باب 19
“وفاداريءَ بابت اسانکي ڪجھ ٻڌايو.”
قبطيءَ وراڻيو:
وفاداريءَ کي هڪ نفاست سان سجايل گُلدانن جي هَٽَ سان ڀَيٽي سگھجي ٿو، اهڙو هَٽُ جيڪو صرف محبت جي ڪُنجيءَ سان کُلي ٿو. هَٽَ جي الماڙيءَ ۾ رکيل هر گُلدان خوبصورت لڳي ٿو، ڇا ڪاڻ جو اتي موجود سڀ گُلدانَ انسانن وانگي، مِينهَن جي ڦُڙن وانگي، ۽ جابلو پٿرن وانگي هڪٻئي کان مختلف آهن.
وقت گُذرڻ سان يا وري ڪنهن ٻئي ڪارڻ سبب جيڪڏهن ان الماڙيءَ ڪو نقصان پهچي ٿو ۽ گُلدانن ۾ ڏَرَڙَ اچيو وڃن ته ان وقت هَٽائيءَ جي مَنَ ۾ اها ئي ڳالهه اچي ٿي ته: “مون پنهنجي حياتيءَ جا ڳچ ورهيه ۽ پنهنجي محبت ان کي جوڙڻ ۾ صَرف ڪري ڇڏِي، پر هاڻ انهن گُلدانن مون سان ويساھ گھاتي ڪئي آهي.”
پوء هَٽائي پنهنجو هَٽُ وڪڻي هليو ٿو وڃي. هو هيڪلو ۽ جيءَ مان بيزار اهو خيال ڪندو وتي ٿو ته هاڻ هو ڪنهن تي به ويساھ نه ڪندو.
ٺيڪ آهي ته ڪجهه گُلدانن کي نقصان رسيو - وفاداريءَ جو هڪ واعدو وفا نه ٿيو. پر ان صورت ۾ بهتر اهو ئي رهندو ته انهن ٽُڪرن کي ٻُهاري اُڇلائي ڇڏجي ڇاڪاڻ جو اهي ٽُڪرا ٻيهر پنهنجي اصل حالت ۾ ته اچي ڪونه سگھندا.
پر ڪڏهن ته الماڙيءَ کي نقصان پهچڻ جو سبب انسان جي سوچ سمجهه کان چڙهيو وڃي: اهو هڪ زلزلي جي سبب به ٿي سگھي ٿو، ڪنهن دشمن جي ڪاھ سبب، يا هَٽَ ۾ داخل ٿيندڙن مان ڪنهن جي ڪوتاهيءَ سبب به ٿي سگھي ٿو.
پاڻ سان پيش ايندڙ مسئلن جو الزام اسين هڪٻئي تي مڙهيندا رهندا آهيون، ۽ اهو پڻ چوندا آهيو ته: “ڪير ته ان ڳالهه جو خيال رکي ها ته ڇا ٿيڻ وارو آهي.” يا “جيڪڏهن ذميواري مون تي هجي ها ته مسئلا ئي پيدا نه ٿين ها.”
پر حقيقت ته حقيقت آهي. اسين سڀ وقت جا قيدي آهيون، ۽ اسانجو ان تي ڪو وَسُ ناهي.
ڪجهه وقت کانپوءِ اها الماڙي جنهن کي نقصان رسيو هو سان ٻيهر جُڙي تيار ٿئي ٿي. گُلدانن کي ٻيهر ان ۾ رکيو وڃي ٿو. نئون هَٽائي اها ڳالهه سمجھي ٿو ته ڪُجهه ختم نه ٿيو آهي، ۽ مُشڪندي چوي ٿو ته؛”ان حادثي مون لاءِ هڪ موقعو پيدا ڪيو، ۽ آءٌ ان موقعي مان ڀرپور فائدو وٺندُس. آءٌ فَنَ جا اهڙا نمونا دريافت ڪندس جن جو اڳ وجود ئي نه هو.”
نفاست سان سجايل گُلدانن جي وڪرو ڪندڙ هَٽَ جي خوبصورتيءَ جو سبب ئي اهو آهي ته هر گلدان منفرد آهي ۽ جڏهن انهن کي هڪٻئي سان گڏ رکجي ٿو ته انهن ۾ هڪجهڙائي لڳي ٿي ۽ هر گُلدان مان ڪُنڀرَ جي محنت ۽ چَترڪارَ جي فَنَ جو اولڙو اچي ٿو.
فَنَ جو هر نمونو اهو چئي ٿو ته: “آءٌ هتان ٻاهر نڪري ماڻهن جي توجهه چاهيان ٿو.” پر جنهن وقت هو اها ڪوشش ڪري ٿو ته کيس نقصان پهچي ٿو ۽ هو پنهنجي قيمت وڃايو ويهي. ۽ اهو عمل گُلدانن جيان اسان انسانن سان پڻ ٿئي ٿو. قبيلن ۽ ٻَيڙيُن ۽ وڻن ۽ تارن سان پڻ اهوئي ساڳيو عمل ٿيندو رهي ٿو.
جڏهن اها ڳالهه اسانکي سمجهه اچي وڃي ٿي ته پوءِ اسين پنهنجي پاڙيسريءَ جي ڀر ۾ ويهي سندس ڳالھيون اطمينان سان ٻڌئون ٿا ۽ پاڻ به اهڙيون ڳالهيو ڪيون ٿا جيڪي هو ٻڌڻ چاهي ٿو. ۽ اسان مان ڪير به هڪٻئي تي پنهنجي ڳالھ نه ٿو مڙهي.
انهن جبلن کان ڏور جيڪي قبيلن کي جُدا ڪن ٿا، انهن فاصلن کان ڏور جيڪي جسمن کي جدا ڪن ٿا، هڪ جذبن جي دنيا آهي ۽ اسين ان دنيا جو حصو آهيون. جنهن ۾ ماڻهن جي ڀُڻُ ڀُڻُ سان ڀريل ڪي به ڳَليون ناهن، اُتي صرف وڏا وڏا اعوان آهن جيڪي ڏورانهين شين کي ڳنڍين ٿا ۽ ڪڏهن ڪڏهن انهن شين کي پهتل نقصان جي مرمت پڻ ڪن ٿا.
تنهنڪري، ناڪام عاشق کي ڪڏهن به اَويساهيءَ مان نه ڏٺو وڃي، ڇاڪاڻ جو سندس هر وِکَ ۾ وفاداري هجي ٿي.
۽ اهو شخص جيڪو اسان تي مڙهيل جنگ سبب ڪالهه دشمن ٿي لڳو هاڻ اهو سڄڻ لڳندو، ڇاڪاڻ جو جنگ ختم ٿي چڪي آهي ۽ زندگي اڳتي وڌڻ شروع ڪري ڏنو آهي.
اولاد جيڪا ڪالهه زندگي جا مُشاهدا ۽ نوانن تجربا ڪرڻ لاءِ گھران رواني ٿي هئي، آخرڪار موٽي ٿو. سندس پيءَ سندن آجيان ڪندي پنهنجي نوڪرن کي چوي ٿو ته بهترين لَٽا، مُنڊي ۽ نوان جوتا کڻي کيس پهرايو. ڇاڪاڻ جو منهنجي پٽ کي ٻيهر جيئندان مليو آهي ۽ هاڻي مون ساڻ آهي.
***