪري ويا آهن.
اڳين صف جي، صحت جون خدمتون ڏيندڙ ڊاڪٽر، نرسن ۽ پيراميڊيڪل اسٽاف جا ورڪر%15 کان %18 ورڪر مبتلا ٿيا آهن، ڪنھن ھنڌ ان کان به وڌيڪ مبتلا ٿيا آھن. ڪووڊ جي ھن صورتحال ۾، ميڊيا ۽ حڪومت طرفان سلام پيش ڪيا ويا آھن پر حقيقي طور رڳو سکڻا دلاسا ۽ ڪوڙا سلام آڇيا ويا آھن.
سڀ کان وڌيڪ ۽ سچو سلام 16 جون 2020ع تي ھن دنيا مان لاڏاڻو ڪري ويل طارق عزيز جو سلام جيڪو ھن فاني دنيا مان لاڏاڻو ڪرڻ کان پھريان اردوءَ ۾ ڏنو آھي .جنھن سچائيءَ ۽ جذبي سان وڊيو رڪارڊنگ ڪئي آھي
,,دیکھتی آنکھوں، سنتے کانوں، پاکستان کے عظیم ڈاکٹر، پیرامیڈیکل اسٹاف اور نرسز، آپ سب کو طارق عزیز کا سلام پھچے، آجکل جھاں بھی جائو تو ایک بات سننے کو آتی ھے کے کووڈ کب ختم ھوگا۔ اس کے بارے میں کوئی بتا نہیں سکتا۔ لیکن جس جواں مردی سے ڈاکٹر، پیرامیڈیکل اسٹاف اور نرسز مقابلا کر رھے ھیں وہ قابل داد ھے۔ انشاء اللہ یے وبا پاکستان سے ختم ھو جائے گی۔ آپ سب مبارک باد پیش کرتا ھوں، آپ جس دل و ججان سے لڑ رھے ھو سلام پیش کرتا ھوں۔
سنو اے مسیحا نفسا سنو۔۔۔۔!
رنگوں میں بھیگی تمام موسم گواھی دینگی
وفا کے راستے کے سب مسافر گواھی دینگی۔
کے تم کھڑے تھے، تم کھڑے تھے،
سھر کا سورج گواھی دیگا کے جب اندھیروں کی کوکھ سے نکلنے والے یے سوچتے تھے کے سب مسیحا مر چکے ھیں ،تم کھڑے تھے،
تمھاری آنکھوں کے تابچوں میں ایسی آنکھیں بھی تو ان آنکھوں نے کم دیکھی ھیں۔
روح کے درد بھی ھوں اور پردہ درد بھی ھوتے ھیں ۔ ایسی آنکھیں بھی تو ان آنکھوں نے کم دیکھی ھیں۔
تمھاری آنکھوں کے تاگچوں میں جلی چراغوں کی روشنی نے کئی مناظر ھمیں دکھاۓ۔ نۓ دیئے ھم نے جلائے سنو اے ھم نفسا اے مسیحا سنو۔
پاڪستان ۾ اڳئين صف جي ورڪرن، ڪووڊ شروع کان ئي پنھنجي بچاءُ جي سامان جي جي گھر ڪئي پر حڪومت انھن کي بي يارو مددگار ڇڏي ڏنو، جو پھريون ڊاڪٽر اساما رياض گلگت بلتستان نوجوان ڊاڪٽر شھادت جو جام پيتو. ائين اھو سلسلو شروع ٿي ويو جو ڊاڪٽر زبيده گائينالاجسٽ، ڊاڪٽر عبدالقادر سومرو، ڊاڪٽرفرقونل ريڊيولاجسٽ، ڊاڪٽر نواز ڳاھوٽي، ڊاڪٽر طاھر عالماڻي، ڊاڪٽرزھير اسد شيخ، ڊاڪٽر يونس چنا، ڊاڪٽرعلي نذر، ڊاڪٽر ميمونا رانا، ڊاڪٽررابعه طالب، ڊاڪٽر اڪرم قريشي، ڊاڪٽر اعجاز احسان فزيشن، ڊاڪٽرثنا فاطمه، ڊاڪٽر سلمان طاھر، ڊاڪٽر نديم اختر، ڊاڪٽر حفيظ مسعود، ڊاڪٽر منور جاويد ميان، ڊاڪٽر غزاله شاھين، ڊاڪٽر سلمان علي، ڊاڪٽر راحت مسعود، ڊاڪٽر تنوير اڪرم ڀٽي، ڊاڪٽر آصف رائو، ڊاڪٽر اعجاز خواجه، ڊاڪٽر ضياءُ الحسن، ڊاڪٽرعمر دراز، ڊاڪٽر وسيم مشتاق، ڊاڪٽر محمد جاويد، ڊاڪٽر عظيم خان ٻارن جي ماھر، ڊاڪٽر خانزادہ شنواري، ڊاڪٽر اورنگزيب خٽڪ، ڊاڪٽر فنگ چند سنگھ، ڊاڪٽر شاھه ولي، ڊاڪٽر نعيم آغا، ڊاڪٽرمحمد اسلم مگسي، ڊاڪٽر زبير احمد، ڊاڪٽر ولايت گوپانگ، ڊاڪٽر غلام مصطفيٰ شيخ، ڊاڪٽر پروين مفتي، ڊاڪٽر محمد حسن اعواڻ، ڊاڪٽر فيصل، ڊاڪٽر ارم ظھور، ڊاڪٽر ظھور، ڊاڪٽر شفيق منگيو، ڊاڪٽر عبدالرزاق ڪنمڀر، ڊاڪٽر آصف اسلم، ڊاڪٽر مصطفيٰ ڪمال پاشا، ڊاڪٽر عبدالقيوم سومرو، ڊاڪٽر يونس حيدر سومرو، ڊاڪٽر شفيع الله شيخ، ڊاڪٽر فرخ انلحق، ڊاڪٽر وسيم، ڊاڪٽر فرقان الحق، ڊاڪٽر سيد نثار علي، ڊاڪٽر محمد اخلاق خان، ڊاڪٽر انور فيصل، ڊاڪٽر فيصل قريشي، ڊاڪٽر خالد قريشي، ڊاڪٽر نصير حيدر، ڊاڪٽر خالد محمود، ڊاڪٽر سڪندر، ڊاڪٽر حيات الله، ڊاڪٽر سيف الرحمان، ڊاڪٽر گلزار احمد، ڊاڪٽر نعيم خالد، ڊاڪٽر رمضان ڀٽي، ڊاڪٽر شاھه عالم، ڊاڪٽر باسط غفور، ڊاڪٽر راحت مسعود، ڊاڪٽر وسيم مشتاق، ڊاڪٽر فلق شير، ڊاڪٽر نعيم آغا، ڊاڪٽر اسلم مينگل، ڊاڪٽر نوشاد حيدر، ڊاڪٽر ثناءَ فاطمه، ڊاڪٽر شمس سيال، ڊاڪٽر ارشاد نبي، ڊاڪٽر خالد چودري، ڊاڪٽر گل مرجان ۽ ڊاڪٽر سبطين انور، ۽ نرس مسرت، نعمان احمد، ظفر اقبال، عارف ۽ اڪبر ڪووڊ سان وڙھندي شھادت ماڻي. جو ھن وقت پاڪستان جي اندر فرنٽ لائين ورڪرس ڪووڊ 19 جي ڪري 253 شهادت ماڻي چڪا آهن.
پاڪستان ۾ پھريائين غربت جا انگ اکر ٻڌائين ٿا ته 1.7 بلين آدم بنيادي سھولتن کان وانجھيل آهن. ان جو وڏو سبب آباديءَ جي واڌ، ھڪ جيترا وسيلا نه ملڻ ۽ بيروزگاري آھي. ڪووڊ جي اچڻ کان پوءِ ڊاڪٽر حفيظ پاشا مطابق، چئن مھينن اندر انڊسٽري جي ٻيڙي گهٽتائي ٿي آهي،،
ٽيڪس جو حدف.5 .5 ٽرئلين مقرر ٿيل ھو اھو حاصل ڪرڻ ناممڪن ٿي پيو آهي. پاڪستان ۾ مارچ جي پھرين ھفتي اندر 16 ملين ڊالر جو گھاٽو کاڌو. جي ڊي پي% 1.57 رھي. پاڪستان پلاننگ ڪميشن ظاھر ڪيو ته وائرس جي ڪري 0.8 کان 1.3 سيڪڙو جي ڊي پي گھٽجي وئي آھي . غربت 5 .23 سيڪڙو کان وڌي 59 سيڪڙو ٿي وئي آھي. وزارت براءِ پلاننگ جي، پاڪستان اندر ھن وبا دوران. 12.3 کان 18.5 ملين ماڻھو بيروزگار ٿيا آھن. پاڪستان جي اندر بيروزگاري ۽ لاڪ ڊائون جي ڪري 11 ماڻھن خودڪشيون ڪيون.
حڪومت 15 سيپٽمبر 2020ع کان اسڪول کولڻ جو فيصلو ڪيو آھي.