پنهنجي پاران
تعليم جي اهميت محسوس ڪندي مون دنيا جهان جي ڪنڊ ڪڙڇ ۾ قائم ڪيل بهترين تعليمي ادارن ۾ سنڌي نوجوانن جي لاءِ موقعا ڳولڻ جو وچن ڪيو آهي، جنهن تحت مون ملائشيا ۾ رهندي ”اعليٰ تعليم جا عالمي رجحان ۽ موقعا“ ڪتاب لکيو هو، جيڪو آڪٽوبر 2018ع ۾ شايع ٿيو. ان ڪتاب کي سنڌ جي ساڃاهه وندن توڙي شاگردن، استادن ۽ والدين وٽان تمام گھڻي موٽ ملي. اُن ڪتاب ۾ جيئن ته عالمي تعليمي موقعن تي سرسري نظر وڌل هئي ۽ گھڻو فوڪس ايشيا جي ملڪن تي هو، تنهنڪري ان سلسلي کي اڳتي وڌائيندي مون ايشيا کان علاوه دنيا جي ڪافي اهم ملڪن ۾ اعليٰ تعليم جي ادارن، جن ۾ يونيورسٽيون ۽ ريسرچ انسٽيٽوٽس اچي وڃن ٿا، انهن بابت معلومات جمع ڪئي ۽ اتي ملندڙ اسڪالرشپس توڙي داخلا جي طريقيڪار کان ويندي رهائش، کاڌي پيتي ۽ ٽرانسپورٽ تي ايندڙ خرچ ۽ ويزا جي طريقيڪار بابت بنيادي معلومات جمع ڪري سنڌ جي اهم اخبار روزاني پنهنجي اخبار ۾ موڪلڻ شروع ڪيا. جيڪي هر آچر تي شايع ٿيندا رهن ٿا ۽ اهو سلسلو هڪ سال کان هلندڙ آهي. هن ڪتاب ۾ روزاني پنهنجي اخبار ۾ شايع ٿيل مضمونن مان يورپ کنڊ ۾ موجود ملڪن بابت تفصيلي معلومات شامل ڪئي ويئي آهي. يورپ جيئن ته تعليمي لحاظ کان مجموعي طور باقي دنيا جي خطن کان ڪافي اڳڀرو، خوشحال ۽ پرامن خطو آهي، جتي دنيا جا بهترين تعليمي ادارا موجود آهن، ڪجهه ملڪن ۾ تعليم مفت به آهي ته ڪيترن ئي ملڪن طرفان ترقي پزير ملڪن جي شاگردن لاءِ اسڪالرشپس به ڏنيون وڃن ٿيون.
هن ڪتاب آڻڻ جو مقصد سنڌ جي نوجوانن کي يورپ ۾ اعليٰ تعليم جي موقعن بابت آگاهي ڏيڻ ۽ ڪوشش ڪرڻ لاءِ اتساهه ڏيڻ آهي. منهنجو خواب آهي ته سنڌ جي هر ننڍي وڏي ڳوٺ توڙي شهر مان گھٽ ۾ گھٽ هڪ نياڻي يا نوجوان دنيا جي بهترين يونيورسٽين مان نه صرف اعليٰ تعليم پرائين پر دنيا جي ڀلي لاءِ ڪو قانون، ڪا ايجاد ڪو نسخو يا ڪو نظريو ڏيڻ ۾ ڪامياب ٿين ۽ پنهنجي ڌرتيءَ جونالو روشن ڪن.
مون کي اميد آهي ته هي ڪتاب سنڌ جي نوجوانن لاءِ ڪارائتو ثابت ٿيندو ۽ کين يورپ کنڊ ۾ پنهنجي لاءِ ڪا اسڪالرشپ جو موقعي تلاش ڪرڻ ۽ ڪنهن بهترين يونيورسٽي ۾ داخلا وٺڻ ۾ رهنمائي ڏيندو.
آءٌ هڪ اعتراف ضرور ڪندو هلان ته ملائشيا مان پي ايڇ ڊي ڪري اچڻ کان پوءِ پهرين ٻن ڪتابن جي ڇپجڻ کان پوءِ ڪنهن حد تائين سوچيم پئي ته هاڻي وڌيڪ لکڻ جو سلسلو بند ڪري پنهنجي نوڪري ۽ گھر جي ضرورت مطابق وقت کي مينيج ڪريان. اهڙي ڪيفيت ۾ ٻن ماڻهن جون ڳالهيون ياد آيون جن ۾ بابا سائين محمد صلاح چانڊيو، جا هي لفظ ته ”آءٌ پنهنجي پٽ شاهمراد مان مطمئن آهيان ۽ مون کي کائنس ڪجهه وڌيڪ نه گھرجي، بس کيس ماڻهن جي ڪم اچڻ ۽ نوجوانن جي رهنمائي جو سلسلو جاري رکڻ گھرجي يا چاچا سائين حريف خان چانڊئي جا منهنجي پهرين ڪتاب ’’اعليٰ تعليم جا عالمي رجحان ۽ موقعا‘‘ جي مهورتي تقريب ۾ چيل هي لفظ ته ”هيءُ ڪتاب اسان جي پوري سياسي، سماجي، ۽ تعليمي شعور کي پنهنجو ڪري ٿو“ مونکي وري سست ٿيڻ نه ڏنو ۽ مون ان موضوع تي وري نئين جوش ۽ تياري سان لکڻ پنهنجو فرض سمجهو.
مان پنهنجي فيملي، دوستن، استادن، شاگردن، سماج جي اتساهڪ ڪردارن، سنڌ جي ساڃاهه وندن خاص طور سائين شوڪت حسين شورو صاحب جو انتهائي ٿورائتو آهيان، جنهن منهنجي پهرين ڪتاب کي تمام گھڻو پسند ڪيو ۽ نوجوانن تائين ان جي اهميت کي اجاگر ڪرڻ لاءِ سنڌ جي اهم اخبار ۾ ان تي تفصيل سان مضمون به لکيو. آءٌ پنهنجي استاد سائين اظهر علي شاهه جو به ٿورائتو آهيان جنهن منهنجي پهرين ٻنهي ڪتابن جي مهورتي تقريب کي ڪامياب ڪرڻ ۾ منهنجو ڀرپور ساٿ ڏنو ۽ ٻانهن ٻيلي ٿي رهيا. آءٌ تمام گهڻو شڪر گذار آهيان ملڪ جي ناليواري ليکڪ، عالم ۽ اديب، ريسرچر ۽ بهترين استاد سائين نواز ڪنڀر صاحب جو، جن منهنجي ڪتاب تي تفصيلي مهاڳ لکي ڏنو آهي۔ سائين جا لکيل لفظ مون لاءِ اتساهه ۽ اعزاز آهن۔
انشاءَ الله اعليٰ تعليم جي عالمي موقعن بابت آگاهي ڏيڻ جو سلسلو جاري رهندو ۽ هن سلسلي جو ٽيون ڪتاب به جلد سنڌ جي نوجوانن جي هٿن ۾ هوندو. آءٌ نهايت شڪر گذار آهيان ڪنول پبليڪيشن جي سرواڻ نامياري ليکڪ، شاعر ۽ اديب سعيد سومري جو، جنهن هڪ دفعو وري منهنجو ڪتاب پنهنجي اداري طرفان ڇپائي پڌرو ڪيو آهي.
ڊاڪٽر شاهمراد چانڊيو
اسسٽنٽ پروفيسر ڪمپيوٽر سائنس
يونيورسٽي آف سنڌ ڄام شورو