سنڌي لوڪ ادب جو منظوم، تعارفي مقدمو! (عاجز رحمت ﷲ لاشاري)
سُگهڙ شاعر عاجز رحمت ﷲ لاشاري
نظم
لَطِيْفِيْ لاَت آ مُونْ ۾، تَنْبُورٖي جِيْ تَنوار آهيان،
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُنْ سان پِيار آهيان.
نہ تَحْرِيْرُنْ، نہ تَقْرِيْرُنْ، نَڪِيْ مِيْرَنْ وَٽان مِلَنْدُسْ،
نہ ويھان ڊرائنگ رُومن ۾، نہ وزيرن وٽان مِلندس،
مُنھنجي گادي آ ٻَهراڙي، نہ گُهمندو مان بازار آ هيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُنْ سان پِيار آهيان.
(1) ڪَنھين صُوفِي، ڪَنھين سَالِڪَ، سَنِيَاسِي وٽ مون کي ڳولھيو،
سَپُورَنجن جَي سِينَنْ جِي عَڪاسي وٽ مون کي ڳولھيو،
جَنم اوطاقَ آ مُنھنجو، دُکي دِليُن جو ٺار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُنْ سان پِيار آهيان.
(2) ڏِنو هِي ڏات وارن ئي ريڍارن مون کي رنگ آهي،
جيڪي جُتي نہ پائن ٿا، نہ اوڍيل سارو انگ آهي،
اُنھن جِي عَقُلْمَنْدِيْءَ سان، ڪيو ويندو مان تيار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُنْ سان پِيار آهيان.
(3) لُکُون جهولا لڳن جا ٿي، مِلان مان تن ئي هَنڌن تي،
مُونکي سانڍي رکن مارُو، پھاڙن واري پنڌن تي،
سنڌو درياھہ جي سِيرُن، منجھان تَرندو مان تار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(4) مُون کي ڳولي لَهن ڳولھا، اچي سَمُنڊن جي ڇولين مان،
پَکيئڙن وارِي ٻولين مان، مِٺي مائُن جي لولين مان،
جِتي ڪانگل ڪري ڪَانْ ڪَانْ، اُنھيءَ ئِي وَڻَ جو ڏار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(5) مُون کي تُون بِينَ بَوڙِينڊي، يا ٻُڌ سُرندَي جي سازن ۾،
مُون کي مورو ڪري ڳائن، سُٺي سھڻي آوازن ۾،
منھنجو آ چاھہ چَپڙيءَ سان ۽ يَڪتاري جو يار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(6) مُونکي ڪِينجَهر يا ڪارُونجهر، توڙي ڪشمور ۾ ڳولھيو،
مِلان موهن دڙي تي مان، مون کي ڀَنڀور ۾ ڳولھيو،
ٿريلو ٿاڪُ آ جَن جو، اُتي موسم بھار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(7) ڪَري ٿا ڪوھہ ڀِٽُن ۾، سيلاني پيا مونکي ڳولِن،
ڪيئي جوڳي سَنياسي هُو، سُبحَانِي پيا مون کي ڳولِن،
ويھي واٽُن تي ڪَن جيڪا، اُها پياري پچار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(8) مون ۾ لِيلان چَنيسر ۽ مُھاڻو مورڙو مون ۾،
گهڻائي عِشقَ جي مون وٽ، نہ ڄاڻو ٿورڙو مون ۾،
مون ۾ آسُورُ سَسُئِيءَ جو، مَان ئي سھڻي ميھار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(9) مُونکي هُنُر، پھاڪي يا، ڳُجهارت ۾ اچي ڳولھيو،
ڪَنھين سُگهَّڙَ سِياڻي جِي، عِبارت ۾ اچي ڳولھيو،
وائي، ڪافي ڪري ڳائن، مان ئي سھڻو سينگار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(10) مَداحُون ۽ مَناجَاتُون، مَناقِب مُعجِزا مون ۾،
هَفتا، ڏِينھن، راتيُون ۽ مَولُودَن جا مزا مُون ۾،
ڏَسيندڙ جنگ نامن ۾، سڀئي تِير ۽ ترار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(11) ڏِٺون، مَعمائُون، ٽِيھہ اکريون، سمورا بيت واقعاتي،
ٻاجهارا ٻولَ ۾، مَجازي توڙي صِفاتي،
جَمالو، ڳِيچَ، سِھرا ۽ خوشيءَ واري کيڪار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(12) مُون ۾ جهيڙا محبت جا، مَناظر ڀي توکي ملندا،
رُڳو سُگهڙَ نہ پر ٻيا کوڙَ، شاعرَ ڀي توکي ملندا،
هَڻَن نَڙَ بيت ۾ جيڪا، اها هُوءَ جي هُونگار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(13) مُون ۾ “موکِي مَتارا” ۽ تماچي ڄام آ مُون ۾،
۽ مُومَلَ ڍولَ مارُوءَ جو، عجب انجام آ مُون ۾،
سِنڌي رسمُن رواجن جو، ڀَريل اعليٰ ڀنڊار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(14) مُون ۾ امڙ جي ٻولي ۽ زمانو حال مُستقبل،
مُون ۾ ماضيءَ سموريءَ جو، اُهو ئِي رنگ آ رتل،
پنھنجِي تھذيب تَمَدن، جَي شعرن ۾ شمار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(15) مُون ۾ رِيتُون ۽ رَسمُون هِن، زماني جا لاها چاڙها،
سڀئي داستانَ دودن جا، ٻُڌائن ٿا پڙهي پاڙها،
سمُورن سُورمَن دُولهہ، دليرن جو ڪردار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(16) آهي درويش وَلِيَن ۽، ڏاهَن جي ڏات ڀي مون ۾،
پَرِيُن دَيوَن جُون آکاڻيون، سھڻي صِفات ڀي مُون ۾،
تاريخي، نِيم تاريخي، اُهڃاڻن جو اظھار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(17) زماني، بادشاهن ۽ وزيرن جو ذڪر مون ۾،
بلاول، شاھہ عنايت ۽ سَچل وارو فِڪر مُون ۾،
ئُوئَان ئُوئَان ڪري روئان، مان ئي ٻَنڌڻن جو ٻار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(18) ڪارائتا قَولَ چَوڻِيُون سڀ، چَوَن داناھہ ٿا مون ۾،
ٻُڌائن لوڪَ کي کولي، ٺڳيءَ جا ٺاھہ ٿا مون ۾،
هُوندي آ ڪُوڙي تي لعنت، تڏهن گامون سچار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(19) وَلِيُون، ٻُوٽا، سَڀئِي وَڻَ ٽِڻَ، پَکي مَعلُوم ڪَر مُون مان،
هُوندا ڪَنجُوسَ ڪيئي پَرَ، سخي معلوم ڪر مون مان،
کڻي کانڀاڻي پَيھي تي، وَيھي هَڪليندو جهار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(20) هوندو هُنرمَندن وٽ هان، جَنڊِي ڪَاشِيءَ جو ڪم مُون وٽ،
کڻان ڪوڏر ڪھاڙي مان، ناهي بارُودُ بَمُ مون وٽ،
مُون ۾ ٽُڪَ جُون رَليون رِلڪا، ڪڏهن هُرلو ۽ نار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(21) مان ئِي انسان، ماڻھو، خَلقَ، آدم ذات سڏجان ٿو،
جَڳت، هِي جڳ سارو جهان، مخلوقات سڏجان ٿو،
رنگت ۽ رونقُون مُون ۾، مان ئي سارو سنسار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(22) ورهيہ ٿيا هِن پِي ٽِي وِيءَ تي، ڪَچھري، لوڪَ رَنگ ۾ هان،
ڪڏهن نَڙَ بيت سان گڏجان، ڪڏهن مان چُرندو چَنگ ۾ هان،
امڙ جيجل سَندي ٻولي، سِنڌيءَ جي مان سَنوار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(23) اَوَل ٿَرَ بَرَ ۽ ڪاڇي ۾، ڏِياريو جنھن، مون کي مانُ آ،
سندس اوطاقَ ريڊيي تي، رکيو قائم فتح خان آ،
جَڙيو لفظن ۾ جنھن مونکي، اُنھن هِيرن جو هار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(24) گهڻو مون لئہ پتوڙي ويو، آ چاچو دُر محمد ڪمال،
ماڻيو جنھن مُنھنجي صدقي، اِوارڊ لاڙ وارو لعل،
سُگهڙ قاسم، جي بيتن ۾، مان جهانگين جِي جُهونگار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(25) مان ئي جَلالَ کَٽِيءَ جي، سڄي سينگار ۾ سُونھان،
مُون ۾ حَمَل لِغاريءَ ڀي، ڪڍيا هِن دَردَ جا دُونھان،
ڪڏهن مقصُود قاضي ۽ ، ڪڏهن ٻِيڙو ڪُنڀار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(26) لِکيو خُود شيخ ابراهيمَ ۽ ڪَبِير شاھہ آهي،
مُون سان حاجِي مھيسر ۽ هِدايَت علي جو چاھہ آهي،
جاگيراڻين آ جَرڪايو ۽ سومرو گلبھار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(27) مُون کي يعقوب ٻُرڙي ۽ لکيو موچي سوايو آ،
هو ڀِڃل خانَ جو ڀيرو، مون کي مُريدَ ڀانيو آ،
مان ﷲ بخش مَڱڻ ۽ ڪِٿي ٻُرڙو بھار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(28) مون ۾ ڪَبِيرَ جو ڪلام، ۽ ديدار جو درد آ،
مُون ۾ امين سنياسي، توڙي وريامَ جو وِرد آ،
صداقت مون ۾ صادِقَ جِي ۽ جاڙي جو جيار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(29) مونکي سھڻي ڪري معنيٰ، احمد ملاح آ لکيو،
سجائي پنھنجي بيتن ۾ ڪلامُ ﷲ آ لکيو
قيامت تائين ماڻي ويو، وڏي هاڻي ڄمار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(30) مونکي مَلوڪَ عباسي، لکيو سُگَهڙَ مھان آهي،
۽ منھنجي ئي ڪندڙ تعريف، چاچو عبدالرحمان آهي،
غلام نبي مھيسر وٽ بہ ، لکيل بيشمار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(31) غلام حيدر نظاماڻي، سَندِي اوطاق ۾ سونھان،
ڪچھري قُربَ واري ۽ اعليٰ اخلاق ۾ سونھان،
مُون ۾ آ ڏورَ جي ڏاهپ کُلي تان خوشبودار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(32) ٻَڌي هٿڙا ڪيان ٿو عرض، هي ادبِي ادارن کي،
منھنجي آ مالِڪي ڪرڻي، ثقافت کاتي وارن کي،
باقي سلات جو بيحد، بڻيو شُڪر گذار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(33) سنڌي جا بااَختيار ادارا ڌيان ڏي تون ڀي،
سڳورا سنڌي ادبي بورڊ مونکي مانُ ڏي تون ڀي،
وري ڪيو مالِڪِي مُنھنجي ،مان ڇَپجڻ لاءِ تيار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(34) آهن بلوچ فائونڊيشن ۽ اينڊومينٽ کي دانھون،
اڪيڊمي ادبيات آهن، الئہ ڇو بند ڪَيون رانھون،
ماڻِڪَ موتي، وارن کان بہ وسريل بار بار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(35) آهي افسوس اڄ مون ڏي، ڪنھين جو ڌيانُ ڪونھي ڪو،
سَنديلي، ڊاڪٽر بلوچ جهڙو، جُوانُ ڪونھي ڪو،
انھن جِي ياد ۾ اڄ ڀي، مان روئندو زارو زار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(36) مونکي تنظيم سازيءَ ۾، آندو پٺاڻ دُر محمد،
ڪتابن ۾ سھيڙي جنھن، مون کي نروار ڪيو هر هنڌ،
اُهو ڀي ويو آ پوڙهو ٿي، چوي تومان بيزار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(37) وري ڊاڪٽر غلام نبي سڌايا سار لھہ منھنجي،
الانا ياد رهندين تون، آهي محنت شامل تنھنجي،
مگر ڇو لوڪ ورثه لئہ بڻيو اڄ ڪلھہ بُخار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(38) سنڌيڪا، روشنيءَ سان گڏ، سَمبارا توڙي ساحت گهَر،
ڀلي مھراڻ، موجُون ماڻ، تون پِيڪاڪ پرنٽر،
ڪيو ڇاپي مونکي پڌرو، اوهان جي ئي آڌار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(39) حَسن درس اڪيڊمي ڪئي، مون کان ڇپجڻ جي شروعات آ،
اڳي گُلشن پبليڪيشن، ڇَپي عاجِزَ سَندي ڏات آ،
مان ڳايان سِنڌيا جا ڳُڻَ، جنھين جو جِيءَ جِيار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(40) تون ڀي ڪر ٻاجهہ مون تي ڪا، ادا ادبي سنگت وارا،
تو سان گڏجِي هَلن ٿا پيا، منھنجي سنڌ جا سُگهڙ سارا،
تون آن جنھن تي چَڙهيل مان ڀي، ساڳي ٻَيڙيءَ جو سوار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(41) وري ڀي ڊاڪٽر ڪمال تنھنجا ڳُڻ مان ڳايان ٿو،
تو آ تاريخَ ۾ آندو، هزارين ڀالَ ڀانيان ٿو،
اُجاريو تو، تڏهن توسان بڻيل ڀاڱي ڀائيوار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(42) ادِي فهميده، شاھہ عبدالحسين ۽ زيب آ لکيو،
ﷲ بخش نظاماڻي مون کي بي عيب آ لکيو،
هَمايون نياز ۽ حامد مريءَ جو پڻ قَرار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(43) سِنڌي مَجيد ميمڻ ساڻ، گڏ ڊاڪٽر آمُرلِيڌر،
سھيڙيو مون کي سَهتي پاڻ، عبدالوهاب انجنيئر،
۽ ميران محمد شاھہ اَوّل جي نيڻن جِي نھار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(44) ڪَوڙي مَلّ چَندَن وَر ۽ نَندِي رامَ ظاهر ڪيو،
عطا حُسين شاھہ ۽ تاجَ ٻَيلن مان آ ٻاهر ڪيو،
ابراهيم جويي جي بہ، جُملن جي قطار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(45) ولي محمد طاهرزادي، ڏنو سُرور آ مونکي،
يقينن يُوسفاڻي خود، لکيو معمور آ مون کي،
علي اڪبر سان گڏ وارهہ، ۾ ويٺو با وقار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(46) جاکوڙيو مُنھنجي رِٿا ۾، هو بيحد شيخ اسماعيل،
عزيز الرحمان ٻگهيي ۽ آسومري ڀي لکيو سبيل،
ڪٿي آ گُل مَلِڪ سانڍيو، ڪٿي مان شيخ سومار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(47) ڪلا ڌر، ڄَيٺي، هَمٿُوجِي ۽ نارائڻ جا وَيرا هِن،
مون ڏي ٻَلدَيوَ مَٽلاڻي ۽ ڀَيرُو مَلَ جا ڀيرا هن،
سڏيو هِيئن پَرسي گِدواڻي تہ ڳوٺن جو ڳنوار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(48) گُلاڻي گل محمد ۽ ڳڻايو نور احمد جِنجِهي،
مون کي رُخمان گل آهي، اصل ٻولي سڏيو پنھنجي،
سمورو شاھہ آ مون ۾، تڏهن ئي شاهڪار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(49) سائين جي ايم سَيّدَ جا، ٿيا تاريخي هِن ٿورا،
وري ٻيا طالبُ الموليٰ، سندا ڳُڻَ ڀي آهن ڳورا،
ڪَٺي ڪَيَئُون ادبي بورڊ ۾، تڏهن نِينهَئُون نِروار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(50) وفا آخوند عبدالرحيم عباسيءَ سھيڙيو آ،
مونکي تاريخي وَرَقَن مان، مِرزا قليچ ميڙيو آ،
مان ئي عُثمان ڏيپلائي ۽ حمزه علي حُبدار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(51) الھہ بَچائي سَمي جِي، ڪچھري هان ڪوهستاني،
مون ۾ رائچند جا رايا، رَويءَ جي مون ۾ رواني،
ٻگهيو قاسم، قاضي خادم، ڪڏهن انور فگار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(52) غلام رسول چانڊئي جو بہ، آهي قُرب هيڪاندو،
مونکي آ مُرتضيٰ مجبور، پڻ مھراڻ تي آندو،
ٽي وي آواز ۽ ڌرتيءَ تي، گيتن جي گونجار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(53) مونکي ميانداد سيلاني، آهي ميوزيم اندر سانڍيو،
آ واقعي ميل ماري ويو، سڀن کي چاھہ ۾ چانڊيو،
قاضي احمد شھر ڀرسان، اُنھيءَ وٽ يادگار آهيان.
سڏيندا لوڪ ادب آهن ڪندو مارُن سان پيار آهيان.
(54) منھنجي لئہ لعلو رائنڪ ۾، سوين آهن سُگهڙ آيا،
۽ مولابخشَ شيدي پڻ مونکي هن تاجَ پارايا،
اُتي ئي نجفي تارڪَ جِي، بڻيل اعليٰ مزار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(55) آغا نور محمد ڀي، آ مُنھنجي رهنمائي ڪئي،
عنايت حُسين لغاريءَ ڀي، ٿرين سان آ ڀلائي ڪئي،
مان ميڊم ڪِشني ڦُلواڻي، جي خاطر لئي ۽ تار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
(56) هُو بيوس بخش علي چانڊيو، تہ پَرڳڻَي ساهَتِي وارو،
سِگا طرفان سنواريندڙ ۽ ڪندڙ پيار آ پيارو،
عباسِي رحمتُ ﷲ ۽ فتح محمد بيدار آهيان،
سَڏِيندا لوڪ ادب آهن ڪندو مارُن سان پيار آهيان.
(57) مونکي سلات جي باني، لکيو “عاجز لاشاري” آ،
ٻُڌا هِي ٻولَ جنھن منھنجا، مِلي تنھن کي بھاري آ،
ادب جو آستان مون وٽ، نہ مان گلا ۽ گار آهيان.
سَڏِيندَا لوڪ ادب آهن، ڪَندو مَارُن سان پِيار آهيان.
******