چيڪ ريپبلڪ ۾ اعليٰ تعليم ۽ اسڪالرشپ جا موقعا
ان کان علاوه ٻئي نمبر وڏي شهر برنو آهي ۽ ٽئين نمبر تي اوسٽراوا آهي، جن جي آبادي ترتيبوار 4 ۽ 3 لک جي قريب آهي. هتان جي شاعر ۽ اديبب Jaroslav Seifer 1984ع ۾ سندس شاعري تي ادب جو نوبل انعام حاصل ڪيو.
پراگ ڊيلي مانيٽر مطابق چيڪ ريپبلڪ جي يونيورسٽين ۾ مجموعي طور 3 لک 11 هزار جي قريب شاگرد تعليم پرائي رهيا آهن، جن مان 15 سيڪڙو يعني 44 هزار جي لڳ ڀڳ پرڏيهي شاگردن جو تعداد آهي. جن ۾ 10 هزار جي قريب ايندڙ شاگردن جو تعداد رشيا، يوڪرين ۽ ڪزاڪ سان آهي.
چيڪ ريپبلڪ ۾ اعليٰ تعليمي ادارا
هن ملڪ ۾ 26 پبلڪ سيڪٽر ۽ 40 جي قريب پرائيويٽ سيڪٽر ۾ ڪم ڪندڙ اعليٰ تعليمي ادارا آهن. ۽ 2 وڌيڪ ريسرچ انسٽيٽوٽ آهن، مجموعي طور 68 اعليٰ تعليمي ادارا آهن. چارلس يونيورسٽي پراگ، چيڪ ريپبلڪ جي سڀ کان پراڻي يونيورسٽي آهي.
عام طور تي يونيورسٽين اندر چيڪ ٻولي ۾ ئي پڙهايو وڃي ٿو پر ڪجهه پروگرام انگريزي سميت ٻين ٻولين ۾ به آفر ڪيا وڃن ٿا. مجموعي طور دنيا جي هڪ هزار بهترين يونيورسٽين ۾ چيڪ ريپبلڪ جون 9 يونيورسٽيون شامل آهن. جن مان چارلس يونيورسٽي پراگ جو دنيا جي ٽاپ بهترين يونيورسٽين ۾ شمار ٿئي ٿو ۽ رينڪنگ حوالي سان 291 نمبر تي آهي.
ان کان علاوه هن ملڪ جون ٻيون اهم يونيورسٽيون هن ريت آهن. يونيورسٽي آف ڪيمسٽري ۽ ٽيڪنالاجي پراگ 355 نمبر تي، چيڪ ٽيڪنيڪل يونيورسٽي ان پراگ 498 نمبر تي ۽ ان کان علاوه Masaryk يونيورسٽي ، Palacky يونيورسٽي دنيا جي ٽاپ 600 يونيورسٽين واري ڪيٽيگري ۾ شامل آهن. جڏهن ته Brno يونيورسٽي آف ٽيڪنالاجي، ٽيڪنيڪل يونيورسٽي آف ليبريڪ ، چيڪ يونيورسٽي آف لائف سائنس پراگ ۽ يونيورسٽي آف اوسٽراوا700 کان 1000 هزار واري ڪيٽيگري ۾ آهن. وڌيڪ معلومات لاءِ هن ملڪ جي تعليمي ادارن بابت رهنمائي خاطر هن ويب سائيٽ تي ڏسڻ گھرجي. https://www.studyin.cz/ ان کان علاوه چيڪ رپيبلڪ جي تعليم واري وزات جي ويب سائيٽ جتي مختلف اسڪالرشپس ۽ ويزا بابت تفصيل ملن ٿا، هن ريت آهي.
http://www.msmt.cz/eu-and-international-affairs/government-scholarships-developing-countries?lang=2.
ٽيوشن فيس
عام طور تي چيڪ ريپبلڪ جي پبلڪ ادارن ۾ فيس ڪونه ورتي وڃي ٿي، جڏهن ته پرائيويٽ سيڪٽر ۾ فيس ورتي وڃي ٿي، جيڪا سندن پاليسي موجب مختلف آهي. اهم ڳالهه ته ايڊمنسٽريٽو چارجز ورتا وڃن ٿا، ان کان علاوه پروگرام ڪنهن پرڏيهي ٻوليءَ ۾ آهي ته ان جي فيس به الڳ ورتي وڃي ٿي، جيڪا به گھٽ هجي ٿي. بيچلر ڊگري پروگرام جو وقت 3 کان 4 سال آهي، ماسٽرس جو 1 کان 3 سال جڏهن ته پي ايڇ ڊي ۾ نارمل وقت 3 کان 4 سال آهي. جيڪڏهن ڪو شاگرد نارمل وقت ۾ ڊگري حاصل ڪري نه سگھي ته کيس وڌيڪ تعليم جاري رکڻ لاءِ فيس ڏيڻي پوي ٿي. البته نارمل ڊيوريشن ۾ فيس لاڳو نه آهي. يورپ جي شاگردن ۾ پاپولرٽي طور چيڪ ريپبلڪ جي تعليمي ادارن جو نمبر 12 تي اچي ٿو. انگريزي ٻوليءَ ۾ پڙهاجندڙ پروگرام ۾ فيس هڪ هزار کان 23 هزار ڊالر تائين ساليانو ٿي سگھي ٿي. جنهنڪري باوجود مفت تعليمي نظام هجڻ جي پرڏيهي ٻولي جي پروگرام ۾ فيس رکيل آهي، ان ڪري جڏهن به ڪنهن چيڪ ريپبلڪ جي پبلڪ يا پرائيويٽ سيڪٽر جي تعليمي ادار ۾ اپلاءِ ڪجي ته پروگرام جو فيس اسٽرڪچر ضرور ڏسڻ گھرجي.
چيڪ ريپبلڪ ۾ ملندڙ اسڪالرشپ
Scholarship Awards under Bilateral International Agreements
چيڪ ريپبلڪ حڪومت طرفان تعليم، نوجوان ۽ اسپورٽس واري وزارت ئي تعليمي پاليسي ۽ رهنمائي لاءِ ذميوار آهي، جنهن طرفان ئي مختلف وقتن تي گڏيل تعلقاتن جي بنياد تي ايڪسچينج پرگرام تحت مختلف ملڪن لاءِ اسڪالرشپس آفر ٿينديون رهن ٿيون. جنهن لاءِ چيڪ ريپبلڪ جي سفارتخاني طرفان معاهدي ۾ آيل ملڪ جي تعليم واري وزات کان هونهار شاگردن لاءِ درخواستون گھرايون وڃن ٿيون. ۽ دوست ملڪ طرفان نامزد ٿيل شاگرد ئي چيڪ ريپبلڪ جي ڪنهن به يونيورسٽي ۾ 2 کان 12 مهينن جي لاءِ اچي تعليم پرائي سگھن ٿا.
Foreign Development Assistance Programme
اڪثر طور تي چيڪ حڪومت طرفان ترقي پزير ملڪن جي نوجوانن لاءِ اسڪالرشپس ڏنيون وينديون آهن، جن کي فارين ڊولپمينٽ اسسٽنٽ پروگرام چيو ويندو آهي، جنهن تحت پرڏيهي هونهار شاگردن کي چيڪ ريپبلڪ ۾ اچي تعليم پرائڻ جو موقعو ڏنو وڃي ٿو. ڪنهن به ڊگري پروگرام سان گڏ چيڪ ٻولي سکڻ لاءِ به هڪ سال تائين اسڪالرشپ به مهيا ڪئي وڃي ٿي، پر ان لاءِ مختلف پروگرام جي حوالي سان مختلف طريقيڪار آهي، خاص طور تي بيچلر ۽ ماسٽرس ۾ چيڪ ٻولي ئي هلي ٿي، پر ڊاڪٽريٽ سطح جي تعليم يا ڪجهه ماسٽرس پروگرام به انگلش ۾ آفر ڪيا وڃن ٿا.
Scholarships of the South Moravian Center for International Mobility
هي اسڪالرشپ به نهايت اهم آهي، جنهن تحت نان يورپين شاگردن کي ماسٽرس ۽ پي ايڇ ڊي اسٽوڊنٽس لاءِ اسڪالرشپس آفر ڪيون وڃن ٿيون. هن اسڪالرشپ ۾ هڪ ڏکيو شرط هي آهي ته اميدوار کي بيسڪ چيڪ ٻولي اچڻ گھرجي. ۽ ان جو يونيورسٽي ۾ رجسٽريشن لاءِ اچڻ وقت الڳ سان ٽيسٽ ورتو وڃي ٿو.
ERASMUS+ PROGRAMME هي پروگرام جيئن ته مجموعي طور يورپ جي ملڪن طرفان گڏيل طور تي يورپين توڙي نان يورپين ۽ ترقي پزير ملڪن جي شاگردن لاءِ مدد طور اسڪالرشپ ۽ ايڪسچينج پروگرامس لاءِ گڏيل فنڊ طور قائم ٿيل پراجيڪٽ آهي، جنهن ۾ اعليٰ تعليم تحت اسڪالرشپ حاصل ڪري چيڪ ۾ به پڙهڻ جو آپشن ڏنل آهي.
مٿي ڏنل اسڪالرشپ جي مختلف ڪيٽيگريز کان علاوه چارلس يونيورسٽي، برنو يونيورسٽي توڙي ٻيو اهم يونيورسٽيون پنهنجي طور تي ريسرچ فنڊنگ ۾ پرڏيهي توڙي لوڪل شاگردن لاءِ مختلف وقتن تي اسڪالرشپس جو اعلان ڪنديون رهن ٿيون. ويندي اهي شاگرد جيڪي سيلف فنائنس تحت انهن يونيورسٽين ۾ پڙهي رهيا هجن ٿا، اهي به ڪنهن اسڪالرشپ لاءِ درخواست ڏيڻ جا اهل هجن ٿا.
شاگردن لاءِ اهم شهر
پراگ Praque ۽ برنو Brno، هي ٻئي شهر پرڏيهي توڙي ڏيهي شاگردن لاءِ پرڪشش رهندا اچن پيا.
رهائش جو خرچ
چيڪ ريپبلڪ مجموعي طور تي خرچ ۾ يورپ جي باقي اهم ملڪن جي ڀيٽ ۾ وچٿرو آهي، هڪ شاگرد لاءِ ماهوار 350 ڊالر کان 750 ڊالر تائين خرچ اچي سگھي ٿو، پر اهو شاگرد جي رهائش ۽ زندگي گذارڻ جي طريقيڪار تي به ڊپينڊ ڪري ٿو. سمورين يونيورسٽين ۾ اسٽوڊنٽ ڊارميٽريز هجن ٿيون، جيڪي شاگرد کي پرائيويٽ رهائش جي ڀيٽ ۾ گھٽ مسواڙ تي ملي وڃن ٿيون. ڊارميٽري ۾ روم جي ماهوار مسواڙ 150 ڊالر آهي جڏهن ته پرائيويٽ روم جي مسواڙ 250 ڊالر، جڏهن ته هڪ پرائيويٽ فليٽ جي مسواڙ 450 ڊالر تائين ٿي وڃي ٿي. چيڪ ريپبلڪ جيئن ته يورپين يونين جو ميمبر ضرور آهي پر يوروزون ۾ نٿو اچي ۽ سندن سڪو چيڪ ڪرائون آهي. رهائش وغيره لاءِ رهمنائي خاطر ٻن ويب سائيٽس www.spolubydiici.cz ۽ www.expats.cz تان معلومات وٺي سگھجي ٿي.
ورڪ پرمٽ ۽ نوڪري ڪرڻ جا موقعا
جيئن ته شاگرد کي پنهنجي تعليم تي ئي ڌيان ڏيڻ گھرجي ۽ سندس ڪارڪردگي متاثر نه ٿئي ته هفتي ۾ ڪجهه ڪلاڪ ڪم ڪرڻ جي اجازت آهي. البته نوڪري وغيره ڪرڻ جي اجازت نه آهي. پڙهائي پوري ڪرڻ کانپوءِ نوڪري وغيره ڳولڻ لاءِ ايمپلائي ڪارڊ لاءِ اپلاءِ ڪرڻ ضروري آهي. جنهن لاءِ هي ويب سائيٽ آهي www.mvcr.cz. چيڪ ريپبلڪ ۾ تعليم پوري ڪرڻ کانپوءِ رهائش جي 90 ڏينهن کان مٿي ٿي وڃي ته ان کي نوڪري ئي تصور ڪيو وڃي ٿو، جنهن لاءِ ايمپلائي ڪارڊ حاصل ڪرڻ تمام ضروري آهي.
ڪنهن فرم ۾ نوڪري جي آفر وغيره هجي ته ان لاءِ قانوني گھرجون پوريون ڪري رهائش اختيار ڪري سگھجي ٿي.